Þjóðviljinn - 27.02.1944, Blaðsíða 5

ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 27. febrúar 1944.
Sunnudagur 27. febrúar 1944. — ÞJÓÐVILJINN
þlÓÐVILJINH
Utgefandi: Samciningarjlokkur alþýðu — Sósíalistajloklcurinn.
RiUtjóri: Sigurður Guðmundsson.
Btjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigjús Sigurhjartarson.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 8184-
Bitstjómarskrifstofa: Austurstrœti 12, simi 2270.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.j., Garðastrœtí 17.
ÁBkrift&rverð: I Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Uti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Fasisminn nýi
Það er oft svo, þegar verkfðll eða aðrar harðvítugar deilur eru
yfírvofandi eða dynja á, að skærara ljósi er brugðið yfir afstöðu
ýmissa aðila en ella. Þjóðin getur eftir það, sem fram hefur komið
í ýmsum blöðum nú, þegar Dagsbrúnarverkfallið vofði yfir, áttað sig
betur en áður á því, hverskonar þróun er að gerast í þjóðfélagi voru,
— og henni er nauðsynlegt að gera það, því það er hætta á ferðum.
Það voru tvö blöð, sem alveg skáru sig nr í ummælum smum
Dagsbrún. Það voru „Vísir“ og „Bóndiun". Orðbragð og öll af-
staða þessara blaða var slíkt, að enginn munur er á henni og af-
stöðu nazistískra blaða í Þýzkalandi 1930—32 eða fasistablaða Banda
ríkjanna nú. Þau tala um verkamenn sem „ræningja 20. aldarinnar“,
heimta að allir „borgaraflokkar“ sameinist tafarlaust til að berja
niður verkamenn („kommúnista”), það „verði að mylja höfuð þess-
arar nöðru o. s. frv. — Það myndi ekki mikið gert með stóryrði
þessi og hótanir, ef bak við tjöldin stæðu aðeins strákapottormar á
móts við nazistana íslenzku, sem óðu hér uppi 1933—37. —
En það er rétt að athuga, hverjir að þessnm blöðum standa.
Bak við „Bóndann" standa Jónas frá Hriflu, Jón Ámason, Egill
i Sigtúnum, Ingólfur Jónsson, Jón á Reynistað o. fl. — Bak við
„Vísi“ stendur Bjöm Ólafsson ráðherra og fleiri voldugir menn. —
Hér era því engir óvitar að verki, heldur menn, sem vita hvað þeir
vilja. Og um suma þeirra er rétt að ætla að þeir muni einskis svífast
tit að koma áformum sínum fram.
Hun var skærÉerma
Höfundurinn var einn af meðlimum nefndar þeirr-
ar, sem rannsakaði allar aðstæður í sambandi við morð-
Olgu Rsefskaja, ungs skæruliða, sem nazistar myrtu
eftir langvarandi pyndingar, — eina af mörgum.
Ung stúlka flýtti sér á svölu
desemberkvöldi eftir auðri götu í
þorpinu Obolonovets í Smolensk-
héraði. Hún var tötrum klædd,
skjálfandi af kulda og stanzaði oft
til að iíta í kringum sig og hrað-
aði sér svo aftur.
Hún stanzaði hjá litlu húsi, leit
ennþá einu sinni kringum sig og
barði svo þrjú högg á hurðina.
Dyrnar voru jafnskjótt opnaðar
eins og einhver hefði beðið eftir
henni. Tvær hendur föðmuðu hana
að sér, og rakar kinnar snertu and-
lit hennar.
★
Gömul, gráhærð kona leiddi
hana úr kápugarminum og setti
hana blíðlega á stól. Gesturinn
var ung stúlka með stór, grá augu.
Hún fékk iðulega hóstahviður og
hélt um brjóstið.
„Vertu ekki reið, mamma. Ég
ætla ekki að stanza lengi. Vertu
svo góð að vekja mig í dögun, því
að ég verð að fara. Ég gekk svo
mikið í dag og aflaði mér dýr-
mætra upplýsinga. Piltarnir bíða
eftir mér“.
Móðir hennar sagði henni, að
þorpsöldungurinn hefði komið með
lögreglunni daginn áður og spurt
eftir henni. Þeir sneru öllu við og
hótuðu að brenna allt, ef stúlkan
hefði farið til skæruliðanna.
Olga hlustaði þögul á frásögn
móður sinnar og lagði svo hand-
leggina um háls gömlu konunnar
eins og hún var vön að gera, þeg-
ar hún var lítil.
Þær háttuðu seint. Olga gat ekki
sofið. Hún kvaldist af hóstanum.
Hún hafði höfuðverk og leið illa
í öllum líkamanum. Ilún bylti sér
í rúminu. Móðir hennar heyrði
hana rugla eitthvað. Olga var með
óráði.
Olga reyndi að rísa upp við
Það er rétt að skyggnast dýpra. Þessir menn hafa ekki aðeins
sömu innanlandspólitík: harðstjóraarstefnu harðsvirðustu stóratvinnu-
rekenda gegn alþýðu.
Þeir era líka sammála um utanríkispólitík Islands, — eða réttara
sagt um að gera ísland að attaníoss afturhaldsins í Bandaríkjunum.
„Vísir“ hefur opinberlega Iýst því yfir að ísland væri „á vestur-
leið“. Jónas frá Hriflu hefur í „Degi“ gerzt málsvarí þess, að ísland
yrði eftir þetta stríð herstöð engilsaxnesku (les: amerísku) herveld-
anna gegn meginlandi Evrópu.
Það er auðséð á hverju þessir afturhaldsseggir byggja vonir
sínar í innanríkis- sem utanríkismálum:
Á því að ágengt afturhald taki völdin í Ameríku, — setji Roose-
velt og Wallace frá, — komi á harðsvíraðri yfirdrottunarstefnu í stað j fyrstu dagskímu, en gat það ekki.
þeirrar góðu nágrannasambúðar, sem Roosevelt beitir sér fyrir, —
láti miskunnarlausa auðmannakúgun taka við af viðreisnarstefnu
(„New Deal“) Roosevelts. Vitanlegt er, að ef slík afturhaldsstefna
yrði ráðandi í Ameríku, þá væri það mesta ógæfa, sem heiminn
gæti hent, því afleiðingin yrði innan skamms nýr ófriður. Og sá
ófríður yrði íslenzku þjóðinni hættulegri en flestum öðrum.
En íslenzku afturhaldsseggirnir byggja alla von sína á því, sem
íslandi yrði mest ógæfa að: Þeir mæna á atvinnuleysið, bíða eftir
kreppu og hruni, óska eftir afturhaldssigri í Ameríku, undirbúa harð-
stjóra á íslandi og ætla sér að gera Island að herstöð í stríði, sem
leitt gæti til tortímingar íslenzku þjóðarinnar.
Það er glæframennska hins villta stéttar- og peningahroka, sem
emkennir afstöðu þessara manna, — eins og þýzku nazistanna á
sinni tíð. Það er ekkert hirt um afleiðingarnar, sem stefna þeirra
myndi hafa fyrir þjóðina, — aðeins einbiínt á völdin og gróðann
fyrír örfáa auðuga eða valdagráðuga menn.
óttaslegið .út í kuldann. Mörg hús
stóðu í björtu báli, þegar litla
Rsefski-húsið skalf undan þung-
um höggum á hurðina.
Olga hvorki heyrði né sá þýzku
hermennina fjóra, sem komu inn
í herbergið. Hún lá í dái. Hermað-
ur þreif ruddalega í hönd hennar
og slengdi henni á góifið. Olga opn-
aði augun stynjandi. Móðir henn-
ar grét hljóðlega úti í horai. Her-
menn drógu Olgu út á götuma.
Móðir hennar grátbaendi þá að
sleppa henni, hún væri veik og auk
þess saklaus.
★
Hermaður sló gömiu konuna.
Olga gat ekki gengið og tveir her-
menn héldu á henni, berir fætum-
ir drógust í snjónum.
Herbergið, þar sem þorpsbúum
var smalað saman, var troðfullt.
um kemur ravfifí hermn og þá______**
Foringinn spavkaði stólnum und-
an henni, og #01ga hékk í kmmpa-
teygjum.
Böðlum Siennar var þetta ekki
nóg. Þeir 9osuðu snöruna af hálf-
dauðri ^túlkunni.
Vorsóíin gægðist inn í kaldan,
rakan 'klefa. Olga hafði ekki orku
til að fyfta höfðinu, og hún missti
hvað eftir annað blýantsstúf úr
íhendi -sinni.
Hún hóstaði, og munnurinn
fylltist blóði. Þetta skrifaði hún á
ræmu af silkiklútnum sínum:
„Hsefskaja Olga Dmitriefna, SO
ára gömul. Obolonvets Jelnía-hér-
aði. Dó 27. febrúar 1943 (fyrir
samband við skæruliða). Ég bið
þá, sem finna þetta, að láta ætt-
ingja mína vita um það.
Mamma, ég skrifaði heimilis-
fang okkar í Spasdemensk og var
með þennan höfuðklút og nota
hann nú til að skrifa á hann bréf
til þín. Verið öll sæl. Vertu sæL,
Þanm 27. febrúar var hún flutt
frá Spasdemensk til fangelsisins í
Roslavl. Þjóðverjarnir héldu á-
fram að draga hana á hverjum
dega til yfirheyrslu. í hvert skipti
vær henni kastað blóðugri og flak-
andi í sárurn í klefa sinn. Hún
skrifaði á íklútinn sinn: „Mamma,
ég er búin að búa til dagatal fyrir
apr.íl ©g strika út hvern liðinn
dag“.
Hún strikaði út sex daga. Þá
komu þeir í dögun og leiddu hana
út í síðasta sinn.
Þegar rauði herinn frelsaði Ito-
slavl, gengu skæruliðar inn í bæ-
inn með rauða hemum. Gömul
hor.uð kona gekk til eins skæru-
hermannsins og rétti honum lítinn
hvítan klút. Skæmhermaðurinn
breiddi úr honum. Það var bréfið
frá Olgu Rsefskaju.
Frumvarp um tilhSgun þjðð-
aratkvæðagreiðslunnar lagt
tram i Alþingi
Stjórnarskrárneí’nd hefur lagft fyrir Alþingi „frum-
varp til laga um tilhögun atkvæðagreiðslu um þings-
áiyktim dansk-íslenzka sambandslagasamningsins frá
1918 og samkvæmt 81. gr. lýöveldisstjórnarskrár ís-
lands“, og er það svohljóðandL
UVWAflAVUVWWVVWVV
EFTTK
rwwwwrwwwwvwvsrfv^^^^v^^vw^
V, Morsffíboff
Það er nýr fasismi, sem hér er í uppsiglingu, — fasismi, sem
treystir á afturhald Bandaríkjanna sem bakhjall eins og svokallaðir
þjóðeraissinnar treysíu áðnr fyrr á nazismann í Þýzkalandi. Þessi fas-
ismi er að vinna að sameiningu afturhaldsaflanna á Islandi í einn
flokk, eða að minnsta kosti í eina samsteypu. Og átökin um þetta
eru þegar byrjuð í borgaraflokkunum íslenzku.
Herbergið snerist fyrir augum
hennar. Hún bylti sér kveinandi í
rúminu........En ungu skærulið-
arnir í Lazo-deildinni, þar sem
ölga var njósnari, héldu áfram
verki sínu. A hverjum degi fóru
þýzkar járnbrautarlestir út af.
Þýzkar birgðageymslur brunnu til
ösku. Þýzkir hermenn og foringj-
ar féllu fyrir hæfnum kúlum skæru
hermannanna.
Þjóðverjarnir trylltust, brenndu
heil þorp og fluttu fólkið burt.
1 dögun 6. janúar kom þýzk
refsingaherdeild til Obolonovets.
Drukknir hermenn brutust inn í
Fólkið var tekið burt til yfir-
heyrslu og seinna dregið inn aftur
alblóðugt.
Röðin kom að Olgu. Hún þagði
við öllum spumingum foringjans.
Þeir börðu hana með prikum. Blóð
rann niður andlit hennar. Þegar
leið yfir hana, helltu þeir köldu
vatni á hana og héldu svo pynd
ingunum áfram. (
Þeir stungu prjónum undir negl-
ur hennar, brenndu bak hennar
með heitum járnum og hengdu
hana upp á höndunum, en Olga
var þögul.
★
Eftir að Þjóðverjamir höfðu
kvalið hana í fjóra daga án þess
að fá neitt upp úr henni, sendu
þeir hana til Jelnía, þar sem nýjar
kvalir og auðmýkingar biðu henn-
ar.
Einn dag létust Þjóðverjarnir
ætla að hengja hana. Þeir drógu
stúlkuna að gálganum, settu hana
upp á stól og létu snöru um háls
hennar. „Nú geturðu sagt allt“,
sagði foringi nokkur, „þú munt
deyja áður en mínúta er liðin“.
í þetta skipti tcdaði hún: „Ég
er rússnesk stúlka, Olga Rsefskaja,
félagi í Ungkommúnistafélagi Len-
ins og skœruhermaður. Ég hata
yklcur. Ég barðist gegn ykkur eins
og ég gat. Við erum mörg. Birgða-
geymslur ylckar hafa brunnið og
brenna. Hcrmenn ykkar og for-
ingjar farast. Samgöngur ylckar
eru rofnar. Ég á þátt í öllu þessu.
Ég sakna þess eins að hafa eklci
kæra mamma. Þín einlæg dóttir
Olga.
Kæra mamma, i dag eru tveir
mánuðir síðan ég var rænd frelsi
mínu, en það gerir minnst til.
Mamma, þú heyrðir víst, að við
vorum send frá Jelnía til Spasde-
mensk 11. jan. Yfirheyrslan end-
aði 14. janúar. Til 27. febrúar var
ég í haldi í Spasdemensk, og svo
send í fangelsi í Roslavl, þar sem
ég er enn.
Ég veit ekki, hvað varð um þig,
en ég held, elsku mamma, að ég
sjái þig ekki framar. Mamma,
gleymdu bara ekki deginum, þeg-
ar ég fór. Ég meina sunnudaginn,
10. janúar 1943, þegar ég fór úr
heimaþorpinu mínu og frá þér,
elskan mín.
Elsku mamma, hugsaðu ekki
mikið um mig, gættu heilsu þinn-
ar. Þú getur ekki hjálpað mér og
munt bara eyðileggja heilsuna. Þú
ítt engan að. Ef til vill lifirðu það
að sjá Dúsju. Ef til vill er hún
heppnari en ég. Það eru sennilega
örlög mín að deyja í Roslavl, þó að
ég héldi, að það yrði í Spasde-
mensk......Ég býst við, að það
séu örlög mín.
ir
Elsku mamma, það er ekkert til
Ríkisstjórnin heiðrar
Þjóðræknisfélagið
Eftirfarandi frétt hefwr Þjóðvilj
anum borizt frá utanríkisráðuneyt
inu.
t tilefni af aldarfjórðungsafmæli
Þjóðræknisfélags Islendinga í Vest
urheimi hefur ríkisstjórn Islands
sen-t félaginu ávarp, er prófessor
dr. phil. Sigurður Nordal hafði
1. gr. Atkvæðagreiðsla sú, er
greinir í lalþingisályktun .......
1944 og i 81. gr. stjórnarskrár sam-
])ykktri á Alþingi ......... 1944
skal fara fram 20. til 23. maí 1944
eftir því, sem nánar skal kveða á
í auglýsingu ráðherra. Atkvæðis-
rétt eiga allir kjósendur til Al-
þingis samkvæmt gildandi reglum.
2. gr.. Atkvæðagreiðslur sam-
kvæmt 1. gr. skulu vera leynileg-
ar og skulu fara eftir kjörskrám yf-
ir alþingiskjósendur, er gera skal
í febrúar 1944. Skulu kjörskrár
liggja frammi fr.á 1. til 10. apríl og
Kjörstjórnír senda oddvita jríir-
kjörstjómar þegar í stað skýrslu
um tölu kjósenda í kjördeild
hverri, en hann sendir síðan þeg-
ar viðkomandi ráðuneyti skýrslu
um tölu allra kjósenda í kjördæm-
inu.
3. gr. Dómsmálaráðuneytið læt
ur í té atkvæðaséðla, 'sem nota
skal við atkvæðagreiðsluna. Skal
senda yfirkjörstjórn hverri at-
kvæðaseðla að tölu 10% fram yfir
samtölu allra kjósenda í kjördæm-
inu, og sendir oddviti hennar síð-
an formanni hverrar kjörstjórnar
kærur allar úrskuxðaðar fyrir 20. í innsigluðum, þar til gerðum um-
apríl.
Kjörstjómir eru hmar sömu og
við alþmgiskosnmgar .
slögum seðla 10% fleiri en kjós-
endur eru í umdæmi hans.
Seðlarnir skulu vera þannig:
Þurrkdagur
Skjalið var undirritað af Sveini
Björnssyni, ríkisstjóra og ráðherr
unum öllum, Birni Þórðarsyni, Vil
hjálmi Þór, Einari Arnórssyni og
Birni Ólafssyni, og var það á þessa
leið:
„Ríkisstjórn íslands sendir Þjóð
ræknisfélagi íslendinga í Vestur
heimi kveðjur sínar og samfagnar
félaginu eftir tuttugu og fimm ára
heilladrjúgt starf þess að eflingu
menningar og samtaka meðal ís-
lendinga vestan hafs og samúðar
og samvinnu milli þeirra og íslend
inga austan hafs.
A þessum afmælisdegi Þjóð-
ræknisfélagsins vitum vér, að all-
ur landslýður minnist einnig með
virðingu og þakklátuni huga allra
þeirra íslendinga, sem hafa verið
þjóð sinni til sóma í Vesturheimi,
hvort sem er í stórum verkahring
eða smáum, varðveitt tryggð við
að skrifa um. Ég bið þig enn að ættland sitt og sýnt því ræktar-
Alþingisályktun ....
(ályktunin orðrétt
1944
Framh. af 2. síðu.
koma og fara: storir bííar,
litlir bílar. Þeir flytja kaup-
staðafólk, sem vill njóta sveita
sælunnar i sumarleyfinu;
syngjandi, veifandi, hrópandi
fólk — ungt fólk, karlar, kon-
ur og börn — gamalt fólk,
sem híð fljugandi klæði hefur
gert kleift að svalá margra
ára þrá til þess að sjá fögur,
en fjarlæg héruð síns eigin
lands.---------
Heyið, sem var í sprettun-
um, er tekið í sæti. Það er
alltaf vissara, þó að útlitið sé
gott. „Það er fátt sem full-
treysta má“, og betra er að
éiga minni hey en góð heldur
en láta þau hrekjast og eyði-
íeggja þannig að nokkru erfiði
þessa dags. —
Á slíkum degi kemrn: hús-
móðirin með aukakaffi og
lummur ut að hlöðu. Það er
notalegt að leggjast í ýtuna
og láta mestu þreytuna líða
úr skrokknum, á meöan kaff-
iö er drukkið. Að kveldi segir
bóndinn einnig: „Þakka ykk-
ur fyrir daginn“. Það hefur
sín áhrif. Enginn lítur á
klukkuna. Þurrkdag eftir lang um
varandi regntíð, reiknar eng-
inn til fjár, því að bóndinn
„allt sítt á undir sól og regni“.
' Þura í Garði.
{ ^
Klukkan var að verða hálf-
tvö þann herrans föstudag 25.
febr. 1944, og ég ætlaði ekki
að láta mig vanta á áheyrenda-
palla Alþingis, því þetta gat orð-
ið sögulegur dagur, og þá er
um að gera að geta sagt barna
börnunum síðar meir: Ójá,
œtli ég hafi ekki verið við-
staddur þegar það gerðist!
#
ja
nei
samið. Var ávarpið skrautritað á pergament, skreytt íslenzkum n Stiskr. samb. á Albinei 1944
landslagsmyndum og mynd af fjallkonunni. Ávarpið var bundið í möppu úr bláu skinni og prýtt skjaldarmerki íslands. Tryggvi
já
Magnússon skrautritaði skjalið, en Ársæll Árnason annaðist bandið. nei
heimilin, ráku fólkið fáklætt og gert nóg. Mín verður hefnt. Bráð-
Alþýðan verður að vera á verði, ekki bara bíða, heldur skipu-
leggja samtök hinna vinnandi stéttanna gegn þessari hættu, —
mestu hættunni, sem yfir þeim vofir.
Erf það má heldur ekki gleymast í því sambandi, að þetta
er mál, sem eigi aðeins alþýðu varðar, heldur og alla þjóðma.
Það er heill hennar og framtíð, sem er í veði.
hafa ekki áhyggjur út af mér. Ég
er ckki sú eina, sem fer svona...
elskan mín. Ennþá einu sinni kær-
ar kveðjur frá dóttur þinni, Olgu.
Mamma, liugsaðu þér, ef ástand-
ið breytList og ég kæmi aftur, livað
við yrðum sælar. En það gerast
ekki kraftaverk. Mundu að hugsa
um heilsuna þína“.
Hún vænti aftökunnar á hverj-
um degi. Fyrst skrifaði hún á klút-
inn sinn: „Dó 22. febrúar“. Svo
breytti hún því í 23. febrúar. Og
svo áfram daglega til 27. febrúar.
semi með margvíslegum hætti.
Vér óskum Þjóðræknisfélaginu
hamingju og góðs gengis á ókomn
um árum í þjónustu þeirra hug-
sjóna, að íslendingar í Vestur-
heimi megi verða langminnugir á
dýrmætustu erfðir feðra sinna,
tungu, menntir og ættarvitund, og
vinátta mcð frændscmi inegi jafn-
an haldast mcð niðjum þeirra og
íslendingum austan hafs, hvorum
tveggja til farsældar og þroska.“
Biskup íslands, herra Sigurgeir
Sigurðsson, flutti ávarpið með sér
Þeir, er samþykkja þingsálykt-
unina eða stjórnarskrána, setja
kross fyrir framan „já“, en hinir
fyrir framan „nei“.
4. gr. Kjördagar skulu vera
hinir sömu um land allt. Skal ráð-
herra auglýsa þá einu sinni í Lög-
birtingablaði og ríkisútvarpi þrisv-
ar sinnum á sem heppilegustum
tíma.
5. gr. Loka má kjördeild, þegar
er 80% kjósenda hafa gefið sig
fram, en þeim, er síðar kunna að
koma, skal þá veita kost á að
greiða atkvæði í öðrum kjö’-deild-
um, ef þeir sanna, að þeir standa
kjörskrá annars staðar í kjör-
dæminu. Ef lokað er í öllum kjör-
deildum, geta þeir gefið sig fram
hjá oddvita kjörstjórnar, er tekur
þá við atkvæði þeirra og bókar
xar um í kjörbók.
6. gr. Gjörðabækur til alþing-
iskosninga skulu notaðar. Kjör-
stjórnir scnda oddvita yfirkjör-
stjórnar þegar í stað notaða og ó-
notaða atkvæðaseðla í innsigluð-
vestur um haf og afhenti það
Þjóðræknisfélaginu á hinni nýaf-
stöðnu afmælishátíð. Hefur ríkis-
stjórninni nú borizt þakkarskeyti
undirritað af prófessor Richard
Béck, forseta Þjóðræknisfélagsins
í Vesturhcimi fyrir kveðju þessa.
um, þar til gerðum umslögum
Oddviti yfirkjörstjórnar auglýsir
síðan stað og stund til talningar
atkvæða, er fara skal fram opin-
berlega. Opnar yfirkjörstjórn að
settum kjörfundi atkvæðasending-
ar og sannfærir sig um, að inn-
sigli séu heil og ósködduð. Síðan
skal láta seðlana í liæfilegt ílát,
blanda þeim þar saman og síðan
telja atkvæði, enda ræður meiri
hluti kjörstjórnar, ef ágreiningur
verður um gildi atkvæðis. Skal
eigi meta atkvæði ógilt, nema um
það megi villast, hvernig kjósandi
greiði atkvæði.
Að talningu lokinni sendir yfir-
kjörstjórn ráðherra þegar í stað
skýrslu um greidd gild atkvæði
(„já“ og ,,nei“), ógilda seðla og
afgangsseðla. Ráðherra birtir að
lokum úrslit atkvæðagreiðslna í
Lögbirtingablaði og ríkisútvarpi.
7. gr. Um atkvæðagreiðslu ut-
an lcjörstaða skal fara eftir (54.—6(5.
og 70.—75. gr. laga um kosningar
til Alþingis, eftir því sem við getur
átt.
íslenzkum ríkisborgurum. sein
kosningarrétt hafa til Alþingis, cn
dvelja erlendis, er atkvæðagreiðsl-
an fer fram, er heimilt að neyta
atkvæðisréttar síns hjá sendiherrá
cða ræðismanni íslands á þeim
stað, og skal um það fara eftir
ákvæðum þessara laga, eftir því
sem við á.
Nú koma atkvæðabréf eigi til
skila fyrr en eftir kjördag eða at-
kvæðatalning, en fyrir gildistöku
þingsályktunarinnar og stjórnar-
skrárinnar, og skal þá yfirkjör-
stjórn opna þau, og skulu atkvæð-
in þá talin með, enda hafi yfir-
kjörstjórn sannfært sig um kosn-
ingarrétt aðila.
8. gr. Þeir, er sakir sjúkdóms
ellihrörnunar eða óhjákvæmilegra
heimilisanna geta eigi samkvæmt
drengskaparyfirlýsingu sinni og
vottorði hreppstjóra í sveitum og
oddvita yfirkjörstjórnar í kaup
stöðum eða fulltrúa hans farið af
heimili sínu eða dvalarstað til at-
kvæðagreiðslu, mega greiða þar at
kvæði, enda fari sú atkvæða-
greiðsla fram síðustu viku fyrir
fyrsta kjördag eða í síðasta lagi á
kjördegi. Um atkvæðagreiðslu fer
samkvæmt 7. gr., svo sem við á.
Oddvitar yfirkjörstjórna sjá um,
að hver kjörstjórn fái nægilega
mörg eintök af eyðublöðum undir
yfirlysingar þær. er hér getur.
Hreppstjóri stjórnar atkvæða-
greiðslu og kemur atkvæðabréfum
til hlutaðeigandi kjörstjórnar.
9. gr. Ákvæði 45., 47., 48., 60.
og 61. gr. XII. kafla, 134. gr. XVII.
kafla og XXI. og XXII. kafli laga
ni'- 80/1942 gilda um atkvæða-
greiðslur samkvæmt lögum þessum
að ]iví leyti, sem þau láta ekki
öðruvísi um mælt og við getur átt.
10. gr. Lög þessi öðlast þegar
gildi. Skal sérprenta þau og senda
oddvitum yfirkjörstjórna hæfilega
mörg eintök til útbýtingar meðal
kjörstjórna í hverju umdæmi.
GREINARGERÐ.
Frv. er samið af dómsmálaráð-
herra samkv. ósk og í samráði við
Iýðveldisnefnd, og hcfur stjórnar-
skrárnefndin samþykkt að flytja
það.
En það fór eins og i vel
samdri skáldsögu, á síðasta
augnabliki kemur babb í bát-
inn sem cetlar að eyðileggja
allt, þó úr rætist. Þegar ég kom
niður að þinghúsi var reynd-
ar heljarstór bíll í ganginum
milli hússins og trjágarðsgirðing
arinnar, hlaðinn kolapokum og
var sem óðast verið að taka af
honum. Bíllinn fyllti svo upp
í ganginn, að ekki var viðlit
að smeygja sér framhjá hon-
og komast inn um óæðri
dymar og upp á palla, svo ég
tók þá hetjulegu ákvörðun að
ráðast til inngöngu og upp-
göngu um aðaldyrnar og fóðr-
uðu stigana, og er þó ekki
heiglum hent að standast augna-
skot allra þeirra kven- og karl-
legu varða, sem mæta „óvið-
komandi“ á þeirri leið. En upp
komst ég.
*
Þarna blasti við sameinað
þing, sem mér finnst svo stíl-
laust síðan þingmönnum fjölg-
aði þessi ósköp, og svo sakna
| ég grœna klœðisins vinalega af
borðunum i salrfum. En nú voru
öll sœti skipuð, þau sem ég sá
og margir þingmenn svolitið
hátíðlegir. Það var ekki ýkja
bjart í salnum, en glaða sól-
skin úti um Austurvöll og
glampaði á Jón Sigurðsson, sem
horfði áheitalegur og fullur eft-
irvæntingar suður að þinghús-
inu. Flestir þingmenn sátu þög
ulir, auðum höndum, nema Jón-
as Jónsson, sem las þingsk'jal
af áhuga og Magnús Jónsson,
sem annars hugar og lista-
mannlegur skyggði grunn nýrr-
ar skopmyndar. Kristinn Andr-
ésson var veikur vissi ég, en
þarna var hann kominn í sœti
sitt, upp úr rúminu.
*
Forseti sameinaðs þings, Gísli
Sveinsson sýslumaður, gráhærð
ur, virðulegur, settlegur, setur
fundinn og hefur yfir allt það,
sem samkvœmt þingsköpum á
að segja um gerðabók síðasta
fundar, útbýtt þingskjöl, er-
indi lögð fram í lestrarsal. Svo
tekur hann fyrir eina málið á
dagskrá og les nafn þess og
tölu með embœttishreim. Til-
laga til þingsályktunar um nið-
urfelling dansk-íslenzka sam-
bandslagasamningsins frá 1918,
annað mál, þingskjal 85, síðari
umræða.
Og svo nærri strax: Þar sem
enginn hefur kvatt sér lújóðs
verður gengið til atkvæða.
Enn varð nokkurt hlé og gat
Leiörétting
Vegna misskilnings, sem á
einkennilegan hátt hefur slæðzt
inn í formála að grein Sæmund-
ar Ólafssonar í 46. tbl. Alþýðu-
blaðsins og segir frá því „að
kommúnistar neyttu aðstöðu
sinnar í ritnefnd tímaritsins
(,,Vinnan“) og hindruðu, að
niðurlagið (af grein Sæmund-
ar) fengi að birtast í því“, þyk-
ir mér rétt að gera eftirfarandi
leiðréttingu svo að mönnum
gefist kostur á að hafa það,
sem sannara reynist:
1. Aðeins tveir menn skipa
ritnefnd Vinnunnar og hafa
það frá upphafi verið Sæmund-
ur Ólafsson og undirritaður.
Aðstaða ritnefndarmanna er því
jöfn og báðir hafa sömu tæki-
færi til að skýrskota ágrein-
ingi til sambandsstjórnar. Hins-
vegar hefur ritstjóri tímaritsins
áskilið sér rétt til þess, að láta
þær greinar bíða, sem ágrein-
ingur risi út af milli ritnefnd-
armanna, svo að útkoma ritsins
tefðist ekki af slíkum ástæðum.
2. Grein Sæmundar var ekki
neitað um birtingu í Vinnunní,
enda hafði enginn vald til þess
utan sambandsstjórn ein, en
þar sem greinin fjallaði um
skipulagsmál sambandsins, sem
Framkald á 8. síðu
forseti þess að verið væri að
doka við til þess að allir þing-
menn gœtu verið viðstaddir.
Eysteinn og Bjarni á Reykjum
voru eitthvað lausir við sœtin,
en svo virðist allt i lagi. At-
kvœðagreiðslan hefst, nafna-
kall viðhaft og kemur upp taZ-
an 33, Magnús Jónssons segir
fyrstur já, og svo hver af öðr-
um þar til 50 þingmenn hafa
sagt sitt já, flestir í mjög á-
stríðulausri tóntegund. Þá kem
ur í Ijós, að einn vantar, Svein-
björn prófast Högnason. For-
seti sezt og skrifar, gefur sér
gott tóm að leggja saman á nafna
kallslistanum. í því kemur Ey-
steinn inn, hafði brugðið sér
fram, gengur að forsetdborðinu
og segir mœðulega: „Hann er
kominn“, og sezt svo í sœti sitt.
Rétt á eftir kemur „hann“
svo og gengur til sætis sins.
Forseti stendur upp og nefn-
ir nafn hans: Sveinbjörn Högna
son. Og svarið er já. — Sá eini
þingmaður, sem ekki greiddi
atkvæði, Gisli Guðmundsson,
liggur alvarlega veikur.
Forseti lýsir yfir að tillagan
sé samþykkt með 51 atkvœði og
verði afhent ríkisstjórninni til
frekari fyrírgreiðslu. Það er
ekki alveg laust við að votti
fyrir klökkva í sýslumanns-
rödd forsetans, bregði fyrir ó-
venjulegum titring á einstaka
atkvœði. en hann ræskir sig
og slítur fundi. Stundin er lið-
in.
*
En þegar ég kom út voru
sömu œrslabelgirnir enn að
tuskast á Austurvelli og skjóta
flugbátum í glaða sólskini, og
ég sá ekki betur en Jón Sig-
urðsson vœri óvenju glaðlegur
og meira að segja dálítið hátíð
legur á svip. Hann hefði líka
sagt JÁ.