Þjóðviljinn - 30.01.1945, Blaðsíða 8

Itla Bpetar ei gete
eieotiearaðstoði
/
olíufélðgunniD
í Istaidi?
þlÓÐVILIINN
Hve lengi eiga Norðmenn að bíða?
Eins og kunnugt er hafa útvegsmenn í ýmsum verstöðvum
myndað samlög til að kaupa olíu og hafa þau og síldarverk-
smiðjur ríkisins selt olíuna fyrir stórum lægra verð en olíu-
hringamir. Olíuhringamir, S'hell, B. P. og H. í. S. hafa gert allt
sem í þeirra valfli hefur staðið til að hindra þessa starfsemi.
Nú virðist hringunUm hafa borizt hjálp. Svo lítur út sem brezkur
sendimaður sem hér er nú staddur sé að reyna að koma því til
leiðar að olíuhringamir fái hér fullkomna einokimaraðstöðu
svo samkeppni olíusamlaganna og ríkisverksmiðjanna sé úti-
lokuð.
Að svo stöddu er ekki mik-
ið um þetta mál að segja. Sú
alkunna staðreynd liggur fyrir
að olíufélögin hafa féflett út-
gerðarmenn á hinn herfilegasta
hátt. Skilningur útgerðar-
manna á þessu hefur verið vax-
andi og hvert olíusamlagið hef-
ur risið af öðru til stórfelldrar
hagsbóta fyrir útgerðarmenn
og sjómenn. Olíuhringarnir
hafa beitt hvers konar brögð-
um til að koma í veg fyrir
þessa starfsemi, en ekki getað
komið henni á kné með öllu.
Launalagafrumvarpið kom til 3.
umræðu í efri deiid í gær, og hafði
Kristinn Andrésson framsögu fyr-
ír meirihluta fjárhagsnefndar, sem
ber fram 34 breytingartillögur.
Aðalbreytingarnar í þessum
breytingartillögum meirihlutans
eru fjórar:
1. Bætt verði við einum launa-
flokki, er verði 1. flokkur, og séu
laun þar ákveðin 16.000 kr. í þess-
um flokki verði ráðherrar einir.
2. Byrjunarlaun í 13. flokki, en
í þeiín flokki eru nær eingöngu
konur, verði 3300 kr. í stað 3000,
og bætt við því ákvæði, að þegar
starfsmenn 13. flokks hafi verið
eitt ár á hámarkslaunum flokksins,
skulu þeir færast í næsta flokk fyr-
ir ofan, og taka síðán aldurshækk-
anir þess flokks, en þar eru launin
4200—5400 kr.
Efri deild felldi við 2. umræðu
tillögu meirihluta fjárhagsnefndar
um hækkun á hámarkslaunum 13.
flokks. Taldi Kristinn Andrésson
það ekki vansalaust fyrir þingið,
að láta sitja við þá afgreiðslu, þar
sem um væri að ræðá lítilfjörlegar
kjarabætur til starfsmanna, sem
mjög lágt eru launaðir.
3. Laun héraðslœkna. í frum-
varpinu eru laun héraðslækna
flokkuð eftir .læknishéruðum, en
Læknafélag íslands og* landlæknir
töldu skiptinguna í flokka' mjög af
handahófi og ósanngjarna og komu
með nýjar tillögur. Fjárhágsnefnd
tók þetta mál til rækilegrar athug-
unar og taldi sig hvorki geta fall-
izt á skiptinguna eins og hún er í
frumvarpihu né hinar nýju tillög-
Nú mun vera 'hér á landi
brezkur sendimaður sem fjall-
ar um olíumálin og lítur út fyr-
ir að hann sé að reyna að koma
því til leiðar að olíuhringarnir
fái hér fullkomna einokunarað-
stöðu.
Hér virðist vera í uppsiglingu
eitt hið mesta hneykslismál,
sem vert er að fylgjast vel
með. Þess er vænzt að réttir að-
ilar geri allt sem gert verður
til að hindra að útvegsmenn og
sjómenn verði ofurseldir olíu-
hringunum.
ur Læknafélagsins. Var ákveðið að
flokka ekki læknishéruðin með
nöfnum í frumvarpinu, heldur á-
kveða aðeins þrjá launaflokka hér-
aðslækna, og fela ráðherra þeim
sem fer með heilbrigðismál að
setja, að fengnum tillögum land-
læknis og Læknafélags íslands,
reglugerð um skiptingu læknishér-
aða í þessa þrjá flokka. „Skal við
þá flokkun einkum farið eftir fólks-
fjölda, samgöngum og þéttbýli,
með hliðsjón af því, livar erfiðast
hefur reynzt að fá lækna í héruð-
in“, segir í breytingartillögum fjár-
hagsnefndar.
4. Aukatekjur embættismanna.
Meirihluti fjáráhgsnefndar leggur
til að sú grein frumvarpsins, sem
fjallar um aukatekjur embættis-
manna, orðist svo:
„Um leið og lög þessi taka gildi,
skulu niður falla hvers konar
greiðslur fyrir aukastörf, sem rétt
er að telja til aðalstarfsins, aðrar
en fyrir óhjákvæmilega yfirvinnu,
svo og greiðslu skrifstofufjár em-
bættismanna, sem ætlað hefur ver-
ið til launa starfsfólks, er lög þessi
taka til.
Ríkisstjórnin, Bandalag starfs-
manna ríkis og bæja og Hæsti-
réttur tilnefna einn mann hver í
nefnd, sem skal úrskurða um, hver
aukastörf rétt sé að telja til aðal-
starfs og hver beri að launa sér-
staklega. Ráðherra setur reglur um
greiðslu fyrir yfirvinnu, að fengn-
um tillögum B.S.R.B. og forstöðu-
manns stofnunar þeirrar, sem í
hlut á.
Aðalfundur
Sjómannafélagsins
Aöalfundur Sjómannafélags
Reykjavikur var haldinn s. I.
sunnudag.
Enda þótt stjórnarkosning
stœði yfir 2 mánuði greiddu ekki
nema 610 atkvæði af yfir 1500
félagsmönnum.
Stjórnarkosning fór þapnig:
Formaður: Sigurjón Á. Ólafs-
son, kosinn með 417 atkvæðum.
Guðmundur Dagfinnsson hlaut
53 atkvæði og Ólafur Kristjáns-
son 43.
Varaformaður var kosinn Ól-
afur Friðriksson með 365 atkv.
Jón Ármannsson hlaut 113 og
Ólafur Kristjánsson 43.
Ritari var kosinn Garðar Jóns
son með 402 atkvæðum. ísleifur
Ólafsson hlaut 84 atkv. og Ólaf-
ur Sigurðsson 83.
Gjaldkeri var kosinn Sigurður
Ólafsson með 552 atkv. Rósin-
kranz ívarsson hlaut 22 atkv. og
Þorsteinn Guðlaugsson 10.
Varagjáidkeri var kosinn
Karl Karlsson með 338 atkv.
Guðni Thorlacius hlaut 160 at-
kvæði og Óli Kr. Jónsson 65.
Auðir seðlar voru 11 og ógildir
9.
Eins og kunnugt er fer upp-
stilling til stjórnarkosningar
þannig fraih í Sjómannafélag-
inu, að kosin er uppstillingar-
nefnd á fundi og stillir hún 2
mönnum í hvert sæti og félags-
fundur stillir þeim þriðja.
Alþýðuflokkurinn hefur alltaf
litið á Sjómannafélagið sem
einkafélag sitt og gengið það
langt, að fundir í félaginu eru
aðeins auglýstir í Alþýðublað-
inu.
Lögmælt innheimtulaun sýslu-
manns, bæjarfógeta og- hliðstæðra
embættismanna af verðtolli, stimp-
ilgjaldi, skipagjöldum, lífeyris-
sjóðsgjöldum og iðgjöldum slysa-
trygginganna skulu renna að hálfu
til ríkissjóðs. Hinn hluti inn-
heimtulaunanna skal renna að
hálfu til hlutaðeigandi" embættis-
manns, en að hálfu í sérstakan
sjóð, sem fjármálaráðunevtið varð-
veitir og vera skal til tryggingar
því tjóni, er hlutaðeigandi embætt-
ismenn kunna að verða fyrir vegna
innheimtustarfsins, og til þess að
greiða beinan kostnað, er á }>á
kann að falla í sambandi við það.
Ráðherra setur nánari reglur um
sjóðinn.
Héraðslæknar og prestar taka
greiðslur fyrir embættisverk sam-
kvæmt gjaldskrám, er hlutaðeig-
andi ráðherrar setja. í gjaldskrá
héraðslækna skal setja sérstök á-
kvæði um afslátt, þegar sjú'kra-
samlag annast um greiðslu. Gjald-
skrár þessar skal endurskoða, þeg-
ar ástæða þykir til, í fyrsta sinn
þegar eftir gildistöku laga þessara“.
Launalögin til þriðju um-
ræðu f efri deild
Breytingartillðgur um 13. flokk (lágt launaðar
konur), héraðslækna, aukatekjur embættismanna,
ráðherralaun o. fi.
QLAV RYTTER, dagskrárstjóri norska útvarpsins er ný-
kominn úr 700 km. ferð á hreindýrasleða um þau hér-.
uð, sem sovéther hefur leyst undan hernámsokinu, með að-
stoð norskra hersveita. Rytter segir m. a. frá samtali við odd-
vitann í Kistrand, fiskiþorpi á vesturströnd Porsangerfjarð-
ar, sem sagði meðal annars: „Okkur veitist örðug byrjun
nýja ársins, næstum eins og forfeðrum okkar fyrir mörgum
öldum. Þjóðverjar hafa slátrað nær öllum bústofni héraðs-
ins, nautgripum, hestum og sauðfé, svo að við stöndum eft-
ir allslausir, en til allrar hamingju er kjarkurinn eftir og við
erum þegar farnir að hugsa til vorannanna. Við förum aft-
ur til bæjanna okkar, en nú verðum við að hafa samvinnu
um vinnuaflið. Fjölskyldur sem hafa óskertan vinnukraft
verða að hjálpa þfeim sem eru fáliðaðar eftir hernám fasist-
anna. Við erum albúnir til erfiðra átaka, en þurfum samt
hjálp utan frá, við þörfnumst kartöfluútsæðis, sæðiskorns,
tilbúins áburðar og þó framar öllu landbúnaðarverkfæra.
Fáið okkur verkfæri, við skulum vinna vei’kið“. Og Rytter
bætir við þessi orð oddvitans: „Ég er sannfærður um að fólk-
ið á Finnmörku er að ná sér eftir þá ægilegu raun, sem
Þjóðverjar leiddu yfir það, er þeir hörfuðu á brott. Með
góðri hjálp Bandamanna við að koma atvinnulífinu á fót
og halda áfram baráttunni, mun fólkið hér norðurfrá berj-
ast yfir veturinn fram á vorið og úrslitasigurinn". — En,
því miður, aðeins lítill hluti Noregs er frjáls, og getur horft
til vorsins með bjartsýni oddvitans í Kistrand.
•
þAÐ ER EKKI FURÐA þó Noi'ðmönnum finnist biðin
orðin löng, enda bendir margt til þess, ‘ að þeir muni
ekki una núverandi ástandi öllu lengur. í vor ei'u fimm ár
síðan Noregur var hernuminn, fimm löng kúgunarár. Hvað
eftir annað hefur blossað upp vonin um lausn, þegar Banda-
menn hafa gert strandhögg við Noreg, hafa menn vænzt
þess, að nú væri stundin komin, mennirnir í þorpunum,
sem töluðu við brezka og norska hermenn, komna með al-
væpni yfir hafið, áttu bágt með að trúa því að þetta væri
aðeins snögg ferð, aðeins „raid“ en ekki innrásin, sem þýddi
lausn frá kúgunarstjórn nazista og kvislinga. Og ekki hef-
ur Norðmönnum í Breli .ndi, konungi Noregs, norskum
stjórnmálamönnum og hermönnum, liðið betur í þess-
ari átakanlega löngu bið. Norðmenn hafa barizt hetjubar-
áttu á mörgum vígstöðvum, getið sér góðan orðstír og hlotið
mikla hernaðarreynslu, en þeir hafa ekki verið sendir heim
að berjast við herskara fasismans í Noregi, fyrr en nú fyrir
skömmu, að norskar hersveitir taka þátt í bardögunum um
Norður-Noreg, ásamt sovéthernum.
þEIR SEM HAFA KYNNZT Norðmönnum þessi síðustu ár,'
vita hvað biðin hefur kostað þá, að hún hefur oft gert
þeim lífið nærri óbærilegt.
Et vi enna fá og sváke
kan vi ikke stá avmektig
vi vi\ hjem, vi vil tilbake
Það er ekki Nordahl Gi'ieg einn sem þannig hugsar, held-
ur allir norsku hermennimir og tugir þúsunda norska sjó-
manna, sem kusu útlegð í því skyni að sækja sér kraft til
að leysa Noreg úr f jötrum. Þeir hafa lagt allt sitt til hinnar
sameiginlegu baráttu Bandamanna gegn fasismanum og
skerfur þeirxa er svo stór, að rödd þeii-ra ætti að vei'a þxmg-
væg þar sem ráðið er hemaðaraðgerðum Bandamanna. En
um það er ekki að villast, að síðustu mánuðina hafa norsk
stjórnarvöld gripið til ráða, sem benda til þess að þeim þyki
lítt á. sig hlustað. Norskir ráðherrar hafa opinberlega lýst
yiir, að þeir telji nauðsynlega innrás Bandamanna af sjó, ef
taka eigi að hindra að nazistar eyði landið á undanhaldi
suður eftir öllum Noregi. Það er ekki hægt að ganga fram
hjá þessu áliti norsku stjómaivaldanna, og ef til vill er
slík innrás þegar fyrirhuguð. En norska stjómin virðist
hafa talið nauðsynlegt, að vekja almenningsálit til stuðn-
ings kröfum sínum, —og er enginn efi á að það hefur tekizt.