Þjóðviljinn - 16.01.1944, Blaðsíða 2

?
Sunnudagur 16. janúar 1944
ÞJÓÐVILJINN
Dagsverk að vegargerö
Eg var í vegavinnu í sum-
ar 1 þrettán manna flokki,
sem haföist við uppi í Noröur-
árdal í Borgarfiröi. Nú haldiö
þið kanski aö vegavinna uppi
í sveit sé naumast í frásögur
færandi, en ég kæri mig koll-
óttann og geri einn dag þar
aö umræðuefni, en biö ykkur
að íáta ekki ummæli mín
aftra ykkur frá að fara í
vegavinnu, ef við eigiö þess
kost.
Klukkan 6.30 að morgni
vakna ég við þaö aö einhver
lyftir tjaldskörinni og kallar:
„ræs“. Þetta morgunkall tákn-
ar það, að nú er vinnudagur
að hefjast. Eg vek tjaldfélaga
minn, sem aldrei þessu vant
sefur fastar en ég, og við
paufumst fram «r rúmunum,
sem við köllum „kojur“, og
tínum á okkur spjarimar með
hangandi hendi. Þaö er óneit-
anlega margt notalegra en aö
I
Böðvar Guðlaugsson.
afmarkaö hve hár vegkantur-
inn á aö veröa. Síöan er
stiongimr hnaus og honum
ekið í hestvögnum í vegstæö-
ið. Þessi hnaus er svo kölluð
uppfylling. Jafnframt er svo
einnig stungin snidda, aö
jafnaði úr sem beztu efni, og .
,* f
Bdðvar Giiðlaugsson
rwwwwwww*
vera vakinn klukkan 6.30 til
þess að moka möl á bíla.
En viö erum skylduræknir
og samvizkusamir unglingar
sem hlýða kalli dagsins, og
eftir tíu mínútur erum við
komnir áleiðis út í timbur-
skúrinn, þar sem við boröum.
í skúrnum eru starfsbræö-
ur okkar saman komnir og
byrjaðir aö háma í sig hafra-
irrautinn og slátrið. Það veit-
ir ekki af aö eta vel, því nú
fáum við ekki mat fyrr en
eftir fjóra tíma. Þegar allir
hafa matazt, tekur fyrirliðinn
upp úrið sitt og lítur á það.
Eg lít einnig á mítt úr og sé
að það vantar sex mínútur.
„Eg gæti bezt trúaö aö
hann hvessti í dag“, segir
gamli maöurinn, sem situr
inn viö gluggann. Við líturn
á hann en svörum engu.
Klukkan 7 aö morgni hugsum
við ekki svo langt fram í tím-
ann. „Hann er vindlegur í
austrinu“, heldur garnli maö-
urinn áfram, en nú er klukk-
an oröin sjö og fyrirliðinn
stendur upp, án þess að gefa
orðum hins forspáa manns
frekari gaum. Og nú höldum
viö af staö til vinnunnar.
Nú væri ekki fjærri lagi aö
útskýra dálítiö hvaö vega-
vinna er, því á þessum tímum
umbóta og aðgerða má þaö
ekki vansalaust heita að fleiri
eða færri menn séu ef til vill
lítt kunnir þessu umbóta-
starfi.
En vegavinna er í fáum
orðum á þessa leiö: 1 *
Fyrst er auðvitaö mælt fyr-
ir veginum óg reknar niöur
grannar stengur, nefndar stik
ur. Á þessum stikum er svo
er oft örðugt aö ná í þaö. Ur
sniddunni er svo vegkantur-
inn hlaðinn eftir línu, þannig
aö hann gengur mest út
neöst, en smáfærist inn og
myndast þá fláinn á kantin-
um. Þessu er haldiö áfram,
unz veghæðin er komin. Þá
er hnausnum jaf'naö sem bezt
má verða og verður þá dálít-
il hvilft í veginn. Þar kemur
svo ofaníburöurinn. Fyrst
er sett grjót, mulið með
sleggjum og borið niöur í
veginn, síðan kemur ailgróf
-nöl, og að lokum er svo fínni
möl ekið yfir og er það kallað
að yfirkeyra. Nú vil ég taka
þaö fram, að ég tala aðeins
út frá þeirri xeYnslu sem ég
hef af vegavinnu, og má vel
vera aö vinnubrögðin séu að
einhverju leyti önnur sums
staðar. En í aöalatriöum býst
ég við aö þau séu hin sömu,
Fn nú er ekki nóg að búið sé
áö leggja veginn. Þar sem um
ferö er mikil eyöist vegurinn,
og koma hoiur 1 hann. Þarf
þá að bera ofan í jafnóöum,
svo að ekki verði alvarlegar
skemmdir á veginum, og eru )
að jafnaöi smá vinnuflokkar
hér og þar, sem halda vegin-
'um viö yfir sumarið. Og einn
slíkur flokkur var það sem
hélt til vinnu . þennan um-
rædda dag.
ViÖ förum 6 saman meö
fyrsta bílnum suöur í gryfj-
una, þar sem mölin er tekin.
Hvaö er þetta? Hakinn minn j
dettur máttlaus niður af stein
sem endilega þurfti aö vera
fyrir. Eg reiði hakann aftur
1 vonzku, og nú kemur högg-
iö aö tilætluöum notum. Með
fyrsta bílnum fara tveir menn
sem hafa beðið heima við
skúrinn. Þeir eiga aö jafna
úr malarhlössunum á vegin-
um og er það kallað að vera
á tipp, en titili mannanna er
tipparar.
Síöan mokum við á næsta
bíl og þriðja, fjórða og
fimmta. Þá er dálítið hlé þar
til fyrsti bíllinn kemur aftur.
Viö setjumst á grasbala og
fáum okkur í pípu, en gamli
maðurinn tekur 1 nefið og
bölvar dýrtíðinni. „Það var
öðru vísi hér áður“, segir
hann, argur yfir hnignuninni.
Svo kemur bíll og við stönd-
um upp og mokum á hann.
Þannig líður tíminn, líður,
nei, hann líður einmitt ekki,
hann þumlungast áfram.
Loksins veröur klukkan þó
ellefu.
Fyrirliðinn, knálegur bónda
sonur aö norðan, rétti sig upp
og kallar: „Jæja, piitar, þá
er þaö matur“. Við tökum
viðbragð og erum komnir á
bílinn áður en hann hefur
lokiö setningunni.
Heima í skúmum bíður
okkar kjöt og kartöflur og
saétsúpa á eftir. Viö spjöllum
saman á meðan viö boröum
og góöiátleg kímni flýgur á
milli manna. En ráðskonan
er á þönum fram og aftur og
gengur um beina. Mikill er sá
munur að hafa ráðskonu
(unga og laglega) til þess aö
horfa á. Þegar viö erum bún-
ir aö boröa förum viö út í
tjöldin. Nei, annars, ékki al-
veg strax. Hraöferðabílarnir
að sunnan eru að koma, og
hver veit nema við sjáum
kunnug andlit í gluggum
þeirra, Bílarnir koma og einn
bílstjórinn stanzar og kastar
til okkar Morgunblaöinu. Síö-
an hvílumst viö í kortér og
förum svo aftur niöur í gryfj-
una og höfum blaöiö meö okk
ur. Tíminn líöur, hægt og síg-
andi. Við lesum blaðið og
ræöum efni þess. Yfirleitt
veröum við skrafreifari þegar
líður á daginn.
Og skammt frá okkur er
blessaö sveitafólkið á engjum.
í þessu umhverfi veröa okkur
gjarnan ljóð í munni, ekki há-
fleyg ættjarðarljóð, yfirfull af
lcfsyröum, sem lítill fótur er
fyrir, heldur hversdagslegar,
eins og þessar:
Þeir eru aö pranga og okra
enr.
um eyjuna langa og þvera,
þar sem svangir sveitamenn
sinu í fangi bera.
Án minnsta kala til sveita-
manna.
Og þessi um einn bílstjór-
ann.
Hægt hann fer, og hér um
bil
hættur er að keyra,
hann er aö „lera“ tíkina til
til hún beri meira.
I
Eining er afl.
I Sú stétt, sem skilur nauðsyn eining-
arinnar og hegðar sér eftir því er
voldug. Eining er afl, einhuga stétt-
ir er sterkasta afl hvers þjóðfélags.
Eining íslenzka verkalýðsins efl-
ist nú dag frá degi undir happa-
sælli forustu Alþýðusambandsins,
og í forustufélagi verkalýðsins Dags
brún er nú ríkjandi meiri eining
en nokkru sinni fyrr. Stjóm Dags-
brúnar varð sjálfkjörin, ekki vegna
áhuga og andvaraleysis verkamann-
anna, heldur vegna þeirrar stéttar-
legu einingar, sem ríkjandi er með-
al þeirra, hvað sem þeim annars
ber á milli, í stjómmálum eða á
öðrum sviðum.
Nú þarf að sýna eininguna
í verki.
Nú þurfa Dagsbrúnarmenn að
sýna eininguna í verki, allir sem
einn þurfa þeir að mæta við at-
kvæðagreiðsluna um uppsögn samn-
inga, og allir sem einn munu þeir
greiða atkvæði með uppsögn. Síðan
kemur til samninga, fari svo að
þeir takist ekki, verða Dagsbrúnar-
menn að sýna í verki, að það eru
. þeir, sem ráða atvinnulífinu í
Reykjavík þegar allt kemur til alls.
Eining Dagsbrúnarmanna er það
afl, sem ræður því hvort hjólin
snúast í atvinnuvél Reykjavíkur eða
ekki.
Dagsbrúnarmeim allir eitt. Fram
til betri lífskjara og aukinna valda
yfir framleiðslu og atvinnuháttum
bæjarins.
Fékk kast og fékk inni i
Alþýðúblaðinu.
Jónas spámaður Guðmundsson
hefur undanfarið skrifað langar
greinar um stofnun lýðveldis á Is-
landi. í þessum greinum hefur ver-
ið ýmislegt af viti, og Jónas hefur
alls ekki verið í neinu „spámann-
legu brjálsemisástandi“ er hann reit
þær. Ekki hefur Jónas fengið að
birta þessar greinar í sínu gamla-
Að „lera“ eitthvaö til var
orötak bílstjórans og þýddi aö
gera við eða lagfæra.
Sólín færist nú óöum í vest-
ur. Viö drekkum kaffiö og
höfum hálftíma hlé til þess.j
Og áfram er haldið allt til
klukkan 6.30. Þá hættum við
og förum heim. Viö þvoum
okkur í skyndi, og bráöum
fáum viö kvöldmatinn.
. AÖ kvöldveröi loknum sitj-
um viö inni í skúrnum og
hlustum á fréttirnar í útvarp-
inu.
Lundúnarfréttir segja að
herir Bandamanna sæki óð-
fluga fram í Túnis, og Rússar
haldi uppi öflugri sókn hvar-
vetna á austurvígstöövunum.
Berlínarfréttir segja að vanda
hið gagnstæöa. Við lítum
hver á annan, en kunnum
ekki við að segja álit okkar
um baráttu stórþjóðanna.
Þaö líöur á kvöldið og viö
förum að hátta. Dagurinn hef
ur liðið án þess aö við gerð-
um okkur ljóst að hann færði
okkur eitt- skref í áttina til
aukinnar menningar.
Viö höfum velt einum steini
úr hinni seinförnu braut til
framtíöarlandsins.
flokksblaði, Alþýðublaðinu, hannt
hefur farið með þær í Vísi.
En fyrir nokkrum dögum fékk
Jónas „spámannlegt brjálsemiskast“'
og skrifaði langa grein. Þar segir
meðal annars um kommúnista:
„Hvenær ætla íslendingar að átta
sig á þessum mönnum? Hvenær
ætla þeir að láta sér skiljast
hvílík viðurstyggð þeir eru í ís-
lenzku þjóðlífi og íslenzkum stjóm-
málum? Og hvenær ætlar Sjálfstæð
isflokkurinn að hætta þeim hættu-
lega leik að efla gengi þessa flokks,
sem búast má við að grípi til hvaða
meðala sem er, til að framfylgja
boðum erlendrar ofbeldisstjómar?“
Þessi grein birtist í Alþýðublað-
inu.
Jónas þarf auðsjáanlega að fá
kast til að teljast Alþýðublaðshæf-
ur.
Hvað olli stríðiim?
Víðtæk spuming munuð þið segja,
og ekki auðvelt að svara henni. Má
vera að svo sé. En mundi eftirfar-
andi svar ekki komast nærri því
að segja allt sem segja þarf:
Að einn getur lifað á annars
kostnað.
Við skulum hugsa betur
um þetta.
Auðvaldsþjóðfélögin eru þannig
byggð, að eins gróði er frá öðrum
tekinn, stéttir þessara þjóðfélaga
deila um arðinn sem skapast við
vinnu fjöldans, og þjóðir auðvalds-
heimsins vilja græða, en á annarra
kostnað. Þetta olli því stríði sem
nú er háð, og þetta hefur valdið
öllum þeim stríðum, sem háð hafa
verið á liðnum öldum. Einn hefur
barizt til að kúga annan og gera
hann að sínum þræli.
Friður.
Friður, hinn margþráði friður,
fæst ekki fyrr en útilokað er, að
einn geti grætt á annars kostnað,
að stéttir þurfi að deila um arð
vinnunnar, og þjóðir um auðlindir
og vinnuafl. Friður fæst aðeins í
samvizku réttláts þjóðfélags, og
friður fæst aðeins milli þeira þjóða,
sem starfa sem samvií’k viðskipta-
heild, þar sem einn bætir úr annars
þörfum, eftir því sem með þarf.
Sigur sósíalismans þýðir frið, inn
an þjóðfélaganna og milli þjóða.
Viðhald auðvaldsskipulagsins þýðir
ófriður, innan þjóðfélagsins og milli
þjóða. Hvort kýst þú heldur frið
eða ófrið? Sósíalisma eða aðuvaids-
stefnu?
Ert þú í Sósíalistaflokkn-
um?
Bæjarpósturinn beinir hér með
þessari spurningu til hinna fjöl-
mörgu fylgismanna Sósíalistaflokks-
ins, hann spyr þá hvern og einn:
Ert þú í Sósialistaflokknum? Ef
þú ert það ekki, þá getur þú feng-
ið allar upplýsingar um flokkinn og
lagt fram inntökubeiðm á skrifstof-
unm, Skólavörðustíg 19. Skrifstofu-
tími er frá kl. 4—7 dag hvem.
Það er fundur í Sósíalistafélaginu
á sunnudaginn. Þar getur þú lagt
inn inntökubeiðni.
Nýársfagnaður Félags Suðurnesja
manna fór fram,,að Hótel Borg þ. 8.
þ. m. Á þriðja hundrað manns tók
þátt í fagnaðinum. Stjómaði honum
Egill Hallgrímsson formaður félags-
ins. Minni vom flutt af þeim Frið-
rik Magnússyni, Ársæli Árnasyni og
Tryggva Ófeigssyni, Þórður Einars-
son verzlunarmaður flutti nýárshvöt
til félagsmanna, þróttmikið kvæði.
Var hóf þetta félaginu til sóma
og almenn gleði ríkjandi meðal
í þátttakendanna.