Þjóðviljinn - 07.07.1945, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 07.07.1945, Blaðsíða 5
Laugardagur 7. júlí 1945. ÞJÓÐVILJINN 5 BJÖRN GUÐMUNDSSON FRÁ FAGRADAL : HVAÐ ER AÐ GERAST í HÚSNÆÐISMÁLEM REYKJAVÍKUR ? Eitt þeirra mála, sem efst eru á baugi hjá mörgum hér í Reykjavík, eru húsnæðisvand- ræðin. Þetta er mörgum svo viðkvæmt alvörumál, að ríkis- stjórnin má ekki láta sig það litlu skipta, enda þótt bæjar- stjórnin hafi sýnt óþolandi van- rækslu í þessu efni. Þetta er m'ál, sem varðar sjálfan heim- ilisfriðinn á fjölmörgum heimil- um og heilsu fullorðinna og barna. Fjölda margar fjölskyldur sitja í ónáð vegna þess að þær hafa ekkert annað húsnæði að flytja í, enda þótt þær vildu mikið til vinna að losna úr sWkum kringumstæðum. Mikið hefur “verið byggt af húsum síðan styrjöldin hófst, en samt búa ennþá hundruð fj'ölskyldna við hinn aumasta óg frumstæðasta híbýliskost, í hermannaskálum, sem byggðir hafa verið til að endast í 2—4 ár, án allra þeirra þæginda, sem og hreinlætistækja, sem við höfum verið að berjast fyrir undanfarna áratugi og engin menningarþjóð vill láta sig vanta, eða þá í kjallaraholum, sem eru það langt niðri í jörð- inni, að efri brún glugganna nemur við skósóla þína, þegar þú gengur framhjá. Við getum öll hugsað okkur hversu heilsu- næmar slíkar íbúðir muni vera, t.d. fyrir lítil börn. Fjöldi fólks hefur flutt í bæ- inn síðustu 5—6 árin, svo að íbúafjölgun hefur af ýmsum á- stæðum orðið hér mikil frá því fyrir stríð. Nú eigum við von á mörgu fólki frá Norðurlönd- um í sumar eða haust, Islending um, sem ekki hafa komizt heim vegna stríðsins. Þetta fólk mun skipta hundruðúm og þ.á.m. fjölskyldur. Eitthvað mun fara héðan í staðinn, sérstaklega til Svfþjóðar. Þetta fólk á fullan rétt á að flytja til landsins þeg- ar stríðið hindrar það ekki leng ur. En einhvers staðar verður það að hafast við. Sumt af þessu fólki mun eiga hér að- standendur, sem geta tekið það í sntáar íbúðir. En þannig mun ekki ástatt um alla, sem heim koma, sízt fjölskyldufólkið. Það er hægara að hoia niður einum og einum manni. Við skyldum nú halda að eitlltvað væri gert til þess að mæta þessum erfið- leikum og ráða bót á þeim á viðúnandi hátt, cn ekki hefur neitt verið látið uppi um fvrir ætlanir í því efni. Það hefur líka sorglega lítið verið gert til þess að ráða bót á húsnæðisvand ræðunum undanfarin ár, Flest hefur verið hálfgert kák og kröfum um skömmtun á hús- næði, sem var t þó jafn mikil- vægt og skömmtun matvæla hefur ekki verið sinnt. Þó hafa húsaleiglögin bjargað mörgum frá því að lenda á götunni eða verða arðrændir af IrúsaJeigu- okrurunum, sem nóg virðist til af. Hefðu þessi lög ekki verið sett, mundi húsaleiga hafa hækkað margfalt í mörgum gömlum húsum. Við sjáum það á verði því, sem mörg gömul hús komast í, ef þau eru seid og á luisaleigunni í sumum gömlurn húsum, scm skipt hafa um leigjendur síðustu árin. Þessi hús hafa mörg 5—6 faldazt í verði, vegna þess hve vandræði manna hafa verið mikil og pen- ingaráð sumra meiri en áður. Það er líka mikið af húsum boðið til kauþs núna. Stundum eru líka auglýstar íbúðir, en þá er þess aldrei getið hvar þau eru eða nefndir eigendur þeirra, heldur verða menn að renna blint í sjóinn og sækja um íbúðirnar, sem þeir hafa ekki hugmynd um, hvernig líta út. Einhverjir fá sjálfsagt I svar, en margir senda tilboð dag eftir dag og fá aldrei svar. Ýmsar sögur, sumar ófagrar, mætti segja af þessum vett- vangi og er ekki ástæðulaust að sumir eru farnir að kalla þetta „ástand“, og mun það þó sízt betra en hið fyrra, eink um vegna þess að þetta er sjálf skaparvíti okkar. Hjón, sem ég þekki leigðu fyrst eitt herbergi í verka- mannabústað og þurfti að greiða fyrir það kr. 300 á mán- uði, vafalaust nokkru hærri leigu heldur en íbúðareigand- inn hefur þurft að greiða fyrir alla íbúðina. Svo fengu þau í- búð í gömlu timburhúsi, sem nýbúið var að skipta um eig- endur og myndi sú í’búð hafa kostað nálægt 60^—70 krónur fyrir striðið. Nú kostar hún kr. 300 á mánuði og býst ég þó við að sú leiga sé nokkuð í sam- ræmi við kaupverð hússins. Þáð eru vitanlega góð kjör hjá því að þurfa að greiða sömu upphæð fyrir eitt henbersi. Lítið, rakasamt kjallara.ier- bergi í Norðurmýrinni er leigl fyrir kr. 350 á mánuði. Þau eru kannski mörg þar, sem svipað er ástatt um. Maðtir nokkur átti kost á því að fá leigða I veggja henbergja íbúð í Klepps holti með því.að taka hana til fimm ára og greiða alla leig- una, eða ca. 20 þús. krónur fyrir fram, þannig mætti lengi halda áfram. 9 En Jieir cru bara ekki óhultir, sem hafa íbiiðir, ef þeir sitja í ónáð. Þeir húseigendur eru til, sem lítils virða landslög, ef Jreir telja þau sett gegn sér. Þannig er með verndarlög, að þau eru sett gegn óróaseggjunum, sem misnota frelsið. Sumum húseig- endum finnst sér ákaflega mis- boðið að þeir skuli ekki fá að ráðstafa sínu lnisnæði eftir eigin geðþótta og búa í heilu húsi, ef þeim sýndist svo, þótt fjöldi fólks hefði ekki sóma- samlegt Jiak yfir höfuðið. Það er illt að vera upp á náð slíkra húseigenda kominn, en )>að get ur verið skylda leigjendanna að kæra sig kollótta og sýna þeim umburðarlyndi, eftir því sem þörf gerist., enda þótt Jjað geti stundum verið erfitt. En óhætt er að segja, að stunduni getur verið erfitt að taka þegjandi öllum aðgerðum húseigenda, þeirn er snerta leigjendur þeirra. Sumir hús- eigendur hafa hagað sér eins og ómenntaðir ruddar eða verstu götustrákar. Kastað ó- kvæðisorðum að leigjendunum, ef Joeir urðu á vegi þeirra og látið börnin sín gera slíkt hið sama. Sumir liafa lokað Jivotta húsi, sem allir leigjendur eiga að hafa aðgang að, og gefið Jjað í skyn, að leigjendurnir ættu enga heimtingu á Jíví að nota það. Þá er heita vatnið, sem orðið hefur á ásteitingar- skránni húseigendanna. En dóm ur hefur fallið í einu máli, þess efnis, að óheimilt sé að loka fyrir aðgang að hitaveituvatn- inu, svo að þeir, sem greiða það, geti ekki komizt að því. Það þarf líka ekki mikla vitglóru til þess að skilja það, að allir, sem greiða heita vatnið, eiga jafnan rétt á Joví, án tillits til ])ess, hvorl þeir eiga hús eða annað þess háttar. Sumir húseigendur gera ailt til bölvunar sínum leigjend- um það er Jieir geta, ef þeir hlýða ekki og fara þegar þeim er sagt upp mcð ólöglegíi upp- sögn. Þegar ekki er hægt að ! fara lagalegu leiðina, þá er grip ið til klækjanna og reynt að bola. Slíkt hefur jafnan þótt Ijótur siður og ódrengilegur og fordæmdur af almennilegum mönnum. En þar sem pening- arnir ráða skoðunum manna og gerðum, er ekki spurt um rétt- læti. Ónot og ruddáháttur hús- 1 eigendanna bitnar mest á kon- um og börnum, sem mest eru heima, ef þannig hagar til. að samskipti eru nokkur. Ilefur kveðið svo rammt að þessu, að konurnar hafa fundið sig til- neytlda að fara úr bænum með börnin nokkurra mánaða tima að sumrinu, til þess að „hvíla taugarnar“‘. Þetta cr sannkall- að taúgastríð eða 'Hitlersaðferð, scm ekki hefur með ölln horfið með höfuðpaurunum. • Jafnvel börnin hafa heimtað að fara burt og kvíða íyrir að lcoma aftur. Það þarf mikið sálai'þrek til þess að geta allt- af sýnt umburðarlyndi undir svona kringumstæðum og dreg- ið sig í hlé, enda á hver maður Framh. á 7. síðu. Allur heimurinn er í þakklætisskuld við Sovétríkin, segir sænski sósíal- demókratinn Georg Branting EIN AFLEIÐING styrjaldarinnar er mjög aukinn áhugi Norðurlandaþjóðanna fyrir Sovétrdkjunum, Jijóðfé- lagsskipun þeirra og menningu. Verkamenn á Norður- löndum hafa jafnan fylgzt af áhuga með hinuni miklu framförum, sem orðið hafa í Sovétríkjunum undir alþýðu'- stjórn, en nú eru J)að menn af öllum stéttum sem sækjast eftir fræðslu um Sovétríkin ogvinna að samvinnu við þau. GOTT DÆMI um þennan áhuga er hátíð til að fagna sigri, sem Sovétvinafélag Svíþjóðar hélt 19. f. m. í Medborgarhuset í Stokkhólmi. Formaður félagsins, Einar Tegen prófessor, bauð gesti velkomna, en Georg Branting, hinn kunni sósíaldemókrata J)ingmaður, hélt aða'lræðuna. „Við höfum lifað tímamót í mannkynssög- unni“, sagði Branting meðal annars. „Við finnum nú Jieg- ar áhrif hinna miklu breytinga sem orðið hafa í valda- hlutföllunum og ný sjónarmið ryðja sér til rúms. Þáttur Sovétríkjanna í sigrinum mun gefa þeiitt rúm í fremstu röð. Vestur-Evrópa hefur kynnzt hinum mikla siðgæðis- Jjrótti sovétþjóðanna og ást þeirra á ættjörðinni. Nri eru sköpuð skilyrði til friðsamlegrár viðreisnar í Evrópu. Sovétríkin hafa lagt allt sitt fram og eru nú sigurvegari. Svfþjóðar hefði beðið ægileg örlöjf' ef Sovétríkin hefðu ekki sigrað. Allur heimurinn stendur i Jiakkarskuld við Sovétríkin fyrir hið mikla framlag þeirra". • SKÁLDKONAN MARIKA STIERNSTEDT hyllti Sovétríkin fyrir hin stórkostlegu stríðsframlög og varaði við fasistaöflum, sem reyna að vekja sundrungu milli Bandamanna og koma af stað nýrri styrjöld. „Við skul- um opna austurgluggann“, sagði hún. Danska leikkonan Lulu Ziegler las upp kvæði um Stalíngrad og hyllti rauða herinn. Formaður Kommúnistaflokks Noregs, Eg'ede Nissen, talaði um alþýðustjórn Sovétríkjanna. Við höfum aldrei efazt um mátt Rússanna, sagði hantt. Sovétþjóðirnar hafa alltaf unnið gegn lygum, kúgun og ódrenglyndi. Við iþökkum hinum hugdjörfu þjóðum Sovétríkjanna fyrir þau afrek, sem þær hafa unnið. • RITHÖFUNDURINN ARNULF ÖVERLAND sagði, að hann talaði í nafni meirihluta norsku þjóðar- innar, er hann vottaði Sovétrikjunum og rauða hernum þakklæti. „Við, sem setið höfum í fangelsum Þjóðverja, hefðum aldrei komið heim til frjáls lands, ef Sovétríkin hefðu ekki sigrað. Það var ekki úr attstri, sem hætta vofði yfir, en þaðan kom hjálpin. Við óskum þess, að sovétþjóðirnar fái brátt að einbeita kröftum sínum til þess að byggja upp gott og voldugt ríki“. Tillögu prófessors Tegen um að senda hlýjar kveðjur til Stah’ns var ágætlega tekið. Ennfremur var ákveðið að senda frú Kollontaj, sendiherra Sovétríkjanna í Stokk- hólmi, beztu kveðjur. Hefur Alþýðublaðið hreinan m ALÞYÐUBLAÐIl) kann áreiðanlega ekki að skammast sín. I>að heldur áfram enn í gær að níða norska kommúnista. og heimildin er bæklingur sem kratar i Englandi gáfu út fyrir þremur árum. Fregnir síðustu vikna sýna svo ekki verður um villzl afstöðu norsku þjóðar- heildarinnar og heiðarlegra sósíaldemókrata t.il koinmúnistanmi aorsku. Hinsvegar mætti Stefán Pétursson minna á sós’aidemókrata í orsæti nórska Stór]>ingsins, scm nú liefur verið tekinn til bæna, á afstöðu Staunings til hernáms nazista, á afstöðu dýrlings Alþýðublaosins Tann- ers, samverkamanns Hitlers — og íhuga hinn „hreina skjöl.i" þeirra í baráttunni við nazismann. -— Eða „skjöld" Alþýðublaðsins sjálfs, sem stuðlaði að ]>ví að íslenzkir stjórnmálaandstæðingar þess væru fang- elsaðir og fluttir af landi burt, og hlakkaði yfir því er J>að i-ar íram- kvæmt. Ili-ergi hefur Kvislingseðli komið skýrar í ljós hjá íslendingum. Og svo vogar Stefán l’ótursson að tala um að þeir menn hafi ekki hreinan skjöld, sem hafa áruin saman lagt lílið að veði í baráttunni fyrir frelsi lands síns. J

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.