Þjóðviljinn - 17.09.1946, Blaðsíða 1

11. árgangur.
Þriðjudagur 17. sept 194ö.
210. tölublað.
Færeyingar samþykkja sambandsslit við Dani
.1
Vesturveldin hugsa
aðeins um valdaað-
stöíu sína við Mið-
jarðarhaf
Á friðarráðstefnunni í Par-
ís í gær flutti dr. Kardelj,
fulltrúi Júgóslava ræðu um
framtíð Trieste.
Hann kvað það augljóst af
tillcgum Vesturveldanna, að
þau létu sig engu skipta h'ags
muni Júgóslava, Triestebúa
eða ítala. Það e.na, sem fyr-
ir þeim vekti, væri að vernda
forréttindaiaðstöðu sína við
Miðjarðarhaf. Um tillögur
Breta til stjórnskipunarlaga
fyrir Trieste sagði hann, að
þær ættu lítið skylt við lýð-
ræði, þarfir Triestebúa eða
frelsi yfirleitt. Líktust þær'
mest nýlendustjórn Breta, ^
þar sem landsstjórinn væri,
einræðisherra en íbúarnir
réttlausir. Tillögur Júgóslava
og Sovétríkjanna væru á þá
lund, að stjórn borgarinnar
skyldi vera ábyrg fyrir þingi,
kosnu af íbúunum.
@Síl8É»&fW**
r
þjóðaratkvæðagreiðslomii fylgdo
5633 skilnaði m 5453 sambandi
I þjóðaratkvæðagreiðslunni í Færeyjum á sunnudag-
inn voru 5633 atkv. greidd með sambandsslitum við Ðan-
mörku en 5458 með áframhaldandi sambandi. Knud Krist-
ensen forsætisráðherra Dana hefur lýst því yfir að danska
stjórnin muni standa við orð sín og virða yfirlýstan sjálf-
stæðisvilja Færeyinga.
Þjóðaratkvæðagreiðslan j
snerist um það, hvort Fær-
eyingar skyldu slíta sam-í
a
Pólverja
Molotoff hefur lýst því yf-
ir, að ekki komi til mála að
endurskoða vesturlandamœri
Póllands eins og Byrnes
stakk uppá fyrir skömmu.
Sagði Molotoff þetta í gær,
í yfirlýsingu til pólsku frétta
stofunnar- Hann kvað Stalin
Attlee og Truman hafa sam-
þykkt þessi landamæri í
Potsdam og enginn hefði
hreyft mótmælum, er Þjóð-
verjar voru fluttir brott af
landsvæðunum, sem Pólverj-
ar fengu.
Dagsbrúnarmenn!
Fylkið liði í kvcld
Dagsbrúnarfundurinn sem kjósa á full-
trúa á Alljýðusambandsþingið hefst í kvöld
kl. 8,30 í Iðnó.
Sundrungaröflin í félaginu, undir for-
ustu Alþýðublaðsklíkunnar og þjóna Vísis-
liðsins hyggjast nú að reka erindi heild-
salavaldsins með því að bera fram sprengi-
lista í Dagsbrún. Þarna eru að verki sömu
mennirnir og nafnkunnastir voru fyrir
klofningsstarfsemi sína og skemmdarstarf
í félaginu en sem Dagsbrúnarmenn þá ráku
af höndum sér.
Dagsbrúnarmenn! Viljið þið láta menn
ina sem leiddu mestu niðurlœginguna yfir
Dagsbrún komast til valda aftur í félagi
ykkar.
Dagsbrúnarmenn! Þið hafið œtíð verið
reiðubúnir til að standa vörð um eininguna
og velferð félagsins. Fjölmenmð í kvöld og
mœtið stundvíslega.
bandinu við Danmörku eða
halda sambandinu áfram
með nokkrum breytingum
frá því, sem nú er.
Árangur langrar baráttu
Þessi ákvörðun Færeyinga
um að taka stjórn allra mála
sinna í eigin hendur er árang
ur langrar sjálfstæðisbaráttm
Þrír stjórnmálaflokkar í Fær-
eyjum fylgdu sambandsslit-
um þ. e. r'ólkafiokkurinn,
Sjálvstýrissósíalistar og Sjáiv
stýrisflokkurinn. Sósíaldemo-
kratar og Sambandsflokkur-
inn vildu ganga að tilboði
Dana um nokkuð aukna
sjálfsstjórn.
Straumur til
vinstrií
Kosningarnœr í Svíþjóð
sýna, að straumur kjósend-
anna liggur t'il vinstri, frá
íhaldsflokknum til frjáls-
lyndra og frá sósíaldemokröt-
um til kommúnista.
Ekki höfðu borizt nákvæm
ar fréttir af kosningaúrslitun
um í gærkvöldi, en víst er,
að kommúnistar, frjálslyndir
og bændaflokkurinn hafa unn
ið á, en íhaldsmenn og sósíal-
demokratar tapað. Stokk
hólmsútvarpið sagði í gær, að
sósíaldemokrötum stæðu nú
opnir tveir möguleikar: hefja
samvinnu við kommúnista
eins og Wigfors fjármálaráð-
herra vill eða við bændaflpkk
inn eins og Per Albin Hanson
forsætisráðherra vill.
Áminiiir öryggis-
ráðið Grikki?
Öryggisráðið hélt fund í
gœr og rœddi um Grikklands
málin.
Gromyko, fulltrúi Sovét-
ríkjanna lagði til, að ráðið
áminnti Grikklandsstjórn um
að hætta að æsa til landa-
imæraárekstra við Albani og
að kúga þjóðernisminnihluta
í Grikklandi. Ráðið kemur
samian aftur í dag og verður
Gromyko þá í forsæti-
Wallace mun berjast
áfram gegn stefnu
Byrnes
Henry Wallace verzlunar-
málaráðherra Bandaríkjanna
sagði í yfirlýsingu til blað-
manna í gcor, að hann stæði
fast við það sem hann sagði
í ræðu sinni á föstudag.
Hann kvaðst vita, að hann
væri á öndverðum rneiði við
Byrnes utanríkisráðherra, en
hann myndi halda áfram að
vinna að réttlátum og varan
legum friði.
Bandaríkjablöðin segja, að
Truman forseti hafi beðið
mikinn álitshnekki fyrir
framkcmu sína. Fyrst sam-
þykkti hánn ræðu Wallace
en tók svo orð sín aftur
skömmu siðar. Lundúnablað-
ið „Times“ segir, að ummæli
Wallace um Sovétríkin séu
þörf andmæli gegn því bjána
lega Sovéthatri, sem gripið
hafi mikinn hluta af blöðum
og útvarpi Bandarikjanna.
Sovétskákmenn tíu og
hálfan vinning en
Bandaríkjamenn
fimm og hálfan
Önnur umferð á skákmót-
inu í Moskva var tefld um
helgina.
Hafa Sovétskákmenn feng-
ið tíu og hálfan vinning,
Biandaríkjamenn fimm og
hálfan en fjórar eru biðskák
ir.
Fararstjóri Bandáríkja-
manna talað; í útvarp frá
Moskva til Bandaríkjanma í
gær. Hann kvað hinn mikla
skákáhuga í Moskva hafa
vakið undrun sína. Það eina
sem hann gæti jiafnáð honum
við væri áhuginn fyrir hnet'a
leik í Bandaríkjunum, Múg-
ur og margmenni yrði frá að
hverfa vegna þess að allir
aðgöngumiðar að keppninni
væru uppseldir-
Um „dýrtíðarvanda
málið“
Tvær síðustu greinarnar í
grcinaflokki hagfræðinganna
Torfa Ásgeirssonar og Jón
asar Haralz um „dýrtíðar-
vandamálið" koma í blaðinu
á morgun og fimmtudag.
Yerðá" lierstöðva-
ar?
Alþingi hefur skyndilega verið
kallað saman, og getur ástæðan
ekki verið önnur en herstöðva-
málið.
Á aukaþingmu í sumar, er
Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn sameinuðust um að
fella tillögu um brottför liersins.
gaf forsætisráðherra svohljóðandi
yfirlýsingu:
„Ríkisstjórnin mun, svo fljótt
sem auðið er, liefja viðræður við
stjórn Bandaríkjaima um fullnæg
ingu og niðurfellingu liervernd-
arsaniningsins frá 1941 og öll at-
riði, sem máli varða í því sam
bandi, og gefa Alþingi skýrslu
um málið strax og það kemur
saman.“
Þjóðvilj. er kunnugt um að
engar opinb. viðræður hafa átt
sér stað milli ríkisstjórnanna um
þetta mál. En síðan aakaþingiiiu
var frestað (25. júlí s. 1.) hefur
lengst af dvalizt hér erindreki
Bandaríkjastjórnar, Mr. Cuni-
ming, og hefur átt viðræður við
ýmsa síjórnmálamenn borgara-
flokkanna. Hefur liann eflaust
rætt fyrst og fremst við forsætis
ráðherra, og má telja víst, að
það sé árangurinn af þeim við-
ræðum, sem mi eigi að leggja
fyrir Alþingi.
Herinn sýnist alls ekki
á förum
Síðan um alþingiskosningar, og
einkum síðaii aukaþingið var
háð, virðast. Bandaríkin liafa
fært sig liér æ meira upþ á
skaftið og gert ráðstafanir, sem
benda til þess, að þau ætli ekki
að kalla her sinn héðan. Efnís-
flutningar upp í Hvalfjörð, bygg-
ingar þar, braggaviðgerðir og
mannaráðningar til vinnu fram
á vetur, sýnir allt annað en það
að Bandáríkjastjórn ætli að
standa við loforð sín við íslend-
inga.
Hins vegar má gera ráð fyrir,
að ekki þyki fært að bera fram
kröfur við íslendinga á jafn ófyr-
irleitinn hátt og síðastliðið
haust. Mótmæli íslendinga hafa
kennt Bandaríkjunum gætnari
framkomu. Mr. Cumming mun
, hafa farið hyggindalegar að.
Nýir samningar munu
boðnir
| Hættan nú, felst í því, að
herstöðvakröfurnar verði dúl-
I búnar og herliðið einnig, að
beðið verði um samning, er
i lítur aðgengilega út, en þýðir
1 þó sama og herstöðvar og
herseta.
Sennilega leggja Bandaríkin
mesta álierzlu á að tryggja sér
Keflavíkurflugvöllinn. Hann á
að vera sá fangstaður, er veitir
þeim yfirráð íslands í næstu
styrjöld. íslendingar fengu áður,
frá öðrum aðila, sakleysisleg til-
mæli um lendingarstað fvr
flugvélar. Það var frá Þjóðve '-
um árið 1939, er þeir voru -1
hleypa af stað þeirri styrjöH,
sem nýlega er afstaðin. ísleiul-
Framhald á 8. síðu,