Þjóðviljinn - 05.09.1945, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 5. sept. 1945.
ÞJÓÐVILJINN
Jóhann J. E. Kúld:
Fiskveiðihöfn á Grænlandi er lífsnauðsyn fyrir
íslendinga í framtíðinni
Nú í seinni tíð, síðan skrið-
ur komst á þá nauðsyn að
endurnýja og auka fiskveiði-
flota- íslendinga undir for-
ustú núverandi ríkisstjórnar,
þá hefur verið mikið talað
um hve brýn þörf sé víða á
hafnarbótum við strendur
þessa lands. Og í því sam-
bandi hefur verið talað um
landshöfn hér við flóann, og
einnig um hafnarbyggingu á
Rifi á Snæfellsnesi. Þetta er
allt gott og blessað svo langt
sem það nær.
Hinsvegar hef ég aldrei
heyrt minnzt opinberlega á
nauðsyn íslenzkrar fiskveiði-
hafnar á Grænlandi, hvorki
frá hendi útgerðarinnar, né
stjórnarvalda. Þó er það stað
reynd öllum þeim er vilja
rökrétt hugsa þessi mál, að
slík höfn er ekki aðeins æski-
leg vegna vélbátaflotans sér-
staklega, heldur verður hún
lífsnauðsyn til að tryggja ör-
ugga afkomu þessa flota í
framtíðinni. Þetta kemur á-
reiðanlega skýrar í ljós þeg-
ar fram líða stundir. Eg
skrifa þessar línur í trausti
þess, að íslenzkir útgerðar-
menn og stjórnarvöld, geri
sér fulla grein fyrir þýðingu
þessa máls vegna framtíðar
íslenzkra fiskveiða, og geri
þar af leiðandi nauðsynlegar
ráðstafanir í tíma svo íslend-
ingar missf ekki þennan rétt
út úr höndunum á sér.
Eg mun nú í fáum dráttum
útskýra þessa nauðsyn. Á
þeim tíma þegar vetrarvertíð
lýkur hér á Suðurlandi, eða
um það bil, þá byrjar vor og
sumarvertíðin við Grænland.
Það er staðreynd að fiski-
gengd er þar meiri í sjónum
þennan tíma árs heldur en
hér við ísland. Hún er svo
mikið meiri, að hún tekur oft
jafnvel bezta vetrarvertíðar-
afla hér fram. Þar við bætist
að á þessum slóðum eru alveg
sérstaklega auðug lúðumið.
Líklegast þau allra auðug-
ustu í heimi. Þegar vélbáta-
flotinn verður stóraukinn á
næstunni, þá mun það brátt
koma í ljós, hve æskilegt það
væri að nokkrum hluta þessa
flota v'æru búin skilyrði til
Grænlandsvéiða.
Sumir munu máski segja,
að allur vélbátaflotinn eigi
að stunda síldveiðar yfir
þetta tímabil. Því er til að
svara að margir af vélbátun-
um eru alls ekki heppilegir
til þeirra veiða, ef um eitt-
hvað annað væri að ræða.
Það á líka eftir að koma í
ljós, að fyrir því eru mikil
takmörk, hvað hægt er að
auka dragnótaveiðar frá því
sem nú er hér^ og á ég þar
við sumarveiðina. Þar að auki
er það frá þjóðfélagslegu sjón
armiði mikið vafamál hvort
einbeiting alls flotans að
síldveiðinni yfir sumarið sé
réttlætanleg, séu skilyrði fyr-
ir hendi að stunda annað,
með góðum árangri. Allir
vita, að síldveiðin getur
brugðizt. Að skipta flotanum
til síldveiða og Grænlands-
veiða væri að mínum dómi
hyggilegri ráðstöfun.
Færeyingar hafa höfn á
Vestur-Grænlandi sem þeir
notuðu fyrir stríð og nota nú
í sumar fyrir nokkur skip.
íslendingar hafa hinsvegar
aldrei svo mér sé kunnugt,
reynt að fá viðurkenndan rétt
sinn til að hafa fiskveiði-
bækistöðvar þar í landi. Nú
eru síðustu forvöð að fá við-
urkenndan þennan rétt. Ef
þessu máli verður ekki hreyft
í sambandi við endanlega
samninga á milli íslands og
Danmerkur, þá er þetta mál
íslendingum tapað. Þessir
samningar standa fyrir dyr-
um. Við þurfum ekki aðeins
að fá fiskveiðihafnir á ein-
um eða tveim stöðum á vest-
urströndinni, heldur verðum
við líka að fá rétt til hafa
bækistöðvar á Austur-Græn-
landi. Þetta verður að vera
krafa íslenzkra stjórnarvalda
nú, þegar samið verður á
milli ríkjanna um hin ýmsu
mál sem ósamið er um enn-
þá. Fáist þetta ekki fram með
samningum, þá verður að
krefjast úrskurðar alþjóða-
dómstóls og gera þessa kröfu
á grundvelli sögulegra stað-
reynda og Gamla sáttmála.
Þetta er ekkert smámál,
því við lausn þess mun verða
tengd að sumu leyti framtíð
og þróun íslenzkra fiskiveiða.
Reykjavík, 26. ágúst 1945.
Jóhann J. E. Kúld.
Söngskemmtun Þorsteins H.
Hannessonar
Þorsteinn H. Hannesson,
tenór efndi til söngskemmt-
unar í Gamla Bíó í fyrra-
kvöld kl. 19,15. Eins og
kunnugt er hefur Þorsc.einn
getiö sér ágætan orðstír sem
söngvari, enda þótt hann sé
enn kornungur sem lista-
maöur. Hann hefur dvalizt
alllengi eriendis til að
þroska sig í list sinni og
mun aöeins dvelja hér
skamma hríð aö sinni, en
halda síðan utan aftur til
frekara náms. Hefur hann
haldiö söngskemmtanir
norðan lands 1 sumar, á Ak-
ureyri og Siglufiröi, viö fá-
dæma góðar undirtektir.
Þaö veröur ekki sagt, aö nú
sé heppilegur tími fyrir
ungan listamann að „troöa
upp" í Reykjavík. Stefán ís-
landi hefur glatt Reykvík-
inga með fjölmörgum söng-
skemmtunum, vafinn frægö
arljóma margra ára fjarvist-
ar og glæstra söngsigra.
Rögnvaldur Sigurjónsson,
píanósnillingur, kom heim
frá Ameríku með lofsamleg
ummæli heimskunnra list-
dómenda fyrir píanóleik
sinn í Washington aö vega-
nesti. Rétt í kjölfar hans
sigldi sjálfur heimsmeistar-
inn Adolf Busch hraöbyri
til hjartna allra listunn-
enda. Og fyrir örfáum kvöld
um hélt eftirlæti flestra
Reykvíkinga, Guömundur
Jónsson, kveöjuhljómleika.
En þrátt fyrir þetta fékk
Þorsteinn Hannesson fjöl-
marga hlustendur og ein-
staklega góöar viötökur.
Fagnaðarlátum áheyrenda
ætlaði aldreí aö linna, þeg-
ar honum tókst bezt upp.
Varð hann að endurtaka
sum lögin og syngja mörg
aukalög. Fögrum blómsveig-
um rigndi vfir söngvarann.
Á söngskránni voru 12
lög, þar af 4 epAv innlenda
höfunda. Meöal laganna eft-
ir erlenda höfunda voru 3
aríur: aria úr óperunni
Carmen eftir Bizet, óper-
unni Tosca eftir Puccini og
óperunni I Pagliacci eftir
Leoncavallo. Söng hann þær
allar af einstakri karl-
mennsku og myndugleik. í
hinni síðast nefndu kom
greinilega fram afbragð's vel
menntuð tjáningarhæfni.
Þorsteinn hefur hrífandi
persónuleik og glæsi-
mennsku til aö bera. Og
hann má ekki spilla ahrif-
um þess meö því aö rýna í
textana á blööum. Hann
veröur að læra þá skilyrðis-
laust, svo aö hann geti gef-
ið sig allan aö söngnum og
dragi eikki athygli hlust-
enda aö afkáralegu pappírs-
fitli.
Lýðræðisöfl Þýzkalands sam-
stilla krafta sína
y^NDFASISTAFLOKKARNIR í Þýzkalandi hafa
myndað samfylkingu, og komu nýlega saman
fulltrúar miðstjórnar Kömmúnistaflokksins, mið-
stjórnar Sósíaldemókrataflokksins, stjórn Kristilega
lýðræðisflokksins og Frjálslynda lýðræðisflokksins.
Fregnir herma að á fundi þessum hafi ríkt andi
eindrægni og samvinnu, og var eftirfarandi ályktun
samþykkt:
ITITLER hefur bakað Þýzkalandi mestu vand-
^ ræðin, sem landið hefur nokkru sinni komizt
í. Það er á allra vitorði að Þýzkaland átti sök á
styrjöldinni. Verulegur hluti þýzku þjóðarinnar
lenti undir áhrif nazistakenninganna, og fylgdu
nazistum í hinni ægilegu styrjöld þar til yfir lauk.
Mikill fjöldi Þjóðverja lét berast með straumnum
án þess að spyrna við, og eiga því sinn þátt í ábyrgð-
inni á Hitlersstjórninni.
jjANNIG steypti Hitler þjóð vorri í glötun, gerði
hana ábyrga fyrir því sem gert var og bakaði
henni vansæmd. Einungis með gerbreytingu hugar-
fars þjóðarinnar, einungis með sköpun andfasistískt
lýðræðisskipulags er hægt að bjarga þýzku þjóð-
inni.
•
J'ULLTRÚAR hinna fjögurra flokka hafa ákveðið
að mynda sterka samfylkingu andfasistískra lýð-
ræðisflokka til þess að leysa með samstilltum kröft-
um þau verkefni sem framundan eru, og hefst með
þeirri ákvörðun nýr kafli þýzkrar sögu.
Flokkarnir viðurkenna sjálfstæði hvers þeirra
um sig, þrátt fyrir samfylkinguna, en mynduð hefur
verið samvinnustjórn flokkanna, og mun hver hinna
fjögurra flokka tilnefna fimm fulltrúa í hana. Sam-
vinnustjórnin setur sér þessi verkefni:
1. Samvinnu í baráttunni fyrir því að hreinsa
Þýzkaland af öllum leyfum nazismans og hefja end-
urreisn landsins á andfasistískum lýðræðisgrund-
velli, baráttu gegn hugmyndafræði nazismans og
heimsveldasinnuðum hermennskutilhneigingum.
2. Samstilling allra afla til að flýta fyrir endur-
reisn atvinnulífsins í Þýzkalandi^ tryggja þjóðinni
vinnu, matvæli, fatnað og heimili.
3. Koma á iögum og reglu á grundvelli lýðræð-
is- og réttarríkis.
4. Tryggja trúfrelsi og virðingu fyrir trúarhug-
myndum 'og skoðunum.
5. Vinna traúst og hefja á ný skipti við allar
.nágrannaþjóðir, byggð á gagnkvæmri virðingu; bæla
niður allar tilraunir í þá átt að etja einni þjóð gegn
annarri; sýna í verki vilja til að fara eftir fyrirmæl-
um hernámsyfirvaldanna, og viðurkenningu á ábyrgð
þjóðarinnar á því tjóni er unnið hefur verið.
Flokkarnir hafa komið sér saman um að semja-
sameiginlega starfsáætlun. Skorað er á öll samtök
andfasista að hefja samvinnu í hverju héraði og
hverri borg, í samræmi við þau meginatriði, er mið-
stjórnir flokkanna hafa komið sér saman um.“
•
^LYKTUN þessi var undirrituð af hálfu Kommún-
istaflokksins af Wilhelm Pieck, Walter Ulbricht,
Franz Dahlem, Anton Ackermann, Otto Winzer. Fyr-
ir Sósíaldemókrataflokkinn: Erich Griffke Otto
Grotenohl, Gustav Darendorf, Helmuth Lohmann, og
Otto Meier.