Þjóðviljinn - 11.04.1945, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 11. apríl 1945.
ÞJOÐVILJINIÍ
F
Mikkjel Fönhus:
Hralcningar bjóraf jölskyldunnar
bræði sinni, þó að hann vissi vel, að bjórinn var alL'
ekki í skotfæri.
Hann fékk lánaða kúlubyssu í Tanga og daginn eft-
ir fór hann að bjórahúsinu, tróð óþyrmilega á þakinu
og lamdi það með spýtu. Hann ætlaði að fæla bjórana
út í tjörnina og skjóta þá.
En bjórarnir þóttust víst í minnstri hættu þar sem
þeir voru. Enginn þeirra fór út í tjörnina.
Þá fór Eysteinn aftur út að Tanga og spurði Lárus
í trúnaði hvort hann ætti ekki dýraboga. Hann var
viss um, að ef hann legði boga í einhvern troðninginn
þar sem bjórarnir voru vanir að fara, mundu þeir festa
lappirnar. Það var reyndar bannað með lögum, að nota
boga, en heldur vildi Eysteinn brjóta lög en koma heim
án þess að hafa veitt neinn bjórinn.
En Lárus átti engan boga. Flestir voru hættir að
nota þá, áður en það var bannað með lögum.
Eysteinn fór heim aftur. Það var hádegi. Hann lagð-
ist upp í rúm sitt í skógarkofanum og fór ,að lesa dag-
blöð. Gildrurnar máttu eiga sig þennan daginn. Hann
ætlaði ekki að vitja um þær.
Daginn eftir var gott veður, en um kvöldið kólnaði
og um nóttina féll snjór. Þegar Eysteinn kom að Svörtu-
tjörn þann morgun, var hún lögð. Hann sá hvítar rákir
hér og þar um ísinn og vissi undir eins, hvernig á þeim
stóð. Hér höfðu bjórarnir verið á sundi og brotizt gegn-
um ísinn meðan hann var þunnur og haldið opnum vök-
um. Smám saman lagði þær þó líka, en ísin-n varð hvít-
ari þar.
Eysteinn ætlaði að reyna síðasta tækifærið.
Þegar fór að rökkva um kvöldið, lagðist hann í
leyni, þar sem lækurinn féll í tjörnina og bjórarnir
lögðu oft leið sína. Osinn var auður, svo að ekki var
ólíklegt, að þeir kæmu þangað. Hann kúrði bak við
grenitré, svo sem fimmtán metra frá ósnum.
Því meir sem dimmdi, varð erfiðara að sjá hvar
ísinn og vatnið mættust í ósnum, en Eysteinn beið
þolinmóður og hafði ekki augun af vatninu. Allt í einu
gat skotið upp höfði undan ísnum og þá ætlaði hann
ekki að vera seinn að hleypa af skoti.

Eskimóar kalla sig ekki sjálfir J
því nafni. Þeir nefna sig Innuit ]
(Inuk í fleirtölu), sem þýðir blátt
áfram maður. Þannig aðgreina þeir
sig frá nágrönnunum, sem álíta
J)á alls ekki menn með mönnum.
En Indíánar, sem bjuggu fyrir
sunnan Eskimóaibyggðir í Nprður-
Ameríku köluðu þá Eskimóa. Það
Jiýðir hráæta á þeirra máli.
•
Þetta nafn tóku franskir land-
nemar í Kanada eftir Indíánum
og rituðu það Escuimaux. Þaðan
barst það inn í önnur Evrópumál
með viðeigandi breytingum i staf-
setningu í hverju máli.
Á S u ð u rh e i mskau t in u er svo
hljótt og loftið svo tært, að manna-
má! heyrist í tveggja km fjarlægð
og hundgá jafnvel tólf km.
•
Bantunegri má ekki nefna nafn
tengdamóður sinnar, heldur verð-
ur hann að nota einhverjar lík-
ingar, ef minnst er á hana.
Zulu-kona má ekki nefna nafn
manns sins og ekki nöfn ættingja
hans, ef þcir eru af háum stigum.
Hún má hehlur ekki nota þau orð,
sem nöfnin eru sett saman af, í
J öðrum samlböndum. Því þarf hún
það vera leikin í all-fjölbreyttu lík-
ingamáli á þeirrar þjóðar mæli-
] kvarða. en jiað er til aðgreiningar
• kallað kvennamál.
ERICH MARIA REMARQUEs
V1NIR

4
ið. Við skulum ekki hlusta a
þetta. Það vekur allto; sorgleg-
ar minningar.“
Eg reyndi víðar. Falleg alt
rödd söng lágt og innilega Par-
lex moi dfamour.
„Þetta er París.“
Þá kom erindi um grasmaðk-
inn — auglýsingar — kvartett
„Hvað er þetta?“ spurði Pat.
„Prag — strokkvartett —“
las ég í dggskránni
Eg beið þar til þögn varð og
leitaði víðar. Þá heyrðist undor
fallegur og viðkvæmur fiðlu-
hljómleikur. „Þetta hljóta að
vera Zigöjnalög frá Budapest.
Pat,“ sagði ég. Og meo fiðlunni
var leikið lágt og þýtt á hirð
ingjahljóðpípur. „Þetta er fal-
legt, Pat.“
Hún svaraði engu. Eg sneri
mér að henni. Tárin runnu nið
ur eftir vöngum hennar. Eg
flýtti mér að laekka hljómleik
ana.
„Hvað er að þér, Pat?“ spurði
ég og lagði handlegginn utan
um grannar herðar hennar.
„Ekki neitt — ekki neit!-
Bara taugaveiklun. Þetta, að
vita af París, Róm og Budapett
—Góður guð, hvað ég yrði glöð
ef ég mætti fara héma niður í
þorpið einu sinni enn.“
„En góða Pat!“
Eg sagði allt, sem mér datt
í hug til að hugga hana og fá
hana til að hugsa um eitthvað
annað. En hún hristi höfuðið.
„Eg er ekkert hrygg, elskan
mín. Það er ekki þess vegna
sem ég græt. Þetta kemur svona
allt í einu, en það varir ekki
lengi. Eg hef einmitt hugsað
þetta allt svo vandlega.11
„Hugsað um hvað elskan’1
spurði ég og kyssti hendur henn
ar.
„Þetta eina, sem er þess virð;
að hugsa um — lífið og dauð-
i ann. Þegar mér leiðist að finna
ekki tilgang í neinu, segi ég við
sjálfa mig, að það sé þó bezt
að deyja, meðan okkur þykir
vænt úm lífið. Hvað heldur
þú?“
„Eg veit það ekki.“
, Jú,“ sagði hún og hallaði
höfðinu að öxl minni „Þegar
menn langar til að lifa, er það
vegna þess að þeir elska ein-
hvern. Það er að sumu leyt’
erfiðara en líka léttbærara. Eg
verð að deyja einhverntíma.
Nú veitist mér það erfitt, vegnn
þess að ég elska þig. En ef ég
ætti að velja hvort ég vildi held
ur — þá mundi ég ekki vilja
skipta.“
„Pat,“ sagði ég og mætti ein
arðlegu áugnaráði hennar „Þi:
talar eins og gamall spekingur.
En er ekki þriðji möguieikinn
til — að skipta um veðráttu,
komi þurrviðri og þér batni, svo
við getum farið heim.‘
Hún horfði rannsakandi á
mig. „Þetta er erfiðara fyrir þig
en mig.“
„Við skulum ekki tala um
þetta,“ sagði ég
„Eg sagði þetta bara til þess.
að þú skyldir ekki haldá. að ég
væri hrygg.* *1
„Eg veit, að þú ert það ekki?“
Hún lagði höndina á hand-
legg mér: „Og viltu nú finna
Zigöjnalagið aftur?“
„Langar þig til að heyra
það?“
„Já.“
Eg fann Búdapest aftur. og
enn heyrðum við fiðluröddina,
fyrst lága og þýða, svo fjörlega
og gáskafulla. Og hljoðpípum-
ar tóku undir.
„Þetta er yndislegt,“ hvíslaði
Pat. „Það er eins og vindblær
— nei, eins og bára, sem ber
mig burt með sér, eitthvað
langt, langt.“
Háværar glaðar raddir heyrð-
ust öðru hvoru gegnum hljcm-
leikana. Eg sá í huganum út-
sprungin kastaníutré og kyrran
vatnsflöt blikándi í tunglsljósi.
Ef til vill var kvöldið svo hlýtt.
að fólkið sat undir berum himni
og drakk ungvemkt vín.
En hér lá Pat og átti ekki eft-
ir að hreyfa sig úr þessari sæng
— Breytingin kom snöggt.
Andlit hennar rýrnaði og kinn-
beinin komu greinilega í ljós.
Augun sukku dýpra. Handlegg-
ir hennar urðu grannir og mátt-
lausir eins og barnshandleggir.
Rifin komu greinilega í ljcs
undir gulleitri húðinni. Hitinn
geisaði um tærðan líkama henn
ar. Hjúkrunarkonan gaf henni
lyf og læknirinn kom á hverj-
um klukkutíma.
Einu sinni seinni hluta dags,
lækkaði hitinn óeðlilega ört.
Píat vaknaði og horfði lengi á
mig.“ Réttu mér sþegil,“ hvísl
aði hún.
„Hvað ætlarðu að gera með
hann? Nú áttu bara að hvíla
þig reglulega vel. Nú er þv:
versta lokið. Þú ert nærri þvi
hitalaus."
Nei,“ sagði hún þreytulega
„Réttu mér spegilinn.“
Eg gekk aftur fyrir rúmgafl-
inn, tók spegilinn og lét hann
detta á gólfið. „Æ, fyrirgefðu.
Eg er aldrei handfimur. Þarna
glopraði ég honum á gólfið “
„Það er spegill í handtösk-
unni minni.“
Það var nikkelspegill. Eg
nuddaði hann með hendinni. til
að setja á hann móðu, og rétti
henni hann. Hún þurrkaði hann
vel og leit í hann. „Þú ættir að
fara, elskan mín,“ sagði hún.
„Hvað er þetta? Ertu orðin
leið á mér?“
„Eg vil ekki að þú sjáir mig
eins og ég er að verða núna.
Þetta er ekki mitt andlit leng-
ur.“
„Þú veizt, að þessir nikkel-
speglar gera alla torkennilega
Eg verð meira að segja fölur
og horaður í svona spegli.“
„Eg vil, að þú munir eftir
mér, eins og ég var áður,“ hvísl
aði hún. „Elsku, góði, farðu. Eg
er einfær um það sem eftir er.“
Mér tókst smám saman að
sefa hana. Hún bað um spegil-
inn og töskuna sína aftur. Og
svo strauk hún dufti á andlit-
ið. „Eg er bara að hylja það
versta,“ sagði hún og leit á
mig, eins og hún væri að biðja
fyrirgefningar um leið og hún
strauk rauðum lit yfir þurrar,
sprungnar varirnár. „Þú mátt
ekki sjá mig ljóta.“
„í mínum augum verður þú
alltaf fegursta kona heimsins “
sagði ég hásróma, tók af henni
snyrtiáhöldin og lagði hendurn-
?r undir höfuð hennar. Hún
varð óróleg.
„Hvað er það, Pat?“
„Úrið þitt.“ hvíslaði hún
„Það gerir mig hrædda.“
Eg tók úrið af úlfliðnum.
Hún horfði óróleg á sekúndu-
vísirinn. „Farðu með það.“
Eg fleygði úrinu á gólfið.
„Svona, nú er það hætt að
ganga. Tíminn stendur kyrr.
Við höfum stöðvað hann. Nú
er ekkert til nema þú og ég.“
Hún horfði á mig og augu
hennar stækkuðu. „Elsku, góði
—“ hvíslaði hún.
Eg gat varla afborið að mæta
augnaráði hennar. Mér fannsi
hún horfa á mig úr fjarlægð
— þaðan, sem ég gat ekki fylgt
henni.
„Pat, elskan mín.“
— Hún dó rétt fyrir dagrenn-
ingu. Dauðastríð hennar var
þungt. Ehginn gat bjargað
henni. Hún hélt fast um hönd
mína en vissi ekki framar. að
ég var hjá henni.
Einhver rödd sagði:,, Hún er
dáin.“
„Nei. Hún heldur ennþá fast
um höndina á mér.“
Skært — óþolandi skært
ljós. Raddir. Læknirinn —.
Eg sleppti hönd hennar var-
lega. Hún féll máttlaus niður.
Blóð — Gráfölt andlit. Angist
í starandi augum —. Glóbjart
hár.
„Pat,“ hvíslaði ég. „Pat ‘
Það var í fyrsta sinn, sem
hún svaraði mér ekki.
ENDIR.
—----------------------------
A morgun
hefst ný framhaldssaga í
Þjóðviljanum, eftir danska
rithöfundinn Johannes
Buckholfz, og nefnist hún
TENGDADÓTTIRIN. Þetta
er stutt saga, en innan
skamms hefst löng fram-
haldssaga.
t____________________________/