Þjóðviljinn - 02.08.1944, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn - 02.08.1944, Blaðsíða 2
2 ÞJÓPVJLJINN Miðvikudagur 2. ágúst 1944„ Aðvörun vegamálastjóra Vegamálastjóri hefur áminnt bif reiðarstjóra að aka varlega yfir Ölfusárbrú, jafnframt er lagt bann við því að bifreiðar þyngri en 6000 kg„ að meðtöldum farmi, aki yfir brúna. Þá er bifreiðarstjór- nm er aka stórum farþegabifreið- um skipað að láta farþegana ganga yfir hana. Þessar varúðarreglur stafa af því að talið er engan veginn hættu- laust að aka yfir brúna og óttast menn að hún þoli ckki mikinn þunga. Styrking brúarinnar mun verða framkvæmd svo fljótt sem við verð ur komið, cn þangað til er von- andi að þeir, sem leið eiga um Ölfusárbrú fylgi settum fyrirmæl- um vegamálastjóra út í æsar. Ölfusárbrúin er sem kunnugt er, með elztu brúm á landinu, og er því sízt að furða þótt h.ún sé orð- in léleg, var hún þó traustlega byggð og mikið mannvirki á sín- um tíma. Er það nú citt af mest aðkall- andi verkefnum í samgöngumál- um okkar, að byggð verði ný brú á Ölfusá og er vonandi að það verði ekki látið dragast þar til slys hefur hlotizt af urrfferð um gömlu brúna. Sumarferðalög og gistihús Það hefur áður verið minnzt á gistihúsin hér í Bæjarpóstinum. Nú hafa Reykvíkingar haft tækifæri til að kynnast þeim af eigin raun, núna í sumarleyfunum, og hafa sjálfsagt frá mörgu að segja um þau, t. d. um matinn sem var femgt frá því að vera góður, minnsta kosti stundum, en þó oft- ast sá sami. Þá var einhver að kvarta yfir of stuttu rúmi og enn- þá styttri sæng, sem hafði vald- ið honum andvöku og annarra næturhrellinga. En flestir kvarta yfir þrengslum á gistihúsum og hafa ratað í allskonar ævintýri við að komast í húsaskjól á gististöð- unum. Þetta fólk hefur rétt að mæla, það er yfirleitt mjög þröngt á gististöðum út um land þessa sum- armánuði, enda er það ekki nema eðlilegt, og það jafnt þó mikið hafi verið gert til að bæta úr því t. d. í höfuðstað Norðurlands, þar sem nýlega hafa verið opnuð tvö gistihús. En ferðalangar utan af femdi sem koma til Reykjavíkur, sem gestir, geta þó ekki annað en brosað að þessum harmatölum Beykvíkinga, því hvergi á landinu mun ástandið í þcssum efnum vera verra, en einmitt hér í Reykjavík. Tekur það engum breytingum eft- ir árstíðum. Fokið í flest skjól Get ég ekki stillt. mig um að segja hér frá einu slíku ævintýri, er ferðamaður utan af landi rataði í hér í höfuðstaðnum, er hann . kom hingað ókunnugur og ætlaði. að hafa fárra daga viðdvöl: Ferðamaðurinn kom hingað seint um kvöld, og byrjaði þegar að ganga á milli allra gististaða höfuðborgarnnar, er hann vissi um, en fékk alstaðar sama svarið: „Ekk ert rúm laust“. Fór hann þá að brjóta heilann um, hvort hann myndi ekki eftir neinum er væri búsettur hér í bænum og hann þekkti það mikið, að vogandi væri að biðja liann um gistingu eina nótt. Mundi hann þá allt í einu eftir nafnkunnum hjónum hér í bænum er liann vissi hvar áttu l heima og höfðu heimsótt hann 1 þegar hann var bóndi í sveit, lát- ið þá mjög vinalega og boðið hon- um að heimsækja sig, ef hann kæmi einhverntíma til Reykjavík- ur. Kunningsskapur sem var gleymdur Ilugsaði ferðamaðurinn sér að Ieita nú á náðir þessara hjóna og vita hvort þau gætu ekki léð sér húsaskjól eina nótt. Hringii' hann dyrabjöllunni og húsmóðir- in keinur til dyra. Opnai' hún að- eins örlitla rifu, milli stafs og hurð ar, og stendur tilbúin að skella í lás. Kastar aðkomumaður kveðju á konuna þarna í dyrunum og seg- ir deili á sér og það með, hverra erinda hann sé kominn. Ilúsmóð- irin virðist ekkert við manninn kannast, kveður ekkert gistihús vera hjá sér, og skellir þar með í lás. Sér nú ferðamaðurinn ekki ann- að ráð vænna, en að rangla um göturnar til moi'guns,en þá ætlaði hann að fara úr bænum, austur í sveitir. Er nokkuð liðið á nóttu, er hann hittir lögregluþjón ér þyk- ir maðurinn grunsamlegur og stöðv ar hann, segir hann lögregluþjón- inum sínar farir ekki sléttar og það með, að hann sjái ekki ann- að ráð vænna, en láta fyrirber- ast á götunni til morguns. Lögregluþjónninn kveðst ekki geta útvegað honum rúm á gisti- húsi, en hinsvegar hafi lögreglan vistarveru fyrir ölvaða menn og þar geti hann fengið að' vera til morguns. Lítið gat ferðamaðurinn sofnað um nóttina, vegna liávaða í drukknum mönnum er voru í næstu klefum og um morguninn gengur hann í eitt gistihús bæjar- ins og pantar rúm næstu nótt, og telur sig þannig fyrirbyggja að sama sagan endurtaki sig kvöldið eftir. Fer hann svo úr bænum og kemur ekki aftur fyrr en um kvöld ið. Aðeins fyrir dæmda menn Ætlar hann þá að ganga að vís'ri gistingu, en það fór á annan veg. í gistihúsinu var þegar hvert rúm skipað. Gengur ferðalangurinn mi sömu píslargönguna og kvöldið áður, án árangurs. Hyggst hann nú leita á náðir lögreglunnar í annað sinn, og fer beina leið á lögreglustöðina, en þá var fokið í það skjól líka. Lögreglan kvaðst því miður ekki geta léð honum gist ingu, því ölvun á almannafæri hefði verið með meira móti um kvöldið og væru nú allir klefar fullskipað.ir. Ilinsvegar kvaðst hún hafa á öðrum stað húsnæði fyrir dæmda menn,og spurði þá ferðamaðurinn hvort hann gæti ekki fengið þar inni um nóttina, en lögreglan kvað það ekki geta komið til mála, því/sá staður væri aðeins fyrir dæmda inenn. Spyr nú lögreglan ferðamann- inn, hvort hann muni alls ekki, eftir einhverjum hér í bænum, er muni geta skotið yfir hann skjóls- húsi. Man hann loks eftir einum manni úr sínu byggðarlagi, sem hann þckkir þó mjög lítið, en tel- ur þó ekki vonlaust að hann muni vilja rétta sér hjálparhönd. Hring- ir nú lögreglan til þessa manns og lofar hann að talca við ferðamann- inum. Þessi saga er ekki lengri, en hún er sjálfsagt ekkert einsdæmi. Marg ir sem komið hafa hingað til bæj- arins á síðustu árum, munu hafa svipaða sögu að segja. En ef þetla vansalaust, fyrir höfuðstað lands- ins? Sjéferð á árabát íyrir 46 árum Að öllum jafnaði verða sumir dagar í lífi hvers einasta vinnandi manns honum minnisstæðari öðr- um dögum fremur. Það eru þeir dagarnir sem öðr- um fremur skilja eftir sögulegar minningar í hugum þcirra er hafa verið þátttakendur í baráttunni, er hver vinnandi maður verður ýmjst sjálfrátt eða ósjálfrátt að heyja fyrir lífsafkomu sinni eða sinna. Einn slíkra minnisstæðra daga í lífi mínu er 28. febrúar 1898. Eg var þá háseti á sexrónum bát sem gekk frá Ilnífsdal við ísa- fjarðardjúp. Þessi bátur var frek- ar lítið far, en var þannig lagaður, að hann var freklega hár á vatn- inu, borið saman við aðra stærð sína. Var hann nokkuð erfiður und- ir árum, en varðist vel fyrir á- gjöfum, þó risjótt væri í sjóinn. ÖIl áhöfn bátsins þennan vetur voru fimm menn. Báturinn var hverfur upp á bakborðshlið, og var mönnum þannig jafnað undir árar, að þrír þeirra sem taldir voru lélegir ræðarar var raðað á það borðið sem báturinn var hverfur upp á, en hinir tveir betri ára- mennirnir voru á léttara borðið. bað var heiðskírt veður og frost aðfaranótt þessa dágs. Um kl. 2 að nóttu gætti formaður til veð- urs og er hann hafði athugað loftslag og, veðurútlit, kom hann aftur inn og kallaði til okkar há- seta sinna, að'mál væri að rísa úr rekkju. Skýrði hann jafnframt frá því, að nú væru þegar flestir formenn búnir að láta beita, og myndu verða albúnir til sjóferða á venjulegum tíma. Á þeim tímum er hér um ræðir, var í gildi héraðssámþykkt. Sam- kvæmt henni mátti ekkert skip fara til sjóferða frá vör sinni fyrir kl. 3 að nóttu til, enn setja máttu*menn skip sín á flot fyrir þann tíma og jafnvel snúa þeim í áttina til miða. Varðaði 10 kr. sekt cf út af var brugðið. Sömu- leiðis var bannað að hausa eða slægja fisk á miðum úti eða skilja eftir lóðir í sjó þó ekki væri nema næturlangt, og varðaði þctta einn- ig 10 kr. sekt ef út af var brugð- ið. Við kall forrmanns brugðu allir blundi, og höfðu hraðann á að koma sér í fötin. Var þá hlutar- kona tilbúin með kaffið, sem drukk ið skyldi áður en gengið væri til beitingár. Þegar því var lokið byrjaði beit- ingin, og var gengið að því verki af kappi. Vorum við allir sammála um, að við værum óheppilega sein- ir á tímanum, þar sem sjáanlegt þótti, að við kæmumst ekki af stað fyrr en mun síðar en aðrir bátar. En hvað um það, Jiá var þýðingarlaust að fást um slíkt úr Jíví sem komið var, heldur gera | sér far um að hraða bcitingunni til að geta komizt sem fyrst á sjóinn. Ekkí man ég nákvæmlega hve | langan tíma Jiað tók okkur að ljúka við að beita. Við vorum venjulega D/2 tíma að beita 24 lóðir’ (85 króka á lóð og hver lóð 90 faðmar) en beitingin var pjanka beiting að vestfirzkum sið þeirra tíma, og varð að hringa alla lóð- ina í smá hringi hvern ofan á ann- ann, og var ein lóð í hvorum pjanka. Þegar lóðin var fullbeitt var pjankinn krossbundinn svo ekki væri hætt við að niðurlagningin raskaðist, að því loknu var sá pjanki lagður frá sér, en hann var þá b'kastur í laginu stóru glóðar- brauði. Var svo tekin fyrir næsta lóð og henni gerð sömu skil og svo koll af kolli. Við höfðujn þennan vetur tölu- vert orð á okkur fyrir hraða við beitingu, og mun beitingin að Jiessu sinni hafa sízt gengið lakar enn venjulega. Að beitingu lokinni var borðað og drukkið kaffi áBrfr en lagt væri á hafið. Að því loknu klæddust menn skinnklæðum sínum, brók og skinnstakk, og Jiví næst voru lóðirnar bornar að skipinu ásamt blöndukút og ljóskeri. Mat liafði enginn með sér á sjóinn á þeim árum, varð Jiað ekki almennur sið- ur fyrr en möi'gum árum síðar. Nú var skipinu vent upp, far- viðurinn, mastur, segl og árar á- samt stýrisveif og austurfærum látið upp í Jiað, einnig lóðhjól, uppihöld og fiskigoggar. Að Jiessu loknu raðacþ skipshöfnin sér á báðar hliðar skipsins hver að sín- um tiltekna keip. Þegar allt var tilbúið til ofansetningar, kallaði formaðurinn „fram })á, í ilrottins nafni“, og tóku aðrir bátsverjar iindir Jiað. Var svo skipið sett á flot og setzt undir árar. Var skip- inu fyrst róið öfugu fram úr vör- inni þar til óhætt þótti að snúa Jiví, vegna þeirrar hættu að Jiað stæði á grunni, en þá var þvi snúið rétt- sælis og stefnan tekin út og fram á Djúpið. Þegar skipinu hafði v'erið snúið í áttina tóku skipverjar ofan höf- uðföt sín, eftir boði formanns, og lásu sjóferðabænina lágt fyrir munni sér ; Þegar nokkuð var komið frá landi, kom á blásandi byr. Var Jiað suðaustanvindur út Djúpið, og varð eftir Jiví skarpari sem lengra dró frá landi. Var fyrst siglt út og fram þar til komið var nokkurnveginn til miða út og fram af Hnífsdal, mun formaður hafa ætlað sér í fyrstu að leggja þar lóðirnar, en af því varð Jió ekki vegna þess, að á Jieim miðum öllum yar Jiegar svo þéttskipað, að engar líkur voru til að hægt _ væri að koma jiar lóð í sjó svo hún gæti verið frí frá lóðum ann- arra skipa. Þetta sást meðal ann- ars af því, Iivað Jiétt voru ijósirf hjá þcim skipum sem Jiegar höfðu lagt lóðir sínar. Þegar Jiað var séð; að ekki myndi hægt að leggja lóðirnar á innmiðum vegna þrengsla, var breytt horfi og stefna tekin út Djúpið. En alstaðar voru sömu þrengslin svo ekki voru tiltök að koma lóð niður. Þannig var þá haldið á að sigla, og vorum við eftir svo sem þrjá tima komnir út á opið haf, þar sem kallað er Kvíarauga, en það er 13 sjómílur innan frá HnífsdaL Þegar hér var komið var orðið nokkuð bjart af degi, og virtist þá sem útvindinn væri að lægja, og taldi formaður enga tvísýnu á að leggja lóðirnar, með því að Jiarna sýndist vera sæmilegt rúm vegna skipa, enda Jiótt skip sæist í öll- um áttum frá okkur. Var nú gengið að því að leggja lóðirnar, og gekk það greiðlega að vanda, Við liöfðum í þetta sinn með meira móti af lóðum, 27 stykki með 90 krókum hvert. Þegar lokið var að leggja lóð- irnar var gefin legan, sem kallað var, þ. e. beðið við duflið í hálf- tíma áður en dráttur skyldi haf- inn. Að hálftímanum liðnum var byrjað að drága, og kom þá strax í ljós að mikill afli var í vændum, glaðnaði Jiá mjög yfir öllum við aflavonina, og settu menn Jiað ekki fyrir sig þótt erfið kynni að revn- ast ferðin til lands. Allt var undir því komið að hægviðri yrði á Djúpið, því oft var hvasst út um þennan tíma árs og hafði margur komizt í hann krappan að taka baráttu með báðum hlíðum alla leið irin í Hnífsdal, en ef afli var góður, séttu menn það ekki fyrir sig, því þá var til einhvers að vinna. í Jietta sinn fór veður batn- andi og mátti heita komið logn og sléttur sjór. Það kom nú í ljós að eftir því sem I'engra var dregin lóðin, var fiskurinn þéttari á hana, og Jiegar hálfnað var að draga, Jiótti sýnt að ekki myndi skipið fært til lands með allt það fiskmagn sem á lóð- irnar væri, ef jafn rnikið væri á síðari helminginn og þann fyrri. Þegar hér var komið fórum við hásetar að tala um Jiað okkar á milli, að ckki myndi skipið bera fiskinn af öllum lóðunum, og hvað ætti til brágðs að taka ef svo færi. Ekki gaf formaður sig neitt að því, en lialdið var hiklaust á að draga. Þannig var fiskurinn allur innbyrtur, þar til eftir voru 10 lóðir ódregnar. Mátti þá heita að skipið væri orðið þrauthlaðið. Lét- um víð hásetar Jtá formanninn skilja Jiað, að ekki væri forsvar- anlegt að hlaða skipið meira, eink- anlega þar sem langt væri til lands og farið að líða á daginn og ekki líkur til, að við ýrðum komnir til lands áður cn niýrkt yrði. Eftir nokkurn áróður af okkar hálfu gaf formaður þann úrskurð, að draga þann fisk sem vera kynni á þær lóðir sem ódregnar væru, á seil. Á þeim tínium hafði hver bát- ur sem gekk til fiskjar, meðferðis svokallað seilarband. Það var 5— 6 faðma langur kaðall, frekar mjór, og 'var stór hausanái ýmjst úr hvalbeini eða eik fest vió annan enda bandsins. Var svo fiskurinn dreginn u pp á Jictta band jafn- óðum og hann var tekinn af lóð- ---EFTIR ------------------------- Halldór Gaðmundsson Saðareyrl I Súgandaflrði

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.