Þjóðviljinn - 27.09.1945, Side 8

Menningar- og minningar-
sjóður kvenna
Stofnandi sjóðsins var Bríet
Bjarnhéðinsdóttir
Fyrsta merkjasala til ágóða fyrir sjóðinn
fer fram í dag.
í dag verða seld merki til ágóða jyrir Menningar- og
minningarsjóð kvenna.
Stofnandi sjóðsins var hinn djarfhuga. og víösýni braut-
ryðjandi fyrir réttindum kvenna hér á landi, frú Bríet
Bjarnhéðinsdóttir og hefwr fœðingardagur hennar, 27.
september, verið válinn árlegur fjársöfnunardagur fyrvr
sjóðinn.
Tilgangur sjóðsins er að styrkja konur til framhalds-
náms, sémáms og rannsókna til undirbúnings þjóðfélags-
ilegum störfum, ennfremur til ritstarfa, einkum um þjóðfé-
lagsmál, er varða áhugamál kvenna.
Tsmplarar mótmæla vínveitinga-
leyíinu á Hótsl Borg
Þeir krefjast framkvæmdar laganna um
héraðabönn og undirbúa borgarafund
um áfengismálin.
Stúkan Verðandi efndi til almenns templarafundar á
þriðjudagskvöldið, til að rœða um áfengismálin, eins og
þau nú horfa við. Framsöguræður fluttu Sigfús Sigur-
hjartarsan, Þorsteinn J. Sigurðsson og Pétur Zophaniasson.
samþykkt á fundinum:
Aukin réttindi —
Aukin menning.
Sjóðstofnun þessi á sé>'
langa og merkilega sögu.
Fyrir 30 ánim, eöa 1915,
þegar konur fengu kosn
ingarétt í fyrsta sinn hér a
landi, hófu þær fjársöfnun
til byggingar landspítala.
Bríet Bjamhéöinsdóttir
taldi að slíka byggingu ætti
að reisa fyrir fé úr hinum
sameiginlega sjóði lands-
manna, ríkissjóði, og stæði
konum því nær það verk-
efni að stofna sjóð til efling
ar menntun kvenna, því
ekkert væri þeim nauðsyn-
legra og giftudrýgra, jafn-
hliða hinum auknu rétt-
indum, en aukin menntun.
Briet Bjarnhéöinsdóttir
og þær konur sem henni
fylgdu að máli, fengu þessu
samt ekki ráðið og söfnuðu
konur til landspítalabygg-
ingar. En áhugi Bríetar fyr
ir aukinni menntun kvenna
•dvínaöi ekki og var þetta
síðasta málið sem hún barð
ist fyrir.
„Sjóður hinna mörgu“
stofnaður.
Ekki alllöngu fyrir dauöa
sinn ræddi Bríet um að
stofna sjóð með því sem
hún ætti. Aðrar konur, er
lítið fé ættu, gætu síðan
lagt í þenna sjóö og gæti
hann á þann hátt orðiö
stærri og komið fyrr aö liði
heldur en smásjóðir er eigi
verða starfhæfir fyrr en
seint og síðar meir. —
,,Þessi sjóður ætti að heita
Menningar og minningar-
sjóður kvenna. Hann á að
vinna að menningarmálum
kvenna og halda uppi minn
ingu þeirra. Hann á að vera
sjóður hinna mörgu, og
hann getur orðið stór.“
Rúmu ári eftir dauða
Bríetar var sjóðurinn stofn-
aöur með dánargjöf hennar
2000 kr. Kvepfélögum vav
síðan skrifað um málið og
hafa 39 kvenfélög gefið i
sjóðinn og nemur hann nú
um 27 þús. krönum.
Tilgangur sjóðsins.
1 skipulagsskrá sjóðsins
segir svo:
„Tilgangur sjóðsíns er að
vinna að menningarmálum
kvenna:
a. Meö því, aö styrkja
konur til framhaldsmennt-
unar við æðri menntastofn-
anir, hérlendar eða erlend-
ar, með náms- og ferða-
styrkjum. — Ef ástæður
þykja til, svo sem sérstakir
hæfileikar og efnaskortur,
má einnig styrkja stúlkur
til byrjunarnáms t. d. í
menntaskóla.
b. Með því að styrkja kon
ur til framhaldsrannsókna
að loknu prófi, og til náms
og ferðalaga til undirbún-
ings þjóöfélagslegum störf-
um, svo og til sérnáms í
ýmsum greinum og annarra
æðri mennta.
c. Með því að veita kon-
um styrk til ritstarfa eöa
verðlauna ritgerðir, einkum
um þjóðfélagsmál er varða
áhugamál kvenna. — Þc
skulu námsstyrkir sitja í
fyrirrúmi meðan sjóðurinn
er að vaxa.
Komi þeir tímar að kon-
ur fái sömu laun fyrir sömu
vinnu og sömu aðstæður til
menntunar, efnalega, laga-
lega og samkvæmt almenn-
ingsáliti, þá skulu bæði kyn
in hafa jafnan rétt til styrk-
veitingar úr þessum sjóði“
(Leturbreyting Þjóðviljans)
Æviatriða- og handrita-
safn kvenna.
Sjöunda grein skipulags-
skrárinnar hljóðar svo:
„Sjóönum skal fylgja sér-
stök bók og skal, ef óskaö
er geyma í henni nöfn,
myndir og helztu æviátriði
þeirra sem minnzt er með
minningar og dánargjöfum.
— Æviminningar þeirra og
handrit, bréf eða ritverk,
sem eftir þær (eða þá)
liggja, lætur sjóðsstjórnin
geyma á ti-yggum staö, t.
d. í handritasafni Lands-
bókasafnsins. Minningabók
in skal geypid. á sama stað.“
Fyrsti fjársöfnunar-
dagurinn.
Stjórn sjóðsins ,er skipuð
5 konum, kosnúm á lánds-
fundi kvenna. Skipulags-
skrá sjóðsins var ’ staðfest i
Næsta Árbók
Ferðaíelagsins
verður um Heklu
Færri ferðir en s. 1.
vetur.
Þátttaka í ferðum Ferða-
félags íslands var nokkru
minni í sumar en s.l. sum-
ar, og mun veðurfarið hafa
valdið þar nokkru um, en
í ágúst féllu niður vegna
óveðurs nokkrar áætlaðar
ferðir.
Alls voru famar 30 ferðir
á þessu sumri, þar af 8
sumarleyfisferðir er tóku 4
—11 daga, hinar voru helga
ferðir er tóku 1—2 y2 dag.
Þátttakendur í ferðunum
voru samtals 1129.
Næsta árbók félagsins
verður um Heklu. eru liðin
100 ár frá því hún gaus
síðast. Guðmundur Kjaft-
ansson jarðfræðingur mun
skrifa bókina og verður
hún væntanlega tilbúin um
næstu áramót.
Feröafélagið mun eins og
að undanförnu halda
skemmtifundi mánaðarlega
í vetur og verðu sá fyrsti
í næsta mánuöi.
sumar og er þetta fyrsti
fjársöfnunardagurinn, en
hér eftir verður 27. sept. ár-
legur merkjasöludagur til
ágóöa fyrir sjóöinn
Mest hefur sjóðnum bor-
izt til minningar um Bríeti,
eða 19 þús. kr. en 5,6 þús.
til. minningar um aðrar
konur.
Þegar sjóöurinn er orðinn
150 þús. má verja heiming
vaxta til styrkveitinga.
Er þörf á slíkum sjóð?
Einhver mun spyrja lívort
þörf sé fyrir slíkan sjóð í
okkar marglofaða kvenfrels
islandi. Já, viö verðum að
horfast í augu við þá staö-
reynd, aö enn er langt í
land að konur hafi sömu
laun fyrir sömu vinnu og
karlar, og meðan svo er
eiga konur erfiðari aðstöðu
til náms en karlar. Menn eru
nú óöum að opna augun
fyrir því aö þjóðfélagiö
þarfnast vel menntaðra og
sérmenntaöra kvenna, og
flestir viðurkenna — í orði
— að konum ber sami rétt-
ur og körlúm, en meðan
þær njóta ekki jafnréttis í
launagreiöslum er slikur
sjóöur nauösyniegur. —
Það er heldur ekki hundrað
1 hættunni fyrir karlmenn
að gefa í' sjóðinn, því um
leið og fullt jafnrétti er
komiö á milli kynjanna
njóta þeir sama réttar til
styrkveitinga!
Sjóðstjórnin heitir í dag
á ungar stúlkur, unglinga
og böi'n,, að selja merki
sjóðsins, verða þau afgreidd
í Þingholtsstræti 18, öllum
barnaskólunum, Elliheimil-
inu og Gróðrarstöðinni.
Næturvörður er í Lyfjabúðinni
Iðunni.
Ljósatími ökutækja er frá kl.
19.00-til kl. 5.40.
Eftirfarandi tillaga var
1. Aimennur fundur templ
ara haldinn af st. „Verð-
andi“ þann 25. sept., mót-
mælir harðlega vínveitingum
á Hótel Borg, og öðrum til-
slökunum í ■ sambandi við á-
fengisveitingar og sölu í
landinu.
Banaslys
Um kl. 1 í fyrrinótt, þegar
verið var að gera við Elliða-
árstöðina, varð Sigurður Sig-
urðsson vélstjóri fyrir há-
spennustraum.
Var hann þegar fluttur í
sjúkrahíts, en lézt á leiðinni
þangað.
Jónas Þorbergsson
útvarpsstjóri
kominn heim
Jónas Þorbergsson útvarps-
stjóri kom heim í fyrradag,
en hann fór flugleiðis til
Stokkhólms 1. þ. m. til þess
að vera viðstaddur vígslu tón
listarsalar danska útvarps-
ins.
Til vígslu þessarar voru
boðnir útvarpsstjórar allra
Norðurlanda og mættu þeir
allir, nema útv^irpsstjóri Finn
lands.
Útvarpssalur þessi var raun
vérulega tilbúinn fyrir löngu,
en Danir fengu því frestað
að salurinn yrði fuílgerður
meðan Þjóðverjar réðu í Dan
mörku og var salurinn ekki
vígður fyrr en 11. þ. m. Tón-
listarsalur þessi tekur 1100
manns í sæti og hefur rúm
fyrir -250 manna hljómsveit.
Útvarpshúsið danska er í
tveim aðalhúsum og er önnur
byggingin 5 hæða en hin 4.
Útvarpsstjóri kvaðst hvai'-
vetna á Noi'ðurlöndum hafa
orðið var hlýju í garð íslend-
inga. M^ðal útvarpsstjóra
NorðuHrmda væri mikill á-
hugi fyrir samstarfi í útvarps
starfsemi.
Útvarpsstjóri brá sér flug-
leiðis til Englands, einkan-
lega til að athuga með kaup
á viðtækium þaðan. Viðtækja
verksmiðiumar þar eru nú
óðum að taka til starfa, og er
von um úrlausn um áramót-
in.
2. Almennur templara-
fundur haldinn að tilhlútun
st. „Verðandi“ nr. 9 skorar
á íþrótta- og menningarfélög
landsins, að vinna að megni
móti nautn áfengra drykkja,
og útiloka þá frá skemmt-
unum og dansleikjum félag-
anna.
Jafnframt skorar fundurinn
á félögin að vinna af alefli.
gegn öllum undanþágum á
vínveitingum og áfengissölu,
og öllu er gerir landslýð hæg
ara að ná í áfengi.
3. Almennur fundur templ
ara, haldinn af st. „Verð-
andi“ nr. 9 skorar á Þing-
stúku Reykjavíkur að gang-
ast fyrir almennum borgara-
fundi i Rvík um áfengismál
Reykjavíkur. Á fundinn sé
boðið í'áðherrum og þing-
mönnum bæjarins.
4. Almennur templara-
fundur, haldinn í Reykjavík
25. september 1945, skorar
á þingmenn Reykjavíkur að
vinna að því af alefli, að lög
um héraðabönn komi strax
til framkvæmda.
„Drottningin” vænt-
anleg í október
Erlendi Péturssyni, um-
boðsmanni Sameinaða gufu
skipafélagsins hefur nú bor-
izt skeyti um það ao
,.Drotningin“ muni geta
hafiö ferðir hingað í lok
næsta mánaðai'. — Áður
hsfð; verið búizt við að við-
gerð skipsins yrði ekki lok-
ið fyrr en um áramót.
Afhending
skömmtunarsedla
Afhending matvælaseðla
fyrir næsta skömmtunar-
tímabil hófst í gærdag í
Hótel Heklu. Seðlarnir verða
afhentir þar frá kl. 10—6 í
dag og á morgun.
Handíðaskólinn. Myndlista- og
kennaradeildirnar taka til starfa
1. okt. n. k. Nemendur mynd-
listadeildajinnar maeti í, skólan-
um .þann dag kl. 13 og nemend-
ur kennaradeildarinnar sama dag
kl. 16. Aðrar deildir skólans taka
til starfa um og /'ftir miðjan
október. Verður , nánar tilkynnt
síðar.