Þjóðviljinn - 29.01.1946, Blaðsíða 6

Þ J 6 B ¥ ! L J I N N
Þriöjudagur 29. jan. 1946.
Hesturínn úrsmiðsins
Hann var alltaf kallaður úrsmiðurinn. En hann
var úrsmiður frá þeim tímum, þegar stórar slag-
klukkur með þungum blýlóðum, máluðu ártali og
fangamarki voru á öllum sveitabæjum. Nú voru
gömlu klukkurnar komnar í ruslakistuna, en í
þeirra stað fíngerðar klukkur, sem gljáði á, og-
enginn skildi neitt í, nema lærðir úrsmiðir í kaup-
stöðum. Þess vegna var gamli úrsmiðurinn til
einskis nýtur nú orðið. Það var þó helzt, að leitað
væri til hans, þegar hunangið var tekið úr býkúp-
unum og á vorin, þegar féð var rúið.
Það var sjón að sjá hann, þegar hann kom
skröltandi í vagnræflinum sínum eftir holóttum
veginum og klárinn hökti á undan með hangandi
höfuð.
Vesælli skepna en þessi klár var ekki til í
sveitinni. Hann var ekkert nema skinnið og bein-
in. Og hann var svo stirður í hreyfingum, að hon-
um lá við falli í hvert skipti, sem hann sneri sér
við.
Gamli úrsmiðurinn var sjálfur mesta skar.
Hann sat í keng framan á vagninum í götóttum og
óhreinum vaðmálsfötum. Augun og kinnbeinin
voru það eina, sem sást af andlitinu. Skeggið huldi
neðri hluta andlitsins, en húfugarmurinn náði
niður á enni.
Jóhannes V. Jensen:
GUÐRUN
I.
WtM

ÞETTA
Málarinn: — Hvað ætlið
þér að standa héi tengi og
glápa á myndina mína. VÚj-
ið þér gera svo vel og fara
til vinnu yðar?
Aðkomumaðurinn: — Eg
átti að rífa hjallinn, semþér
eruð að mála.
*
Gesturinn: — Hvað er
þetta Magnús. Ert þú orð-
inn þjónn hér?
Þjónnínn: — Það er ekk-
ert að skammast sín fyrir.
Eg borða ekki hérna.
Sá skólagengni: — Dá-
samlegt er að hugsa sér
hringrás efnanna. Engina
hlutur í veröldinni verðui
að engu------.
Vinur hans: — Þetta hef
ég alltaf vitáð. Þáð sem
konan mín tekur af aldri
sínum, bætir hún við aldur
vlnnukonu sinnar.
*
Frúin: (Hefur ráðið til sú'
unglingspilt til að hjálpa ti!
við heimilisstörfin) — Hef-
urðu nokkumtíma sópað
gólf?
P lturinn: — Eg var götu
sópari eitt ár og sópaði svo!

áv
rösklega, að fólk sá ekki
handa sinna skil.
Frúin: — En ertu barn-
góður?
Pilturinn: — Eg hef verið
bamfóstra í tvö ár og þáð lá
svo vel á börnunum allan
þann tíma, að aldrei heyrð-
ist mannsins mál 1 húsinu.
Frúin: — En þú ert lík-
lega laginn við að kveikja
upp eld?
Pilturinn: — Hvernig þér
talið! Eg sem hef þrisvar
verið tek!nn fastur fyrir í-
kveikjur.
Hún: — Farðu til Ame-
ríku og reyndu að ná þér í
einhverja bandvitlausa millj
ónamey.
Hann: — Hvers vegna
þarf hún að vera bandvit-
laus?
Hún: — Já, annars þýddi
náttúrlega ekki að reyna.
*
A: -— Það er margt ólíkt
með skyldum. Við erum
þrír bræðurnir. Tveir em vel
gefnir, en einn ér hreinn
og beinn fábjánT.
B: — Hvaða atvinnu hafá
þeir, þessir tveir bræður þíii
ir?
Vekjaraklukkan hamasL
meö heilaklúfandi hávaða
— og draumurinn er búinn.
Ófreskjan stendur á komm-
óðunni hinum meginn, seit
bar af ásettu ráði, svo aö
mg'n önnur ráð veröi fyrir
hendi en að stökkva upp úr
rúminu og þagga niður í
henni, þar sem hún stenöur
gleitt á tveimur mjóum, fót
um, hristist og skelfur e'ns
og ístmbelgur með klukku-
kífu í staðinn fvrir brjóst-
hlíf og vekjarabjöllu í stað-
inn fyrir höfuð.
Upp úr rúminu! ófreskj-
an er gr'pin, þaggað niður
í henni, eða henni stungið
und!r sæng'na. Hún þagnar
stynjandi og tístir lágt —
e'n mínúta yfir ---.
Þá er skriðið upp í rúm-
ið aftur, til að njóta hlýj-
unnar einni mínútu lengur.
Ó, hvað væri gott að mega
sofa! Værðin streymir um
allan líkamann og eitt
augnablik líður----. Þá er
stokkið á fætur, sænginnl
sparkað til fóta og sezt með
vesældarlegum geispa á rúm
stokkinn. Þunglynd mann-
vera, en vakandi, þrátt fyrir
allt.
Það er kominn morgunn.
Lífsbaráttan hafin!
— Þessu fór fram í hverju
húsi, í stofum, háaloftsher-
bergjum, vinnukonuher-
bergjum og alls staðar, þar,
sem ungmenni áttu he;ma
og urðu að vakna til þess
að fara í skóla, á verkstæði
eða skrifstofu. Lífsbarátta
þeirra er að hefjast og morg
unstundin er þeim ekki
mild.
Skömmu seinna eru þau
öll komin í spjarimar, hafa
fengið sér hressingu og
hjóla rösklega að heiman,
áleið’’s til vinnu sinnar og
smeygja sér inn í reiðhjóla-
þvöguna, sem rennur eftir
götum Kaupmannahafnar \
hverjum morgni úr úthverf-
unum inn í miðborgina.
Svona hringdi klukka í
kvistherbergi nokkru í
gamla borgarhlutanum útj
við Kristjánshöfn. Þar átti
heima ung skrifstofustúlka
að nafni Guðrún Kristen-
sen.
Hún opnaði augun undir
eins og heyrðist til klukk-
unnar og steig upp úr rúm
inu, eins og hún hefði verið
glaðvákandi. Vísarnir á
klukkunni stóðu Ióðréttir,
Hún var sex.
' Guðrún i þurfti ekki áð
véra komin á skrifstofuna
fyrr en klukkan 9. En húri
varð að fara snemma á fæt-
ur til þess að geta lokið því
dagsverki, sem hún hafði |
sett sér. Morguninn var
eini tími dagsins, sem hún
átti alveg sjálf og gat notiö
ótrufluð.
Guðrún smeygir sér úr
náttkjólnum, tekur flatbotn
aöa zinkbaðkarið, lætur það
á gólfið framan við þvotta-
borðið, stígur upp í það og,
grípur vatnskönnuna. Hún|
hlífir sér ekki v:ð skelfing-^
unni en steypir úr könn-
unni yfir herðarnar, án þess
svo mikið sem að súpa hvelj;
ur. Þannig pyntar hún sig
vægðarlaust 'á hverjum
morgni. En þegar hún hef-
ur þurrkað sér rækilega og
fast með handklæði, roö'nar
hörundið og henni verður
hlýtt. Þetta borgar sig, bara
þegar það er afstaðið, og
bað er léttir að hugsa til
þess, að nú er því lokið í
þetta skipti.
Hún gengur til og frá í
herberginu, áður en hún
klæðir sig. Það kemur af
sjálfu sér. Henni er svo
hlýtt, og hún hefur nógan
tíma. Hún hitar sér mjólk,
býr um rúmið sitt og tekur
sér sitt af hverju fyrir hend
ur, Hörund hennar er
hreystilegt og rauðleitt í
hreinu morgunloítinu, sem
berst inn um opinn glugg-
ann. Þetta er í febrúarmán-
uði, en veðrið er mátulega
svalt fyrir hana. Guðrún
þrífst betur 1 kulda en hita.
Hún drekkur mjólk og
borðar brauð með, annars
hugar, gengur að kommóð-
unni, leitar í saumakörf-
unni, sezt niður v:ð að
sauma og tekur þá eftir því,
að fingurbjörgin er það
eina, sem skýlir líkama
hennar. .
Hún ber finguma ótt v'ö
saumana og eftir litla stund
er verkinu lokið. Enn er
hún annars hugar og bítur
sundur nálþráðiim. Hún
lagfærir ýmislegt í herberg-
inu og talar við sjálfa sig,
án þess hún hafi hugmynd
um. Hún veit ekki af því, að
hún er til, fremur en gró-
andi jurt.
Hvað veit biman, sem ligg
ur ale!n í hýði sínu? Hátt
uppi í Ruwenzoris-fjöllun-
um, ofar en skógur þrífst,
vaxa körfublóm og lobeliur,
sem eru á stærð við pálma.
Langt inni í Afríku, uppi á
fjöllum, þar sem jökulsvali
og hitabeltissólskin mætast.
váxa skógar sem ekkert
mannsauga sér.------- Þann-
ig er ung kona, þegar hún
er í eirirúmi, gleymd sjálfri
sér og Öðrum.
Lindin var fyrsti spegill
konunnar, og hvar sem speg
ill er, lítur konan í hann.
Guðrún speglar sig og færir
spegilinn á ýmsa vegu, því
aö hann er lítill, en Guðrún
sjálf er stór.
Fyrst lítur hún á andlitið,
lætur sér fátt um finnast og
hleypir brúnum. Þaö genr
myndin í speglinum líka.
Dómgreind hennar og útlit
eru aö vega salt.
Hún hefur víðar nasir og
þar af leiðir, að hún virð st
ör, athugul og viö öllu búin,
hvert áugnablik. Hún er
stóreyg og bereyg. Og aug-
un eru fagurblá. Hárið er
aftur á móti ekki sann-
danskt. Það er hvorki gult
né rautt og því síður gló-
bjart. Líkast er það mjöl-
poka á litinn. Þetta er nefni
lega einhver míllilitur, sein
enginn tekur eftir. Það er
dekkra niðri við hársvörð-
inn, því að Guðrún er vön
að vera berhöfðuð úti. Og
slétt er það, eins og fax á
hesti. Hún er stuttklippt, og
henni dettur hvorki í hug
að láta lita það né liða. Hún
bara greiðir það lauslega
öðru hvoru. Nú var kven-
fólk reyndar farið að láta
hárið vaxa.
Munnfríð er hún ekki.
Munnurinn er of stór og var
irnar fölar, eins og henni
hafi nýlega verið tekið blóð.
Henni hefur stundum verið
strítt á því, að ekki dygði
að kvssa hana minna en
þrjá kossa — og hún gæti
meira að segja gleypt menn
alveg.
En Guðrún tekur þetta
ekki nærri sér. Hún man
bað, síðan hún var lítil, áð
öllum varð fyrst litið á
munninn á henni. Hún
reyndi þá að draga hann
saman, og á elztu myndun-
um, sem til eru af henni,
hefur hún sett stút á munn
inn. En begar hún er á
gangi úti nú orð’ð, eða er að
vinna, þá breiðir þessi stóri
rnunnur úr sér eft'r vild, og
bá finnst henni stufidum
fólk veita því eftirtekt, hvað
hann er stór. Guðrún hrist
ir höfuðið framan í spegil-
myndina, og myndin hristir
höfuðið framan í hana.
Hún hefur óskemmdax
tennur. En þær eru of stór-
ar. Framtennurnar mætast
og þegar hún bítur þeim
saman, minnir hún á úlf-
ynju. Þáð er óréttlátt, að
hún skuli hafa svona munn
og svona tennur, því áð hún
er þó sannarlega ekki gráð-
ug og ber sér, satt að segja
ekkert til munns fram yfir.
það, sem brýnasta þörf kref
ur. Guðrún hugsar néfni-
lega ekki um annað en
vinna fyrir sér. s