Þjóðviljinn - 14.05.1944, Page 3

Sunnudagur 14. maí 1944.
ÞJÓDVIIJINN
8
R1T8TJÓRI:
RANNVEIG KRISTJÁNSDÓTTIR
. ---------------------
Gerizt áskrifendur að
MELKORKU
Sjónarmið starfsstúlknanna
Á miðvikudaginn var ykkur lof-
.að að húsmæður og starfsstúlkur
•skyldu ræðast við í næstu síðu,
-en þar sem nú hvtorar um sig hafa
.svo mikið að segja, verður þessi
síða eingöngu helguð sjónarmiði
starfsstúlkunnar. Húsmæðurnar
koma svo bráðum og leysa frá
skjóðunni.
Hefur veriðI40 ár í vist
Gudrún Ólajsclóttir.
— Eg er nú af gamla skólanum
•og er búin að vera í vist í 40 ár,
segir Guðrún Ólafsdóttir.
— Fjöriitíu ár, þú lítur ekki út
fyrir að vera mikið meira.
— Jú, en ég var ekki nema
fimmtán ára, þegar ég byrjaði og
•eins og þú sérð hefur mér ekki
•verið ofþjakað í vistinni.
BETRA ER Al5 VERA í VIST
1 KAUPSTAÐ EN SVEIT
Fyrsta vistin sem ég fór í var í
Bitru í Strandasýslu. Þar var ég í
ijögur ár og fékk 25 kr. í kaup yf-
ír árið. Svo fór ég að Kleifum í
'Gilsfirði og þar var fjölmennt og
rskemmtilegt heimili. Þá fékk ég 50
kr. á ári og eftir það fór kaupið of-
«rlítið að hækka.
Eiginlega á ég afar ljósar endur-
minningar frá starfi mínu. Hús-
'bændurnir hafa oftast vcrið glað-
legir og góðir, en bað verð ég að
segja að mil er munurinn að
vinna hérna á Reykjavíkurheimil-
runum, en það var í sveitinni. Þjón-
nstubrögðin voru erfið. Allir skór
gjörðir heima, og það sem verst
■var, var óréttlætið, sem ríkti gagn-
■vart stúlkunum samanborið við
•piltana. Kaupið var (það er það
rnú víst enn) helmingi lægra, og
vinnutími stúlknanna miklu lengri.
Þegar útivinnan var búin og pilt-
nrnir lögðust upp í rúm, átti kven-
fólkið eftir að mjólka, stoppa
sokka og stagla skó.
Nú er þetta orðið breytt. Stúlk-
urnar taka ekki í mál að gjöra það,
en þá kemur ])að bara á húsmóð-
urina í staðinn og það er svo sem
ekkert betra.
JNLaður verður að hafa vissa sam-
úð með fólkinu og það er bezt
að hafa gott samkomulag.
— Hvernig er kaupið síðan þú
komst til Reykjavíkur?
— Eg hef alltaf komizt vel af,
en það er nú líka misjafnt hvern-
ig á er haldið. — Nú hef ég 200
kr. á mánuði. Það eldir nú alltaf
eftir af gamla tímanum í mér, og
mér finnst það verði að gera kröf-
ur til okkar líka.
ÁKVEÐINN FRÍTÍMI
— Það sem mér hefur þótt verst
— heldur Guðrún' áfram — er
hvað vinnutíminn er óákveðinn og
á því sviði vildi ég segja að þyrfti
mestra umbóta við. — Eg hef unn-
ið hjá Thor Jensen og á ríkisbúun-
um og það fannst mér eins og allt
annar heimur, af því að þar var
allt svo ákveðið.
Margar húsmæður hafa dæma-
laust lag á því að treina sér og
stúlkunni vinnuna sem lengst, þó
að þetta sé auðvitað mjög mis-
jafnt.
AÐ KUNNA TIL VERKA
Það þykir ekki vandasamt að
vera í húsi, en allt vill lagið hafa,
og ég held það gengi oft betur
að koma störfunum af, ef bæði við
og húsmæðurnar kynnum betur til
verka.
Þegar ég geri upp við mig, er ég
að minnsta kosti óánægðust með
sjálfa mig, fyrir hvað lítið ég fékk
að læra. í sveitinni var maður bara
látinn öslast í skítverkunum og
fékk ekki einu sinni að hella úr
könnu handa gesti, því það þurfti
húsmóðurin ævinlega að gera sjálf.
Eg komst samt á Hússtjórn í
Reykjavík einn vetrarpart. Þá var
stundum lieldur lítið að bíta og
brenna, því að ég kostaði mig sjálf.
Við borðuðum þá miðdag í skól-
anum, en svo var nú ekki hægt að
kaupa mikið annað en sakkarín í
vatnskakó og snúða til viðbótar.
ELLIN
—- Það er ef til vill nærgöngul
spurning, en hvað verður um ykk-
ur þegar þið hættið að geta unnið?
— Helzt vill maður nú reyna að
bjargast sjálfur í lengstu lög, en
það eru auðvitað sumar sem ekk-
ert hafa getað lagt fyrir, og kvað
verður þá um okkur?
Állt Úlafíu Jönsdðttur
Hún cr yngri og kröfuharðari
en Guðrún, og er fljót að leysa frá
skjóðunni.
KAUPIÐ OG
VINNUTÍMINN.
— Vinnutíminn er allsstaðar
held ég ótakmarkaður og sjaldan
neinir ákveðnir frídagar, þó það
eigi að heita svo. Eg setti upp að
hafa heilan frídag, þar sem ég er
og fékk það. Eg er einnig laus öll
kvöld og get stundum eitthvað
gert fyrir mig á eftirmiðdögunum
milli 3 og 5%. En þetta er líka hjá
útlendingum sem ég vinn og þeir
eru yfirleitt ákveðnari með vinnu-
tímann og þvi betra að vera hjá
þeim en íslenzku fólki.
— Hvernig er kaupið?
— Eg hef 300 kr. á mánuði, en
kunningjakona mín liefur aðeins
100 kr. á mánuði, og frí einu sinni
í viku frá 4Vo og fær stundum að
fara út milli 3 og 6 á sunnudögum,
en það er allt og sumt.
í sumar vann ég á Borginni og
hafði 700 kr. á mánuði, vaktaskiþti
frá 7—2Yz annan daginn og 2Vo—
12 hinn daginn, og allt fritt.
VIÐ ERUM SVO HÁÐAR.
Það er svo sálardrepandi að
vinna í húsi, vegna þess hvað mað-
ur er alltaf háður húsmóðurinni.
Það er ekki laust við að maður andi
léttara ef hún einhverntíma skrepp
ur út. Það er ekki liægt að setjast
niður. beint fyrir framan hana og
fá sér kaffisopa t. d. Þetta er hægt
að gera á veitingastað, án þess að
nokkur finni að, bara ef maður
skilar sínum störfum. Það er svo
óþægilegt að hafa „chefann“ þann-
ig stöðugt yfir sér, og ennþá verra
að oft á tíðum segir hún þá held-
ur ekki fyrir verkum, en ætlast
stöðugt til þess að stúlkan sé á
þönum. Og þó hún eigi að eiga frí
er stöðugt kallað til hennar, bara
ef hún er heima. Flestum þessum
frúm finnst nú líka stúlkan aldrei
gera neitt. Það^getur komið ólund
í hvaða manneskju sem er, útaf
slíku.
STARFSSTÚLIvA
ÚT ÚR NEYÐ.
Enda er það nú svo að við verð-
um varla starfstúlkur nema út
úr heyð. Ég geri það aðeins af því
að ég er með 11 ára dreng, sem ég
á, með mér og það er eiginlega ó-
mögulegt að hafa barn mcð sér á
veitingahúsi. — En það er miklu
Tvílitar peysur með
munsturbekk
□□□□ nDDOoc □□ ocgaag
OQOO >:<oooc<c OO OOuOOO
Það er óþarfi að gefa uppskriftir
af svona einföldum peysum, því
flestar ykkar, sem eigið krakka,
hafið prjónað peysur á þá. Garn
fæst heldur ekki í búðum og fer þá
lykkjufjöldinn eftir því gami, sem
þið eigið í fórum ykkar. Prjónið
með sama lit upp að handlegg, fell-
ið af fyrir ermunum og prjónið á-
fram nokkrar umferðir. — Skipt-
ið um lit og prjónið bekkina eftir
meðfylgjandi munstrum.
— Hundarnir eru í sama lit og
bolurinn, en hinn bekkurinn er
með fleiri litum.
Ólajiu J^nsdóttir.
verra að vera í húsi en að vera í
síld, fiski eða kaupavinnu — ég
hef prófað það allt saman. Maður
getur ekki sungið eða trallað eða
spjallað við kunningjana og aldrei
notið þeirrar samhjálpar sem fé-
lagarnir veita. Það er bara frúin,
sem alltaf er þar. —
AÐBÚÐ STÚLKUNNAR.
— Aðbúð starfsstúlkunnar hef-
ur auðvitað mikið batnað. Nú fær
hún oftast sæmilegt herbergi, og
þær fá þó nú orðið að nota bað-
lierbergi, sem þær oft ekki fengu
áðflr. Það gengur vel á meðan
stúlkan er frisk — en verði hún
veik eru oft og tíðum stöðug ónot.
Stúlkan, sem ég var að tala um,
mætti ekki einn daginn, og þá
kom frúin upp til hennar og spurði
„hvort hún væri nú alveg að drep-
ast“, það er auðvitað ekki svo
skemmtilegt að fá slíkt framan í
sig.
Það er auðvitað hægt að finna
góða staði, og stúlkurnar eru svo
sem misjafnar líka, en þær eiga
stundum heldur ekki skemmtilega
aðstöðu. Nýlega heyrði ég t. d. um
eina, sem búin er að vera 8 ár á
sama stað, en nú er hún orðin 60
ára og þá vill fólkið fara að losna
við hana, og fá sér nýja — svona
gengur það.
Allt þetta öryggisleysi, langi
vinnutími og óákveðna frí, er
hryllilegt. Kaupið er óskaplega
misjafnt, og kemur það oft verst
niður á þeim sem koma að úr
/eit. Okkur myndi ekki veita af
erkum samtökum, starfsstúlkun-
En bað er nú einu sinni svo,
umst allar eftir því að
■ eií: livað annað að gjöra og þess-
•egna verður minna úr samtökun-
•m en hjá öðrum stéttum.
Formaö ir sfarf t ilcn
félagslns hef r orðiö
?_
Aðalheiður S. Hólm.
— Hvernig gengur ykkur með
samtökin?
— Okkur gengur illa að ná til
stúlknanna á heimilunum. Starfs-
stúlknafélagið var stofnað í þeim
tilgangi að fá þær einnig með, en
það hefur gengið illa — fáar hafa
gengið í það og lítið áunnizt. Eins
og Ólafía segir eru stúlkurnar oft
aðeins stuttan tíma í þessari at-
vinnu, eða vona að minnsta kosti
að vcrða það. Og svo eru húsbænd-
urnir auðvitað á móti því að þær
gangi í slík samtök. Það er enginn
atvinnurekandi, sem getur haft
jafnmikil áhrif á vinnuseljanda
eins og húsmóðirin. Mönnum
finnst þeir eiga manneskjúna með
húð og hári, svo að maður kemst
að þeirri niðurstöðu, að hér sé um
leifar af þrælahaldi að ræða. Einu
sinni vissi ég t. d. um stúlku sem
var fljótari að læra vísu heldur en
frúin — en slíkt gat auðvitað ekld
gengið. —
Framh. á 5. síðu.