Þjóðviljinn - 09.08.1945, Side 3

Fimmtudagur 9. ágúst 1945
ÞJÓÐVILJINN
TJAUSTIÐ 1930 gerðust þau
1 tíðindi, er með réttu má
telja hafa valdið tímaskiptum
í sögu Þýzkalands. Hinn 14.
september gekk þýzka þjóðin
til ríkisþingskosninga og galt
flokki nasjónalsósíalista 6
milljónir atkv. og 107 þing-
sæti. í næstu kosningum á
undan, árið 1928, hafði flokk-
urinn fengið um eina milljón
atkv. og 12 þingsæti.
Svo furðulegur vöxtur
stjórnmálaflokks hlaut auð-
vitað að vekja nokkra athygli,
en þó má fullyrða, að fáir hafi
á þessum síðsumardögum gert
sér grein fyrir því, að nú stóð
fyrir dyrum Fimbulvetur naz-
istaógna og einræðis, að hinu
■ stutta sumri Weimarlýðveldis
ins væri lokið. En þó var
þessu svo farið.
Nasjónalsósíalisminn er upp
runninn meðal snauðra smá-
borgara þegar þýzka keis-
aradæmið hrundi í
og þá hét
rust
hann
þýzki verkamannaflokkurinn.
Á félagslegum og atvinnuleg-
um krepputímum færast
pólitískar skottulækningar
mjög í vöxt, svo sem kunnugt
er, og í kjölfar þýzku bylting-
arinnar sigldu margar smá-
snekkjur, er þóttust geta
dregið þjóðina heila í höfn og
höfðu ráð við hvers manns
vandræðum. Þýzki verka-
mannaflokkurinn var einn
hinna mörgu flokka Þýzka-
lands, er teygði til sín menn,
er höfðu truflast í-pólitískum
efnum, þegar veldi og velmeg-
un þýzka keisararíkisins var
að engu orðin. Snemma tók
þýzki Ríkisherinn flokk þenn-
an með sér, studdi hann með"
fé og mannafla og gaf honum
það, sem hann skorti mest—
leiðtogann Adolf Hitler. Þýzki
herinn var Ijósmóðir nasjónal-
sósíalismans og fyrsta fóstra,
og þau urðu söguleg örlög
beggja, að báðum var búin
sama gröf.
Stefnuskrá nasjónalsósíal-
ismans — hin frægu 25 stefnu- ■
skráratriði — er á marga lund
fróðleg ef menn vilja kynnast
því, hvernig. na?.istum tókst
að afla sér hins mikla fvlgis
meðal Þjóðverja af öllum
stéttum. Þar segir svo:
1. Vér krefjumst þess í
nafni þjóðlegrar vitundar, að
allir Þjóðverjar sameinist í
Stór-ÞýzkalauU
2. Vér krefjumst þess, að
frðarsamningarnir í Versöl-
um og St. Germain verði ó-
nýttir.
3. Vér krefjumst landa til
að fæða þjóð vora og ný-
Á myndinni sést hóp-
ur nazistaunglinga úr
þýzku vinnufylking-
unni hylla Adolf Hitl-
er í Miinchen. Senni-
Iega liefur mikill
fjöldi þessara ung-
linga fallið í styrjöld-
inni, og þeir sem eftir
lifa verða vonandi
aldrei framar leiddir
út í annan eins skolla
leik.
ÞRIÐJA RÍKIÐ
lendna handa þeim hlutum
þjóðarinnar, sem vér fáum
ekki alið önn fyrir.
f. Þjóðverjar einir mega
hafa borgaraleg réttindi. Þeir
einir, sem hafa þýzkt blóð í
æðum mega vera þýzkir þegn-
ar. Þess vegna geta Gyðingar
ekki verið þýzkir þegnar.
5. Vér krefjumst þéss að af-
numdar verði allar tekjur,
sem ekki stafa beinlínis frá
andlegri eða líkamlegri vinnu,
og að fullu verði varpað burt
oki rentuþrældómsins.
6. Vér krefjumst þess, að
auðsamsteypurnar verði þjóð-
nýttar.
7. Vér krefjumst þess að
verkamenn fái hlut í iðnaðar-
gróðanum.
8. Vér krefjumst þess, að
komið verði á róttækum land-
búnaðarumbótum, er fullnægi
þörfum bjóðarinnar og að sér-
stakar ráðstafanir verði gerð-
ar til þess að sk'pta frjálslega
jörðum almenn'ngsheill til
hagsmuna.
Og loks: Vér krefjumst að
stofnaður verði þjóðarher.
Á grundvelli þessarar
stefnusk."ár skyldi Þriðja rík-
ð verða stofnað. Svo sem sjá
ná af stefnuskráratriðunum
iafð: flckkurinn ekki gleymt
’vsinum þjóðfélagsþégn, nema
’■? vera sk ddi junkurum og
-•tóriðjuhöldum. Stefnuskráin
. ’ar sn:ðin eftir kröfum
■nauðrar alþýðu, sérstaklega
óeirrar smáborgarastéttar,
:sm var kúgdrepin af banka-
vöxtum og ofurvaldi stórfyr-
irtækjanna, en í sama mund
v.tr hin gamla alþýzka stefna
keisararíkisins um Stór-
Þýzkaland og'nýlendur tekin
hrá upp í stefnuskrána, og
hervæðingarkrafan treysti
bönd flokksins við hina sigr-
uðu herforingja Ríkishersins.
3umt í þéssari stefnuskrá
hlaut að vekja nokkurn ugg
þroska. Iðjuhöldarnir og her-
foringjarnir studdu á þessum
árum hernaðarsamtök Stál-
hjálmsins, til marks um það
má geta þess ,að þeir guldu
hermönnum Stálhjálmsins
50 ríkismörk hverjum, er þeir
héldu hersýningu í Berlín árið
1927. Flokkur nasjónalsósíal-
ista var dauðadæmdur ef
hann fékk ekki fjárstyrk úr
Eftir
Sverri Krisíjánsson
sagnfræðing
, Anlanq Atiqusi Hitlgr< Krl^gt’aclfl In Oe»torr<|ch in. Rl«u) 15 Plg
®fc ^oljtte
íwiraiorgon Ort 5rommuntftI|<öni ‘öorin $)cmlft)!anD* (6rtnmi Ort rt'ommunUiiUtrfi ðnirrnotujmiin
•««»fi*' C«í«' ®»í«n« ■»» Df ltt»»i »*•
kouiiirukrfi* luditn n*u«» u
tii tðmottnbf ‘Jroin bt» 'i'iulflultn
e»g« bfliif» Oif*uVf» «nb IWUuMi
m| (U bi« .«•*• úwlnn
l»Un
WndiaoufiQnOi
L«en • Weltergebenl
Crirri t'rnm btiua, 6»( ti
3«iluiig l.inin (•«« >il4«n uo* iai.li -.»/•
••H eblitrrn’«■ bfi lofc.iftlfcfavn 'kt-
•kllen grI<UafI<» 4v - V«|« fr
mrrkloni burÁ. - ©1* <l« wrlir m
í-fliu 'írt«!(»b6Ícg«a
Der Faschismus — das »sf der Feind
OeuttcHe ArHeitsrl Mvr kfinnl dcn Faschismu* nlederwerten I Ihr hnsijjt nur eintg aeln I
Hér sést forsíða þýzka kommúnistablaðsins: „Rauði fáninn“, scm
stöðugt háði hatrama baráttu gegn gengi nazismans. Efst stendur:
,,Fasisminn — það er fjandmaðurinn. Þýzkir. verkamenn! Þið getið
lagt fásismann að velli! Þið þurfið aðeins að vera samtaka!“
meðal þeirra stétta, sem áttu
lífsuppeldi sitt að þakka vaxta
okri, stóriðnaði og stórbúskap,
eii leiðtogar nasjónalsósíal-
ismans fengu smám saman
sannfært þá um, að stefnu-
skráin skyldi ekki vera skilin
í bókstaflegri merkingu og
hinum slyngu lýðskrumurum
tókst furðanlega. að sigla fram
hjá ásteytingarsteinum stefnu
skrárinnar á þeim tólf árum
er liðu frá samþykkt hennar
til valdatökunnar.
TTn-ireisn nazista í Múnchen
1923 fór út um þúfur, og Adolf
Hitier sannfærðist fljótlega
um það, að vegur flokksins
mundi ekki vaxa við illa und-
irbúnar uppreisnartilraunir.
Flokkurinn varð að halda inn
á þá þjóðbraut, er Weimarlýð-
veldið hafði markað, og taka
þátt í stjórnmálabaráttunni á
Ríkisþingi og landsþingum,
enda þótt leikreglum væri
ekki hlýtt. En á árunum eftir
verðbólguna íram til 1930 átti
násjónalsósíalisminn érfitt
uppdráttar. Flokkurinn var í
rauninni ekki annað .en fá-
ménn pólitísk klíka, sem fékk
ekki náð andanum á þeim
veltiárum atvinnulífsins, er
nú fóru í hönd. Ríkisherinn
virtist vera búinn að týna
trúnni á þennan flokk, sem
hann hafði komið til nokkurs
þeim sjóðum, er stóriðjuhöld-
arnir notuðu í pólitískar mút-
ur. Um þetta leyti tók Hitler
að venja kamur sínar á heim-
ili stóriðjuhöldanna og túlk-
aði á fundi með þeim stefnu-
skrá sína í atvinnumálum, og
vann marga þeirra á sitt mál,
svo sem járniðjuhöldinii Emil
Xirdorf, sem hafði umsjá með
pólitískum sjóðum þungaiðn-
aðarins. Um sama leyti sner-
ust margir keisarasinnar til
fylgis við nasjónalsósíalism-
ann, einkum eftir að Hitler
hafði gengið í lið, með þýzku
furstunum fyrrverandi í at-
kvæðagreiðslunni um fursta-
eignirnar. Þetta olli að vísu
óánægju í flokknum meðal
þeirra lágstéttarmanna, sem
tekið höfðu hina gömlu stefnu
skrá flokksins alvarlega.
Það, sem einkum olli því,
að nasjónalsósíalisminn átti
litlu fylgi að fagna meðal al-
menmngs O'g yfirstéttanna á
þessum árum, var hinn mikli
sýndarblómi iðnaðarins. —
Þýzkaland lifir tekniska bylt-
ingu á. þessu tímabili, byltr
ingu, sem kostuð var af amer-
ísku auðmagni að mestu leyti.
En framleiðsla Þýzkalands
var að vaxa því yfir höfuð,
og þegar fyrstu þórdunur at-
vinnukreppunnar . bárust til
Þýzkalands, komst einn vold-
ugasti iðjuhöldur Þýzkalands,
Krupp von Bohlen svo að
orði: „Okkur skortir markaði,
en markaðir heimsins eru
okkur lokaðir. Stór-Bretland
hefur hlaðið um sig tollvernd-
argörðum. Á Frakklandi, ítal-
íu, í Svíþjóð, í Balkanlöndun-
um, allstaðar rekst þýzk verzl
un á múrveggi, sem eru smám
saman að verða óyfirstígan-
legir.“ .
Afleiðingar þessa kreppuá-
stands þýzks iðnaðar komu
þegar í ljós í ársbyrjun 1930.
Á fyrra hluta janúarmánaðar
þess árs var 400 þús. verka-
manna sagt upp vinnu, um
sumarið sama ár hafði at-
vinnuleysingjatalan hækkað
úr 1 milljón upp í sex millj-
ónir. Vöruútflutningur Þýzka
lands hafði 1929 numið 13
milljörðum ríkismarka, en
1933 hafði hann hrunið niður
í 5 milljarða ríkismarka. En
í sama mund og atvinnuleys-
ingjatalan hafði sexfaldast
var Þýzkaland 130 milljóna-
mæringum auðugra en árið
1925. Hagur Þýzkalands var
því orðinn sá árið 1930, að um
18 milljónir manna urðu að
lifa á lækkuðum launum. Hin
almennri góðgerðarstarfsémi,
en 20 millj. manna urðu að
lfa á lækkuðum launum. Hin
pólitísku umskiptk sem þessu
fylgdu, eru nálega táknræn:
á því ári er atvinnuleysið sex-
faldast, vex atkvæðatala nasj-
ónalsósíalismans úr 1 milljón
upp í sex milljónir. Lýðræð-
isflokkurinn, sem tekið hafði
mikinn þátt í stofnun Weim-
arlýðveldisins og gerð stjórn-
arskrárinnar, var nálega
þurrkaður út, skipti um nafn
og kallaðist „Ríkisflokkur-
inn“. Flokkur Hugenbergs,
Þýzk-þjóðlegi flokkurinn,
hafði misst 65 þingsæti. Af
þessu varð ljóst, að hin íhalds-
sömu öfl Þýzkalands höfðu
snúizt til fylgis við flokk
Þriðja ríkisins, nasjónalsósíal-
ismann.
Framhald á 7. síðu.