Þjóðviljinn - 20.04.1947, Qupperneq 4

4
ÞJÓÐVILJINN
Sunnudagur 20. apríl 1947
þlÓÐVILJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Ritstjórnarskrifstofur: Skólavörðust. 19. Símar 2270 og 7500
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Frentsmiðjusími 2184.
Áskriftarverð: kr. 8.00 á mánuði. — Lausasöluverð 50 aur. eint.
I
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
- ____________________ -*
Helztu nauðsynjavörur Stefáns
Jótianns Stefánssonar
Aðeins eitt stjórnarblaðanna hefur tekið sér það verk-
efni að verja tollaálögur afturhaldsins.
Þó undarlegt megi virðast er það ekki Morgunblaðið,
það blað taldi framferði heildsalastjórnarinnar ganga
brjálæði næst, samtímis því að Sjálfstæðisflokkurinn barði
tollafrumvörpin í gegn á þingi. Sami hræsnissöngurinn
heyrist úr Framsók^iarhorni stjórnarherbúðanna, þar er
tollahækkuninni lýst sem vandræðaúrræði og bráðabirgða-
úrræði sem sé allt annað en Framsóknarflokkurinn vilji!
Við lestur þessara blaða mætti halda að Morgunblaðið og
Tíminn væru stjómarandstæðingablöð, að stjórnarflokkarn
ir Sjálfstæðisflokkur og-Framsókn sem börðu tollahækk-
unina í gégn og hafa enga aðra ieið séð í dýrtíðarmálunum,
væru þessum háttvirtu blöðum alveg óviðkomandi.
Þessi skrípaleikur aðalmálgagna Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknar blekkir engan, allir skynibornir menil á land-
inu vita hvaða flokkar samþykktu tollahækkunma, sam-
þykktu að ráðast fyrst að fólkinu sem minnst ber úr být-
um. En pílatusarþvottur Morgunblaðsins og Tímans segir
Bamt sannleika, — þann, að þessi blöð sem kalla þó ekki
allt ömmu sína, finna að málstaður heildsalastjórnarinnar
í þessu máli er óverjandi.
BÆ J ARPOSTI'RI M N
h—IBB■ ‘
UM HtJS A MIÐRI
GÖTU
G. F. E. skrifar um ferðalög
húsa eftir götum bæjarins:
,,í lögreglusamþykkt Reykja-
víkur eru ákvæði um það, hvar
bílar megi standa á götunum og
hvar ekki; sömuleiðis um það,
hve lengi bílar megi standa á
tilteknum stöðum. Hinsvegar
eru þar líklega engin ákvæði
um það, hversu lengi heil hús
megi standa úti á miðri götu,
enda varla við því að búast.
„Enginp gerir ráð fyrir því, að
árbakkinn fari að ferðast eftir
ánni.“
Samt virðist þess vera nokk-
ur þörf, að einhver ákvæði séu
um það sett, hve lengi menn
megi hafa hús sín á miðri götu
í Reykjavík. Það kemur fyrrr,
að hús eru flutt úr einum bæjar-
hluta í annan og oft taka slíkir
flutningar mjög langan tíma,-
orsaka umferðartruflanir og
valda ýmiskonar óþægindum.
★
HtrSFERÐALAG A
BERGSTAÐASTRÆTI
„Það er spurning, hvort ekki
ætti að láta lögreglusamþykkt-
ina mæla svo fyrir, að slíkir
flutningar megi aðeins fara
fram að nóttu til, og ekki skuli
leyfilegt að leggja af stað með
hús í slíka reisu, nema áður hafi
verið gerðar fullnægjandi ráð-
stafanir er tryggi, að húsin nái
áfangastað á einni nóttu.
Ástæðan til ofangreindra hug
leiðinga er sú, að núna, þegar
ég skrifa þetta, hefur hús eitt
allmikið staðið þvert yfir Berg-
staðastræti við Hallveigarstíg í
hartnær sólarhring. Eg veit ekki
hvert ferð þess er heitið en hún
gengur hægar en ástæða virðist
til. Húsið var komið þarna í
gærkvöld og síðan hefur ekki
verið við því hreyft, að því er
ég bezt fæ séð. Auðvitað hefur
það teppt alla umferð.
Er að furða þótt ég lýsi yfir }
fylgi mínu við það, að settár I
verði reglur, er banni mönnum t
að hafa hús sín á miðri götu
eins lengi og þá lystir?
G. F. E.“
¥■
VORÞANKAR
„Snæbjartur Vorland" sendir i
mér þessa vorþanka:
„Gullroðinn ský sveima yfir
skógardainum. Heiðríkjan er
er mild og tær í dag. Það er
komið vor í loftin blá, og bjark-
irnar í urðóttum klettahlíðun-
um farnar að rétta úr sér, eftir
snjóþungann, sem á þeim hvíldi
í vetur.
Hellunúpsáin niðar hljóðlát-
lega í gljúfri sínu skammt frá
bænum og fljótið úr Timbur-
valladal tekur við henni með
auknu voríjöri. Hátt yfir dalinn
gnæfir silfurbjartur fannþak-
inn tindurinn á Kambfellshnjúki
þar sem hnjúkablæimir streyma
þýðlega eftir klettaskorunum
og klakasprungunum, í leit að
vorgrónum rósum.
Þó að það séu enn nokkrir
dagar til sumars, skjóta
nokkrar sóleyjar upp kollunum
heima í hlaðvarpanum og gull-
víðistóðið á fitinni neðan við
túnið sýnir örfáa nýja knappa.
Einmuna veðurblíða eykur þrótt
þessarar æsku í gróðurheimin-
um og það er eins og hretin séu
alveg gleymd, eða ekkert eigi
mark á þeim að taka. Og" f jall-
drapinn í móunum kemur meira
að segja grænn undan vetrar-
fönninni.
*
RÖDÐ HAFS OG
SKÓGARDALS
„Og móabörðin hreykja sér
hátt yfir mýrina framan við,
sem er vatnsblá og full af krapa
elg. Neðar breiðast gráir sand-
ar stráðir einstökum snjófönn-
um og sjóðandi brim úti fyrir.
Rödd hafsins er annarleg. Dul-
arfull örlagaspá þýtur í gný
þess, er lognbrimið ólgar, og
mætir syngjandi vorboðanum í
niðum og blævi skógardalsins,
sem koma á fleygiferð niður yf-
ir mýrina.
Þarna fjarst úti í hafblám-
anum, þar sem himinn og sær
renna saman í titrandi tíbrá,
er vorið að koma. Er síldin og
þorskurinn líka að koma ? Á
einhverja kolla yddir suður við
Færeyjar. Og bjarmi og blámi
vorloftsins baða sýnina, eins og
á litmynd.
Snæbjartur Vorland.“

'k
Eitt blað stjórnarinnar ver tollahækkanirnar, birtir
grein eftir grein til að sannfæra lesendur sína um að verð-
hækkunin sé ekki árás á lífskjör og laun alþýðumanna, allt ■
slíkt sé tilbúningur úr Þjóðviljanum! Þó einkemiilegt megi
virðast heitir þetta blað Alþýðublaðið og er gefið út af
flokki sem heitir Alþýðuflokkur. Röksemdafærslan er, ef
hægt er, enn lakari en venjulega. I hita umræðnanna fyrir
nokkrum dögum varð ritstjóra Alþýðublaðsins það á, í
leiðara, að halda því fram að nær allar nauðsynjavörur al-
mennings væru undanþegnar tollahækkuninni. Honum var
bent á hve hæpin fullyrðing þetta var. En viti menn: í gær
kemur nýr leiðari í " Alþýðublaðinu og þar er það ,,sannað“
enn á ný að tollahækkanirnar séu ekki árás á lífskjör al-
þýðu, Stefán Jóhann hafi fært rök að því á fundi Alþýðu-
flokksfélagsins og aðalrökin eru þessi: „Allar helztu lífs-
nauðsynjar almennings eru undanþegnar tollahækkun-
inni.“
^ æfer
Somerset Meugham hefur skrif ,
„Bækur og þú“. Hann stiklar þar I
að bækling, sem hann nefnir
á stóru og telur upp þær bækur
sem eru mestar í heimi að hans
dómi og ráðleggur þeim, sem lít-
•inn tíma hafa til að lesa, að velja
sér hið bezta úr. Því miður get-
um við íslendingar ekki vaðið í
heimsbókmenntunum eins og
við viljum nema þeir, sem lesa
erlend mál, en hins vegar er
alltaf verið að bæta úr þessum
skorti. Það er ekkert vit í því að
býsnast yfir bókaflóðinu meðan
góðar bækur eru þýddar, en hins
vegar áettu bókaútgefendur að
Fyrir hverja eru svona skrif? Hverjum er ætlað að
trúa þessu. Á hverjum degi koma tilkynningar í útvarpi
og blöðum um verðhækkanir á vörum sem keyptar eru
á hverju alþýðuheimili. Einu vörurnar, sem imdanþegnar
eru tollahækkuninni eru kaffi, sykur, korn, mjöl, grjón,
salt, kol, steinolía (auk áfengis og tóbaks, sem nýbúið var
að stórhækka verðið á). Þetta kallar Alþýðublaðið og
Stefán Jóhann „allar helztu lífsnauðsynjar almennings“.
Þó heildsalinn og aðrir „heldri menn“ Alþýðuflokksins hafi
ekki mikla liugmynd uip nauðsynjar almennings, þá vita
þeir betur en þetta. En Alþýðublaðið er að verja óverjandi
málstað, og grípur í vandræðum sínum til svo gegnsærra
blekkinga að þær blekkja engan.
Alþýðuheimilin fá að kenna á verðhækkuninni. Hvað
snertir það Stef án Jóhann ? Hann vonar að langt sé til kosn-
inga, og alþýðan láti blekkjast. Sú von rætist ekki. Reynslan
af tuskunni í ráðherrastólnum mun nægja til að ljúka
stjórnmálaferli þessa óhappamanns og klíku hans.
reyna að hækka markið og gera
fyrsta skilyrðið, að bókin sé góð
og vönduð að þýðingu. Því miður
fer þetta oft öðruvísi, pening-
arnir ráða. Bókaútgefendur eiga
að ala þjóðina upp, þótt sú
reyndin sé oft á, að þjóðin sé
smekkvísari en þeir.
Ef ég ætti að skrifa slíkan
pésa sem Somerset Maugham,
hlyti hann óhjákvæmilega nafn-
ið: „Bækur og ég“. Efni hans yrði
á þá leið sem hér segir: '
Bækur og- ég.
Fyrsta bókin sem ég eignaðist
og mér fannst geta talizt til bóka
af því að hún var „fullorðinns-
ibók“ voru ljóðmæli Jónasar Hall
grímssonar. Eg las sömu kvæðin
afur og aftur og helzt þau, sem
höfðu söguþráð að geyma, kvæði
eins og Óhræsið, Grenið og Fýk-
F
ur yfir hæðir. Eg grét í laumi
yfir þessum kvæðum, og þegar
einhvern bar að sem furðaðj sig
á rauðum hvörnum þóttist ég
vera augnveik. Ó, hvað ég vor-
kenndi öllum, jafnvel Hringaná
sem missti allar tærnar, ég mátti
ekkj til kvæðisins hugsa# Þegar
mér varð þessi sorg ofraun, fór
ég út í móa, safnaði plöntum, sem
ég geymdi í ljóðabókinni, ásamt
silkipappír, sem ég sléttaði, til
þess að búa til úr honum heims-
ins stærstu kúlu seinna meir. Af
1 V
þessu varð ég talsvert plöntu-
fróð, en það datt auðvitað úr
mér um leið og ég þurfti á því
að halda, eins og allt hér í ver-
öld. Silkipappírinn, seldi ég
telpum sem bjuggu á „Besssta-
stígnum" á 5 aura, en þær véi-
uðu hann út 'úr mér af því að
þær voru. stærri en ég. En leyf-
ar af plöntunum hef> ég smátt
Og smátt verið að tína út úr bók-
inni allt fram á þennan dag og
undrast, hvers vegna þær voru
alltaf hjá kvæðum, sem höfðu
sögn að geyma. Átakanlegasta
kvæðið var Grenið;
Komið ei' að dyrum,
kallað er úti — —
Þetta var að vísu ekki minn
fyrsti bókmenntaviðburður, þótt
það væri fyrsta „alvörubókin“
sem ég eignaðist, en þann sess
má Gosi skipa. Gosi átti bágt,
hann var eltur af refi og ketti,
hann brenndist, féll í sjóinn. og
öll heimsins óhöpp eltu hann. Yf-
ir Gosa grét ég meira en nokkuri
annarri bók og vona, að ég hafi
tekið það allt saman út þá. Sið-
ian tók Ljósberinn við og jóla-
blöð Vís’is og Morgumblaðsins.
Það voru alltaf sögur um ein-
hverja, sem áttu bágt. Þar var
faðirinn drykkjumaður og móð-
irin þvottakona og englar komu
að vitja barna sem áttu bágt.
Jesús Kristur kom jafnvel sjálf-
ur. Ef þessar sögur vantaði í
Ljósberann var hann einskis
virði. Þá var ég hætt að gráta
undir hlöðuvegg, en lét mér
nægja að horfa angurværu augna
ráði út í tómið og segja: „Aum-
inginn, hann átti svo bágt.“ Það
var þó alltaf fróun.
Þeir sem lesa frá bemsku og
hefja lestrarfýsnina á lifssannind
unum í litlu gulu hænunni, ein-
hverri mestu speki sem lesanleg
er fyrir þann aldur og ef til \’i)l
allan aldur, hljóta einhverntíma
að komast á kapitólustigið. Það
er ótrúlegt stig. Kvenverurnar
gerast undurfagrar með mjall-
hvíta húð og hrafnsvart hár,- eða
þá með logagyllt hár og fjólublá
augu, einhvernveginn eins og
maður hugsar sér sólima:
Allt eins og ljómandi sól
er indæla andlitið á þér.
.augu þar vantar og allt,
ekki er þar tegund af svip.
Menn depla augunum hafandi
Framh. á bí. 7.