Þjóðviljinn - 30.01.1945, Blaðsíða 2

ÞJÓÐVILJINN
Þriðjudagur 30. janúar 1945.
£
Raddír prentara:
Ondaán ireotin i Lauiardal
(Niðurlag).
Fyrir tveimur árum reistu prent-
arar sér sumar'bústaðahverfi í Mið-
dal austur í Laugardal. í grein
sem nefnist: Þar sem lconumar
ráða ríkjum er rætt um þenna
stað og lífið þar. Ilöfundur grein-
arinnar hefur verið svo lítillátur
að láta ekki nafns síns getið, en
greinin er skemmtileg.
Þessi staður hefur stundum,
bæði í gamni og alvöru, verið nefnd
ur paradís prentaranna ög í erindi,
sem sett er sem einkunnarorð grein
arinnar, stendúr þessi setning:
„Öll mín þrá er austur frá
upp við háu fjöllin“.
Og víst er um það, að á laugar-
dögum sumarsins eru prentarar
mjög viðbragðsfljótir að búast til
Laugardalsferðar. — Annars er
til gamall íslenzkur málsháttur,
sem er eittlhvað á þessa leið: „Þang
að er klárinn, fúsastur, sem hann
er kvaldastur“. 1
Hér er ekki rúm að þessu sinni
til þess að segja ýtarlega frá Jand-
rrámi prentara í Laugardal, aðeins
teknir nokkrir kaflar úr fyrrnefndri
grein:
„í tungumyndaðri brekku, skógi
vaxinni, standa bustmáluð smá-
hýsi í skipulegum röðum, með
jöfnu milli'bili. Tign öræfanna að
baki en blómleg sveit framund-
an........Þetta er sumarbústaða-
maður keyrir hjólbörur í endalausa
'hringi kringum nr. 10. Hvort nokk-
uð er í börunum, það er óupplýst
mál. Við eitt af efstu húsunum er
'berfættur maður í grænum buxum
og hefur mörg járn í eldinum:
Smíðar húsgögn, málar gluggana,
reitir arfa úr kartöflugarðinum og
bregður sér þess á milli í fjallgöng-
ur. Framkvæmdastjórinn gerir
ekkert, því hann þarf að vera
reiðubúinn að skreppa í ferðalög,
ef á þarf að 'halda. Þetta eru þeir,
sem ihæst bera. Hinir eru vandlega
faldir. En hvað er þettaP Þéttur
reykjarinökkur á fleygiferð eftir
trjátoppunum. Dularfullt fyrir-
brigði eða hvað? Nei, við nánari
athugun komumst við að þeirri
niðurstöðu, að hér sé aðeins mað-
ur á gönguferð um skógargötu og
reykir pípu sína. — Þegar líður á
kveldið, fara menn að leggja frá
sér verkfærin og leita hvíldar. Með
an konurnar eru ennþá að sýsla
við búverk og svæfa börn, leggja
karlmennirnir leið sína um nágrenn
ið, heimsækja hver annan, gefa
góð ráð og bendingar. Enginn ná-
búakritur, ekkert ósamlyndi. Gagn
kvæm aðstoð i smáu og stóru. Þeir
sitja í smáhópum hér og hvar um
skóginn og spjalla saman, leggja
framtiðaráætlanir um landið sitt,
hvernig þeir geti gert þennan fagra
blett ennþá fegurri, ennþá fleiri
fái notið hans“.
Verður áburðarverk-3
smiðjufruuivarpinu
vísað til nýbygg-
ingarráðs?
Meiri hluti landbúnaðarnefndar
efri deildar, Eiríkur Einarsson
Kristinn E. Andrésson og Harald-
ur Guðmundsson, leggur til að
frumvarpið um áburðarverksmiðju
verði afgreitt með rökstuddri dag-
skrá.
Er nefndarálit meiri hlutans svo-
hljóðandi:
„Nefndin hefur ekki orðið sam-
ffiála um afgreiðslu frumvarpsins.
Minni hlutinn (PHerm og ÞÞ)
leggur til, að frv. verði samþ. ó-
breytt. Hins vegar áh'ta undirrit-
aðir réttast, að það fái afgreiðslu
með rökstuddri dagskrá. Því til
stuðnings skal hér aðeins bent á
þau meginatriði, er gera dagskrár-
afgreiðslu eðlilega.
1. Samkvæmt. frv., svo sem það
liggur nú fyrir, er engin tímabund-
in ákvörðun um það, hvenær verk-
smiðjan skuli reist, og er það al-
veg á valdi ríkisstjórnarinnar.
Verður eigi séð, að samþykkt frv.
að þessu sinni sé því til tryggingar,
að verksmiðjan verði reisf svo
fljótt, að nokkur frestun á laga-
setningu þurfi að verða málinu til
tafar. í frv. eru einmitt áskildar
áætlanir og aðgerðir af hálfu ríkis-
stjórnarinnar, áður en til nokkurra
framkvæmda kernur, og kann slíkt,
ef vandvirknislega á að vera gert,
að verða nokkuð tímafrekt.
Ferðaskrifstofa verklýðs-
samtakanna
Mér hefur nýlega borizt bréf frá
verkamanni, þar sem hann ræðir
þörfina á skipulagningu orlofsferða
rerklýðsstéttamnnar, og ræðir í því
sambandi hugmynd sem fram hef-
ur komið um ferðaskrifstofu Al-
þýðusambandsins, er sett yrði á
fót til þess að skipuleggja þessi
mál.
Um þetta segir hann í bréfinu:
Eg þekki nokkuð rnarga verka-
menn og aðra alþýðumenn sem
kvarta yfir því að orlofsferðirnar
undanfarin sumur hafi reynzt sér
nokkuð dýrar, en ekki að sama
skaþi vel fallnar til hvíldar og
hressingar. Þeir hafa eðlilega ckki
talið það neitt sumarfrí nema þeir
kæmust burt úr bænum, svo 'hafa
þeir ferðast um landið þvert og
endilangt með „rútubílunum“. gist
á rándýrum en yfirfullum og slæm-
nm gististöðum, og komið þreyttir
heim úr ferðalaginu, búnir að eyða
margfallt meiru, en sem nemur or-
lofsfénu.
Við vitum af hverju þetta staf-
ar. Þúsundir manna hafa nú góðu
heilli fengið frí frá störfum tvær
vikur á sumri hverju, og geta var- !
ið þeim e'ftir eigin geðþótta. Hins-
vegar skortir því sem næst algjör-
lega hvildarheimili fyrir verkalýð-
inn, en án þeirr_a ná orlofslögin
ekki tiigangi sínum nema að hálfu
leyti“.
Samtök um lausn á vanda-
máli
„Þá yrðu verkalýðssamtökin um
land allt að hafa samtök með sér
um að sjá þessum förumannaflokk-
,um fyrir næturgistingu, en sem
kunnugt er hefur það oi'ðið æði oft
til óþæginda og leiðinda, hafi menn
ferðast til ókunnra staða undan-
farandi sumur, hvað erfiðlega hef-
ur oft gengið að fá næturgistingu.
Ef fastri skipan væri komið á
þessi mál, gætu rnenn snúið sér
beint til stjórnar verklýðsfélag-
anna á staðnum eða þar til kjör-
inna m'anna og fengið fyrirgreiðslu.
Gistihúsavandamálið
Við getum hugsað okkur að skól-
ar og samkomuhús yrðu gististað-
ir þessa ferðafólks er að sjálfsögðu
hefði með sér viðleguútbúnað, því
hér yrði í mörgum tilfellum ekki
um raunveruleg gistihús að ræða.
Annars er það mál út af fyrir sig,
að hér þarf að koma upp gistihús-
um í stórum stíl, og sýnist vera
ærið verkefni fyrir hendi á því
sviði. Gildir það sama í því efni
um land allt. Hvarvetna skortir
gististaði, þann tíma árs er ferða-
lög eru mest.
Það er von miín, að sú Alþýðu-
sambandsstjórn er nú situr, taki
þetta mál skjótt til' rækilegrar yf-
irvegunar, ef hún hefur ekki gert
það nú þegar, og verði fyrir næsta
orlofsár búin að framkvæma þau
úrræði er hér hefur verið bent á,
eða önnur beti'i, ef fram koma“.
hverfi prentara í Miðdal í Laugar-
dal.
í þessu fagra landi býr álitlegur
hópur prentara yfir sumarið, eða
réttara sagt: konur þeirra og börn.
Sjálfir verða þeir að láta sér nægja
að bregða sér hingað um helgar.
Konurnar ráða hér ríkjum 6 daga
vikunnar. í sex daga samfleytt fá
þær ótruflaðar að beita stjórn-
kænsku sinni og hyggjuviti“.
Síðan er á skemmtilegan hátt
sagt frá lífinu í þessari prentara-
nýlendu, þar sem konurnar ráða
rfkjum fram að kvöldi sjötta dags
vikunnar, þegar „Miðdalsbændurn
ir' koma heim og segir svo:
„Og „bændurnir“ taka óðara til
starfa. Óþrjótandi verkefni bíða,
til þæginda, samræmis og fegrun-
ar. Það cr hlaðið og grafið, hrært
og steypt, málað og kíttað, sagað
og neglt. Söngur skógarins stígur
og breikkar, nýjar raddir grípa inn
í. Miðdals-hljómkviðan er að ná
hámarki sínu — aðeins ófærð í let-
ur. — Þarna stendur húsbóndinn
í nr. 9 uppi á þaki og ber við him-
inn, nakinn að beltisstað. Hann
hefur kúst í hendinni, en annars
óljóst hvað liann er að gera; ef til
vill þykir honum, eins og fleinim
gaman að vera h'átt uppi. Lítill
Auk þess eru í Prentaranum
ýmsar fleiri greinar varðandi mál
prentara. \
Frágangur blaðsins er yfirleltt
góður, en óheitanlega virðist það
kaldhæðni örlaganna (engu síður
en vitlausa „niðúrstungan“ i
„prentvilluorsakagrein“ prentar-
ans í Alþýðublaðinuý26. þ. m.) að
jafnvel i blaði prentaranna skuli
þessi undravera „prentvillupúk-
inn“, ekki enn vera „kveðinn nið-
ur að fullu og öllu“.
Tillaga um raforkumál
Húsavfkor og Reykja-
hverfis flutt á Alþlngi
Krístinn Andrésson jlytur í sam-
einuðu jnngi tillögu til jnngsálykt-
unar um ejniskaup til rafveitu jrá
Laxárvirkjuninni til Húsavíkur og
Reykjahverjis.
Tillagan er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að heimila rík-
isstjórninni að verja fé úr ríkis-
sjóði til kaupa á efni, strax og það
er fáanlegt, til rafveitu frá Laxár-
virkjuninni til Húsavíkur og
Reykjahverfis“.
2. Jafnframt er þess að gæta, að
mjög 'hefur verið gert að álitamáli,'
hvort meginatriði (áburðartegund
o. s. frv.), er lagasetningin og ann-
ar undirbúningur byggist á, sé svo
gaumgæfilega rannsakað og undir-
búið, að lagasetning sé tímabær.
3. ,Með því að nýbyggingarráð
héfur nú til meðferðar mál þau, er
lúta að heildarskipun og endur-
reisn isl. atvinnulífs til lands og
sjávar, er langeðlilegast, að ráðinu
sé falinn endanlegur undirbúning-
ur þessarar lagasetningar. Er á-
burðarverksmiðja vissulega einn
Framh. á 5. síðu.
Næturlæknir er í lseknavarðstof-
unni í Austurbæjarskólanum,
sími 5030.
Næturvörður í Laugavegsapóteki.
Ljósatími ökutækja er frá kl.
4.25 að kvöldi til kl. 8.55 að morgni.
Næturakstur: Bifröst, sími 1508.
ÚTVARPIÐ í DAG :
18.30 Dönskukennsla, 1. i'lokkur.
19.00 Enskukennsla, 2. i'lokkur.
19.25 Þingfréttir.
20.25 Tónleikar Tónlistarskólans. (Strengja
sveit leikur. — Dr. Urbantsehitsch
stjórnar).
a) „Dans Anitru" og „Dauði Asu“
úr „Pétri Gaut“ eftir Grieg.
b) Serenade í e-moll eftir Fuchs.
20.45 Erindi: Frá Grikkjum, III.: Róma-
veldi og grísk menning (Sverrir Krist-
jánsson sagnfræðingur).
21.10 Hljómplötur: Lög leikin á píanó.
21.20 íslenzkir nútímohöfundar: Ilalldór
Kiljan I.a.xness les upp úr skáldrit-
um sínum.
@1.45 Hljómplötur: Kirkjulög.
Það sem gert hefur verið
í þessu efni
„Viss stéttarfélög hafa sýnt lofs-
verðan skilning á þessu. Nægir því
til sönnunar að benda á landnám
prentara í Laugardal og landnám
Dagsbrúnarmanna að Stóra-Fljóti
í Biskupstungum, en fyrir báðum
þessum stéttarfélögum vakir, að
skapa sér þarna hvíldarheimili, til
lengri eða skemmri dvalar.
, Það má ganga að því vísu að
fleiri stéttarfélög munu feta í fót-
spor þeirra er tímar líða, og hvert
félagið af öðru koma sér upp hvíld-
arheimili með svipuðu sniði“.
Þeir sem kjósa að ferðast
„En alltaf verður það fjöldi fólks
sem fremur kýs að verja sumar-
fríinu til ferðalaga, jafnvel .getum
við gert okkur í hugarlund að
skamrnt verði að bíða þess tíma
að flugsamgöngur geri alþýðu
manna kleift að ferðast til annarra
landa í sumarleyfinu.
Við s'kulum taka ferðalögin inn-
anlands samt til athugunar fyrst
og fremst, því bréfi þessu var ætl-
að að gera því atriði nokkur skil“.
Hópferðir nauðsynlegar
„Eg held það sé ágæt hugmynd,
að Alþýðusambandið taki að sér
að skiþuleggja 'sumarleyfisferðirn-
ar, fyrir' þá sem þess óska. Það er
enginn vafi á því að margir vilja
ferðast öðruvísi en með bílum, t.
d. gangandi, hjólandi eða á hest-
um. Hópferðir eru þá nauðsynleg-
ar, ekki sízt af farið er fó'tgang-
andi eða á hestum um óbyggðir
landsins. Og það verður að vera til
einhver stofnun sem kemur því
,fólki er þannig v'ill fcrðast, í sam-
band hvort við annað.
Ferðaskrifstofa er starfaði beint
í þessu skyni, gæti líka veitt ýmsár
gagnlegar leiðbeiningar til handa
þeim, Sem óvanir eru ferðalögum,
t. d. 'hvernig ferðunum yrði liagað
sem ódýrast, en þó þannig, að þær
næðu tilgangi sínum, hvaða útbún-
aður væri nauðsynlegur o. s. frv.“.
Hvernig eru pósthólfin
leigð?
Það hefur'verið venja á póstliús-
inu í Reykjavík að leggja inn í
pósthólfin, rétt fyrir hver áramót,
blað, þar sem leigjandinn var
minntur á að greiða leiguna, en
hún var greidd við hver áramót,
fyrirfram fyrir árið.
Eg furðaði íiiig á því, að engin
tilkynning var lögð inn i hólf mitt
við þessi áramót, aldrei þessu vant.
Þegar ég spurðist fyrir um þetta
á bréfastofunni, þá var mér sagt,
að það yrði bráðlega lögð inn til-
kynning. Eg kvaðst þá vilja borga
hólfleiguna, en þá var mér sagt,
að kvittanirnar væru ekki tilbún-
ar.
Rétt eftir áramótin kom ég við
á pósthúsinu og var þá búið að
breyta læsingu hólfsins, svo lyk-
ill minn gekk ekki að því. Spurðist
ég þá fyrir á póstJbréfastofunni,
hverju þetta sætti. Mér var sagt,
að eftirspurn eftir pósthólfum væri
mjög mikil og meðal annars þyrfti
stétt manna, sem nefnd var á nafn,
nauðsynlega að fá hólf. Það hafði
því verið gripið til þess ráðs að
taka pósthólfin, áf nokkrum leigj-
endum, sem minnst notuðu þau,
og ætti síðan að leigja þau öðr-
um.
Eg tjáði póstmanninum, að ég
hefði haft hólfið í 12—14 ár og
hefði ævinlega greitt leiguna á rétt-
um gjalddaga. Já já, póstmaður-
inn efaðist ekkert um það, þetta
var nauðsyn, sem ekki varð kom-
izt hjá.
Mér er mjög bagalegt afj rnissa
hólfið, bréf til mín utan af landi
eru nærri öll send í það, allur póst-
ur til mín utanlands frá er. send-
ur í hólfið og tala þess er prentuð
á bréfhausa mina.
Eg vil leyfa mér að leggja eftir-
fárandi spurningu fyrir póst- og
símamálastjóra:
Teljið þér rétt, að pósthólf séu
tekin af gömlum leigjendum eins
og hér befur verið lýst. Og er það
álit yðar, að ég eigi ekki framar
tilkall til pósthólfs þess, sem ég
hef leigt?
Ilanhes M. Þórðarson.
\
\