Þjóðviljinn - 12.01.1945, Qupperneq 4

I»JÓÐVILJ1NIV — Föstudagur i2. janúar 1945.
þlÓBHIUIKN
Útgefandi: Sameiningarjlokkur alþýðu — SósíaUstajlokkurinn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskriístofa: Austurstrœti 12, sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingar: Slcólavörðustíg 19, sími 218ý.
Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.j., Garðastrceti 17.
Boðskapur Roosevelts
forseta til |)|óð|)ingsins
„ 1945 getur orðið mesta sigurár mannkynsins “
Milliliðir eða útgerðarmenn og sjómenn ?
Fyrir atbeina ríkisstjórnarinnar fá nú sjómenn og vélbátaútvegs-
menn 15% hærra verð fyrir fiskinn en verið hefur til þessa.
Þeim sem kynnu að hafa trúað einhverju af því, sem Framsóknar-
menn hafa sagt um „hrun“ og um nauðsyn launalækkunar, er hollt
að athuga þessa staðreynd.
Hvað hefur gerzt? ..
Ekkert annað en að óþörfum milliliðym var ýtt til hliðar, og út-
gerðarmönnum og sjómönnum gefinn kostur á að njóta þess verðs,
sem raunverulega fæst fyrir fiskinn.
Út frá þessu ætti að vera hægt að skapa sér skoðun á hvaðan hið
endalausa nöldur um að fiskverðið hljóti að lækka og þar með kaup-
gjald, muni stafa.
Það er frá þeim hópi manna, sem hefur ætlað sér að hagnast á að
braska með fiskinn. Það eru þessir menn, sem vildu knýja fiskverð
til framleiðendanna niður, til þess að hagnaður milliliðanna gæti orðið
sem mestur.
Máli þessara manna töluðu þeir Vilhjálmur X>ór og Björn Ólafs-
son úr ráðherrastólum, máli þessara manna tala albræður Vilhjálms
og hálfbræður Björns í pólitíkinni Hermann, Eysteinn og aðrir Fram-
sóknarmenn. Öll barátta hrunsstefnu mannanna, öll barátta stjórnar-
andstöðunnar, er hagsmunabarátta efnamannanna gegn öllum almenn-
ingi.
Það er barátta um hvort 15% af fiskverðinu elgi að falla í hendur
fárra forríkra milliliða, eða sjómanna og útgerðarmanna.
Bjartsýni og framkvæmdir
Hið sífellda tal fyrrverandi ríkisstjórnar og stuðningsmanna henn-
ar um fjárhagserfiðleika og hrun, leiddi til þess að fjöldi manna dróg
að sér hendur um áður ráðgerðar framkvæmdir. Athafnalífið hér í Rvík.
var farið að bera merki þessa, ef valdhafarnir hefðu haldið áfram að
boða hrun og verðfall, var atvinnuleysi óumflýjanlegt á þessum vetri.
Þá var líka settu marki náð. Með atvinnuleysið að vopni var hægt að
hefja baráttuna fyrir launalækkun, en það þýddi með óbreyttu eða
jafnvel hækkandi verðlagi á útflutningsvörunum, ofsagróða alls kyns
milliliða og braskara. Fyrir þessu barðist Vísisliðið og Framsókn.
Strax og núverandi stjórn tók við völdum, birti fyrirætlanir sínar
Iim auknar framkvæmdir á sviði athafnalífsins, sagði.afdráttarlaust að
íramleiðslan gæti Jsorið það kaup sem nú væri greitt, og taldi ekk-
»rt það liggja fyrir, er gerði verðlækkun og hrun óumflýjanlegt, færð-
ist aftur líf í framkvæmdirnar. Bjartsýni þjóðarinnar jókst og þar með
h-amkvæmdir og nú er ekki kviðið fyrir atvinnuleysi heldur skorti á
ninnuafli.
Verðhækkunin á fiskinum mun auka trúna á stefnu stjórnarinnar
og forystu hennar, og það mun aftur leiða til aukinna nytjafram-
kvæmda á öllum sviðum athafnalífsins, það mun stórlega greiða fyrir
þeirri nýsköpun atvinnulífsins, sem er meginviðfangsefni stjórnarinnar,
því án þess að þjóðin treysti forystunni og trúi á framfaramöguleikana,
verður erfitt, og raunar ókleift, að efla atvinnulífið sem með þarf.
Bjartsýni þjóðarinnar er vaxandi, hún sér fleiri og fleiri möguleika
til framfara, traust hennar á stjórninni er einnig vaxandi, og um Ieið
framtak hennar og framfarir.
í hinni árlegu skýrslu sinni til
þjóðþingsins lýsti Roosevelt for-
seti gangi stríðsins á árinu 1944,
lýsti enn yfir sannfæringu sinni
um sigur Bandamanna og vonir
um samheldni þeirra eftir stríðið,
þrátt fyrir skoðanamun, sem hann
gerði ekki lítið úr, og beiddist laga
um þjónustu í þágu landsins til að
ráðá fram úr vinnuáflsskortinum
heima fyrir.
HORFUR ÁRSINS 1945
Forsetinn sagði, að 1945 gæti orð
ið „mesta sigurár í sögu mann-
kynsins“. — Á því ætti að mega
„sjá fyrir endann á ógnarstjórn
nazista og fasista í Evrópu“ og
„lokaþátturinn í viðureigninni við
japanska ofbeldisríkið". — Ilann
sagði, að á árinu 1945 „væri hægt
og yrði að skapa grundvöllinn fyr-
ir skipulagningu heimsfriðarins“.
Hann byrjaði yfirlitið yfir ut-
anríkismálastefnu Bandaríkjanna
með þVí að segja: „Við ætlum okk-
ur að standa við hlið sameinuðu
þjóðanna, ekki aðeins vegna stríðs
ins, heldur líka vegna sigursins;
sem er markmið þessa stríðs“. —
og bætti við: „Á milli okkar er
bandalag, ekki ríkisstjórna, held-
ur þjóða, sem alls staðar þrá frið,
varanlegan og öruggan“.
Þá er hann ræddi vandamál þau
sem þegar hafa myndast í frels-
uðu löndunum, sagði hann, að
lausn þeirra „yrði, er til lengdar
léti að vera verk þjóðanna sjálfra“,
og benti á, að ekki mætti láta
skoðanamun sigursælla Banda-
manna skapa úlfúð á milli þcirra
og loka augum okkar fyrir mikil-
vægum sameiginlegum hagsmun-
um. — Hann sagði, að það væri
ekki til bóta fyrir alþjóðlega sam-
vinnu og framfarir, að ein'hver
þjóð þættist ein hafa vizku og
dyggðir til að bera.
Roosevelt sagði: „í heimi fram-
tíðarinnar má valdamisbeiting eins
og hún kemur fram þar, sem lögð
er stund á „valdapólitík“, ekki
vera það, sem ræður í viðskiptum
á milli þjóða. 1 lýðræðislegum
heimi verður valdið að vera fast
tengt við ábyrgðina“.
Ilann lagði áherzlu á, að Banda-
ríkin mættu ekki ganga „helveg“
til annarrar slyrjaldar með því að
láta „vandlætingasemi“ leiða til
óbeitar á alþjóðlegri samvinnu.
Hann lýsti ennþá einu sinni yfir
trú sinni á Atlantðhafssáttmálann
sem mikilvægri yfirlýsingu um þær
meginreglur, sem við gætum stefnt
að, og hét að beita áhrifuin Banda-
ríkjanna .... „tryggja, að svo
miklu leyti sem framast væri á
mannlegu valdi, framgang þeirra
meginregla, sem )ýst er i sáttmál-
anum“......Við höfum ekki veigr-
að okkur við.hernaðarlegri ábyrgð
.. . Við getum ekki og munum
ekki veigra okkur við pólitískri á-
byrgð“.
! SJÁLFSSTJÓRNARRÉTTUR
FRELSUÐU ÞJÓÐANNA
Viðvíkjandi myndun öryggis-
stofnunarinar sagði Roosevelt:
„Við verðum að gæta þess að nota
okkur ekki eða gera of mikið úr
skoðanamun meðal Bandamanna,
sérstaklega með tilliti til frelsuðu
þjóðanna. — Við og Bandamenn
okkar höfum lýst yfir því áformi
okkar að virða rétt allra þjóða til
að velja sér það stjórnarfyrirkomu-
lag, sem þær óska sér að lifa við,
og að sjá til þess að þeim þjóðum,
sem hafa verið sviftar frcisi sínu,
sé aftur veitt fullveldi sitt og
sjálfsstjórn.
En þegar ósamkomulag er meðal
frelsuðu þjóðanna og margir borg-
arar þeirra stríðsfangar eð.i í nauð-
ungarvinnu í Þýzka.landi. er erfitt
að gizka á, hverskonar sjálfsstjórn
þær vilja í rauninni.
Okkur og Bandamönnum okkar
ber vskylda til að tryggja, 'að eng-
in bráðabirgða yfirvökl i frelsuou
löndunum komi í veg fyrir, að þjóð
irnar neyti réttar síns.Okk-
ur hættir öllum til að halda, að
þeir leiðtogar sem okkur geðjast
að, séu ábyrgir, en aðrir óábyrgir
og óhæfir, ef okkur ác<A>Íast e^ki
að þeim. —1 Og við auðveldum
ekki hlutverk okkar með óbil-
gjarnri íhlutun ...“
ALÞJÓÐAMÁL
Roosevelt sagði, að ekki mætti
láta tímabundin vandamál tefja
myndun öryggisstofnunarinnar. —
Ilann ^sagði, að hin vingjarnlega
samvinna í Dumbarton t Oakes
glæddi vonir um að stofnunin
myndi tákast vel. — Sagði hann,
að samvizka mannkynsins myndi
ekki leyfa, að þessi háleita viðleitni
bæri ekki árangur.
Forsetinn sagði, að Bandaríkin
ætluðust til, að allur heimurinn
nyti góðs af þeim tækniframförum,
sem orðið hafa á stríðsárunem, á
grundvelli sem allra frjálsastrar
verzlunar og viðskipta.
Hann lauk kaflanum um utan-
ríkismálin með því að fagna „end-
urfæðingu frönsku þjóðarinnar“ og
segja: ,,Við erum nú að útbúa mik-
inn, nýjan franskan her með ný-
tízku vopnum“. — Hann bar lof á
Frakkland, sem nú skipaði aftur
sæti sitt meðal sameinuðu þjóð-
anna.
STRÍÐIÐ
í yfirliti sínu yfir stríðið sagði
hann: „Stríðið verður að heyja
með óbilandi kappi...Allt verð-
ur lagt í sölurnar .... Við erum
ekki í vafa um, að hann verð-
ur dýr. Manntjón okkar verðtir
mikið. Við og bandamenn okkar
munum halda áfram að berjasl unz
lokasigur er unninn“
Forsetinn sagði ennfremur: „Við
erum nú í sókn. — Við megum
aldrei'láta okkur henda þá villu
að halda, að Þýzkaland sé sigrað,
fyrr en síðasti nazistinn liefur gef-
F, D, Roosevelt
izt upp“. Hann hvatti og til, að
menn væru á verði gagnvart áróðri
nazista, sem miðaði . að því. að
sundra Bandaanönnum.
Ilann skýrði frá þróun Banda-
manna frá vörn til sóknar á þeim
þrem árum, sem liðin eru síðan
ráðizt var á Bandaríkin, — frá
þeirri ákvörðun að beita fyrst meg
inherafla Bandamanna gegn Þýzka
landi. til að hindra, að Þjóðverjar
gætu yfirbugað samherja Banda-
ríkjanna í Evrópu, og fór hinum
lofsamlegustu orðum um þraut-
seigju Breta, Rússa, Kínverja og
allra mótspyrnusamtaka.
Roosevelt hrósaði hinum
hraustu hersveitum Bandamanna
á Ítalíu, sem hann sagði, að héhju
20 þýzkum herfylkjum bundnum
þar, á meðan Þjóðverjar þörfnuð-
ust þeirra svo mjög annars staðar.
Um Kyrrahafsstríðið sagði hann:
„Við höfum háð hörðustu sókn í
Sögu nútíma styrjalda. — Við höf-
um hrakið óvinina aftur á bak um
meir en 4800 km yfir Mið-Kyrra-
haf......Við höfum nú náð ör-
uggu taki á stöðvum, sem gera
„flugvirkjum" okkar kleift að gera
loftárásir á Tokio. Her Japana á
Filippseýjum hefur verið skipt í
tvo hluta...... Framundan er
enn hörð barátta. — fórnfrek bar-
átta“.
Ilann lýsti sjóorustu, sem háð
var. við Filjppseyjar í október,
sem „þyngsta áfalli, sem Japanska
sjóveldið hefði nokkurn tíma orð-
ið fyrir“, og sagði, að bandaríski
flotinn biði með eftirvæntingu
hvers þess tækifæris, sem japanska
flotastjórnin vildi gefa honum til
að finna japanska flotann aftur.
Um Kína sagði hann, að loft-
fluttar birgðir til þess Jands hefðu
þrefaldazt á einu ári og væru nú
miklu meiri en nokkurn tíma hefði
verið flutt á Burmabrautinni. —
Ilann hrósaði framsókn Banda-
mann í Burma „þrátt fyrir ótrú-
lega erfiðleika“.
AUKNING HERGAGNA-
FRAMLEIÐSLUNNAR
Þá er forsetinn ræddi um þau
vandamál, sem Bandaríkjamenn
þurfa að ráða fram úr til að geta
fullnægt þörfum herafla síns, sagði
hann, að hergagnaþörfin hefði auk
Tillaga um að ríkið borgi iaun
yfírlæknis vinnuhælis S. I. B. S.
Þingmenn úr öUum jlokkum bera fram í sameinuðu þingi tiUögu
til þingsályktunar um að fela ríkisstjóminni að grkiða laun yfirlœltrh-
isins við vinnuheimili Sambands íslenzkra berklasjúklinga.
Flutningsmenn eru þessir: Jóhann.Þ. Jósefsson, Lúðvík Jósefsson,
Kristinn E. Andrésson, Gunnar Tlioroddsen, Skúli Guðmundsson,
Sigfús Sigurhjartarson, Bjami Benediktsson, Guðm. í. Guðmundsson,
Einar Olgeirsson, Sveinbjöm Högnason, Bjarni Ásgeirsson, Ásgeir Ás-
geirsson, Stefán Jóh. Stefánsson, Eiríkur Einarsson.
Tillagan og greinargerð hennar er svohljóðandi:
Alþingi ályktar að fela ríkisstjóminni að greiða vinnuheimili Sam-
bands íslenzkra berklasjúklinga laun yfirlœknis heimilisins, og sltvlu
þau vera hliðstceð launvm yfirlœlcnanna við heilsuhœli nkisins.
GREINARQERÐ
Frá stjóm Sambands ís-
lenzkra berklasjúklinga hefur
Alþingi borizt eftirfarandi er-
indi:
„Samband íslenzkra berkla-
sjúklinga leyfir sér hér með að
fara þess á leit við háttvirt Al-
þingi, að það ákreði, að hið op-
ihbera greiði laun yfirlæknis
vinnuheimilis S. I. B. S-, og
verði þau jöfn launum yfir-
læknanna á heilsuhælum rík-
isins.
Vinnuheimili S. í. B, S. að
Reykjum í Mosfellssveit getur
tekið til starfa, þegar er lækn-
ir hefur verið ráðinn og reglu-
gerð stofnunarinnar samþýkkt,
izt stöðugt síðan í júlí 1944 og
yrði meiri 1945 en nokkurn tíma
áður.
Hann mælti með þessum lausn-
um á vandamálunum: a) Lög um
störf í þágu þjóðarinnar til að
afla með vinnuskyldu fleiri verka-
manna til að vinna að þeirri fram-
leiðsluaukningu, sem ákveðin hef-
ur verið á sviði fallbyssna, skot-
færa, sprengna, hjólbarða, skrið-
dreka, vörubila, flugvéla og skipa-
framleiðslunnar. ...... b) Fram-
hald frjáls eftirlits með nýtingu
vinnuafls og tafarlaus löggjöf til
að ná þeim fjórum milljónum
manna, sem herinn hefur hafnað,
inn í hergagnaiðnaðinn
Forsetinn rifjaði upp tillögur
þær, sem hann bar nýlega fram,
um „efnahagslega mannréttinda-
skrá“ eftir stríðið, — rétt hvers
Bandaríkjamanns til nytsamrar at
vinnu, sómasamlegs húsnæðis,
menntunar, læknishjálpar og fé-
lagslegs öryggis. ■— Hann sagði,
að ríkisstjórnin miðaði að því að
tryggja, að atvinna væri ti' handa
allt að 60 milljónum manna. Hann
sagði, að gert væri ráð íyrir að
nota frjálst framtak eihs og hægt
væri, en það yrði að vera laust
við hina drepandi þrúgun auð-
hringanna.
„Frelsi og friður geta ekki þrif-
izt án öryggis“.
Forsetinn mælti með því, að rík-
isstjórnin héldi áfram að hagnýta
auðlindir þjóðarinnar með sér-
stöku tilliti til fossavirkjana.
Hann lét að lokum í ljós trú
sína á lýðræðislegar aðferðir í inn-
anlandsmálum og sagði: „Við
Bandarikjamenn og bandamenn
okkar erum nú að skapa sögu,
— og ég vona, að það verði betri
saga en nokkurn tíma áður hefur
verið sköpuð. — Mættum við
verða verðugir þeirra takmarka-
lausu tækifæra, sem guð hefur gef-
ið okkur“.
og hefur þá rúm fyrir 20 vist-
menn. Þegar öll 10 húsin, sem
nú eru í smíðum, eru fullgerð,
sem mun verða innan þriggja
mánaða, þá verða til rúm fyrir
40 vistmenm Miðstjórn S. í. B.
S. hefur ákveðið að hefja bygg-
ingu aðalhúss stofnunarinnar á
komandi vori. Þegar það er
fullgert, skapast þar enn rúm
fyfir 40 vistmenn. Ein§ og sést
aí hieðfyigjándi feglugérð fyrir
vinnuheimilið, er tilgangur
þess að taka við til áframhald-
andi læknismeðferðar, vixmu-
þjálfunar og náms berklasjúkl-
ingum nýútskrifuðum af heilsu
hælum, sjúklingum höldnum
langvinnri berklaveiki og öðr-
um berklaöryrkjum.
Fólk það, sem hér um ræð-
ir, er ófært um að sjá sér far-
borða af eigin rammleik. enda
ber hið opinbera að mestu
kostnaðinn af framfærslu þess.
Margt af þessu fólki verður nú
að dveljast á heilsuhælunum,
enda þótt því sé ekki þörf
heilsuhælisvistar, og dvelur
þar, án þess að unnt sé að hag-
nýta það takmarkaða vinnuþol,
sem það hefur. Auk þess er al-
kunn þörfin fyrir rúmin á
heilsuhælunum, sem losna, ef
þetta fólk fær aðstöðu til að
flytjast þaðan. Sú staðreynd, að
30—40% af þeim berklasjúkl-
ingum, sem brautskráðir eru af
heilsuhælunum, veikjast á ný,
er næg sönnun þess, að full
þörf er fyrir, að þetta fólk
njóti áframhaldandi lækniseft-
irlit, eftir að það kemur af
heilsuhælunum, ekki sízt hvað
snertir vinnu og aðbúð. Að hér
er um verulegan hóp fólks að
ræða, má sjá af því, að um 60
af þeim sjúklingum, sem komu
á Vífilstaðahælið árið 1944,
höfðu áður dvalizt á heilsu-
hæli.
Af framansögðu er augljóst,
að bygging slíkrar stofnunar,
sem hér um ræðir, er þjóðar-
nauðsyn, enda samþykkt og við
urkennt af heilbrigðisstjóm,
landlækni og berklayfirlækni.
Samtök vor gera sér það
ljóst, að rekstur vinnuheimilis-
ins er tilraun, sem ekki má mis
takast, og með því að takast
það sjálf á hendur eru samtök-
in að leysa af hfendi vandamik-
ið starf, sem hið opinbera
mundi að öðrum kosti ekki kom
ast hjá að gera.
Vér teljum því óhjákvæmi-
legt, að sá maður, sem vér fel-
um yfirstjóm heimilisins, taki
við því §tarfi þegar í upphafi
rekstrarins.
Eggert Lárusson65 ára
Föstudagur 12. janúar 1945 — ÞJÓÐVILJINN
Framhald af 2. síðu.
Það var sumarið 1925 að ég
fór að byggja húsið Bergþóru-
gata 23, og var það þá stærsta
íbúðarhúsið hér. í því vom 8
íbúðir og 6 einstaklingsherbergi
auk þess verzlunarbúð.
Eg var vitanlega fjárlítill til
þess að ráðast í svo stóra bygg-
ingu. Þegar kominn var kjall-
ari, loftið yfir hann, og veggir
að neðri hæðinni var bygging-
arféð þrotið. Fór ég þá til verka
mannanna og sagði þeirn að nú
væm tveir kostir fyrir hendi,
annar: að hætta við bygging-
una, hinn: að þeir legðu út í
þá hættu að eiga vinnulaunin
inni hjá mér.
Skutu þeir á fundi hjá sér
og sögðu mér síðan að þeir
hefðu ákveðið að halda áfram
að virma hjá mér.
Um haustið var húsið komið
undir þak að öðru leyti en því
að jámið vantaði. En óinnrétt-
að var það að öllu leyti. Hús-
næðisvandræði voru þá §vo mik
il að samt var flutt inn í flest-
ar íbúðirnar strax, og flutti
fólkið sig svo milli herbergj-
Miðstjórn S. í- B. S. hefur
einróma samþykkt að ráða í
starf þetta Odd Ólafsson lækni
á Vífilsstöðum, enda er hann
eini starfandi læknirinn hér á
landi sem hefur kynnt sér starf
rækslu hliðstæðra stofnana er-
lendis.
Þar sem vér sjáum fram á
fjárhagslega örðugleika við
rekstirr heimilisins og þar sem
berklavamalögin kveða svo á,
að berklasjúklingar skuli njóta
ókeypis læknishjálpar, þá
væri oss það mikils virði, ef
hið opinbera styrkti þessa
merku tilraun vora með því að
launa yfirlækni stofnunarinn-
ar.
Vér viljum taka það fram,
að í desember síðastliðnum
.skrifuðum vér heilbrigðisstjórn
inni bréf um sama efni, en á-
lit' heilbrigðismálaráðherra og
landlæknis var það að ekki
væri rétt að gera slíka ráðstöf-
un, að minnsta kosti ekki, fyrr
en heimilið hefði starfað nokk-
um tíma. Hins vegar celjum
vér nauðsynlegt, að iastur lækn
ir sé ráðinn írá byrjun af neð-
angreindum ástæðum.
1) Daglegt eftirlit með heilsu,
vinnu og aðbúð vistmanna.
2) Daglegt eftirlit með því að
hegðunarreglum heimilisins sé
fylgt, ekki sízt meðan stofnun-
in er á tilraunastigi.
3) Að tryggt verði, svo sem
unnt er, að nágrenni staðarins
geti ekki stafað smithætta af
vistmönnum, einkum þar sem
vart hefur orðið mjög ákveðins
ótta íbúa Mosfellssveitar í þessa
átt.
Með bréfi þessu fylgir afrit
af reglugerð fyrir vinnuheimili
S. I. B. S., en hún liggur nú
í Stjómarráðinu til staðfesíing-
ar.
Reykjavík, 6. jan. 1945.
Virðingarfyllst,
f. h. S. í. B. S.
Maríus Helgason, varaforseti,
Ólafur Björnsson, gjaldkeri, Árni
Einarsson, ritari.
anna meðan verið var að full-
gera þau.
ÞEGAR ÉG GAF BÆJAR-
STJÓRNINNI TÆKIFÆRI TIL
ÞESS AÐ LÍKJAST GUÐI
ALMÁTTUGUM.
— Haustið eftir kom til mín
góður kunningi minn og spurði
hvort ég gæti hvergi komið sér
fyrir í húsinu- — Hann var á
götunni með konu og böm.
Nú vildi svo til að í vestur-
enda kjallarans var hægt að
útbúa íbúð, en eldhúsi varð
ekki komið fyrir á annan hátt
en að brjóta gat fyrir glugga
á norðurhliðina.
Svo fór maðurinn og braut
fyrir glugganum, en þegar hann
var að enda við að festa glugg-
ann í kom byggingarfulltrúinn
þar að og spurði hver stæði fyr
ir þessu verki. Maðurinn svar-
aði því að húseigandinn hefði
leyft þetta. Heimtaði þá bygg-
ingarfulltrúinn að húseig'andinn
ksemi tafarlaúst til viðtals við
sig.
Byggingarfulltrúi var þá Sig-
urður Pétursson. Fór ég til hans
daginn eftir. Sagðist ég vera
kominn samkvæmt* hans tilvís-
an. Gluggann hefði ég þurft að
fá „og vildi ég gefa ykkur einu
sinni tækifæri til þess að líkjast
guði almáttugum, en hann líð-
ur svo margt sem hann leyfir
ékki,“ og hefði ég frekar kosið
að setja gluggann í leyfisleysi
en forboði. — Hann var látinn
óhreyfður.
í KASTI VIÐ LÖGIN
— Hefur þú nokkru sinni
lent í kasti við lögin?
— Það væri þá helzt að ég
beitti mér tvisvar gegn fátækra
lögunum, í annað skiptið í Bol-
ungarvík, það mun hafa verið
1913, en hitt skiptið í Reykja-
vík, 1929 eða 1930- í bæði skipt-
in vann ég sigur. í annað skiptið
varð ég raunar að taka ábyrgð
á barni á 1. ári, en hitt skiptið
tókst mér að hindra fátækra-
flutning ekkju fátæks verka-
manns með 6 börn í ómegð er
átti að skipta upp og flytja
burtu.
Annars hef ég ekki átt 1 deil-
um. Eg hef mest umgengizt fá-
tækt fólk — og fátækt fólk hef-
ur alltaf verið vinir mínir.
J. B.
wv 1 é."
- « : V>. . ■
Pablo Picasso.
Pablo Pícasso:
Hvers vegna ég varð kommúnisti
Málarinn heimsfrægi, Pablo Picasso, hefur nýlega gengið í
Kommúnistaflokk 1 rakklands. Um ástæðuna til þess segir hann
í viðtali við VHumanite:
„Ákvörðun mín að ganga í
Kommúnistaflokkinn er rökrétt-
«
ur þróunarliður í ævi minni og
starfi, og gefur því gildi sitt.
Með línum og litum hef ég reynt
að öðlast dýpri skilning á heim-
inum, í því skyni að sá skiln-
ingur gerði okkur frjálsa. Á minn
hátt hef ég alltaf tjáð það sem
ég hef álitið sannast og réttlát-
ast, og þess vegna fegurst. En
kúgunarárin og í uppreisninni
fann ég að það var ekki nóg,
að ég varð að berjast,1 ekki ein-
ungis með því að rnála, heldur
af öllum mætti. Áður hafði mér, af eimhverskonar „sakleysi“,
ekki skilizt þetta. ' '-'t
Ég varð kommúnisti, vegna þess að Kommúnistaflokkurinn
leitast við fremur cn allir aðrir að þekkja heiminn og breyta hon-
um, fá menn til að hugsa skýrar, gera þá frjálsa og hamingju-
sama. Ég varð kommúnisti, vegna þess að kommúnistarnir hafa
reynzt hugprúðastir í Frakklandi og í Sovétríkjunum eins og
þeir reyndust í ættlandi mínu, Spáni. Mér hefur aldrei fundizt
ég eins frjáls og heill og nú. Meðan ég bíð þess tíma að ég geti
snúið aftur til Spánar, er Kommúnistaflokku^ Frakklands föður-
land mitt. Þar finn ég alla vini mína, ’vísindamennina Paul
Langevin og Frederick Joliot-Curie, rithöfundana Louis Aragon
og Paul Eluard, og svo mörg hinna fögru andlita uppreisnar-
manna í París. Ég er aftur meðal bræðra“.
•
Pablo Pieasso er einn kunnasti frömuður nútímamálaralist-
ar. Ilann er Spánverji, fæddur 1881, en hefur dvalið langdvölum
í París og er þar nú. Hernámsárin bönnuðu þýzku yfirvöldin
Picasso að halda málverkasýningar. — Myndin hér að ofan er
tekin á heimili Picassos eftir að Þjóðverjar höfðu verið hraktir
frá París. Grein um Picasso, eftir Jón Þorleifsson listmálara,, birt-
ist í Rauðum pennum og fylgdi mynd af hinu fræga málverki
Guemica.
Mslw mrtD 13100 Iihí (fann-
OfOooM uoolil i Hiiiaooi
Þýzkar fjölskyldur eru nú í varðlialdi í þessum fyrri kvalastað
fangabúðum nazista í Vught, 3 km fyrir sunnan Hertogenbosch i Hol-
landi, þar sem 13600 fangar voru líflátrúr eða dóu vegna misþyrnúnga
nazista.
Fangabúðirnar í Vught, — með
þeim stærstu í heimi —, geymdu
35000 fanga í einu. — Þar var
„svarthol“, 3,60 metrar á lengd,
HITLER HRÆDDUR — Angid-
arsvipurinn á IJitler, á þessari
mynd, sem tekin er úr þýzkri kvik-
rwynd, sýnir að hann veit hvað
bíður haris
Nazistaþefari tek-
inn
Danir hafa nýlega ráðið af dög-
um alrœmdan þefara nazista, Cari
Malmroes lögregluþjón, sem kall-
aði sig Bjöm Petersen.
Hann var skotinn í vínstofu við
Biilovsvej í Kaupmannahöfn.
Malmroes hafði eingöngu rekið
erindi Þjóðverja, síðan þeir gerðu
ráðstafanir sínar gegn dönsku lög-
reglunni.
2,10 á breidd og 2,40 undir loft
em nazistar tróðu 67 konum inn
eitt kvöld. — Morguninn eftii
vefru 12 dánar, 7 dóu seinna oi
allmargar misstu vitið.
Körlum og konum var misþýrm
af dýrslegri grimmd og barin ti
bana, oft með því að hryggbrjót:
þau.
Á tímabilinu júní-septembe
1944 voru meir en 3000 fanga
skotnir.
Á einum degi voru 22 belgisk
ir skæruliðar og 2 hollenzkir föð
urlandsvinir hengdir.
Líkin voru brennd í stórurn ofn
um, eða varpað í kalkgrvfjur.
Þjóðverjar þeir, sem nú lifa
fangabúðunum, sjá dagleg;; þessai
minjar um pyndingaraðferðir naz
ista.