Þjóðviljinn - 17.03.1946, Qupperneq 5

Suimudagur 17, marz 1946
Þ JÓÐ VIL JINN
Víðsjá Þjóðviljans 17, 3, /46
* í BANDARÍKJUNUM hef-
ur verið smíðuð flokkunarvei,
sem með „rafmagnsauga" get-
ur flokkað mikið magn af
kartöflum, baunum, kaffibauu
um o. þ. h. og skilið hinar
skemmdu frá óskemmdum.
* SUN LIFE tryggingarfé-
lagið í London tilkynnir að
líftryggingar frá því gildi
framvegis ekki,. ef hinn
tryggði bíði bana af kjamorku
sprengjuárás. Einn forstjóri'
félagsins skýrði frá því, að ef
ein kjamorkusprengja féili á
London, myndi félagið verða
að borga 15 millj. króna. Und
antekning þessi á þó aðeins j
við nýjar tryggingar, þar sem
óheimilt er að breyta eldri
tryggingaskírteinum.
k DE VALERA hélt nýlega
ræðu, þar sem hann krafðist
þess, að norðurhémð írlands,
sem Englendingar stjóma,
væru sameinuð Eire. Hann sló
því föstu, að Eire væri sjálf-
stætt lýðveldi, sem viður-
kenndi ekkert vald æðra þjóð-
imii sjálfri.
* PÓLITÍSKIR FANGAR á
Spáni em um 200,000 að tölu.
I Madrid einni eru 15 fangeisi
með 20,000 föngum.
FultonsræÖa Churchills
Þeir, sem fylgzt hafa með
Morgunblaðinu vita, hve
smátt hefur verið tínt til af
ummælum erlendra blaða
um ísland. Þetta hefur verið
eitt aðalefnið í skrifum Vík-
verja, og tilefnið ekki þurft
að vera stórvœgilegt, til þess
að mikill belgingur yrði úr.
Nú bregður svo við, þegar
víðlesið bandariskt blað flyt
ur níð og róg um íslenzk
sjálfstæðismál og íslenzku
þjóðina, lýsir Víkverji því yf-
ir að blaðið og greinarnar
séu hvorttveggja svo ómerki-
legt, að ekki taki því að minn
ast á þær. Þetta er síðan í-
trekað í leiðara Morgunblaðs
ins, og bœtt við þeirri áminn
ingu að rétt sé að skrifa var
lega um utanríkismál.
*
Þessi afstaða blaðsins er
sérstaklega grunsamleg, sök-
um þess að nœr hvern dag
berast fregnir um vaxandi at
hygli er greinar Mr. Conway
vekja, t. d. var skýrt frá í
gœr, að Kaupmannahafnar-
blöðin birtu mikið úr þeim.
Er mjög óheppilegt, að ekki
sé tekið dýpra í árinni, ef
þvœttingur Mr. Conways er
látinn flæða land úr landi, án
Hinn 5. ma,rz jiélt Churc-
hill mikilivæga stjórnmála-
ræðu i Fulton, Missouri.. Síð-
ustu daga hafa heimsblöðin
teklð raeðuna til meðferðar
og að sjálfsögðu má ekki.van-
meta gildi hennar. Churc-
hill er áberandi maður í sögu
vorra tíma og hefur ekki.
dregið sig í hlé, þó hann kjósi
að fara dult. Framkcma hans
er ekki eins fáguð og snjöll
og áður, hann fer jafnvel
idaufalega að. En útkoman
verður einmitt sú, sem hægt
er að vænta, þegar Churchill
er á ferðinni. Er hofmennsk-
an svo mikifvæg ef vel er að
gáð? Alþjóðastjóramál eru
ekki listdans, og litlu skiptir
hvernig leikarinn dansar,
hvort hann er lipur eða
klunnalegur, rnest er um vert
hvað dansinn merkir. Til-
gangurinn er enn hinn gamli,
— eins þó Bevin sé við völd:
Vakin skal tortryggni gegn
Sovétríkjunum, ótti við í-
myndaðan ,,ágang“ Sovétrikj-
anna, skipulögð ríkjabanda-
lög til að gera grannþjóðir
vorar á suðurlandamærunum
civirweittar, en einmitt þar
er nú allt í óvissu.
Ræða Churchills var byg'gð
þannig: Sovétríkin annars-
vegar og Bandarókin og Bret-
land hinsvegar eiga ólíkan
og ósættandi hugmyndaheim.
Scvétríkin hafa kúgað Aust-
ur-Evrópu, frelsinu stendur
hætta af veldi þeirra, engil-
saxneski kynstofninn er há-
bong frelsisins og sá kynstofn
ætti þess vegna að sameinast
í stórkostlegu hernaða.rátaki
til að stöðva með valdi „út-
þennslu" Sovétríkjanna og á-
róður.
Ghurchill ber saman Aust-
ur-Evrópu við þær hamingju-
scmu þjóðir, er njóta föður
legrar handleiðslu brezku
stjórnarirma-’. Churchill tel-
ur þá handle'iðslu þýða þau
frumatriði frels'sins, er hvert
heimilj ætti að njpfa.
Erfitt mun að halda því
fram að fóíkið á heim'lum
Bombayborgar, í Ðelhi, Alex-
andríu, Kalkúttu eða Kairo
njóti öðrum fremur þæginda
og „frelsis", en þar um slóðir
búa eteki aðeins tugir heldur
bundruð milljóna manna
'úhdir brezkri stjórn. — Mr.
Churchill gerir sig emnig vel
ánægðan með það frelsi og
öryggi einstaklingsins sem
ríkir í kringum „;heimili“
Spánverja. Hvergi í hinum
innlblásna lofsöng Churchills
Það er fyrri ræða Churchills í Bandaríkja-
förinni sem hér er svarað af heimskunnum
rússneskum sagnfræðingi, Evgene Tarle. Birt-
ist fyrri hluti greinarinnar hér, en síðari hluti
verður birtur í næsta blaði.
Evgene Tarlé hefur m. a. ritað tvær stór-
merkar bækur um Napóleonstímabilið, er báð-
ar hafa verið þýddar á ensku. Annað er ævi-
saga Napóleons en hin fjallar um innrás Napó-
leonsherjanna í Rússland 1812.
til frelsisins var neitt styggð-
aryrði um spánska glæpa-
mannaveldið. Það hefði held-
ur ekki verið viðeigandi að
hann hefði talað illa um
Franco, er neyddur var upp '
á spönsku þjóðina af Hitler,
Mússolini og Plymouth lá-
varði og pyndir enn þúsund-
ir af píslarvottum, því hann
hefur verið studdur af styrkri
hönd Churchills. Það er nú
skjallega sannað, að Franco
taldi óhjákvæmilegt að hann
færi tafarlaust frá ef til
kæmi að hinar „frelsisunn-
andi“ þjóðir sigruðu.
Churchill sagði ennfremur,.
að það sé ekki verkefni
þeirra að blanda sér í innri
mál landa, sem þær hafa ekki
s grað d stríðinu. Ekki var
Grlikkland sigrað af Bretum,
sem þó þutu upp með vél-
byssur cig gripu jafnvel til
flotafallibyssna í því skyni að
neyða upp á grísku þjóðina
hinni fasistísku konungs-
stjórn, sem hún hatar! Eitt
sinn réttlætti Churchill notk-
un vopna og hernaðaríhlutun
í Grikklandi með þeirri full-
þess að honum sé opinberlega
mótmœlt af íslenzkum stjórn
arvöldum.
Hvers vegna er Morgun-
blaðið feimið við greinar Mr.
Conways?
Blóðbönd milli Bretlands og
Norður-Ameráku eru óum-
dpilanleg og ást Breta á nán-
um frændþjóðum og ríkum
ættingjum virðist Churchill
sjálfsögð.
En hann er svo sögufróður
að furðulegt er að hann skuli
ekki m'nnast staðreynda um
sambúð Rússa og. Bandaríkja
manna, sarn sagnfræðingar
iiafa fyrir löngu bent ræki-
lega á.
Samskipti Breta og Banda-
ríkjarnanna hefjast með átta
ára miskunnarlausum hern-
aði, er Bretar gerðu allt semt
í þeirra valdi stóð til að efla
yald s'tt yfir amerísku ný-
lendunum. Að loknum þeiim,
kafla sambúðarinnar kom
nýtt stríð, Bretar bundu endi
á hernaðarihlutun sína, semi
ekki átti aðra orsök en á-
girnd, með því að brenna:
höfucborg óvinanna, Wash-
ingtón. Með sömu hiklausui
markvísi og stöðugu við-
leitni sem Churchill dáir svo
í ræðu sinpi er hann talar uiTjn
landa sína, tók Palmerston:
lávarður um miðja 18. öld
fjandsamlega og ögrandi af-
stöðu gegn stjórn Bandaríkj-
anna, er þurfti að beita öll-
um ráðum til að forða ríkinu'
frá hruni. Ensk stjórnarvöld
styrktu af alefli skilnaðar-
viðleitni þrælahaldara Suður-
ríkjanna í afturhaldsuppreisn'
þeirra gegn Lincoln. lausnara
Negranna.. Þaímig hefur oltið
á ýmsu um sa.nbúð Bretlands
og Bandaríkjanna.
Hms vegar þekkjast eng-
slík dæmi úr. samskiptum
yrðingu að Grikkland væri
mikilvæg Miðjarðarhafsstöð
fyrir Breta og þess vegna
þyrfti að hafa þar brezkan
her hvað sem tautaði. Grikk-
ir vissu eikki hvað þeir áttu
að halda. Þeir þóttust byggja
grískt þjóðríki en ekki brezka
Miðjarðarhafsstöð. Og fyrst
þe'r þrjózkaðust við að skilja
var ekki annað ráð en hella
yfir þá fallbyssukúlum frá
herskipum. Hinar enskumæl-
andi þjóðir verða að löía
stjórnast af markvissri hugs-
un um markmið sitt og skýr-
um ákvörðum’ 'i. segir ræðu-
smllingurinn Þ’á Fulton. Satt
er það, að Gr.'kkir hafa feng-
ið að finna hinn lofsverða
skýrleik og festu ákvarðana
Churdhills. Hvað gæti verið
s'kýrara en látlaus skothríð
á kröfugöngur (einkum ef
þátttakendur eru óvopnaðir).
Ohurdhill sagði eitt sinn að
enginn gæti reiknað út hið
ægilega magn þjáninga mann
anna. Nú í hita áróðursins
hefur Churchill hvorki tóm
né löngun til að minnast
hinna ægilegu þjáninga sov-
étþjóðanna, — þjáninga, sem
björguðu Evrópu, þó brezki
forsætisráðherrann hefði eitt
sinn haft áhuga á slíku, enda
hafði hann þá ólíkt m!nni
tíma til að sökkva sér niður í
heimspekiihugleiðinigar en ná.
Allar þessar röksemdir
krýnir iþó yfirlýsing Cburc-
hills um hið hamingjusama
líf allra . þegna hans hátign-
ar Bretakonungs, sem eins
og kunnugt er, eru verndaðir
af magna carta, habeas corp-
us og öðrum mikLuim rétt-
indaskjölum. Öll þessi mann-
réttindi eru að sjálfsögðu. í
giLdi í öllum brezkum lönd-
um. Án þess að depla augun-
um sagði ræð;usn?llingurinn:
í öllum löndum brezka heims-
veldisins.
En þetta allt er ekkert ann-
að en frómt forspjall . að
merg málsins. Þessa fróirpa.
yfirskins er einkanlega þörf
þegar fyrirætlanirnar eiga
Lítið skylt við háfleygar sið-
gæ.ð.ishugmyndir og guðsótta.
, Vér skulum skyggnast. bak
við þetta hugsjónafortjald og
athuga þá. fyrirætlun, sem
vakir fyrir Churchill í Ame-
ríkuför hans, hvert er það
hlutverk, sem hann hefur (og Napóleoni þriðja, er;
leikið í stjórnmálum, síðan 1 studdu þrælaeigendur Suður-
hann lét af stjórn. ' | ríkjanna í hinni miskunnar-
Churchill er að . hvetja lausn vrpnabaráttu-
Bandaríkin til að gera taf- j Einn af niðjum Fox flota-
arlaust hernaðarbandalag við foringja. þess er kom í opin-
Bretiand sem mótvægi gegn bera þakkarheimsókn tif
Sövétríkjunum. j Rússlands 1867,. gat þessa ný-
Þess hefur þegar verið get-, lega í blaðaviðtali Hinar*
ið (í Bandaríkj-unum en ekkijhlýju viðtckur er bandaríska
Bretlandi), að í þeim framtíð; fiotade.'ldin fékk, eru enn í
arátökum. sem Churchill j minnum úr. 'oar. Þessi vinsami
reynir eftir megni að koma.lega sambúð ríkjanna var
m
Rússlands og Bandaríkjanna.
Sambúð þessara landa hefur
alltaf verið vinsamleg. Meira1
að segja. á tímum borgara-
styrjaldarinnar, mesta hættu-
tíma Bandaríkjanna, var
Rússland eina stórveidið, sem!
tók afstöðu gcgn Palmerston
af stað, ætlar hann sýnilega, síður en svo eini tengiliður
Bandaríkjunum en ekki Br.et- j rússnesku þjóðarinnar vi5'
landi aðalhlutverkið. Hvað, Bandaríkm. — Hinar á-
snertir Bretland er Churchill j gætu r ússnesk.u bókmennt-
.yfirlætislaus, og væri senni-j .r, rit Tols.tojs, Dostojevskísi
lega ánægður með að Bret-jog Tjekoffs eru í hávegunai
land léki hlutverk sem nefna höfðri Bandarikjunum nú, eni
mætti frumkvöðul. Hann1 mörcum áratugum áður eni
segir þetta ekki berum. orð- .r.it .Rússanna voru lesin í
um, en af ræðu hans má ráða j Boston. New York og Sani
að allt hið illa, sem hann Francisco, voru snilldarrití
sakar Sovétríkin um snerti, Edgar Ailans Poe lesin og
hagsmuni Bretlands en ekki
hagsmuni Bandaríkjanna.
Hann virðist helzt vilja hafa
það þannig: Einihvern veginn
hafa Sovétríkin móðgað Bret-
land, og því eiga hinir elsk-
uðu bræðui’ Breta handan
hafsins, tafarlaust að þjóta til
hjálpar sjóðandi af heift.
numin í Moskva, St. Pétui*s-
borg, Saratoff og írkútsk.
Rússnesk myndlist og tónlist
hafa jafnan verið vinsæl í:
Bandaríkjunum og afrek
Bandar'.kjamanna í idsindumi
og verkfræði vakið hrifningx*
í landi voru.
(Niðurlag næst). :