Þjóðviljinn - 27.01.1945, Qupperneq 3

Laugardagur 27. janúar 1945.
ÞJÓÐ VILJINN
&
Ræða Friðriks Engels
við jarðarför Karls Karx
(Flutt í Highate kirkjugarði í London
17. marz 1883)
Ungir Dagsbrúnarmenn! Þurk-
ið áhrif sundrungaraflanna út
úr félagi ykkar
Ritstjórn Æskulýðssíðunnar hefur áformað að birta
framvegis fræðandi þætti úr sósíaliskum ritum. Hver
einasti ungur sósíalisti verður að kynna sér frumatriði
marxismans, rannsóknaraðferð hans og lieimsspeki, hag-
fræðikenningar, tilgang og starfsaðferðir. Þetta er fyrst og
fremst bráðnauðsynlegt til1 skilnings á stefnu og stefnu-
breytingum sósíalistaflokkanna og einnig óhjákvæmilegt
fyrir hvern þann, sem vill stuðla að sigri sósíalismans,
því að til þess verður þekkingin eitt bezta vopnið. Hér
er fyrst birtur kafli úr ræðu eftir Friðrik Engels, annan
aðalhöfund marxismans og náinn samstarfsmann Karls
Marx. Er þar gefið stutt, en greinagott yfirlit yfir líf
og starf Marx. Síðar verða birtir þættir til skýringar á
hinum ýmsu kenningum marxismans og staðfestingu
reynslunnar á þeim.
Hinn 14. marz, stundarfjórðung
yfir þrjú síðdegis, hætti mesti
hugsuður nútímans að hugsa. Við
höfðum yfirgefið hann í tæpar
tvær mínútur, og er við komum
aftur, sat hann í hægindastól, sofn-
aður værum svefni — en fyrir
fullt og allt.
Hin stríðandi alþýða Evrópu og
Ameríku og einnig söguvísindin
höfðu beðið ómetanlegt tjón við
dauða hans. Við munum brátt
finna , hversu stórt skarð er höggv-
ið við lát þessa mikla vitmanns.
Eins og Darwin uppgötvaði þró-
unarlögmál hinnar lífrænu náttúru,
eins fann Marx þróunarlögmál
mannkynssögunnar. Hann uppgötv
aði hina einföldu staðreynd, sem
áður var lijúpuð í þoku hughyggj-
unnar, að menn verði fyrst af öllu
að eta og drekka, skýla sér og
klæðast, áður en þeir geti fai'ið að
leggja stund á stjórnmál, vísindi,
trúarbrögð o. s. frv. Þess vegna sé
framleiðsla hinna beinu efnislegu
nauðsynja og þar af leiðandi það
hagfræðilega þróunarstig, sem
náðst hefur hjá vissri þjóð eða á
•einhve/ju vissu tímabili, sá grund-
völlur, sem ríkið, réttarfarið, list-
irnar og jafnvel trúarhugmyndir
viðkomandi þjóðar séu byggðar á.
1 þessu ljósi verði að skýra þessi
fyrirbrigði í stað hins gagnstæða,
eins og áður var.
En með þessu er ekki allt sagt.
Marx uppgötvaði einnig hið sér-
staka hreyfilögmál, sem ríkir í
framleiðslu nútíma auðvaldsskipu-
lags og í borgarájega þjóðfélaginu,
sem þessir framleiðsluhættir hafa
skapað. Uppgötvun verðmætisauk-
ans var skyndileg láusn á miklu
vandamáli, en tilraunir allra fvrri
fræðimanna til að ráða fram úr
því, bæði borgaralcgra hagfræð-
inga og sósíaliskra gagnrýnenda,
höfðu aðeins verið fálm í myrkri.
Tvær slikar uppgÖtvánir væru
nógu mikið á einni ævi. Hver sá
maður mætti þakka fyrir, sem
Æuðnaðist að gera þótt ekki væri
nema eina slíka uppgötvun. En í
hverri einstakri grein, sem Marx
rannsakaði — og hann rannsak-
aði margar fræðigreinar, en enga
þeirra með yfirborðsmennsku — í
hverri grein, jafnvel í stærðfræð-
inni gerði hann sjálfstæðar upp-
finningar.
Svona var vísindamaðurinn.
En vísindin áttu ekki einu sinni
hug hans hálfan. Þau voru í hans
augum söguleg aflfræði, byltinga-
kraftur. Þótt hann tæki nýrri upp-
götvun í einhverri vísindagrein
með miklum fögnuði, þrátt fyrir
það að hagnýt þýðing hennar s'æri
e. t. v. ekki enn sýnileg, þá var
fögnuður hans allt annars eðlis,
þegar uppgötvunin fól í sér skjót-
ar, byltingarkenndar breytingar í i
iðnaði og í hinni almennu rás sög-
unnar. Til dæmis fylgdist liann
nákvæmlega með þeim uppfinning-
um, sem gerðar voru á sviði raf-
magnsfræðinnar og nú síðast með
uppgötvunum Marcels Deprez. —
(Marcel Deprez (1843—1918).
Franskur eðlisfræðingur, sem gerði
fyrstu tilraunirnar með orkuflutn-
ing milli fjarlægra staða). ■
Marx var umfram allt bvltinga-
sinni. Hin raunverulega köllun
hans í lífinu var að stuðla á einn
eða annan hátt að kollvörpun auð-
valdsskipulagsins og valdakerfis-
ins, sem það hafði komið á: að
stuðla að frelsun öreiganna, en
fyrst fyrir hgns átbeina hafði al-
þýða nútímans orðið sér meðvit-
andi urti ástand sitt og þarfir sín-
ar, um skilyrðin, sem þurfti til
frelsunar hennar. Baráttuvilji lá í
eðli hans. Og hann barðist með
ákafa og þrautseigju og náði meiri
árangri en flestum öðrum hefur
tekizt. Starf hans við Rheinische
Zeitung (1842), (Vorwárts í París
(1844), Deutsclie Zeitung í Briissel
(1847), Neu 1 Rheinische Zeitung
(1848—49), New Yorlc Tribune
(1852—61) og þess utan við feikn-
in öll af áróðursbæklingum, starf-
ið í byltingasinnuðum félögum í
Nú þessa dagana standa yfir
stjórnarkosningar í Verkamanna-
félaginu Dagsbrún. Þessar kosn-
ingar eru þær örlagaríkustu, ekki
aðeins fyrir okkur Dagsbrúnar-
menn, heldur allan verkalýð lands-
ins, því ef Dagsbrún yrði sigruð í
þessum kosningum af fjandmönn-
um verkalýðsins, mundi það veikja
verkalýðshreyfinguna meira en
margir e. t. v. gera áér Ijóst.
Eldri mennirnir í Dagsbrún,
sem hafa starfað i félaginu síðustu
áratugi, vita það af reynslunni,
hvað hér er á ferðinni.
í félaginu eru um eitt þúsund
ungir menn, sem flestir hafa géng-
ið í Dagsbrún núna á síðustu ár-
um, svo því verður ekki neitað,
að æskan. á mikil ítök í félaginu,
enda fullt tillit tekið til þess í til-
lögum uppstillingarnefndar urn
stjórn og trúnaðarráð í félaginu.
Flestir okkar, ungu Dagsbrúnar-
manna, höfum, fyrir æsku sakir,
litla persónulega reynslu af verka-
lýðsbaráttunni, en það getur ekki
hjá því farið að það hlýtur að
dærnast á okkur, að taka við störf-
um eldri kynslóðarinnar og verð-
um við því ekki aðeins að læra af
reynslu hennar, heldur einnig að
leitast við að bæta það sem af-
laga hefur farið; því aðeins getum
við talist færir um að taka okkur
þær skyldur á herðar.
I þeim kosningum, sém nú
París, Brússel og London, og að
síðustu mesta afrekið, myndun Al-
þjóðasambands verkamanna (1.
Alþjóðasambandið). — Þetta voru
vissulega afköst, sem hver maður
gæti hrósað sér af, jafnvel þótt
hann hefði ekkert annað gert.
Og af þessum ástæðum var Marx
meira hataður og rægður en nokk-
ur annar af kynslóð hans. Bæði
einveldis- og lýðveldissí jórnir
gerðu hann útlægan af umráða-
svæðum sínum. Borgarastéttir
lándanna, jafnt þær íhaldssömustu
og lýðræðissinnuðustu, kepptust
við að rægja hann. Allt þetta lét
hann sem vind uni éyrun þjóta,
lét sem hann vissi það ekki, svar-
aði aðeins, er brýn nauðsýn krafði.
Og nú er hann dáinn, elskaður,
virtur og harmaður af milljónum
samverkamanna — frá námum
Síberíu til Kaliforníu, hvarvetna
í Evrópu og Ameríku — og ég
þori að segja, að hánn á varla
nokkurn persónulegan óvin, þótt
hann kunni að eiga marga ahd-
stæðinga.
Nafn hans mun varðveitast um
aldir. Svo mun einnig um stiirf
hans.
(Birt í blaðinu Sosialdemokrat í
Zúrich, 13. tbl., 22. rnarz 1883).
standa yfir í Dagsbrún, getur það
ráðið úrslitum hvar í fylkingu við
stöndum. Þess vegna verðum við
að gera okkur það Ijóst, um hvað
er raunverulega kosið. Það er ekki
aðeins verið að kjósa stjórn í
Verkamannafélaginu Dagsbrún,
það er engu síður kosið um það,
hvort verkalýðurinn á að fá að
halda því sem honum hefur áunn-
izt á undanförnum árum, undir
forystu hinna víðsýnustu manna
innan Dagsbrúnar, eða hvort
sundrungaröflunum á að takast
að gera þá sigra að engu. Það er
kosið um það hvort verkamenn-
irnir í Reykjavík eiga cð fá að
ráða sínu verkalýðsfélagi sjálfir og
halda sig við það lýðræðisfyrir-
komulag sein nú ríkir innan Dags-
brúnar, að verkrfmennirnir kjósi
sér sjálfir trúnaðarmenn á vinnu-
stöðunum og hafi þannig áhrif á
gang þeirra mála sem snertir þá
sjálfa og tryggir þeim að þeirra
hagsmuna sé gsett, eða hvort það
á að fá stjórnina í hendur fjand-
manna verkalýðsins — fótaþurrk-
um Alþýðuflokksklíkunnar með
Framsóknarafturhaldið að bak-
hjalli —, sem ennþá hafa ekki lát-
ið sér skiljast annað en að þeir
| eigi að ráða verkalýðshreyfingunni,
' svo þeir geti enn á ný farið að
selja sjálfum sér eignir verkalýðs-
ins, án þess að spyrja hann um
leyfi.
í Alþýðublaðinu á miðvikudag-
inn var voru birtar myndir af
nokkrum Dagsbrúnarmönnum,
sem sjálfum sér til vanvirðu, en
öðrum til leiðinda, höfðu látið
hægri klíkuna í Alþýðuflokknum
kúga sig til að setja nafn sitt á
lista, sem Alþýðúflokkurinn stillir
n upp í Dagsbrún. Þeir kalla þetta
lista lýðræðissinnaðra verka-
manna. Ástæðan sem Alþýðu-
flokksmenn færðu fyrir þessari
uppstillingu, átti að vera sú, að
Alþýðuflokkurinn fékk ekki svo og
svo marga menn kosna á Alþýðu-
sambandsþingið s.l. haust. Svo
sannfærðir eru þeir um að þeir
eigi að eiga eiyliver ítök í verka-
lýðshreyfingunni, en Dagsbrúnar-
menn vilja ekki heyra slíkt þvað-
ur, ,því þegar þeir kjósa sér mann
í trúnaðarstöðu þá líta þeir fvrst
á verkin sem hann liefur unnið, en
varðar ekki skapaðan hlut um
hvaða stjórnmálaflokki hann fylg-
ir. Yerkamenn vita, að sú ástæða,
sem Alþýðuflokksmenn færa fyrir
uppstillingunni, er sama og engin
ástæða. Hitt dylst engum, að þetta
er lævísleg árás hægri klíkunnar i
Alþýðuflokknum á verkalýðshreyf-
inguna, sem vill koma af stað inn-
bvrðis baráttu innan verkalýðs-
hreyfingarinnar til að sundra
henni og koma með því í veg fyrir
samstarfið í ríkisstjórninni, seim
byggist á vopnahléi því, sean
verkamenn og atvinnurekendur
sömdu s.l. haust. í þessari árás á
verkalýðssamtökin njóta kratarnir
stuðnings Framsóknarafturhalds-
ins, það er enguin blöðum um það
að fletta og ætti að vera nóg til
að skýra tilganginn. Og þó þeir
kalli þetta lista lýðræðissinnaðra
verkamanna, þá kalla verkamenn
það bara að skreyta sig með stoln-
um fjöðrum, því þeir vita að þessu
er stefnt gegn því lýðræðisfyrir-
komulagi sem hefur ríkt innan
Verkamannafélagsins Dagsbrúnar,
eða síðan þeir losuðu félagið und-
an yfirráðum Alþýðuflokksins.
Þegar þessar skýringar Alþýðu-
flokksmanna ekki duga, þá kalla
þeir þefta liðskönnun.
1 þeim kosningum, sem nú
standa yfir í Dagsbrún, mun
sundrungaröflunum verða sýnt
það, að verkamenn hafa enn engu
gleymt. Verkamenn muna þá tíð
þegar Alþýðuflokksklíkan réði lög-
um og lofum í verkalýðshreyfing-
unni, og þeir hafa heldur ekki
gleymt því, hvernig þeim fórst sú
stjórn af hendi. Verkamenn, ungir
sem gamlir, minnast þess nú þessa
dagana, þegar þeir ganga til kosn-
inga, þegar Alþýðuflokkurinn
gerði bandalag við svartasta aft-
uilhaldið í landinu árið 1939, gegn
verkalýðnum, þegar þeir hjálpuðu
aftuúhaldinu til að verðfella ís-
lenzku krónuna á kostnað laun-
þeganna, og komu á þrælalögun-
um illræmdu til þess að útiloka
það, að verkamenn gætu rétt hlut
sinn. Það hljómar ennþá í eyrum
verkamannanna, hvei'nig það
hlakkaði í þessum sömu mönnum,
þegar ýmsir beztu forystumenn fé-
lagsins voru handteknir af erlendu
hervaldi árið 1941, en dæmdir fyr-
ir landráð samkvæmt ísienzkum
Jögum. Þá kipptu foringjar AI-
þýðuflokksins að sér höndunum og
horfðu á Dagsbrúnarverkamenn
tapa verkfalli, án þess að hafast
nokkuð að. Það er sama hvemig
þessir menn tala. Dagsbrúnarmenu
þekkja þá af verkum þeirra og
muna eftir því núna þessa dag-
ana, þegar þeir voru hnepptir í
fjötra þrælalaganna með hungur-
svipuna reidda yfir höfðum sér, og
þá langar ekki vitund til að lifa
það upp aftur.
Æskan á mikil ítök í Dagsbmn.
Einn þriðji hluti felagsins eru
æskumenn. Fyrr en varir komum
við til með að bera hitanh og
þungann í baráttu félags okkar,
hver á sínuni stað. Þó við höfum
ekki langa reynslu að baki okkar,
Framh. á 5, síðu.