Þjóðviljinn - 02.08.1944, Page 1

9. árgangur.
Miðvikudagur 2. ágúst 1944.
169. tölublað.
Baríel í jaðrí Praga, lífborgar Varsjár
Stalín marskálkur tilkynnti í gær að hersveitir
Tsernikofskis hershöfðingja hefðu tekið Kovno (Kaun-
as) fyrrverandi höfuðborg Lítúvu eftir harða bardaga í
marga daga á götum borgarinnar.
Pólskar og rússneskar hersveitir berjast nú þegar í
útjaðri Praga, sem er iðnaðarborg áföst Varsjá.
Rauði herinn hefur tekið bæinn Tukkum, 12 km.
frá Rigaflóa og þar með endanlega rofið allar undan-
haldsleiðir Þjóðverja frá Lettlandi og Eistlandi.
Þjóðverjar höfðu fyrir nokkru
síðan tilkynnt, að þeir hefðu
yfirgefið Kovno, en sú fregn
var ósönn.
Stalín lýsti Kovno sem mik-
ilvægri samgöngumiðstöð og öfl-
ugu virki Þjóðverja.
Kovno var höfuðborg Lítúvu
á meðan Vilnius var í höndum
Pólverja. Hún hafði 110000 íbúa
fyrir stríð.
Borgin er á eystri bakka Nje-
menfljóts.
Rauði herinn var áður kom-
.inn 50 'km. vestur fyrir Kovno.
— Tók hann yfir 300 bæi og
þorp skammt fyrir austan landa
mæri Austur-Prússlands í gær.
Stórskotalið Rússa heldur uppi
skothríð á varnarvirki Þjóð-
verja innan landamærann^,
Rauði herinn hefur í hraðri
sókn tekið bæinn Tukkum, 50
'km. fyrir norðvestan Jelgova,
sem tekinn var í gær.
Tukkum er aðeins 12 km. frá
Rigaflóa, og hefur rauði herinn
.nú endanlega rofið allar sam-
gönguleiðir þýzku herjanna í
'Lettlandi og Eistlandi til Aust-
ur-Prússlands á landi.
Teknir voru yfir 100 bæir og
þorp í þessari sókn í gær.
Rauði herinn tók í gær bæinn
Ralussin, fyrir austan Varsjá,
auk fjölda annarra bæja og
þorpa.
Á þessum vígstöðvum var í
gær tekinn höndum þýzkur hers
höfðingi með foringjaráði sínu.
Herfræðingar segja, að víst
megi telja, að Þjóðverjar geti
ekki varizt lengi eftir að Ro-
kossovski hefur gefið skipun
um að hefja áhlaupið á hana.
Varsjá var fyrsta höfuðborg
Bandamanna, sem Þjóðverjar
gerðu loftárásir á, og sú fyrsta,
sem þeir drottnuðu í með sín-
um hætti.
Fer vel á því, að hún verði
fyrst frelsuð úr höndum þeirra.
Milli Pskoff og Dvinsk voru
yfir 200 bæir og þorp tekin í
gær.
Samtals tók rauði herinn yfir
1000 þorp og bæi í gær.
Verkfali IÐiU
Engar sáttaumleitanir voru
gerðar í gær í kaupdéilu þeirri,
sem verksmiðjufólk í Reykjavík
og Hafnarfirði á nú í við at-
vinnurekendur.
Hvergi er nú unnið hjá þeim
atvinnurekendum, sem deilan
nær til.
Verksmiðjuslys í
Bandaríkjunum
Á síðast liðnu ári fórust
18400 verkamenn í verksmiðj-
um í Bandaríkjunum, 1700 urðu
algerðir öryrkjar, 108000 urðu
varanlega bæklaðir og 2 225000
voru 15 daga frá vinnu að með-
altali hver.

-
‘
-
1

Halldúr Guðmundsson
Suðureyri, vann verð-
laun vikunnar
Halldór Guðmundsson frá
Suðureyri, Súgandafirði, hlaut
verðlaun vikunnar í samkeppn
inni „Úr lífi alþýðunnar“, fyr-
ir grein sem hann nffnir „Sjó-
ferð á árabát fyrir 46 árum“.
í bréfi til Þjóðviljans segir
Halldór:
„Eg er nú 71 árs, og skrift-
in farin að stirðna. Að sönnu
var ég aldrei lipur skrifari,
enda naut ég lítillar menntun-
ar, aðeins tólf vikna barna-
skóla fyrir fermingu. Það var
ekki verið að kosta mikið upp
á andlegu hliðina á okkur
krakkagörmunum í þá daga“.
Greinin er prýðilega skrifuð
og hvað efnið snertir munu
lesendur verða ritstjórninni
sammála um að þetta sé með
merkustu verðlaunagreinunum
sem birzt hafa. Þakkar Þjóð-
viljinn Halldóri kærlega þessa
góðu sendingu.
Hér á myndinni sjást íbúar bortjarinnar Vitebsk i Hvita-
Rússlandi jagna komu rauða hersins, sem tók borgina 26. júní s. I.
Borgin hafði verið í höndum nazistanna frá því í byrjun stríðsins
og höfðu þeir lagt mikið kajrp á að víggirða hana.
Mliirjir llrta á na li.
ililíii i liniiði
Þjóðverjar eru á hröðu undanhaldi á 100 km. langri víglínu,
sem nær frá svæðinu fyrir sunnan Caen til svæðisins fyrir sunn-
an Avranches.
Bandaríkjamenn eru þegar komnir á mörgum stöðum yfir
ána See fyrir sunnan Avranches.

Amerískir framherjar náðu
nokkrum vöðum yfir ána á sitt
vald og seinna tókst meginhern
um að komast yfir hana sem
áður er sagt.
Bandaríkjamenn fóru svo
hratt yfir, að þeir gátu hernum
ið tvær stíflur, áður en Þjóð-
verjum gafst tími til að
sprengja þær.
Er fjær dregur ströndinni er
mótspyrna Þjóðverja harðari.
Bandaríkjamenn hafa tekið
18700 fanga frá sóknarbyrjun.
Þeir hafa nú farið á hlið við
Villedieu og er barizt á götun-
um þar.
Er lokið hafði verið við að
uppræta innikróað lið Þjóð-
verja á einum stað, var gizkað
á, að 4500 þeirra- lægju þar dauð
ir.
Bretar hafa í hraðri sókn suð
ur fyrir Caumont tekið bæinn
Bocage. Var kappakstur til bæj-
arins milli brezks og þýzks
skriðdrekaliðs.
Framhald á 8. síðu.
Björn Bjarnason, formaður Iðju:
Um hvað er deilt
Breytingar á launum vinnandi fólks hafa verið mjög ör-
ar á undanförnum tíma, vegna mikillar eftirspurnar eftir
vinnuafli. Félög, sem hafa haft bindandi launasamninga til
eins árs í senn, eða lengur, hafa því á ýmsum tímum orðið
aftur úr öðrum hvað kaupgjald snertir. Þetta hefur, sem
eðlilegt er, orsakað óánœgju hlutaðeigandi, og óhjákvæmi-
lega, ef um langt tímabil hefur verið jtð ræða, orðið til þess jj
að viðkomandi atvinnugrein hefur misst bezta fólkið yfir til
annarra, sem betur hafa borgað.
Félögin hafa því reynt, þegar aðstæður leyfðu, að sam-
ræma kaupgjaldið hvert við annað, og skapa þannig nauð-
synlegt jafnvægi milli sín og hinna einstöku atvinnugreina.
Hinn 30. júlí 1943 undirritaði „Iðja“, félag verksmiðju-
fólks, samning við Félag íslenzkra Iðnrekenda, er bindandi
var um eitt ár, uppsegjanlegur með þriggja mánaða fyrir-
vara, miðað við 1. ágúst.
Pegar nokkuð var liðið á samningsárið, urðu breytingar
á kaupgjaldi ýmissa félaga, sem sambœrileg mega teljast,
og var því samningnum sagt upp á tilsettum tíma í því
augnamiði að fá launin samræmd.
Kröfur Iðju verða á engan hátt taldar ósanngjarnar, þar
sem ekki er farið fram á annað og meira en að starfsfólk
iðnaðarins verði eftir eins árs starf álíka launað og almennir
verkamenn og verkakonur. En þrátt fyrir þessar hógværu
kröfur gerast þau undarlegu tíðindi, að samninganefnd F.
1. I. telur sig ekki geta rætt um neinar kjarabœtur, hvað
þá orðið við þeim, og ber aðallega fyrir sig skýlausa neitun
verðlagsstjóra og viðskiptaráðs við því að nokkur hækkun
fáist á framleiðsluvörum iðnaðarins þrátt fyrir hækkandi
framleiðslukostnað, er stafi af hækkuðu kaupgjaldi.
Þessi neitun verðlagsstjóra verður ekki skilin á annan
hátt en þann, að það sé tilgangurinn að reyna að framkvæma
það í gegnum verðlagseftirlitið, sem ekki tókst með gerðar-
dómnum, sœllar minningar, — AÐ LÖGBJÓÐA KAUP-
GJALDIÐ. —
En það mega þeir herrar vita, er að þessari tilraun
standa, að eins og samtök verkalýðsins sprengdu af sér
fjötra gerðardómsins, eins munu þau fara með þessa aftur-
göngu. Og vel mœtti svo fara, eins og þjóðsögurnar segja
að stundum hafi farið fyrir þeim gáldramönnum, er litlir
voru fyrir sér, að sendingin yrði þeim sjálfum að tjóni, er
hana sendú.
Verkfall það, sem nú er hafið, stendur því raunverúlega
ekki um það, hvort iðnverkafólkið eigi að hafa kaup í sam-
rœmi við aðra launþega, HELDUR UM ÞAÐ, HVORT
RÍKISSTJÖRNINNI OG HANDLÖNGURUM HENNAR
EIGI AÐ TAKAST AÐ HERÐA SNÖRU GERÐARDÓMS-
LAGANNA, ÞÓ í ANNARRI MYND SÉ, AÐ HÁLSI VERK-
LÝÐSHREYFINGARINNAR.
Um það verður barizt.
*AWJLWJL*Mjlu*~M-^iiftfliw#wwwvtfvw\flftnAftrwvwwtftfwvvwvw'wviuiiAiwiii