Þjóðviljinn - 05.02.1944, Síða 2

2
ÞJÓÐVILJINN
Laugardagur 5. febrúar 1944.
I Þingeush lg I
| InioiD til iiligr |
Þegar ég hcyrði 14t Jakobs Sigurjónsson-
ar og Hólmfríðar Helgadóttur, hjónanna i
Hólum í Reykjadal, sem bæði létust að
heimili sínu í desember síðaslliðnum, gat
ég ekki að gert, að hugur minn fór að reika
yfir liðna tíð á æskustöðvarnar norður í
Reykjadal. Þar var ég nágranni þeirra
hjóna í aldarfjórðung. Þau hafa setið að
biii sínu í Ilólum síðan fyrir aldamót með
mikilh rausn, og heimili þcirra verið mjög
orðlagt fyrir gestrisni. Mun það ekki of-
mælt, því að síðan ég man fyrst eftir mér,
hefur oft verið gestkvæmt í Hólum.
Þau hjónin áttu mörg börn mannvæn-
leg. Tveir yngstu synir þeirra, þeir Harald-
ur og Garðar, hafa staðið mjög framarlega
í ungmennafélagshreyfingunni og öðrum
menningarmálum i sveitinni. Haraldur
Jakobsson var formaður Ungmennaféiags-
ins „Efling“ um fimm ára skeið og hefur
setið í stjórn „Sósíalistafélags Reykdæla"
frá stofnun þess. Garðar Jakobsson, sem
nú er formaður U. M. F. „Efling“, var
leikfélagi minn. Síðan hef ég verið tíður
gestur í Hólum.
Jakob og Hólmfríður voru sérstaklega
vinsæl af sínum sveitungum, enda verð
ég að segja, að ég hef aldrei átt betri ná-
gTanna. Eg minnist þess, er þannig stóð á
hirðingu heyja hjá fóstra mínum að um
langan veg varð að fiytja, að Jakob lánaði
okkur einatt hesta sína.
Á fyrstu búskaparárum Jakobs var tals-
vert harðæri og á þeim tíma var rekinn
mikill áróður meðal bænda, að flytja vest-
ur um haf. Þar átti að vera miklum mun
betri afkoma. Fór sumt af skyldmennum
Jakobs vestui'. En Jakob kaus heldur að
halda við kynstofni forfeðranna hér heima
i skauti íslenzkrar náttúru.
Það, sem einkenndi þau hjónin, að mér
fanst, var það, hvað þau \oru síung, þótt
árin færðust yfir og fylgdust vel með mál-
um unga fólksins í dalnum. Við félagar í
„Eflingu" höfðum oft nefndarfundi og leik-
æfingar í Hólum, og ég man, að við kunn-
um þar sérstaklega vel við okkur, enda
voru þau gömlu lijónin ætíð með okkur og
lögðu silt til málanna, sem væru þau ein
af okkur.
l>au Jakob og Hólmfríður munu hafa
fylgt „Framsóknarflokknum“ á þeim tíma,
er hann var umbótaflokkur. En er „Sósíal-
listaflokkurinn“ var stofnaður, fylgdu þau
lionum að málum og studdu syni sína með
ráðum og dáð í baráttunni að fraingangi
þessa flokks, er beitir sér fyrir bætlri af-
komu alþýðunnar ti! sjávar og sveita. Ef
öll bændahjón eldri kynslóðarinnar fylktu
sér eins eindregið að málum aiþýðunnar
og þau Jakob og Hölmfríður gerðu, þá væri
málum hennar lengra á veg komið en orð-
ið er.
Nú er ikomið á þriðja ár síðan ég var
síðast gestum í Ilólum. Það var kvöldið,
sem ég kom lil að kveðja. Ég var á för-
uin í annan landsfjórðung. En ekki væri
mér það á móti skapi að upplifa eina slíka
kvöldstund.
Vegna fjarlægðar gat ég ekki verið við-
sladdur jarðarför þeirra hjóna. Þau voru
borin til grafar bæði sama daginn í kirkju-
garðinum, þar sem svo mörg börn dalsins
liafa hlotið legstað.
Ég geri ráð fyrir, að þeirn verði ekki
lagður legsteinn úr marmara. En minning
Jæirra mun lifa í liug allra, sem þau þekktu,
og störf þeirra metin al' þingeyskri alþýðu.
Oísli T. Gu'tiirmndsson.
Kviknar í „síldinni"
Eldurinn fljótiega slökktur
I
Eldur kviknaði í vélskipinu
Síldin í Hafnarfirði, kl. 7,10 í
fyrramorgun en var fljótlega
slökktur.
Eldurinn kom upp í koju í
káetu, og mun sennilega hafa
kviknað í fötum út frá ofni.
Slökkviliðið var kvatt á vett-
vang og var eldurinn slökktur
áður en verulegt tjón hlytist af.
Brann ein koja bakborðsmegin
og sviðnaði veggur.
Skjaldarglfma Ármanns 1944
Áhorfendur að glímunni höfðu
safnazt saman og stóðu í hóp við
útidyr íþróttaskólans, 25 minútum
áður en glíman skyldi hefjast. Virð-
ist þetta benda á vinsældir glím-
unnar. Þegar húsið var opnað ætl-
uðu allir að verða fyrstir inn í sal-
inn, með illu eða góðu, og 20 mín-
útum fyrir keppni voru öll áhorf-
endasvæðin fullskipuð.
Hinn afmarkaði glímureitur var
ca. 60 fermetrar.
Salurinn er snyrtilegur í alla
staði, og sennilega sá bezti hér á
landi, en mætti vera stærri við
svona tækifæri.
Á meðal áhorfenda voru börn,
rosknir herrar, ungar stúlkur og
frúr.
Fólkið talaði um hina væntan-
legu glímu, sem átti að byrja þá
og þegar, og áður en varði komu
16 glímumenn inn í salinn, undir
stjórn Jóns Þorsteinssonar. Þessir
menn voru úr fjórum íþróttafélög-
um, 5 frá Ármanni, 5 frá K. R„ 5
frá í. R. og einn frá Umf. Trausta.
Flestir glímumennirnir gengu
beinir og hvatmannlcga.
Sem endranær kynnti glímu-
stjóri keppendur, og síðan hófst
glíman.
Guðmundur Ágústsson vann
glímuna, bæði Ármannsskjöldinn,
Fræðslunámskeið
Sósíalistaflokksins
Eins og áður hefur verið um
getið hér í blaðinu, efnir
Fræðslunefnd Sósíalistaflokks-
ins til fræðslunámskeiðs fyrir
flokksfélaga nú á næstunni.
Óþarft er að fjölyrða um,
hversu þýðingarmikill þáttur
það er í sigursælli baráttu sós-
íalizks flokks að allir meðlimir
hans hafi öðlast hagnýta þekk-
ingu á lögmálum þjóðfélagsins,
þróun þess og viðgangi. Stjórn-
mála- og stéttabarátta nútímans
krefst þess í æ ríkara mæli að
forustuflokkur verkalýðshreyf-
ingarinnar eigi yfir að, ráða
nægilega þroskuðu mannafli til
þess að leysa hin ýmsu verk-
efni, sem skapast á hverjum
tíma, af hendi á þann hátt að
við verði unað.
Skylda hvers félaga í Sósíal-
istaflokknum er því að notfæra
sér hvert tækifæri, sem býðst,
til að afla sér víðtækari fræðslu
og þekkingar um fræðikenning-
ar marxismans, þróun heims-
stjórnmálanna og hinar ýmsu
greiriar þjóðfélagsmálanna í
okkar eigin landi. Allt er þetta
efni, sem hvef einasti sósíal-
isti þarf að vita skil á og geta
miðlað öðrum af fræðslu sinni
í hinum daglegu umræðum
manna á milli um þjóðfélags-
málin og vándamál yfirstand-
andi tíma.
Fræðslunámskeið það, er nú
stendur fyrir dyrum, mun 1
standa yfir um tveggja mán-
að skeið, tvö kvöld í viku hverri.
Námsgjald verður mjög lágt.
Fræðslunefndin hefur tryggt
sér hina færustu krafta til leið-
Framhald á 8. síðu.
í annað sinn, og 1. fegurðarglímu-
verðlaun. Skjöldurinn er farand-
gripur og þarf sami maður að vinna
hann þrisvar í röð eða fimm sinn-
um alls. Guðmundur lagði alla
keppendurnar og notaði til þess 5
brögð, á víxl, oftast sniðglímu, en
tvisvar hælkrók aftur fyrir báða
fætur, beggja hliða klofbragð og
leggjarbragð, þetta er fi-amför frá
því í fyrra og virðist fjölhæfni vera
nú samstillt sigurvissu. Með því að
sleppa hægri handar taki fyrr, að
aflokinni sniðglímu, virðist mér að
Guðmundur geta sýnt ennþá
gleggra yfirburði sína.
Guðmundur Guðmundsson vann
sér samúð og virðingu allra við-
staddra. því meiri eftir því sem
hann glímdi oftar. Hann stillti
saman viti, hæfni og vilja,, betur
en ég hef séð nokkurn mann, jafn
ungan (20 ára), áður gera. — Hann
gekk næstur Guðm. Á. að vinning-
um og fegurðarglímu. Og næstur
honum kom Rögnvaldur Gunn-
laugsson með vinninga og fékk
þriðju fegurðarglímuverðlaun.
Hann sýndi til fullnustu hæfni sína,
telst ágætur í vörnum, en beitti
óþarflega einhliða sókn. Engum
manni hefur farið meira fram í ár
en honum. í fyrra fékk hann einn
vinning. En ég leyfði mér þá að
spá góðu um framtíð hans sem
glímumanns, og hann brást ekki
vonum mínum. Höfuðkostir hans
eru mýkt í hreyfingum, slappir
handléggir milli bragða, en föst
handtök um leið og bragðið er tek-
ið — klofbragðið til dæmis. Hægri-
hliðarsókn ætti hann að æfa jafnt,
til þess að halda þessum sess —
eða komast lengra, því.nú þekkja
glímumenn þeir, sem glímdu við
hann í þetta sinn, að hann notar
áberandi góð brögð frá vinstri hlið.
— Vörn er til við allri sókn, þcss
vegna verður sóknin að vera fjöl-
hæf og þar af leiðandi ókunn.
Kristinn Sigurjónsson héfrir
mjög skemmtilega framkomu, loft-
krækja hans af vinstri er með af-
brigðum góð, og þegar hann náði
þessu bragði þá lágu keppendurnir
mjög hreint, og Kristinn þarf elcki
að nota mikla kral'ta til þess að
glíma vel og sigra, vegna hraðans
í brögðunum og mýktar í vöðvum.
Þess vegna rciknaði hann ekki rétt
út hvernig hann átti að sigra þá
sem vóru sterkir.
Ólafur Sveinsson glímdi hægt og
sígándi, en hvert sinn sem hann
náði klofbragði Iagði hann mót-
herja mjög kröftugt og hreint.
Iljá Andrési Guðnasvni
skeði það, að ha.nn lagði tvívegis
á mjaðmarhnykk, en það bragð
hefur ekki sézt lengi og það tók
Andrés ágætíega, og fyrstu glím-
ur hans voru ágætar, en t. d. við
Þorkel Þorkelsson glímdi Andrés
illa, en ég leyfi mér að segja, að
sökina átti ekki síður Þorkell, sem
kom í þessa keppni óæfður, og
bolaðist. Oí mikið létu dómarar
það afskiptalaust þegar menn bol-
uðust. Það er enginn velgjörningur
að lofa glímumönnum afskipta-
laust að glíma illa. Þorkell getur'
glímt vel, en hann gerði það ekki
nú.
Sumar glímur Sigurðar Hall-
björnssonar voru þannig, að hann
lék á keppendurna meir en nokkur
Er þetta satt? Fyrirspum
til rektors Menntaskólaus
Ilitstjórum Þjóðviljaus hcfur verið sagt
að nemcndur í Menntaskólanum hafi ætlað
að halda fund og ræða sjálfstæðismálið, en
að I’álmi Hannesson rektor hafi bunnað
það. Það fylgdi með, að ýmsir kennarar
skólans væru því mjög andvígir að nem-
endurnir fengju að segja álit sitt á þessu
máli.
Þetta er furðuleg saga, ef sönn er, og er
þess að vænta að rektor bregðist vel við
og upplýsi liið sanna í málinu; sé sagan
sönn hlýtur lionum að vera kært að færa
fram rök fyrir )>essari ákvörðun sinni.
Tíminn býður Morgun-
blaðinu í mannjöfnuð
Morgunblaðið hefur látið einhver orð
falla út af því að séra Sveinbjörn Högna-
son alþingismaður hefur nýlega verið svipt-
ur ökuleyfi ævilangt og dæmdur í nokkurra
daga várðhald vegna ölvunar við akstur.
Tímanum finnst að sizt sitji á Morgun-
blaðinu að vera að tala um svona „smá-
muni“ og segir svo um það í „víðavangs“-
köfluin blaðsins:
„Vill Morgunblaðið umræð
ur um áfengislagabrot“?
„Morgunblaðinu hefur ekki þótt það stór
tiðindi, þótt menn hlytu seklir fyrir ölvun.
Þah hefur a. m. k. ekki þótt þess vert að
nafngreina þá eða úrskurða þá lakari og
óstarfliæfari menn, þótt þá hafi hent ein-
hver slik yfirsjón.
Nú hefur brugðið svo kynlega við, að
annar, t. d. þegar hann broshýr
tók tökin, en með hörku og skapi
leggur strax lirslitabragðið — t. d.
við Andrés. Það sýnir, að Sigurður
getur verið álíur þar sem hann
vill, á því augnabliki sem við á.
Það er rétt að segja ekki meira um
hann í þetta sinn.
Steinn Guðmundsson sýndi fjöl-
hæfni í vörnum manna mest, en
sóknin var ekki ákveðin, snerpan
er mikil, en mýkt í hreyfingum of
lítil.
Haukur Aðalgeirsson er gott
glímumannsefni. En aðrir glímu-
menn voru illa æfðir, einkum var
það slæmt fyrir ]>á sjálfa að glíma
með bogna handleggi og þrælstífa
í öllum glímunum.
Það, sem hafði mikið íþróttalegt
gildi í þessari Ármannsglímu, og
hefði átt að kvikmynda, var eink-
um; Hælkrókur og hnéhnykkur
Guðmundar Guðmundssonar, snið-
glíma og hægri fótar klofbragð
Guðmundar Ágústssonar, mjaðm-
arhnykkur Andrésar Guðnasonar,
krækja Kristins Sigurjónssonar,
vinstri fótar klofbragð Rögnvaldar
Gunnlaugssonar og Ólafs Sveins-
sonar, leggjarbragð Sigurðar Hall-
björnssonar og varnir Steins Guð-
mundssonar.
★
Forseti íþróttasambands ís-
lands, Benedikt G. Waage, hélt
stutt ávarp til Glímufélagsins Ár-
manns um Ieið og hann afhenti
verðlaunin, og árnaði félaginu allra
heilla í tilefni af 55 ára afmælinu.
Einnig þakkaði hann öðrum félög-
um og þátttakendum fyrir þeirra
skerf að gera þjóðaríþróttina fjöl-
menna og fjölhæfa.
Stefán Runólfsson
frá Hólmi.
| Mbl. hefur brotið þessa venju. Það hefur
þrástagazt á því, að nafngremdur Fram-
sóknarmaður hafi verið sektaður fyrir ölv-
un. Hins vefiar hefur það ekki minnzt á,
að fjöhnarga aðra menn hcfur hent svipaS
brot, án þes> að vera dæmdir til óhelgis
eða yfirsjón þeirra gerð að áróðursefni í
blöðum.
En það má vel bæta úr þessari van-
rækslu hjá blaðinu. Vilji það halda þessum
umræðum áfram, má vel taka þær upp á
breiðari grundvelli. Morgunblaðið getur þá
sjálfu sér um kennt, þótt ýmsum velunn-
urum og vandamönnum þess þætti miður
að dragast inn í þær umræður".
Þannig farasl Tímanum orð, og má
vissulega margt af því læra.
Samábyrgð um spillingu
Þessi klausa Tímans er eitt ljósasta dæm-
ið um þá samábyrgð um spillinguna, sem
blómgast, betur en nokkur önnur trygg-
, ingafélög, innan hinna gömlu borgaralegu
flokka.
Bendi Morgunblaðið á eitt ölæðisafbrot
meðal Framsóknarmanna, segir Tíminn of-
ur rólega: „Bíddu bara, ég skal benda á
tíu meðal Sjálfstæðismanna". Nefni Tíminn
eitt dæmi um svindl og sviksamlegt fram-
ferði meðal Sjálfstæðismanna, svarar Morg-
unblaðið: „Ef þú ekki þegir skal ég nefna
10 enn svívirðilegri svindlara og svikara
meðul Framsóknarmanna". — Svo er þag-
að. — Þetta er tryggingastarfsemi í lagi.
Allir þurfa að vera á verði
Svo vikið sé aftur að drykkjuskapnum,
má ekki gleyma því, að allir stjórnmála-
flokkar þurfa þar að vera á verði. Það er
hverjum flokki hið mesta mein ef trúnað-
armenn hans, á einu eða öðru sviði, falla
fram og tilhiðja Bakkus. Hverjum flokki
fyrir sig og þjóðinni í heild er bezt að
slíkt sé tekið föstum tökum.
Því er ekki skýrt frá?
Núverandi dómsmálaráðherra liefur að
siign gengið allfast eftir, að dómum fyrir
ölvun við akstur og önnur brot á áfengis-
og bifreiðalögunum væri framfylgt. Sagt er,
að margir „höfðingjar" hafi af þessum sök-
um gist Steininn á síðari tímum. Ekki
hafa blöðin fengið vitneskju um ]>essar
innisetul: höfðingjanna, og er ]>að illa farið.
Það er Iillum efa bundið, að ef birt væri
skrá yfir þá, scm dæmdir eru til refsingar,
og getið um fyrir hvaða sakir hver einn
cr dæmdur, ]>á væri það' til þess að draga
úr ýmsu því sem miður fer með þjóð vorri;
]>essi skrá yrði bara að vera tæmandi. Þar
mætti engin undantekning eiga sér stað.
Sakadómari gæti t. d. birt blöðunum slíka
skrá einu sinni í mánuði.
Því ekki að gera það, það er óþolandi,
sem nú á sér stað, að birtir séu dómar og
refsingar sumra. en ]>agað yfir dóinum og
refsingum annarra.
Ef jafnt gengur yfir alla hefur enginu
ástæðu til að kvarta.
Bifreiðastöðvamar
í bænum
Bifreiðastöðvarhar eru nú, sem kunnugl
er, alhir í Miðbænum, flestar kringum
Lækjartorgið. Aí ])ví leiðir að ó])ægilega
])röngt hefur orðið í þessum miðdepli um-
férðarinnar í bænum. Nú liefur „Hreyfill‘V
samvinnufélag sjálfseignarbílstjóra, tekið
Bifreiðíistöðina Geysi til sinna nota, og
liefur nú um 100 bíla 1 sinni þjónustu.
Einhverjum af þessum stöðvum, sem nú
eru í Miðbænum, mun hafa verið sagt
upp liúsnæðinu, en fengið annað í staðinn
í úthverfum bæjarins.
Þetta er alveg rétt að farið, það á að
dreifa stöðvunum um bæinn, það er tii
hájgnaðar i'yrir ]>á sem búa í útjöðrunum.
Það mætti eiunig taka til athugunar,.
hvort ekki væri heppilegra að sama stöðin
annaðist næturakstur um lengri líma, en
ekki aðeins eina nótt í einu eins og nú er,
]>á fylgdist almenningur bctur ineð, hvert
hann ælti að feila, ]>egar vöntar bíl til'
uæturaksturs.