Þjóðviljinn - 14.05.1944, Blaðsíða 2

ÞJÓÐ VILJINN
Sunnudagur 14. maí 1944,

Eiun dagur í Þormóðsskeri
Utanbæjarmenn! Dragið
ekki að greiða atkvæði í
lýðveldismálinu
Það fam nú að verða síðustu for-
vöð, fyrir þá kjósendur utan af
landi, sem ekki verða komnir heim
fyrir kjördag að greiða atkvæði
um niðurfellingu sambandslaga-
samningsins og lýðveldisstjórnar-
skrána. Dragið ekki lengur að
greiða atkvæði, og hvetjið aðra til
að gera slíkt hið sama.
Upplýsingar varðandi kosning-
arnar getið þið fengið á kosninga-
skrifstofunni í Hótel Heklu. Fyrir
hádegi getið þið kosið í Góðtempl-
arahúsinu frá kl. 10—12, og eftir
hádegi getið þið kosið á sama stað,
kl. 1—4 og í skrifstofu borgarfó-
getans í Arnarhvoli frá kl. 5—7 og
kl. 8—10.
Leiksýning Framsóknar
Líklega hefur aldrei verið háð
meiri blekkingarsamkunda en þing
Framsóknarmanna. Jónas, Ey-
steinn og Ilermann gengu á leik-
svið og háðu harða deilu. Jónas
lék sjálfan sig, afturhaldssaman
bragðaref, Eysteinn og Ilermann
léku „vinstrimenn“, en réðu ekki
við hlutverkið, svo greindir menn
er þingið sátu, hafa sagt, að það
hafi verið háðar harðar deilur um
ekki neitt. Jónas hélt fram stefnu
sinni, „hinu eilífa helga stríði gegn
kommúnistum“, en Eysteinn og
Hermann héldu engri stefnu fram,
þeir ætluðu bara að vera á móti
Jónasi, til að þóknast róttækum
mönnum sem fylgt hafa I ramsókn,
en umfram alla guðsmuni, ekkert
orð að segja, sem þvegið gæti af
þeim íhaldssemina, þvert á móti
töldu þeir aðalatriðið, að staðfesta
með þingssamþy kktu m, að þeir
væru íhaldssamari en nokkur Sjálf-
stæðismaður, og að þeir hvað þetta
snerti gæfu sjálfum Jónasi ekki
mikið eftir.
Hermannsframsókn talar
við verkamenn
Til að staðfesta óafmáanlega að
Ilermannsframsókn sé fullgildur
íhaldsflokkur og standi engum að
baki í fjandskap við verklýðssam-
tökin, segir Tíminn meðal annars
í leiðara á fimmtudaginn (Verka-
menn og samtök þeirra ganga hér j
undir samheitinu kommúnistar,
lagsskapur í siðuðu þjóðfélagi
myndi haga sér á þennan hátt.
Það ríkisvald, sem léti bugast fyrir
slíku ofbeldi, væri hætt að vera til.
Brezka stjórnin hefur heldur kosið
vinnustöðvun í kolanáfnunum,
þótt þær væru þýðingarmesta líf-
æð styrjaldarekstursins, en að
beygja sig fyrir ofbeldismönnum
þar. Svipað verður kannski að ger-
ast hér. Það getur orðið betra að
láta strandferðirnar og síldveið-
arnar stöðvast og lofa verkamönn-
um að kynnast til fulls framferði
forráðamanna sinna en að gera lög-
leysur þeirra og ofbeldi að raun-
verulegum lögum í landinu“.
Lygasagan hans Þórarins
Til að sýna til fullnustu að Her-
mannsframsókn ætli í einu og öllu
að feta í fótspor Jónasar, býr Þór-
arinn vesalingurinn til lygasögu í
Jónasarstíl, um samninga Alþýðu-
sambandsins og ríkisstjórnarinnar.
Lygasagan er um það t. d. að Dags
brúnarmenn eigi að hafa forgangs-
rétt til vegavinnu hvar sem er á
landinu og ganga fyrir, í því hér-
aði sem unnið er. Um þetta segir
Þórarinn:
„En þeir þurfa að koma illu af
stað og þess vegna varð að bera
fram nýjar ósanngjarnar kröfur.
Aðalkrafan var sú, að meðlimir AI-
þýðusambandsins hefðu forgangs-
rétt í vegavinnu, en slíkt gæti þýtt,
að bændur og vandamenn þeirra
yrðu útilokaðir frá vegavinnu, í
byggðaíögum sínum. Þá var borin
fram krafa um fimm daga vinnu-
viku, er getur verið réttlætanleg
undir vissum kringumstæðum, en
hins vegar varhugavert fyrir ríkið
að skapa fordæmi fyrir henni.
Aðalkrafa Alþýðusambandsins,
sem raunverulega getur þýtt úti-
lokun sveitamanna úr vegavinnu,
er eins ósanngjörn og lmgsast get-
ur. A sama hátt og eðlilegt er, að
meðlimir verkalýðsfélaga hafi for-
gangsrétt um vinnu á félagssvæð-
um þeirra, er það ranglátt, að þeir
ba.fi forgangsfttt í fjarlægum
byggðarlögum og heimamenn þar
verði að víkja fyrir þeim. Það er
samskonar óréttur af Alþýðusam-
bandinu að nota samtakamátt sinn
til þess að knýja slíkt fram, og ef
Dagsbrún í Reykjavík notaði
styrk sinn til að knýja fram for-
gangsrétt meðlima sinna f.yrir
vinnu í Keflavík, á Akranesi og
Eyrarbakka, og verkamenn þar
Vilbergur scndi heilt myndasafn með greininni. Við þessar var skrifað: „Skúrinn okkar
ráðskonan í dyrunum og „Þannig örkuðum við einn á eftir iiðrum allan daginn'*.
Skerin út og vestur af Mýr-
unum. Hver kannast ekki við
þessa hræðilegu staksteina
hinnar óendanlegu hafsbreiðu?
Þessa draugalegu klettadranga,
sem rísa upp úr haffletinum,
seiða til sín sjómennina, brjóta
skip þeirra og bramla, daufheyr
ast við hverskonar bænum,
gráti og gnístran tanna, —
kannski hlæja kuldahlátri með
Ægisdætrum, sem eru þeim svo
innilega sammála um að skila
engu. aftur, þótt ekkjutárin
streymi.
Á einu þessara hryllilegu
skerja, sem vekja ugg og kvíða
í hvers manns brjósti, stöndum
við nokkrir hafnfirzkir og skag
firzkir verkamerín. Það er ynd-
islega fagur ágústmorgunn. Sól-
in er fyrir nokkru komin upp
og hellir geislaflóði sínu yfir
hafflötinn. Himinninn og fjöllin
eru fagurblá. Hið dásamlega
veður hefur sín áhrif á okkur.
Við erum undarlega glaðir á
um hraunið vöknuðum upp við
þann vonda draum, að við viss-
um hreint ekkert hvar við vor-
um, brá fyrir ótta í skelfdum
bamsaugum, þangað til einhver
spurði: Hvar er Keilir? Og
þarna var hann. Þá hvarf ótt-
inn, og haldið var heim á leið
til sjávar með Keili sem leið-
arljós. — Og þarna var Sveiflu-
hálsinn, Lönguhlíð og Vífilsfell,
og Hellisheiðin með veginn aust
ur yfir fjall, sem enn er eins
og kiljönsk saga.
Það mótar ekki fyrir Esjunni,
en mökkur móðu og misturs
hvílir yfir borginni við Kolla-
f jörð, borg vélaharksins og hrað
ans. Hver skyldi vilja skipta á
fögrum sumarmorgni úti í Þor-
Þingeyingur viðstaddur. Enginra
segir því neitt.
En þótt fjöllin séu hærri og
fegurri, sveitirnar grösugri og
grjótið þyngra fyrir norðan en
sunnan, hrífast félagar okkar
samt með. Þeir eru góðir dreng-
ir. Og geti Fóstran dýra, í
skarti sumarsins og tiginleik,.
ekki fengið mannleg hjörtu til
þess að hrærast, verða þau ekki
af neinu híærð.
Enn einu sinni verður okkur
litið til skerjanna.' Þarna var
Hnokki, stolt og ögrandi skerið,
sem olli eftirminnilegasta sjó-
slysinu á þessum slóðum, þegar
franska rannsóknarskipið fórst
um árið, og tugir manna létu.
lífið, þar á meðal vísindamaður-
inn Charcot. Allstaðar úir og
grúir af skerjum. Það fer hroll-
ur um okkur. Það örlar rétt að-
eins á kolla sumra skerjanna.
Nú er lágsjávað, en við vitum?
að seinna í dag hverfa þessir
hættulegu óvinir undir yfir-
borð sjávar, hjúfra sig lævís-
lega í laugum hafsins. Við hrist
um höfuð.in. Illur grunur læðist
í hjörtun. En brátt birtir í huga
okkar aftur. Vorum við ekki
einmitt komnir hingað til þess,
að bjóða þessum skerjum birg-
inn?
? O, jú. Við vorum komnir
til þess að byggja vita á Þor-
móðsskeri. Hinn sístarfandi og
. EFTIIt
Vílberg Júlfusson
þessum morgni, léttir í lundu i mt ,.skeri og hávaða og ys höf-
eins og hjá Jónasi og Hitler): .V^u að þoka fynr þe m
Til þess að koma fram þessu \ , Um þetta seg.r ! íjorðu grem
snellvirki sínu, beita kommúnistar j 1 ýammngsuppkast, því er ríkis-
aðferðum, sem aðeins tíðkast hjá ■ st]w™in halnaði:
amerískum „gangsterum“, er hafa „Meðhrmr felaga mnan Alþyðu-
kúgað atvinnurekendur og verka- j sambandsins skulu haia forgangs-
lýðsfélög til að greiða sér mútur, > iett *-'* þelITar y.innu> er samning-
ýmist mcð hótunum um verkfall, 1 wr þess),liær ytlr °S unn,n er á
Þessi grein var sett í samnings
eýðileggingu vinnutækja eða út-
vegun verkfallsbrjóta og kaup-
lægra verkafólks. Slík glæpa-
mennska var um skeið mjög þekkt
í Bandaríkjunum, en er nú upp-
rætt þar að mestu síðan verkalýðs-
samtökin þroskuðust og efldust. í
anda þvílíkra vinnubragða fyrir-
skipa kommúnistar verkfall við
vegavinnu, sem virðist skýlaust
brot á vinnulöggjöfinni. Það er
heldur ekki nóg með það.
Áður en dómur er fallinn um
lögmæti verkfallsins, auglýsa þeir
að hafið verði verkfall við strand-
ferðaskip og síldarverksmiðjur rík-
isins fyrir tiltekinn tíma, ef eigi
hafi verið fallizt, á kröfur þeirra.
Það á þannig ekkert tillit að taka
til þess, þótt verkfallið verði úr-
skurðað ólöglegt. Þá á aðeins að
bæta gráu ofan á svart, fjölga ó-
löglegum verkföllum, til að komá
fram ofbeldiskröfunni gegn sveita-
mönnum.
Enginn heiðarlegur verkalýðsfé-
uppkastið eftir eindregnum óskum
frá þeim verkalýðsfélögum sem
starfa í sveit, og fjallar um það eitt
sem Þ. Þ. telur eðlilegt, að verka-
menn í verkalýðsfélögum hafi for-
gangsrétt til vinnu á sínu félags-
svæði.
Það er leiðinlegt fyrir þig Þór-
arinn, að ljúga svona klaufalega,
.Tónas cr þér miklu fremri í iðn-
inni. Ætli væri ekki bezt fyrir
pig að hætta að stæla Jónas, og
fara að reyna að tala stundum
satt.
Útifundur æskulýðsfélag-
anna
I dag kl. 2 munu Reykvíkingar
safnast saman við Austurvöll, til
að hlusta á fulltrúa æskulýðsins
ilytja ræður um sambandsslitin
við Danmörku og stofnun lýðveld-
is á íslandi. Að þessum fundi
og gamansamir. Við horfum
hugfangnir á fjallahringinn.
Þarna stendur hann fagurblár
og stoltur, bernskuvinur okkar
Hafnfirðinganna, Keilirinn, ó-
hagganlegur og óumbreytanleg-
ur. Hann var vitinnforðumdaga
þegar við ákafir um of í
bernskuleikjum og á berjamó
álpuðumst of langt inn í hið
leyndardómsfulla, töfrandi Hafn
arfjarðarhraun. Já, víst var það
fullt af undrum og leyndardóm
um þetta hraun. Og þegar við
í rannsóknarleiðöngrum okkar
standa sameiginlega hin 4 pólitísku
æskulýðsfélög í bænum, ásamt
Ungmennafélagi Reykjavíkur og
Stúdentafélagi háskólans.
Lúðrasveit Reykjavíkur inun
byrja að leika kl. 1.30, og mun
hún einnig leika ættjarðarlög á
milli ræða.
Það mun vera öllum sönnum ís-
lendinguln glcðiefni, að sjá, hvern-
ig æskan leggur öll ágreiningsmál
til hliðar og sameinast um þetta
helgasta mál þjóðarinnar. Það er
einnig athyglisvert að minnast
fundar um sjálfstæðismálið, sem
haldinn var í Gamla Bíó s.l. vetur,
sem aðeins tvö, af hinum pólitísku
æskulýðsfélögum, fengust til að
taka þátt í.
Æskan á að erfa landið. En um
leið mun hún erfa skyldurnar við
hið nýja lýðveldi, og þær getur
hún aðeins rækt með því, að
standa sameinuð í framtíðinni
gegn hverju því afli cr vill sjálf-
stæði íslands feigt.
Fundurinn í dag er stórt skref í
áttina til slíkrar sameiningar.
uðborgarinnar, jafnvel þótt ann
ars vegar væri heillandi skamm
degiskvöld með gleði og glaumi
næturhúmsins?
Akranes, Akrafjall, Leirár-
sveitin, Hafnarfjall, Borgarfjörð
ur og Snæfellsnessfjallgarður-
inn með hinum , tignarlega,
snæviþakta jökli, sem stingur
svo skemmtilega í stúf við
bláma og ójöfnur fjallanna. —
Víst var Fjallkonan fögur í
morgunskini rennandi dags.
Sælt er að sitja og dreyma „við
minningavakinn eldinn“. Það
umlar eitthvað í Skagfirðingun-
um. Þeir eru farnir að bera
saman. Enginn Skagfirðingur
getur gleymt Tindastóli né
Mælifellshnúki, og sveitinni
sinni fögru. Enginn samanburð-
ur stenzt. Og hér er enginn
leitandi nútímamaður, með
hyggjuvit sitt og tækni, var nú
hingað kominn til þess að taka
eitt stærsta og yzta skerið í
sína þjónustu. Þormóðssker átti
að verða eins konar útvörður
manna, hin síútrétta, lýsandi
hönd. sem vernda átti sjómenn:
frá hættum og hafvillum,.
fækka ekkjutárum og óham-
ingjusömum örlögum barna og
unglinga. — Með þetta í huga,
stælta arma og sterkan vilja,,
hlaupum við niður á klöppina,.
þegar verkstjórinn kallar ein-
beittum rómi: Jæja, drengir!'
Fyrsti báturinn er kominn.
Skammt frá skerinu liggur
vitabáturinn Hermóður, hlaðinn
efni til hinnar miklu vitabygg-
ingar, möl, sandi, timbri og
sementi. Og nú er fyrsti bátur-
inn kominn að skerinu með möl
og sand. Skipstjórinn hefur
Framh. á 4. síðu.
í myndaskýringunum segir: „kormóðssker". — „Eysteinn mcð kópinn“