Þjóðviljinn - 12.04.1945, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 12.04.1945, Blaðsíða 5
ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 12. apríl 1945 þJÓÐVILJ! Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson. Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson. Ritstjórnarskrifstofa: Austyrstrœti 12, sími 2270. Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 218\\. Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði. Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði. Prentsmiðja: Vílcingsprent h.f., Garðastrœti 17. Hvaða Reykvíkingar vilja gerast tagl- hnýtingar Framsóknar? Fjandskapur Framsóknar við Reykvíkinga er öllum lýðum ljós. Það er ekki neitt nýtt fyrirbrigði. Og Frámsóknarbroddunum myndi vart detta önnur eins ósvinna í hug og að ætla að ræna Reykvíkinga neytendasamtökum þeirra, nema þcir ættu sér visa einhverja fimmtu herdeild meðal Reykvíkinga sjálfra, til þess að aðstoða þá í þessu þokkabragði. Og það er nii komið skýrt í ljós, hver þessi fimmta her- deild er. Það er Alþýðublaðsklíkan. Alþýðublaðið byrjar í gær opinberlega róginn um átökin í KRON og skýrir auðvitað jafn rangt frá þar og annars s.taðar. Það sleppir því alvog að minnast á að Framsóknar- og Al/þýðublaðsmenn hófu smöl- unina inn í KRON og ætluðu sér að ná pólitískum völdum í þessu al- menna neytendafélagi Reykvíkinga afturhaldsklíkum sínum til fram- dráttar, Framsóknanbroddárnir hófu þennan leik. Alþýðan er venju- lega seinþreytt til stórræðanna, en fyrst Framsóknarhöfðingjarnir hafa haslað sér völlinn og ögrað henni, þá mun liún koma og sýna þessum herrum hvar fjöldinn er og liver er hans kraftur, þegar hann stendur sameinaður. Það þýðir því lítið fyrir Mökkurkálfa Alþýðublaðsins að vera með angistaróp út af KRON. Þessir vesælu tagihnýtingar Framsóknar dönsuðu með henni út í þennan leik, þegar þeir héldu að sigur væri auð- fenginn. Nú munu þeir fá að kenna á því að alþýðan í Reykjavík er búin að fá nóg af stjórn Framsóknar- og Alþýðublaðsklíkunnar á kaup- félögum í Reykjavík. Ferill þessarar braskaraklíku í kaupfélagsmálum Reykvíkinga er ekki svo fallegur. Þessi klíka hefnr í hvert skipti sett kaupfélögin á hausinn hér í Reykjavík, ef hún hefur fengið að stjóma þeim. Það var ekki fyrr en verkamenn, alþýðan sjálf, tóku til sinna ráða og skópu sér neytendasamtök, sem nú eru Kron, að sterkt kaup- félag reis hér upp. Eða hver er tilg.angurinn, þegar Alþýðublaðsliðið beitir sér nú með Framsókn að því að reyna að ná pólitískum völdum í KRON? Er máski tiigangurinn að ^reyna að fara eins með KRON eins og með Alþýðubrauðgerðina áður. Hún var eins og kunnugt er stofnuð til þess að lækka brauðverðið í Reykjavík, en nú hef- ur einmitt klíkan sem næst stendur Alþýðublaðinu lagt hana undir sig, selt sér hana og rænt henni úr höndum verkalýðsins? Reykvísk aliþýða mun vera á verði. Hún mun vernda KRON gegn 'peim skemmdarvörgum, sem eyðilagt hafa hvert kaupfélagið á fætur iðru og sölsað undir sig persónulega hvert arðvænlegt fyrirtæki, sem atþýða Reykjavíkur hefur skapað sér. • ® Og alþýða Reykjavíkur veit. að það er einnig annað en þétta, sem verið er að reyna að vinna með árás Framsóknar á KRON. Framsókn- .uflokkurinn skipuleggur. með aðstoð Alþýðublaðsliðsins, hverja árás- ina á fjöldasamtökin á fætur 'annarri, til þess að reyna að veikja fjölda- grundvöll stjórnarsamstarfsins með því. Arásin á Alþýðusambandið í aaust, — árásin á KRON núna eru þættir í þessari baráttu afturhalds- ins. Og allar þessar árásir eru háðar undir hinu móðursjúka herópi Hitl- •rs-apanna á íslandi: Móti kommúnismanum!! Alþýðulblaðsklíkan sýnir það enn einu sinni þessa dagana hve djúpt hún er sokkin í undirlægjiíhættinum við Framsókn. REYKVÍKINGAR! Hindrið valdabrask Framsóknar í neytendasamtökum Reyk- víkinga! Elíkert reykvískt alþýðufólk má ljá þeim lið til þess að eyðileggja samtökin eða sölsa þau undir sig! Sameinizt um KRON gegn sundrungaröflunum! Tékkoslovakíð hin Fimmtudagur 12. apríl 1945 — ÞJÓÐVILJINN Dr. Edvard Renes forseti og Jan Mazaryk u tanríki smálaráðherra eru nú ásamt nokkrum tékkoslov- öskum stjórnmálamönnum farnir frá Bretlandi og komnir til Kosioe í hinum frjálsa hluta Slovakíu. — Þeir eru nú aftur komnir heim til föðurlandsins ef.tir margra ára út- legð. Öll útlegðarárin hefur ekkert lát orðið á stjórnmálastarfsemi þeirra. Á slíkum tímamótum er maður vanur að líta yfir farinn veg og skygignast frgm í tímann, gera upp reikninga og semja áætlanir. — Áður en Benes forseti fór frá Bret- landi flutti hann útvarpsávarp til tékkoslovösku þjóðarinnar. ‘ — Hann sagði m. a.: „Ef.tir sex hræðileg stríðsár konnim við aft- ur með samherjum okkar til lands okkar, sumir okkar, þegar í stað, surnir á næstunni og sumir seinna. Ilermenn okkar munu auðvitað halda áfram að vera á vígvöllun- um á meðan bandamenn okkar óska þess, en þeir munu einnig konia bráðlega heim, því að við þörfnumst þeirra líka þar. Við af- hendum ykkur aftur það umboð, sem okkur var falið hér erlendis vegna atburðarásarinnar. Og við munumi afhenda ykkur ávextina af vinnu okkar. Það eruð þið —, þjóðin okkar -—, sem eigið nú að ákveða, hvað á að gera —, og Tékkar og Slovakar eiga að gera það í sameiningu“. Benes ijiinnti þjóðina á Mún- chen-dagana, þegar vesturveldin voru óvígbúin og gátu ekki hjálp- að Tékkoslovakíu neitt. „Munið þið“, sagði hann, „hvernig Hitler, frá því vorið 1938, bjó sig undir að taka okkur? Munið þið, fram- koniu Henleins, Franks oig alls flokks þeirra þá? Munið þið eftir hinum tryllta nazistáái'óðri gegn okkur á flokks- þingi þeirra í Núrnberg í septem- ber 1938? — Munið þið, hvernig Hiller jós yfir mig skömmum og svívirðingum í ræðu sinni í íþróttahöllinni í Berlín 26. sept- ember 1938 og æpti, að hann yrði að gera upp við mig tafarlaust? — Munið þið ailar stríðsræður hans, þegar hann var búinn að troða allt undir fótum, hafði geng- ið milli bols og höfuðs á andstæð- ingum sínum og var alls staðar sig- urvegari —, og þar sem hann var ekki orðinn sigurv.egari ennþá, átti þriðja ríkið hans, sem átti að standa í þúsund ár, að brjóta alla mótspyrnu á bak aftur miskunn- arlaust? — Og munið þið hinar viðbjóðslegu, villimannlegu hót- anir í garð þjóðár okkar frá slík- um óþjóðalýð sem Ilenlein og Frank á stríðsárunum sex? — Munið þið hin ómannlegu, trylltu, djöfullegu æðisköst þeirra —, Gestapo-fangelsin þeirra og pynd- ingaklefana, fangabúðirnar, Lidice, Lezaky og öll fjöldamorðin, sem þeir hafa haldið áfram fra.m á þennan dag —, ægilegri morð eri þekkzt hafa nokkurn tíma áður í sögunni? — Munið þið hina dag- legu eyðileggingu á menningn okkar, skólum, þjóðlífi —, hinar. daglegu móðganir,_ lítilsvirðingu og misþyrmingar? Allt þetta gerði Ilitler' — og auðvitað líka Þjóðverjarnir í okk- ar eigin landi — okkur. Núna, þegar allur heimurinn veit um á- kvarðanir Krimskaga-ráðstefn- unnar og um endanlegan dóm yf- ir Hitler, nazismanum og Þýzka- landi, verðið þið að muna þetta. allt“. PÓLITÍBK REIKNINGSSKIL. Ilvaða þýðingu hafa útlegðarár stjórnarinnar haft fvrir utanríkis- stjórnmál Tékkoslovakíu? — „Við byrjuðum að vinna hér erlendis", sagði Benes, „á önigþveitistíma- bilinu eftir Múnchen, þegar Evr- ópa vissi ekki, hvað hún vildi og hafði ekkert visst markmið, ^og þegar við, bæði heima og erlend- is, vorum kvíðnir og hikandi. Þjóðin var vonsvikin, sthndum næstum örvingluð eftir atburðina í september 1938. Við komum því til leiðar, að stórveklin höfnuðu alveg Mún- chen-ákvörðununum og lofuðu, að landamæri okkar skyldu verða þau sömu og þau voru fyrir Múnchen-fundinn. Þetta loforð var efnt í vopnahléssamningunum við Ungverjaland. Undirrituðum við þá ásamt bandamönnum okk- ar. í þeim éru ákvæði um skaða- b^tur okkur til handa. Þetta lof- orð mun líka verða efnt í væntan- legum vopnahlésskilmálum. Við höfum einnig undirritað all- marga samninga um hermál, fjár- mál og viðskiptamál. Við erum nú að semja um fjárhagslega og viðskiptalega aðstoð eftir stríðið og um að fá mikla hjálp frá UNNRA á fyrstu mánuðunum ef.tir stríðslokin“. HEIMAVÍGSTÖÐVARNAR, Baráttan gegn hinum sameigin- legu fjandmönnum var ekki aðeins háð erlendis, en líka heima á laun. jóttalaust og ærlega fyrir því“, | segir Benes. „Fyrsta sporið í þessa | átt er ekki það að byrja innbyrðis- deilur, hvorki sem einstaklingar eða flokkar, og ekki það að lenda í sama veiti og sumar eru nu i Eftir b P, Hodín Við hérna í útlegðinni skipu- lögðum þjóðina —, fyrst og fremst komurn við henni aftur í pólitískt og réttarfarslegt jafnvægi. — Eft- ir 15. marz skildi þjóðin líka fylli- lega það, sem hafði komið fyrir. (15. marz rauf Hitler Múnchen- samningana og hertók alla Tékko- slovakíu). Við byrjuðum að undirbúa myndun landhers og flughers. Við skipulögðum pólitíska, og opin- bera starfsemi okkar og sömdum áætlun um öll síðari störf okkar. Við komum föstu sambandi á við fólkið, og hefur það samband aldrei slitnað síðan og hefur tryggt okk- ur það, að við ynnum alltaf í sam- ræmi við vilja þjóðarinnar. Við tókum það alltaf sem gefið, að þjóðin myndi aldrei gefast upp, og að hún myndi aldrei bregðast vonum okkar, og að hún háði heima á fósturjörðinni einhverja hörðustu baráttu í sögu sinni. Þegar stríðið hófst í september 1939, tókum við fullan þátt í því í nafni Tékkoslovakiu. Ilermenn okkar berjast Iíka á næstum öll- um vigstöðvum í þessari heims- styrjöld. Nýja tékkoslovaska stjórnin hlaut alþjóðlega viðurkenningu, landið varð samherji Banda- manna. Við höfðum því tryggt lýðveldinu fyrri stöðu sína á al- þjóðlegum vettvangi, en lög þess og alþjóðlegar skuldbindingar höf- um við aldrei hætt að virða. Með þessu móti björguðum við Slovakíu frá því að vera skoðuð sem fjandmannaland og meðhöndl- uð sem slík eftir landráð Tisos, Tuka og glæpafélaga þeirra. Við liófum fljótlega viðræðúr við stjórn Sovétríkjanna og gerð- um nýjan bandalagssáttmála við þau. Og við mynduðum hinn nýja her okkar á sovétlandi. Benes forseti sagði þetta um leyni- hreyfinguna:X,.Ég ætla ekki að fara mörgum orðum um þá erfiðu bar- áttu, sem þið hafið háð heima. Það er ótæmandi efni. Þar var um lífið að tefla. Stunduir var baráttan ægileg, en hún var alltaf hetjuleg; Slík barátta hvorki eyðileggur þjóðina eða gerir hana siðspillta. Hún gerir hana harðskeytta og ó- daúðlega. — Þið eigið sjálf eftir að segja hverir öðrum og komandi kynslóðum, hvernig baráttan var“. DÆMI RÉTT. „Það mun alltaf verða mér mik- ið ánægjuefni“, sagði forsetinn, „að mér skjátlaðist aldrei í því að sjá. hvað fasisminn var, og að ég mat Sovétríkin og hina komandi þróun í Evrópu rétt. Jafnvel þeg- ar sigrar Hitlers voru allra mest- ir, trúði ég ekki. að liinn pangerm- anski Hitlerismi, nazismi. myndi verða landlífur. Og ég lét aldrei blekkjast af falli Frakklands, því að ég var viss urii, að Stóra-Bret- larid myndi standast sókn Þjóð- verja, og að Bandaríkin mundu fara í stríðið, að Sovétríkin mundu aldrei Játa undan Þýzka- landi, en hins vegar sigra Þýzka- land að lokum vegna þess, hvað þau voru máttug og auðug. É» vissi, að þetta mýndi taka langan tí'ma, en óg verð að játa, að ég hélt. að stríðið myndi ekki standa lemgur en í fjögur ár. ÁSKORUN. Endalok þessarar hræðilegu styrjaldar eru nú að nálgast. Hún þyrjaði sem tilraun til að eyði- leggja tékkoslovaska ríkið, skilja Tékka frá Slovökum og binda enda á tékkoslovaskt þjóðlif. „Trúið á hið nýja líf. Verið hugrökk. Berjizt karlmannlega, HVER.NIG VERÐUR TÉKKOSLOVASKA RÍKIÐ? „Ríki akkar verður Iýðræðis- ríki". sagði dr. Benes, „þar sem boiigararnir njóta fulls frelsis og öryggis, og það á að vera alþýð- legt lýðræðisríki. Skipulag þess sköpum við sjálf í samræmi við þjóðarviljann. Hlustið ekki á Þjóðverjana, þeg- af þeir eru að reyna að hræða ykkur með fullyrðingum um ógna- stjórn bolsévikka og kommúnista. Það er uppspuni þýzku áróðurs- mannanna, að einhver ætli að segja okkur fyrir um skipulag inn- anlandsmála okkar. Ríki ,okkar verður auðvitað öllum óháð og 1 með sínum sérstöku tékkoslov- ösku einkennum, og ykkur er ó- hætt að hlæja að tilraunum Þjóð- verja tii að hræða ykkur. Við verðum auðvitað í banda- lagi við Sovétríkin, og við mun- um halda allar skuldbindingar okkar í orði og á borði, alveg eins og þau munu gera. Sovétríkin óska þess eins, að við séum tryggir vin- ir og bandamenn, en þau óska þess líka, að við séurn óháðir, máttugir og á framfarabraut. Og þess óskuni við líka sjálfir“. CHEVALIER INGUR EKKI KVISL- Þær fréttir bárust hingað í fyrra að hinn jfrægi franski gamanleikari, Maurice Chevalier, hefði verið handtekinn af franska heimahern- um og dæmdur til dauða fyrir land- ráð og tekinn af lífi. Ekki löngu seinna komu þó fréttir um það, að hann væri enn á lífi. Fyrir stuttu kom skýring á þessum fréttum. EINS OG AÐRIR Chevalier hafði í upphafi her- námsins tekið sömu afstöðu til Þióð verjanna og megnið af frönsku menntamönnunum, þ. e. að taka nærveru þeirra sem óþægilega en samt óflýjandi staðreynd. Hann söng fyrir þá og skemmti þeim, og fékk því á sig slæmt orð hjá hinum frönsku föðurlandsvinum. Skáldið Louis Aragon, kommúnistinn sem skipulagði mótspyrnuhreyfingu frönsku menntamannanna, hafði tal af honum og varð það til þess að Chevalier tók að starfa fyrir mót- spyrnuhreyfinguna. ENGINN VISSI . .. En enginn annar en Aragon vissi um starf Chevaliers og því varð það, að, franski heimaherinn tók hann fastan og dæmdi til dauða, en Aragon kom honum til hjálpar. Chevalier er því enn sem fyrr „dýr- lingur Parísarbúa". „Samvinnan skrifar’* „Þegar Samvinnan stækkaði um næst siðiistu áramót, gerði ég mér far um að benda á markalínurnar milli samvinnu- stefnunnar og andstæðinga hennar og keppinauta. Ég komst að þeirri niðurstöðu, að kommúnistar væru nú höfuðandstæðingar samvinnunnar, því þeir stefndu að tortímingu og algerðri eyði- leggingu hins frjálsa samstarfs“. ... „Áður fyrir hefur einstaka mönnum í báðum þessum herbúðum dottið í hug, að þeir gætu algerlega sigrað hinn aðilann, en nú vita allir skynsamir menn, að sá sigur getur ekki unnizt nema með allsherjar landsverzlun, en það hentar hvorki samvinnu- né samkeppnismönnum. Þvert á móti geta kaupfélög og kaupmenn ekki annað, þegar á reynir, heldur en staðið hlið við hlið, til að sjálfsbjörgun niæti ásókn þeirra, sem vilja eyðileggja báða þessa aðila.' Niðurstaða máls- ins verður því sú, að samvinnumenn og kaupmenn berjast af alefli móti ríkisverzluij kommúnista“. ... (Febrúar-hefti Samvinnunnar 1945 — Kaupfélög og kaup- men-n). Þainnig farast Samvinnunni orð. Ilvorki Framsóknarmenn né Alþýðuflokksmenn hafa séð ástæðu til andmæla þessum og þessu líkum skrifum, samanber frammistöðu þeirra á síðasta S.I.S.-fundi. er þeir neituðu að flytja og styðja tillögu urn að mótmæla því að Samvinnan væri notuð til flokkslegs áróðurs og saman'ber ennfremur að aðeins 5 af 9 stjórnendum KRON féllust á eftirfarandi kafla úr ársskýrslu stjórnarinnar, sem Theodór Líndal samdi: „Eins og framkom á síðasta aðalfundi og fulltrúafundi í haust, hefur málgagn S.I.S., Samvinnan, að ýinsu leyti verið rituð með þeim hætti. að ekki er til þess fallið að efla gott samstarf, og afgreiðsla aðalfundar S.Í.S. á þessu máli var mjög á /anrian veg en ætla mátti. Því miður virðist aðalritstjóri Samvinnunnar halda uppteknum hætti í skrifum sínum og getur að því rekið, að félagið verði að taka ákveðnari afstöðu til þessa háttalags, heldur en verið hefur. „Tillaga um að fella þetta atriði úr skýrslunni var felld í stjórninni með 5 atkvæðum gegn 1)“. Ársskýrsla KRON 1944 bls. 16. Svo er aumingja Alþýðublaðið að tala um „að kommúm- istar hafi með undirferli og áróðri um KRON efnt til þeirra átaka, sem eigi sér stað“. Sér er nú hver hræsnin. Allir frjálshuga samvinnumenn mótmæla harðlega þeim pólitíska áróðri, sem Samvinnan hefur verið notuð til, þeir mótmæla allir sem einn herferð hinna afturhalds- sömu samvinnumanna fyrir bandalagi kaupmanna og hægri arms samvinnuhreyfingarinnar. Þeir, sem ekki sjá og viðurkenna út á hvílíkar villi- götur samvinnan er hér komin, eiga að víkja úr forustu- sveitum hennar. Eitt af mestu afrekum danskra föðurlandsvina: Sigla 18 skipum til Svíþjóðar Danskii’ föðurlandsvinir minnt- ust hernámsafmælisins s.l. mánud. með því að vinna eitthvert mesta afrek sitt fram að þessu. — Þeir sigldu 18 skipum til Svíþjóðar. Eitt þeirra er 3000 smálésta gufu- skip. Föðuirlandsvinirnir höfðu falið sig í gufuskipinu og komu skyndi- lega fram úr fylgsnum sínum, þeg- ar skipið .var statt nálægt Sví- þjóð, og tóku yfirráð þess í 'sínar hendur. S'íðan sigldu þeir þvi í strand, án þess að stofna þvi i voða. og báðust hjálpar með loft- skeytum. Hin skipin komu þá á vettvang, og tóku föðurlandsvin- irnir þau líka á sitt vald og sigldu svo öllum flotanum til Svíþjóðar. Þjóðverjum kemur mjög illa að missa björgunarskipin, þvi að þeir hafa riú flutt mikið af Eystrasalts- flota sínum til danskra hafna og þurfa á öllum tækjum þeirra að halda. Elsa Vörumóttaka til mannaeyja árdegis í Vest- dag. Manntjón brezka heimsveldisins Churchill forsætisráðherra hefur gefið upplýsingar um manntjón brezka heimsveldisins í tilefni af fyrirspurn í brezka þinginu. Manntjónið er sa,mtals 1 milljón, 128 þúsundir og 802. Af þessum fjöldá hafa 307.000 fallið. Skiptist tala þeirra þannig: Sameinaða konungsríkið 216.000, Kanada 31.000, Ástralía 19.000, Nýja Sjá- land 9000, Suður-Afríka 6000, Ind- land 19.000, nýíendurnar 5000. Ilinir eru særðir, stríðsfangar eða týndir. Tölurnar ná til febrúarloka 1945. Þýzku orustuskipi sökkt Brezkir njósnaflugmenn hafa komizt að því, að þýzka vasaor- ustuskipinu Admiral von Scherer liafi verið sökkt í loftárás brezka flughersins á Kiel fyrir tveimur dögum síðan. Skipið hafði áður hafzt við í pólsfcu hafiiarborginni Gdynia. Hefur það tekið mjög lít- inn þátt í hernaðaraðgerðum. Admiral von Scherer og Graf von Spee, sem brezki flotinn rieyddi Þjóðverja til að sökkva í ósi fljótsins La Plata snemma i stríðinu, voru systurskip. Var lok- ið við smíði þess fyrrá árið 1933. Breytileg átt um norðurhöf Frá vinnustöðvum og verkalýðs- Fundur húsgagnasmiða Sveinafélag húsgagnasmiða heldur fund í kvöld, fimmtu dag, kl. 8V2 í Kaupþingssalnum í Eimskipafélagshúsinu. Verklýðsfélag Hríseyjar semur Verklýðsfélag Hríseyjar hef- ur nýlega gert nýja samninga við atvinnurekendur. Samkvæmt þeim hækkar grunnkaup í almennri dag vinnu úr kr. 1.90 í kr. 2.15. Manntjón Japana Bandaríkjamenn segja, að Jap- anar hafi misst 850.000 manns í stríðinu fram að þessu. Frarnh. af 3. siðu. þann möguleika, sem ekki getur talizt ósennilegur, að sú ógn vofi yfir me.ginhluta meginlands Evr- ópu, að hann 'rísi eldrauður upp úr rústum styrjaldarinnar og fasismans. Þá yrðu nú Rússar víð- ar en í Rússlandi, allt í einu gætu öll frændsemisbönd við Norður- lönd verið landráð, Finnar yrðu ekki skyldari oss en hverjir aðrir Mongólar, austrið allt yrði ein ógnþrungin hætta, og það eina, sem bjargað gæti kapitalistum á íslandi og mönnunum, sem ekk- ert kunna annað en að verzla með samvizkuslitur sín, er örugg vernd úr vesturvegi. Hugsum oss, að svona menn sætu í stjórnarráði á íslandi um það bil, þegar mest á riði með uppger þessara mála. Ilugsum oss, að Evrópa logaði öll í stéttaátök- urn um það bil, er forystumenn sigurvegaranna kæmu saman til ráðstafana um lausn hinna ótal mörgu vandamála mannkynsins. ísland myndi ekki fara varhluta af þeim stéttarátökum, þrenging- ar eru áskollnar og standa fyrir dyrum, átök harðna um það, á liverra herðum þær þrengingar skulu skella undir formi auðvalds- skipulagsins, eða livort þær þreng- ingar skulu sniðgengnar að meiru eða minna leyti með úrræðum sósíalismans. Hér geta orðið hörð átök, rétt eins og hvar annars staðar, átök af öllum kröftum á báðar hliðar. Og alþýðan á Is- landi væri máske svo samstillt og sterk, að auðstéttin gæti haft alvarlega ástæðu til að ótt- ast, að völdin yrðu af hcnni tekin. Þá myndi auðstéttinni vera góð ráð dýr. Og segjuin þá svo, að utanríkismálaráðherra Íslands væri allt í senn, rótgróinn auð- valdssinni, ætti yfir stórkostlegum fjársjóðum að ráða, ætti lítið heita ættjarðarást, svo sem oft vill henda um mikla fjármála- og fjáraflamenn, en byggi yfir hjar.ta- gróinni aðdáun á bandarískri menningu og væri t.engdur nán- um böndum háttstandandi öflum þar vestra. Aleð einni einustu und- irskrift gæti þessi maður gert samning við Bandaríkjastjórn, í umboði íslenzku ríkisstjórnarinn- ar og þar með í umboði íslenzka ríkisins, itm leyfi fyrir að hafa her á landi hér enn um stund og hafa not þeirra herstöðva, sem Banda- ríkin hafa komið hér upp, samn- ingurinn þarf ekki að vera af- skaplega ljótur að orðanna hljóð- an og ekki nema til bráðabirgða. Það er ekki erini sinni víst, að það þyrfti að skrifa uridir neinn samning, það gæti verið nóg að vanrækja að setja kröfu um að staðið .sé við eldri samninga, það gæti 1-íka verið einföld yfirlýsing um það, að ísland og Bandaríkin hefðu komið sér saman um gagn- kvæm viðskipti, og milli þessara tveggja ríkja væru engin ágrein- ingsmál. En vöntun á kröfum frá vorri hendi gætu veikt svo að- stöðu þeirra aðila, sem teldu sér hag í að standa á rétti yorum, að í öllum flækjum ágreiningsmál- anna á friðarráðstefnunni verði sá kosturinn tekinn að láta sitja við samkomulag tveggja ríkja um 'bandalag, sem hefur þó alþjóðlega þýðingu og gæti valdið úrslitum um örlagarík átök um menning- aiþróun mannkynsins, réði máske úrslitum um, hvort kapitalisnri heimsins sæi sér fært að leggja til nýrrar styrjaldar að nokkrum ár- um liðnum, eða þessi. sem nú geis- ar, yrði hin síðasta, sem skráð verður í sögu mannkynsins. Um isjálfstæði og friðhelgi ættjarðar vorrar, eftir að svona væri komið, þurfum vér ekki að fjölyrða. Þessir eru sveipir í lofti varð- andi hag ættjarðar vorrar. Óvænt- ar hættur af því tagi, sem lýst hefur verið, gætu skjótlega að bor- ið. Það, sem vér þegar getum gert til öryggis, er að gera út sjálf- stæðisyfirlýsingu og koma á stofn voru lýðveldisskipulagi og hafa lokið því að fullu áður en vanda- mál styrjaldarlokanna eru komin í algleyming, fá viðurkenningu bandamánna'þjóðanna fyrir sjálf- stæðisrótti vorum og ábyrgðarvf- irlýsingu hinna þriggja stórvelda við Atlants- og Norðurhaf um að sá réttur vor verði eigi fótum troð- inn af einum eða öðrum árásar- aðila. Þetta er því meir aðkall- andi, því skýrar sem það kemur í ljós, að meðal íslendinga sjálfra eru til mcnn, sem ekki hafa getað stillt sig að lýsa ósk sinni um ein- hliða vernd vestan um haf, svo sem Visir og Jónas Jónsson, en slík einhliða vernd gæti rialdrei í reyndinni orðið annað en stjórn- arfarslega háð afstaða til „vernd- ar“-landsins. Og þótt sjónarmiðið sé ekki eins Ijóst hjá þeim. sem leggja áherzlu á það eitt, að frest- að sé lýðveldisyfirlýsingu, og vér skulum bíða þess að fá konung yfir oss á nýjan leik. svo sem Al- þýðublaðið og Stefán Jóhann, þá getur vart verið um annað sjón- armið að ræða en þetta hið sania, óttann við svo fullkomið sjálf- stæði, að alþýðan á Islandi geti hindrunarlaust af erlendu valdi skijiað málum á landi hér að sinni vild, eftir því sem félagsmála- þroski hennar gefur aðstöðu til. Læknablaðið 1. hefti 30. árgangs, er nýkomið út. Blaðið flytur að þessu sinni grein um penicillin, eft- ir Kristinn Stefánsson, minningar- grein um Gunnlaug Einarsson, éftir Helga Tómasson; ennfremur ýmis- legt um stéttar- og félagsmál lækna. ÞJÓÐVERJAR eru búnir að koma sér uvp öflugum neðan- sjávarflota. Hafnarfjörður / Fóðurskoðun á búpeningi í. Hafnarfirði, fer fram sem hér segir: Fyrir sunnan Læk: Föstudaginn 13. þ, m. Fyrir norðan Læk: Laugardaginn 14. þ. m. Búfjáreigendum ber að hafa hross og sauðfé við hús þann dag, sem skoðun fer fram. BÆJARSTJÓRINN. kM

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.