Þjóðviljinn - 25.02.1947, Qupperneq 4

4
þJÓÐVILJINN
Útg*fandi: SamelnlngarDokimr alþýðu — SósíallstaÐokcuriim
Ritstjórar: Krlstinn E. Andrésson, Siguröur Guömundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjamason
Ritstjóraarskrifstofur: Skólavörðust. 19. Símar 2270 og 7500
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, síml 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19 sími 8399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð: kr. 8.00 á mánuði. — Lausasölu 50 aurar
eint
Prentsmiðja Þjóðviljans h. S
£ru strætlsvugnarnir t|I að
sýna Sive iiægt er að reka
opinber fyrirÉæki illa?
Það er nú sannað og viðurkennt að rekstur strætis-
vagnanna er í svo fullkomnu öngþveiti að verra getur það
ekki verið.
Dag eftir dag og viku eftir viku hefur þetta nauðsynja
fyrirtæki verið að molna niður í höndum þess íhalds, sem
stjórnar bænum. Þegar það hefur verið krafið reiknings-
skapar, hefur til þessa ekki staðið á afsökunum, það hefur
verið sagt: innflutnings- og gjaldeyrisleyfi fást ekki fyrir
nýja vagna, og svo langt hefur þetta gengið að innfiutn-
ingsyfirvöldin hafa blátt áfram verið smánuð af forstjóra
strætisvagnanna og fyrrverandi borgarstjóra fyrir að veita
ékki þessi leyfi.
Sósíalistum í bæjarstjóm og bæjarráði hefur þótt þetta
furðuleg saga, þeir hafa ekki verið fáanlegir til að trúa
því að ekki væri hægt að fá innflutnings- og gjaldeyrisleyfi
fyrir strætisvögnum, og bent á að handvömm fyrrverandi
borgarstjóra og forstjóra strætisvagnanna væri um að
kenna. Nú er það komið á daginn "að Viðskiptaráð hefur
ekki lagt neinn stein í götu hinnar nauðsynlegu endur-
nýjunar strætisvagna, það hefur þvert á móti greitt fyrir
útvegun vagna eftir því sem í þess valdi hefur staðið, enda
bar því svo að gera.
Hvað veldur þá hinni fáránlegu framkomu íhaldsins í
þessu máli ?
Forstjóri strætisvagnanna og fyrrverandi borgarstjóri
eru staðnir að því að hafa sýnt frábæran aumingjaskap
í allri stjóm strætis^aganna, svo frábæran að öllum má
vera ljóst að báðir hefðu getað gert betur og báðir hefðu
gert betur ef þeir hefðu haft nokkurn áhuga fyrir því verki,
sem þeir voru að vinna. Þeðar þessar staðreyndir koma í
Ijós taka þeir þann kostinn, sem aumastur er, að kenna
öðrum.
Em þessir menn ekki vitandi vits að sýna hvað hSGgt
sé að reka bæjarfyrirtæki illa?
Það er erfitt að svara þessari spumingu öðru vísi en
játandi. Þeir íhaldsmenn, sem stjórna Reykjavík þreytast
aldrei,á að lýsa yfir þeirri bjargföstu skoðun sinni að all-
ur opinber rekstur hljóti að verða óhagkvæmari en rekst-
ur einstaklinga. Barátta þessara manna fyrir völdum í
bænum er fyrst og fremst háð til þess að koma í veg fyrir
aukinn bæjarrekstur, starf þeirra miðar fyrst og fremst
að því að taka ekki gróðamöguleikana frá hinum fáu stóm
atvinnurekendum. Er þá ekki öll afskipti þessara manna
og öll þeirra stjórn á opinbemm rekstri liður í þessari alls-
herjarbaráttu, gegn því rekstrarformi. Þessari spui'ningu
er naumast hægt að svara nema á einn veg þ. e. játandi.
Strætisvagnarnir eru gleggsta dæmið. Innheimtufyr-
irkomulag rafveitunnar er annað mjög gott dæmi. Er hægt
að sýna óglæsilegri mynd af opinberum rekstri, en þegar
aflestrarmaður rafveitunnar, aflestrarmaður hitaveitunn-
ar, aflestrarmaður gasstöðvarinnar, innheimtumaður raf-
veitunnar, innheimtumaðui- hitaveitunnar og innheimtu-
maður gasstöðvarinnar, samtals sex menn, mætast í einni
forstofu, og þessi sýning getur endurtekið sig ellefu sinn-
um á ári.
Nú hefur nýtt bæjarfyrirtæki bætzt í hópinn, það er
Þ JODVILJINN Þriðjudagur, 25, febr. 1947.
DORIAN GRAY
Fyrir skömmu var sýnd hér
myndin um Dorian Gray eftir
hinni frægu skáldsögu Oscars
Wildes. Eins og kunnugt er hélt
Dorian Gray æskufegurð sinni
og glæsileik þrátt fyrir siðspillt
líferni, en málverk af honum
breyttist í staðinn með hverju
afbroti sem hann framdi.
Því var þessi vísa ort um
kunnan Islending, sem er talinn
hafa glæsilegra útlit en innræti
hans bendir til:
„Útlit hans ber enga synd;
ekkert lát á brosi fínu:
Kannski á Loðinn líka mynd
leynda vel í húsi sínu“.
¥
ÞJÓÐKÓRINN
OG ÚTVARPIÐ
Sjúklingur á Landakoti send-
ir mér eftirfarandi:
„Það urðu mér sár vonbrigði
— og þannig mun fleirum út-
varpshlustendum hafa farið —
er dr. Páll ísólfsson lýsti því
yfir, að Þjóðkórinn liætti nú
störfum. Eg hygg, að hann hafi
verið mjög vinsæll hjá hlust-
endum enda. munu hafa heyrzt
raddir um það. Mig minnir, að
þegar dr. Páll í fyrsta sinn á
síðastliðnu hausti gladdi hiust-
endur með söng Þjóðkórsins,
þá liafi hann lýst því yfir, að
nú yrði í vetur eingöngu sung-
ið fjórraddað, og þótti mér það
stór framför frá því, sem áður
var
En svo liðu vikur og mánuðir,
að kórinn lét ekki til sín heyra.
Og svo kemur þessi yfirlýsing,
að nú syngi kórinn ekki meir.
*
ANNAN MANN
„Vel má vera að dr. Páll geti
ekki sinnt. þessu starfi lengur
vegna anna, en þá hvílir skylda
á Útvarpsráði að fela þetta öðr
um færum manni. Útvarpskór-
inn megum við alls ekki missa.
Þvert á móti verður að efla hann
og auka svo að hann standi sízt
að baki öðrum kórum landsins,
og láti til sín heyra. einu sinni í
viku, eins og háttur Þjóðkórs-
ins var fyrrum meðan hann
stai’faði með fjöri og áhuga.
Tónlisturflutningur Útvarps-
ins er að mínum dómi góður —
þar er eitthvað fvrir alla eins
og á að vera. Eitt þykir mér
þó á skorta — svo að vel sé —
og vildi að úr yrði bætt — og
bað er að tekinn yrði upp aft-
ur ,,óskalagatími“ séöi var einn
þátturinn í Lögum og léttu
hjal.
B. M.“
GÓÐ ÍSLENZKA
Þegar Westergaard-Nielsen
hélt fyrirlestra sína í útvarpið
s. 1. sumar, undruðust menn
stórlega, hversu mikið vald
hann háfði á íslenzkri tungu.
Menn gátu ekki skilið að það
væri danskur maður, sem tal-
aði slíka íslenzku. Það hefur
nefnilega löngum verið skoðun
manna hér á landi, að Danir
væru, því sem næst, gjörsneydd
ir hæfileikanum til að læra þetta
tungumál. En nú hefur annar
danskur menntamaður flutt út-
varpserindi á íslenzku með slík-
um glæsibrag, að sérhver íslend
ingur hefði getað verið stoltur
af.
★
MARTIN
LARSEN
r
Að vísu mátti heyra ofurlít-
inn danskan hreim í mæli sendi
kennarans, Martins Larsen, er
hann flutti erindi sitt um Suð-
ur-Slésvík s. 1. sunnudag, en
öll framsetningin lýsti svo næm
um skilning á eðli íslenzkrar
tungu, að maður gladdist við.
Auk þess var efnisskipanin með
afbrigðum góð og veitti mjög
nákvæma fræðslu um málefnið.
Við íslendingar kunnum vel
að meta það, er útlendingar
sýná slíkan skilning á tungu
okkar. Við erum stoltir af tung-
unni og þegar útlendir menn
virða verðmæti hennar á sama
hátt og við sjálfir gcrum, finn-
um við, að þar eru vinir okkar.
á skriístofu Vailtýs Stef-
ánssonar í f lýti, en
á söniu naglana voru hengd-
ir Churohill og Georg VI.
Seinasti yfirhoðari Valtýs
Stefánssonar er auðvald
Bandaríkjanna. Sennilega á
það engan jafn auðsveipan
lepp utan Bandaríkjanna og
þennan ritstjóra Morgunblaðs
ins, og nú hefur honum loks
tekizt að taka 'þátt í því
verki sem hann þráði mest:
að svíkja sjálfstæði lands
síns. Það er því ekki að
undra þott hann treystist til
að prédika ihatursofsóknir
gegn andstæðingum sínum
með 'kjarnorkuvald Banda-
ríkjanna að baki sér seni
gæti tortímt ótöldum ,»þjóð-
arúrþvættum“ í einu vet-
fangi.
Frá upphafi hefur Valtý
Stefánssyni verið laust um
tungutakið þegar hann þurfti
að svívirða íslenzka sósíal-
ista og kalila þá landráða-
menn. Það vakti þá ekki að-
eins fyrir honum að ata
sósíalista þeim auri sem
soralegastur er heldur engu
síður hitt að slæva menkingu
orðsins landráð svo að það
hefði glatað inntaki sínu
þegar ástæða var til að nota
það. Honum hefur mistekizt,
hvorttveggja. Orðið landráð
á .enn sína óhugnanlegu
merkingu með íslenzku þjóð-
inni, þá merkingu sem brenn
ur nú á Valtý Stefánssyni
og þeim alþingismönnum sem
verknaðinn unnu ólansdag-
inn 5. október 1946.
M HATA OG FYRÍRLITA
í Reykjavíkurbréfum sín-
um notar Valtýr Stefánsson
tækifærið að tappa af sér
illkvitni og vanmáttugri
heift heillar viku. Eftir því
sem málstaðurinn er verri
hefur hann minna vald á inn-
ræti sínu, og þeir sem vilja
kynnast honum eins og hann
er í raun og veru ættu að
lesa Reykjavíikurbréfið í
fyrradag. Það er ástæðulaust
að eltast við allan fúkyrða-
austur hans — það hefur ef-
laust farið hrollur um lesend
ur Morgunblaðsins, jafnvel
þá forstckbuðustu, eftir lest-
urinn — en- hann nær há-
maiki sínu í eftirfarandi setn
ingu: „Það er tryggð við hinn
íslenzka málstað, íslenzka
pjóðarsál (!)• að hata og fyr-
irlíta þjóðaarúrþvœtti eins og
leiguþý hins austrœna valds
á landi hér.“
„Þjóðarúrþvætti“ og „leigu
þý hins austræna valds“ eru
þær nafngiftir sem ritstjóri
Miorgunblaðsins velur ís-
lenzfcri alþýðu, þeim fimmt-
ungi íslcnzku þjóðarinnar
sem fylgir sósíalistum að
málum. Og það má segja að
nú komi Valtýr Stefánsson
til dyranna eins og hann er
klæddur, þegar hann prédik
ar hatursofsókn gegn þess-
um andstæðingum sínum.
Férill hans hefur verið þrot-
‘laus ofsókn gegn alþýðu
landsins og öllum þorra
í þjóðarinnar. Fyrstu yfirboð
[ arar hans voru Danir; bá
j hét máílgagn hans „danski
Moggi“, og sú nafngift var
sannmæli. En brátt kcm að
því að Bretar urðu Dönum
valdameiri hér á íslandi;
Iiambros banki náði tangar-
haldi á þjóðinni og Moggi
breytti um kenniheiti og
varð brezkur. En hin brezka
yfirstétt fullnægði innræti
Valtýs Stefánssonar aðeins
skamma stund, og þegar naz-
isminn brauzt til valda aust-
ur í Þýzkalandi var þessi
postuli hatursins ekki lengi
að finna það sem feitt var
á stykkinu. Þar eystra var
sannarlega fylgt því boð-
orði „að hata og fyrirl>íta“.
Þar voru sósíalistar hundelt
ir, pyndaðir og líflátnir,
sarntök alþýðunnar voru of-
sótt og brotin á bak aftur
— og með hverri nýrri frétt
sem barst um hatursofsóknir
nazistalýðsins óx aðdáun
Morgunblaðsiris og gleði Val-
týs Stefánssbnar. Nazista-
þjónusta hans hélzt óskert
þar til Bretar hernámu Is-
land — á þeim degi voru
myndirnar af Hitler og
Göring teknar niður
bæjarútgerðin. Það er bezt að vera við því búinn, að hún
verði rekin eins og strætisvagnarnir til þess að sýna hve
illa er hægt að reka opinber fyrirtæki.