Þjóðviljinn - 16.01.1944, Blaðsíða 7

ÞJÓÐVILJINN
Sunnudagur 16. janúar 1944.
PENING APOKINN
(Þýtt)
SZótt xyia |40ÍwM/
SKÁLDSAGA eftir JOHAN FALKBERGET #
Einu sinni var kerling. Hún var svo óheppin, að missa
gleraugun sín gegnum rifu, svo að þau lentu milli þils
og veggja.
Kerlingin reif fjöl úr þilinu, þar voru gleraugun.
Og hvað haldið þið að hún hafi fundið um leið?
Fullan peningapoka!
Það var ekki stór poki, en hún áleit samt að þetta
væru miklir peningar og steypti þeim í hrúgu á borðið.
Hún fór að telja: „Einn — tveir — þrír“.
En þá hafði hún enga eirð til að telja lengur. Hana
langaði svo mikið til að segja nágrönnum sínum frá
þessu.
H;in fleygði yfir sig sjali, og hraðaði sér út 1 þorpið.
Fyrst hitti hún járnsmiðinn og konu hans.
„Þú verður að fá þér slagbrand fyrir hurðma, svo
ræningjar taki ekki frá þér peningana“, sagði járnsmið-
inn. Og hann bauðst til að smíða fyrir hana slagbrand.
Konan þakkaði fyrir sig og fór.
Þar næst fór hún að finna gullsmiðinn og konu hans.
„Þú verður að fá þér vandaðan peningakassa, sem
þjófar geta ekki opnað,“ sagði gullsmiðurinn. „Þeir geta
brotizt inn um gluggann.“
Og gullsmiðurinn bauðst til að selja henni kassann.
Næst heimsótti gamla konan trésmiðinn og konu
hans.
„Þú verður að fá þér stóra kistu, utan um pening-
ana, því þjófarnir yrðu ekki lengi að grípa kassann og
hlaupa burt með hann.“
Og trésmiðurinn bauðst til að smíða kistuna.
Nú ætlaði gamla konan heim til sín, þá rnætti hún
lögreglumanni og hún sagði honum frá peningunum.
„Þú verður að láta reisa múr kringum kofann þinn,
svo háan, að enginn komist yfir hann, nema fuglinn
fljúgandi. Eg ætti bezt að vita, hvað þjófar geta verið
varasamir.“
Gamla konan fór nú heim til sín. Peningarnir lágu
enn í hrúgu á borðinu og hún fór að telja þá.
Síðan lagði hún saman allt, sem hún var búin að
lofa að kaupa og borga í ferðinni.
ÞETTA
Einhvern tíma á 9. öld var j
mikill landskjálfti í Japan.
Þá var þa'ö' tekiö til bragös,
þar sem mest hætta var á
feröum, aö mýkja reiöi guö-
anna þannig, aö prestar hofs-
ins léku helgisögn eina og
fór þaö fram meö dansi og
söng. Þetta var upphaf leik-
listarinnar í Japan. Var þessu
haldiö áfram, þó aö land-
skjálftinn mikli væri um garð
genginn. En þá varö að bæta
skemmtiatriöum inn í helgi-
sagnirnar til þess áð fólki
leiddist ekki. Lauk svo, aö
öllum þótti þetta hin bezta
skemmtun. En þá vildu hof-
in ekki framar vita af þessu
og Ieiklistin varð eingöngu
„veraldleg“. — Þaö er sagt,
aö engir leikarar í víöri ver-
öld, komist til jafns viö Jap-
ani í því að ranghvolfa aug-
unum, froðufella og fara úr öll-
um mannlegum ham á leiksviði
ef þurfa þykir.
Um síðustu aldamót ritaði
franskur maður, Parol aö
nafni, 600 blaðsíöu bók um
rannsókn á orsökum sjálfs-
moröa. Sagöi hann aö árið
1890 heföu verið framin í
Frakklandi 67 sjálfsmorð
vegna heimilisógæfu og dauös
falla nánustu ættingja, en
500 vegna afbrýöisemi og ó-
happa í ástamálum. Taldi
hann að raunalegar skáldsög-
ur og harmleikir ættu þátt í
þessu.
aöi að kveikja á lampanum
og gefa sig fram. Það var lé-
legt aö standa á hleri. — Og
þó stóö hann kyrr. Hann réð
ekki viö þaö.
Þau komu nær. Grunur
Jóns var réttur. Hann þekkti
raddimar. Þaö voru Dagbjört
og Hagemann.
Dagbjört hafði stundum
komið niður í námuna með
Hagemann, þegar hún hafði
lítið að gera á skrifstofrmni.
Og hún sá alltaf um að þau
legðu leið sína niöur í námu-
göngin, sem kölluð voru
Júlíu Bjelke-göng. Þar unnu
þeir Jón og Kalli. Hún skeytti
því engu, þó aö Hagemann
segði, áð þetta væru hættu-
leg göng. Einu sinni í vetur
höfðu þau komið og Hage-
mann þoröi ekki áö ganga
inn undir hvelfinguna, þá
neyddi Kalli hann til að fara
lengra og lengra, 'alla leið upp
á sleipa pallana uppi undir
hvelfingunni. Þá þóttist Kalli
góður. Dagbjört hafði oröiö
eftir hjá Jóni. Þá vissi hann
ekki fyrr en hún lagði hendur
um háls honum og hvíslaði:
„Mér þykir svo vænt um þig,
— þig einan“.
„Það kvöld var hann sæll.
-----Dagbjört og Hage-
mann gengu fram hjá stein-
inum, þar sem Jón stóð í
svarta myrkri. Þau töluðu
saman og hlógú hátt.
Jón þótti hún falleg í
bjarmanum frá ljóskerinu,
þar sem hún hallaði sér upp
aö berginu. Augu hennar
ljómuðu og hann hafði aldrei
séö hana yndislegri.
Bertil Hagemann hló og
slökkti á ljóskerinu. Þá varð
koldimmt.
„Ertu vitiaus, maður?“
sagði Dagbjört.
„Dagbjört!“ hvíslaði Hage-
mann.'
,,Nei, nei. Ertu frá þér“,
sagöi hún, og Jón heyrði aö
hún var að verja áig.
Svo varð hljótt augnablik,
eins og þau væru líka a'ö
hlusta.
,,Eg heyri eitthvaö, Hage-
mann“ sagði hún. Jón heyrði
enn aö hún varði sig, en
hætti því allt í einu og gafst
upp.
„Vitleysa“ sagöi Hagemann.
„Hér er ekkert unniö og hér
eru engir verkamannadurgar
heldur“.
Jóni fannst fjallið hrynja
og hann vera innibyrgður.
Loftiö varö þungt og heitt.
Hami varö lööur sveittur.
Hann langaði til aö öskra
eins og villidýr.
En hann hreyföi sig ekki.
Hamslaus grátur og óbænir
ætluðu aö brjótast fram af
vörum hans. Hann háöi bar-
áttu við sjálfan sig eins og
um lífið væri að tefla.
Þau tvö voru enn að hlusta.
Öll héldu þau niöri í sér and-
anum og þaö varö steinhljóö
undir hvelfingunni.
„Dagbjört!“
„Hvaö viltu?“ sagði hún og
þaö var ótti í röddinni.
Jón hallaöi sér upp aö
námuveggnum. Hann heyröi
aö þau hvísluöust á. Sjálfur
var hann eins og máttlaust
dýr, sem bíður dauðans.
Hagemann kveikti á Ijós-
kerinu. Og Dagbjört brosti
eins og hamingjusöm kona.
Eg var svo hrædd“, sagði
hún og varö alvarleg á 3<dp-
inn.
„Eg var svo hrædd“, eud-
uvtck hún.
Þaa fóru.
Jón stóð kyrr og heyröi fóta
tak þeirra deyja út.
Nú vissi hann aö Dagbjört
var honum ekki trú. Og þaö
var eins og þungri hurö hefð'i
verið lokaö milli þeirra.
Þeirri hurð varö ekki upp lok-
iö íramar. Hún hafði svikiö
öll fögru loforöin.
Hann var viti sínu fjær af
scrg og reiði. Hann hét því.
að afmá hana úr huga sínum
— hverja minningu, því hanr
gat ekki þegiö rnola frá ann-
arra borði.
Jón gekk þungum skrefum
upp úr námunni. Hann hefði
getaö grátiö. Allt var von-
laust. Allt! Þegar hann kom
upp úr námumunnanum, út
í gráa kvöldskímuna, nam
hann staðar. Hvaöa erindi
átti hann upp í birtuna?
Hann treysti sér ekki til að
fara inn í eldaskálann.
Stór snjókorn féllu ofur
hægt til jaröar. Jóni datt í
hug aö nú félli líka lognmjöll
á ísinn á Hognavatni, sem var
farinn aö bráöna. Nei, þaö
var enn ekki komið vor. Hann
sem hafði hiakkaö svo til vors
ins og þráö sólskin og græna
jörð! Nú var aftur kominn
vetur — éilífur vetur.
Jón gekk upp til fjalla, án
þess aö ætla sér aö taka
nokkra vissa stefnu. Hann
bara lagði leið sína þannig,
aö ekki sást til hans, og óö
lausaihjöllina á þungu tré-
skónum sínum. Hann var
þreyttur en hafði enga ró til
aö leggjast til hvíldar og vissi
ekki hvaö hann átti af sér að
gera í angist sinni.
Hann gekk og gekk en varö
ekkert rólegri. Bernskuminn-
ingar hans komu líka: Faðir
hans var veikur í mörg ár.
Þá var þaö eitt kvöld, aö
hann kom frá vinnu í nám-
unni og var ákaflega þreytt-
ur. Þá lagöi hann á flótta. En
hann fór ekki heim. Þar lá
faðir hans í rúminu fölur og
fár og starði út í bláinn. Nei,
hann ætlaði aö flýja eitthvaö
langt, langt og stefndi beint
inn til fjalla. En undir morg-
uninn sneri hann aftur og
þegar námuklukkan hringdi,
drógst hann örmagna af
þreytu inn í eldaskálann.
Nei, ekki aö hugsa um þaö!
Öllu varö aö gleyma. Hann
átti jafn erfitt enn. Lífiö var
nú einu sinni svona — þetta
vesæla líf.-----
Jón kom seint heim. Hann
var alvotur og hríöskalf.
Viö námuna var allt með
kyrrum kjörum. Hann heyrði
bara til grjótkvarnarinnar,
því aö hún þagnaði aldrei.
Leiö hans lá fram hjá skrif-
stofuhúsinu. Dagbjört bjó í
herbergi uppi á lofti. Hann
nam staöar, eins og hann
þyröi ekki aö ganga framhjá
húsinu.
Þarna uppi lá Dagbjört sof-
andi í hvítu rúmi. Þaö var
ekki víst aö hún svæfi ein.
— En sjálfur gekk hann eirö-
arlaus um fjöllin um hánótt.
------Þaö komu maöur og
kona gangandi yfir fannirnar
á Rauöhamarsfjalli. Þaö voru
þau Nordens og Álfhildur.
Þaö var laus og djúpur
snjór og þeim sóttigt seint
feröin yfir fjöllin. Haniji gekk
á undan, stór, 1 sterklegur og
álútur meö baröastóran
hatt. Hún þræddi slóöina
hans, þreytuleg og föl í and-
liti. Hár hennar var ljóst og
rytjulegt. Hún hafði gamalt,
rautt sjai á heröunum og
allur klæðnaöur hennar voru
aumustu tötrar.
Hann stanzaöi öðru hvoru
og beiö eftir henni. Stundum
hljóp hann slóðina sína fram
og aftur, hvað eftir annaö, til
að gera henni gönguna létt-
! ari. En þegar hann var orö-
inn löðursveittur og uppgef-
inn, hélt hann áfram ferö-
inni og hún kom lötrandi á
eftir. Bæöi þögöu.
Nordens og Álfhildur höföu
veriö á ferö’ allan sólarhring-
inn. Um nóttina var frost og
þunn skel kom á snjóinn. Svo
kom skafrenningur. Þaö birti
| af degi meö glaöa sólskini.
I Þaö var glitrandi hvítur