Þjóðviljinn - 19.09.1945, Qupperneq 6

2
ÞJÓÐVÍLJINN
Miðvikurdagur 19. sept. 1945
Flótti arnarins
var sólin að setjast. Eldrauð skýin á vesturloft-
inu bentu á, að óveður væri í aðsigi.
Ungi, konungsborni fuglinn fann, að hann var
einmana og umkomulaus og hann horfði dapur á
bleika kvöldþokuna læðast inn dalinn. Hann sá
krákuhóp, sem flaug gargandi heimleiðis til
hreiðra sinna niðri í mannabyggð. Svo stakk hann
nefinu í barm sér, þrýsti fast að sér vængjunum
og sat grafkyrr — einmana í fjallaauðninni.
Þá heyrði hann hvin í lofti yfir höfði sér. Kven-
örn með hvítt brjóst sveif þar í mörgum hring-
um og bar við rauðan kvöldhiminninn.
Hann sat kyrr enn um stund, rétti úr hálsin-
um og starði á þessa nýstárlegu sýn. ISn allt í
einu hvarf honum allur ótti. Hann þandi væng-
ina til fiugs og var á svipstundu kominn til henn-
ar.
Óg nú hófst eltingaleikur inn yfir fjöllin.
Kvenörnin var stöðugt á undan og flaug hærra.
„Kláus“ drógst aftur úr, þunglamalegur og and-
stuttur.
Þau voru komin langt inn til fjalla. Sólin skein
enn á hæstu tindana, en þau t'vö þreyttu flugið
i hálfrökkrinu yfir fjallahryggjunum.
Hann heyrði þyt í skógum' riðxá í hlíðunum
Ög dimman fossnið í háum giljum.
„Skyldi hún ekki ætla að iivíla sig?“ sagði
hann við sjálfan sig. Þessi óskiljanlega háreysti
neðan að gerði honum órótt innanbrjósts. Hon-
um var orðið erfitt um andardráttinn og þreytan
lamaði vængina.
En kvenörninn flaug hærra og hærra. Hún
jþaut lengra og lengra inn yfir fjallgarðana með
itælandi kvaki.
Þau flugu yfir gróðurlausar urðir. Hann sá í
fjarlægð fannhvíta jöklatinda gnæfa upp í skýin.
Þar var ríki öræfanna ósnotrið af hverri lifandi
veru. Þetta er heimkynni arnarins. Síðustu bjarma
dagsbirtunnar brá á hvítar fannirnar. Himinninn
var dökkblár og stjörnubjartur.
Örninn settist óttasleginn á klett. Hann skalf
ixf kulda og kvíða og horfði á þetta hvíta eyðiland
ÞETT4
Eökiraióar hafa einkennileg
a í sið t:l að jafna deilur sín-
a:', eftir því sem Knud Ras-
mussen segir: „Verði tveir
menn eða tvær konur ósáttar,
■eða jafnvel hatursmenn, er
hægt að jafna misklíðina með'
því að kveðast á. Fjandmenn
imir stefna saman vinum
s'.num og kunningjum til að |
vera vottar að „einvíginu“.
Allir áheyrendur koma spari-
húnir og helzt í fötum, sem
þeir hafa ekki verið í áður.
Sá, sem skorar á hinn að
xnæta, verður að gera það í
tæka tíð, svo að hann hafi
ráðrúm til að búa sig undir
vörn sína eða gagnsókn, ef
vel gengur.
„Einvígið“ fer þannig fram,
að fjandmennimir taka sér
stöðu á miðju gólfi og áheyr-
endurnir raða sér í kringum
þá. Sá, sem upptökin á, hef-
ur fyrst upp rödd sína og
j reynir að syngja andstæðing
sinn af hólmi (með níðvís-
um), en trumbur eru slegnar
á meðan. Sá, sem gerir fjand-
mann sinn að athlægi er sig-
urvegarinn og áheyrendurnir
hylla hann.
hvernig er hægt að láta það
ná þessu lágmarki“.
„En það verður að gerast“,
sagði Thyme.
„En heyrðu mig, barnið
gott. Manstu eftir Purcy? Þú
mátt reiða þig á það, að mik-
ill hluti yfirstéttarinnar hef-
ur ekki hugmynd um, að
neitt sé að. En við, sem erum
hafin yfir sjónarmið hans, er-
um í miklum minnihluta. Og
hvað mörg okkar eru það svo
sem erum reiðubúin að
breyta eftir skoðunum okk-
ar? Þrátt fyrir kenningar afa
þíns er ég hræddur um, að
við séum öll stéttbundin.
Menn hafa alltaf talið sig til
enhverrar stéttar og gera það
enn“.
„Stéttir!“ sagði Thyme.
„Þetta eru gömul hindurvitni
frændi“.
„Heldurðu það? Eg held
aftur á móti, að stéttin sé
bara einstaklingurinn sjálfur
i í fleirtölu. Og enginn flýr
sjálfan sig. Hvernig eigum
við —r' þú og ég — að mynda
okkur' sérs.töðu?“
Thymé- leit á hann með lít-
ilsvirðingú æskunnár,-eins og
hún vildi segja: „Þúe'rt bezti
maður, frændi. Én þú ert
Kelmirigi eldri en ég. Og það
ríður baggamuninn11.
„Hefur nokkuð verið gert
fyrir frú Hughs?“ spurði hún
allt í einu.
„Hvað segir pabbi þinn í
dag?“
Thyme tók teiknibókina
sína og gekk til dyra.
„Pabbi er ómögulegur. Hon
um dettur ekkert annað í hug
en að vísa henni til einhvers
góðgerðaféí ags“.
i Svo var hún farin.
Hilary sat einn eftir. Hann
andvarpaði og greip penn-
ann. En hann gat ekki skrif-
að------.
Loftið í vinnustofu hans
ilmaði af mildu reyktóbaki
og hefði fallið hverjum and-
ríkum manr.i vel í geð. Þar
stóð höfuðlíkneski af Sókn-
tesi, sem eigandinn hafði
alveg sérstakar mætur á.
Hann hafði einu sinni lýst
fyrir öðrum rithöfundi þeim
áhrifum sem gipsmyndin
hefði á hann: Andlit hennar
ljómaði af vizku, þrátt fyrir
ófríðleikan, og það var eins
og það skildi manneðlið alveg
njður kjölinn í all.ri þess
nautnasýki og grimmd en
þekkti líka þrá, þess eftir rét't
læti, ást og fegurð.
„Hann kenndi okkur“,
sagði Hilary við sjálfan sig
„að við ættum að tæma bik-
arinn til botns, kafa niður
í djúpið og faðma hafmeyj-
arnar, sitja í sólskininu uppi
á fjallatindunum, strita eins
og þrælar og þekkja allt
dautt og lifandi. Fyrr kom-
umst við ekki í tölu vitring-
anna, segir hann. Þess vegna
hefur hann svona mikil á-
hrif á mig — en þó er það
eiginlega ekki hvetjandi fyr-
ir menn eins og okkur“.
Hilary sat í skugga mynd-
arinnar með hönd undir kinn.
Þrjár bækur lágu opnar fyr-
ir framan hann, mikið af
handritum, grænleitur papp-
írsbunki, sem hann hafði ýtt
til hliðar og ritdómar um síð
ustu bók hans, klipptir ur
dagblöðum.
Það var ekki auðvelt að
vita með vissu, hvaða afstöðu
svona maður hafði til rithöf-
undarstarfsins. Hann hafði
tekjur af því, en hefði getað
lifað án þeirra. Þar eð hann
var skáld, ritgerðahöfundur
og skrifaði bókmenntagrein-
ar, hafði maðurinn eignazt
„nafn“ — að vísu ekki „stórt
nafn“, en nóg til þess að vitn
að var í ummæli hans. Vinir
hans ræddu stundum um,
hvort hann mundi hafa kom-
izt á framfæri, ef hann hefði
verið efnalaus maður. En
þeirn, * íím töldu hann mið-
lungsmann, kom það stund-
um á óvart, að hann virtist
búa yfir einhverri seigju, ef
honum lá á að lúka ákveðnu
verki.
Hilary reyndi að beina hug
anum að vinnu sinni, en aft-
ur og aftur kom honum í,
hug samtalið við frænku sína.
og það, sem fjölskyldan hafði
minnzt á frú Hughs sauma-
konu daginn. áður á vinnu-
stofu Biöncu. Stefán fór síð-
astur. Mæðgurnar gengu út
á undan honum, og hann gaf
bróðu. sínum heilræði um
leið og þeir skildu við garðs-
hliðið:
„Það er varasamt að skipta
sér af sambúð hjóna. Og þú
veizt hvernig fátæklingar
eru“.
Hann hafði litið heim að
húsinu. Þar var ljós í einum
glugga. Litli, guli hundurinn
stóð við fætur hans og horfði
þangað líka. Mr. Stone sat
hreyfingarlaus með .penna-
stöngina í hendinni, auðsjá-
anlega.í djúpum hugsunum.
Svo gekk hann út að glugg
anum og starði út í myrkrið,
en hann sá tengdason ■ sinn
áreiðanlega ekki.
Höfuhdur bókarinnar um
„alheims bræðralag“ átti eft-
ir að sitja yfir handriti sínu
og stara þess á milli út í
myrkrið þar til klukkan 11.
Þá var hann vanur að hita
sér kakó á lítilli suðuvél.
-----Hilary hrökk upp af
hugsunum sínum, þar sem
hann sat frammi fyrir höfuð-
líkneski Sókratesar.
„Við eigum okkur öll
skugga á þessum slóðum — í
þessum götum“.
Það bjó áreiðanlega sýking
arhætta í þessum orðum. Ann
að hvort varð að taka þau.
í gamni, eins og Stefán gerði,
eða — — já, hvað átti að
gera? Hve langt átti það að
ganga að sámlagast öðrum?
Hilary vr ekki ungur eins og
frænka hans og Marteinn.
Þeim fannst allt auðvelt.
Hann var heldur ekki gam-
all -;ins og tengdafaðir hans.
Lífsbarátta hans var liðin
hjá.
■ Hann fann vel vanmátt
sinn til að komast að niður-
stöðu í þessu máli — og kom-
ast að niðurstöðu yfirleitt,
nema helzt í bókmenntaleg-
um viðfangsefnum. Þess
vegna reis hann á fætur og
fór út.
Hann hafði hundinn með
sér.
Hilarv hafði afráðið að
heimsækja frú Hughs og sjá
með eigin augum, hvað um
var að vera.
En hann átti líka annað er-
indi------.
FJÓRÐI KAFLI
Fyrirmyndin.
Þegar Bianca fór að mála
myndina, sem hún kallaði
„Skuggann1, varð Hilary
mjög undrandi, því að hún
bað hann ið útvega sér fyr-
irmynd. Hann vissi nefnilega
ekki hvers konar mynd var
um að ræða og hafði ekki
fylgzt með starfi konu sinn-
ar eða hugsunum í mörg ár.
„Hvers vegna biðurðu ekki
Thyme að sitja fyrir?“ spurði
hann.
Bianca svaraði: „Hún hef-
ur alls ekki útlit til þess. Hún
er allt of hversdagsleg. Auk
þess er þetta ekki fyrir vél
upp alda stúlku. Hún á að
vera hálf nakin“.
Iiilary brosti. .
Bianca vissi, að hann
brosti að því, að hún skyldi
gera gréinarmun á „bétra
kvenfólki“ og kvenfólki yfir-
leitt. Hún vissi líka að hon-
um þótti þó kátlegast.að hann
gerði einmitt þennan grein-
armun sjálfur.
Og allt í einu brosti hún
líka.
Hjónabandssaga þeirra var
öll sögð í þessum brosum.
Þau voru tákn langvarandi,
duldrar' gremju, vona, sem
höfðu orðið sér til skammar