Þjóðviljinn - 25.01.1944, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 25. janúar 1!)44.
ÞJÓÐVILJINN
7
Það var Hermóður lögregluþjónn. Og hann gekk
beint að opnum glugganum og leit inn.
„Hvað er um að vera hér? Það er eitthvað fallegt, sem
þér eruð að kenna saklausum börnunum, Guðríður. Hver
mundi trúa öðru eins um gamla konu eins og yður.“
„En þetta var bara einhver misskilningur. Eg skal
segja yður------“
„Eg trúi ekki neinum sögusögnum. Eg trúi bara
því, sem ég sé og heyri sjálfur,“ kallaði lögregluþjónn-
inn inn um gluggann og var hinn versti.
Guðríði var þá líka farið að renna í skap. „Mér þyk-
ir það skrítið, ef fólk má ekki tala um dýr sjávarins
inni í sínum eigin húsum, án þess lögreglan ætli að
ganga af vitinu,“ sagði hún.
Guðríður vissi samt, að skynsamlegast væri að sætt-
ast við hann. Hún snaraðist fram í búðina og sótti full-
an bréfpoka af piparkökum.
„Gerið þér svo vel og svo látum við allt vera gleymt,“
• sagði hún vingjarnlega og rétti honum pokann út um
gluggann.
„Eruð þér að múta mér? Eg þigg ekki rnútur," hvæsti
Hermóður lögregluþjónn og barði saman hnefunum.
„Margur hefur nú þegið af mér piparkökur og ver-
ið talinn heiðarlegur maður fyrir því,“ svaraði Guðríður
stillilega.
„Eg hef alltaf sagt að þér bakið góðar piparkökur.
Eg læt alla njóta sannmælis, því ég er réttsýnn,“ sagði
hann örlítið mildari.
„Þá finnst mér, að þér ættuð að taka því með still-
ingu, þó fólki verði mismæli, það getur komið fyrir alla,“
sagði Guðríður.
„Ojæja, ojæja. Fyrst þér viljið endilega, að ég þiggi
ÞETTA
— Það var á þeim tímum: —
Skáldsagan „Barlanl og Jaasaph
▼ar rituð á sjöttu öld. Efnið var
tekið úr helgisögn frá Iran, en
kristinn rithöfundur færði hana í
skáldsögubúning og hún var þýdd
á rnörg' tungumál: Jaasaph kon-
ungssonur hafði lekið kristna trú,
en i'aðir hans var hundheiðinn og
leiddi fram fyrir son sinn 4000 —
fjögur þúsund — fríðar nreyjar, ef
vera ínætti að hann gleymdi guði
og tæki aftur glcði sína. Sú fríð-
asta þeirra var kóngsdóttir. Vesa-
lings prinsinn fékk ekki rönd við
reist. í sögunni er kornist svo að
orði, að djöfullinn hafi náð valdi
yfir honum í návist þessarar meyj-
ar, svo liann felldi hug til hennar.
Prinsinn iðraðist þó í tæka tíð. og
i draumi fluttist hann til himna.
Þaðan að sjá virtust honum allar
meyjarnar „viðbjóðslegri en hund-
»r og svín“, eins og komizt cr 'að
»rði í sögunni. Þegar hann vakn-
aði mundi hann draum sinn, bætti
ráð sitt og sneri öilum borgarbúum
til kristni. Gei-ðust
munkar og nunnur.
0000 manns

SKÁLDSAGA eftir
JOHAN FALKBERGET
Frægasta skáldsaga Kínverja frá
13. eða 14. öld heitir „Blær i tungls-
ljósi“. ,,ltómantík“ bókarinnar er
í því fólgin, að allt cr lagt í söl-
úrnar — framin morð og meinsæri,
hvað þá annað — til þess að hindra
það siðferðisbrot, að söguhetjur
bókarinuar yrðu málkunnug fyrir
brúðkaupið. ,
*
Gömul indversk trúarsetning
segir um afstöðu konunnar til eig-
inmannsins: „Jafnvel þó að mgður
hennar sé vanskapaður, gamall,
drykkfelldur, fjárglæframaður,
kvennaflagari og hirðulaus um
hcimili sitt, þá á eiginkona hans
stöðugt að líta upp til hans, og
láta liáttalag hans sig engu skipta.
Og ef hann slær hana án saka, á
hún að kyssa hönd hans.-------“
★
Indverski spekingurinn Maha-
víra sagði um konurnar í stuttu
máli: „Talið ekki við þær. Talið
ekki um þær“.
--------Það var á þeim tímum.
spratt á fætur, slangraöi
þvert yfir gólfið — og settist
aftur.
Þaö var svefn og þreyta í
hverjum lim, svefn og þreyta
í hverri sál, svefn og þreyta
í andrúmsloftinu og grárri
morgunskímunni. Ekkert var
til nema svefn og þreyta —
þreyta og svefn.
Klukknahljómurinn dó út.
Menn fóru að hreyfa sig. Þaö
var eins og stormbylur heföi
sett frosinn skóg á hreyfingu, 1
þegar þeir mjökuöust til dyr-
anna stirðir og hoknir í
í göngulagi.
Þeir báru flestir merki
vinnu sinnar. Sumir voru halt
ir, aörir bognir 1 hrygg og
lendum. Nokkrir voru eineyg-
ir. Þeir störðu fram fyrir sig
með einu auga og sjáaldriö
var stórt og dökkt.
Síðastir komu gömlu menn
irnir, hoknir í hnjáliöunum
og hægfara.
Hundraö lýsislampar brugöu
birtu yfir fylkinguna, þeir log
uöu glatt og tilsýndar var
eins og mennirnir, sem báru
þá, væöu eld.
Þaö haföi komiö fyrir, aö
öll fylkingin varð frá að
hverfa. Þá haföi orðiö hrap í
námunni. Stoðir og stöplar og
aðrir máttarviöir, sem hafðir
voru til aö verja hrapi, lágu
þverbrotnir, og stálbitamir
sem áttu aö treysta þakið,
héngu kengbognir niöur í
námugöngin, en allt var hrap
aö, sem þeir áttu aö halda
uppi.
Síöastir allra komu öku-
mennirnir meö hesta sína.
Haröir hófar hestanna
glumdu í grjótinu.
Þeir voru vanir aö fara méö
hesta, þessir ökumenn. Þarna
var Henning Heggeli meö
stóra, brúna klárinn sinn. Þaö
var geðillur klár. Og þarna
var Pétur frá Svartatanga á
þröngum buxum, sem hann
girti niöur í sokkana. Síöastir
komu þeir Mons og Óli Knud-
sen. Þeir voru frá Hessedal.
Pétur og Mons voru aö tala
um hnífákaup.
„Þaö eru -nýsilfurshjöltu á
mínum hníf“, sagöi Pétur.
„En þaö er vont stál í hon-
um“, sagði Mons.
„Því lýguröu, kunningi. Þaö
er svo gott stál í honum aö
það hafa margir rakaö sig
meö honum og allir sagt, áö
þeir hafi aldrei fengiö betri
rakhníf“. Pétur gaf Mons illi-
legt augnaráö.
Óli Knudsen gekk á eftir
þeim, hallaöi undir ílatt og
glotti í kampinn.
„Þú ættir aö gefa mér á
milli, Pétur“, sagöi Mons.
„Eg á enga peninga í svip-
inn“.
„Geföu þá eitthvaö annað
á milli“, sagði Mons.
„Eg á ekkert nema eina
buxnaræfla, þú getur fengiö’
þá“, svaraöi Pétur.
Nordens vann meö þeim
Jóni og Kalla. Hann var helj-
armenni. Engin klöpp var svo
hörö, aö hann ynni ekki á
henni. Aldrei voru námuþök-
ín svo geigvænleg aö hann
léti sér bregða.
Jón var þó ógætnastur
allra. Þaö kom fyrir, aö hann
stóö kyrr, þó aö hrapaði í
kringum þá.
„Hvert í heitasta!“ sagöi þá
Nordens og lagaöi hattinn á
höföinu.
Jón hélt því fram, aö hann
væri orðinn tilfinningalaus
gagnvart lífshættu. Hann
hafði séð grjótkvörnina drepa
og limlesta finnska drenginn.
Og hann sá þaö, þegar steinn
inn féll ofan á Palla Péturs-
son forðum.
Nordens hafði líka séö ýmis
legt í Kirivariari. Einu sinni
viö sprengingu kom steinflís
fljúgandi og reif mann á hol.
Þaö var ljót sjón. Kalli tók í
nefið og sagði frá því sem
hann hafði heyrt: Á þrett-
ándanótt, fyrir tveimur árum
kom það fyrir í Haparanda aö
maöur var sleginn meö steini
í hnakkann og rotaöur. Morö-
inginn flýöi til skógar og
fannst ekki.
„Var fanturinn stórvax-
inn?“ spurði Nordens.
„Gríöar langur“, sagöi Kalli.
Nordens hugsaöi sig um og
sagðist halda aö hann heföi
mætt þessum þorpara. á flæk-
ingi í Finnlandi.
Þannig voru samræöur
þeirra félaganna þegar þeir
hvíldu sig.
Náman „Júlía Bjelke“ varö
j hættulegri meö hverjum degi.
\ Og vinnan var aö því skapi
erfiö og óþægileg.
Þessi náma lá djúpt í jörö
og yfir þökum hennar var
önnur náma þar sem ekki
hafði verið unniö í manna
minnum. Sumir sögðu, aö
hún væri full af vatni, en þar
væri mikill málmur. Þaö var til
gamall uppdráttur af þessari
námu á kálfskinni. Og af upp
i drættinum var hægt aö ráða,
aö þar hefði einhverntíma
veriö mikiö unnið.
Þeir félagar þrír tóku sér
þaö fyrir hendur, aö sprengja
göng upp um þakiö og inn í
þessa námu, hvaö sem þá
tækí viö.
Þetta var mikil áhætta.
Námuþakiö gat hrapað hve-
nær sem var, aö minnsta
kosti gat steypzt yfir þá vatns
flóö og laust grjót úr efri nám
unni, þegar þeir væru komnir
upp úr þakinu meö verkfæri
sín.
Gamlir og reyndir námu-
menn vöruöu þá við. Vatns-
smogiö berg var stórhættu-
legt, sögöu þeir.
Hans gamli lagöi hnefann
1 búöarboröið og dró ekki af
höggínu. Hann sagði aö í
svona námu, eins og þessari,
gæti hrapiö komið eins og
þjófur á nóttu. Eins og þjóf-
ur á nóttu! sagði Hans, því
aö hann var vanur aö stýöja
mál sitt með spakmælum.
Nú komu dagar. Þeir komu
og fóru sökkhlaönir af angist.
Enginn vissi, hvenær þaö
mundi gerast. Yrði heþpnin
meö, kæmi hrapiö samferöa
dynamitsprengju og þá var
von um aö mennirnir yröu
staddir á öruggum staö og
gætu bjargaö sér.
Nordens og Kalli voru farn-
ir aö vera mjög á varðbergi
og gæta sín vel. En þeir unnu
eigi aö síður.
Jón var kærulaus. Hann
sagöi aö margt væri verra en
dauöinn.
Einu sinni aö morgunlagi
kom Marteinn inn 1 eldaskál-
ann grár í andliti og beygju-
legur. Hann settist viö ofninn
álútur meö hendurnar fyrir
andlitinu.
Hans stóö viö ofninn og var
aö sjóða sér saltfisk. Hten
spuröi Martein, hvaö aö hon-
um gengi.
„Eg sá dálítið 1 nótt“, taut-
aöi Marteinn.
. „Ha! Hvaö segiröu?“ Hans
var farinn aö heyra illa.
„Eg sá dálítiö í nótt“.
Hans heyröí ekki enn.
„Talaöu hærra mann-
skratti“, sagöi Mons. Hann
var aö boröa flesk af pönnu.
„Hann segist hafa séð
eitthvað í nótt“, öskraöi Mons
í eyraö á Hansl
Hans horfði upp undan
gleraugunum út í gluggann.
Hann var aö hugsa um þaö,
sem Marteinn haföi sagt áð-
ur en finnski drengurinn
lenti í grjótkvörnina.
Syver smiöur hafði setið á
rúmi sínu og stökk á fætur.