Þjóðviljinn - 01.06.1947, Blaðsíða 5

Sunnudgaur 1. júni 1947
ÞJÓÐVILJINN
5
Áhi Jahohssoni
Sjómannadagurinn er orðinn
einn af hinum stóru hátíðisdög-
um þjóðarinnar og þó eru ekki
nema 10 ár síðan hann var fyrst
haldinn hátiðlegur. Þetta er í
rauninni ekki undarlegt þegar
það er athugað, hversu íslenzku
sjómennirnir vinna þýðingar
mikil störf í þágu þjóðarinnar.
Við ýms tækifæri og einkum
á sjómannadaginn telja menn
sér skylt að hlaða lofi á sjó-
mannastétt okkar og má _segja
að fátt sé ofmælt af því sem
um hana hefur verið sagt. En
það vill oft brenna við, að menn
láti sér nægja að fara viður-
kenningar- og lofsorðum um
sjómennina á sjómannadaginn
eða á öðrum fyllidögum, en láti
sér svo liag þeirra í léttu rúmi
liggja þess á milli. Hólið um
sjómennina hefur oft verio not-
að til þess að losna við að gera
nokkuð raunhæft sjómönnum
til hagsbóta.
Hin miklu hátíðahöld sjó-
mannadagsins; þar sem ýmsir
forystumenn þjóðarinnar halda
ræður um sjómennina og mál
þeirra, hafa skilið of lítið eftir
sig. Sjómönnum og aðstandend
um þeirra hættir við að horfa
upp á aðra og vænta þess að
þeim berist hjálp frá æðri stöð-
um, enda hafa ræðurnar oft
gefið tilefni til þess. Það hefur
vantað, að sjómenn gerðu sér
það ljóst að kjarabóta geta þeir
ekki aflað sér, eða bætt að-
stöðu sína í þjóðfélaginu, nema
þeir berjist fyrir því sjálfir og
knýi þær fram með mætti sam-
taka sinna. Ýmsir forystumenn
í samtökum sjómanna sem losn
aðir eru úr öllum tengslum við
hina starfandi sjómenn og farn
ir að liggja eins og mara á sam-
tökunum, hafa reynt ao nota
hátíðahöld sjómannadagsins til
þess að skjóta sér undan á-
byrgð á athafnaleysi sínu með
háværum og fögrum loforðum.
Sjómannadagurinn þarf, jafn
framt því sem hann er hátíðis-
dagur sjómanna, að hafa þann
tilgang, að fylkja sjómönnum
um hagsmunamál sín og vekja
skilnings almennings á réttmæti
þeirra. Ef það yrði gert þá verð
ur. sjómannadagurinn til marg-
falt meiri blessunar og á-
nægju fyrir sjómennina og að-
standendur þeirra, skildi eftir
sig dýpri spor í hugum þjóðar-
inn en nú er.
Atvinnulífi íslendinga er þann
ig háttað, að- ísl. sjómennirnir
vinna þar undirstöðustörfin. At-
vinna þeirra er erfið og áhættu-
söm, sjómenn þurfa að vera
langdvölum frá heimilum sín-
um og eru þar í rauninni aðeins
gestir. Sjómenn eru tímum sam
an sviptir því að geta notið
heimilislífs/félags- og skemmt-
analífs eins og þeir menn, sem
í landi starfa. Þetta hlýtur að
valda bæði þeim sjálfum og ást-
vinum þeirra mikilla leiðinda
ofan á þann kvíða, sem sífellt
ríkir í sambandi við hætturnar
á sjónum. Þrátt fyrir þetta allt
eru störf sjómannsins svo ó-

, ' «K , . x *•. ÝWi
as* && w'j^S^aííiA -■' $>ðis&'isc.
Fyrsti nýsköpunartogarinn Ingólfur Arnarson. Jafnhliða komu nýju skipanna verður að
búa sjómönnum slík kjör, að kjarni þjóðarinnar veljist til þeirxa framleiðslustarfa
sem afkoma og menning Islendinga byggist á.

hjákvæmileg, að allt okkar þjóð
líf, hverju nafni sem nefnist,
byggist á starfi þeirra. Allur
þjóðarauður Islendinga á upp-
runa sinn í starfi sjómannanna,
vegna þess að landið okkar gef-
ur af sér svo fábreyttar lífs-
nauðsynjar, að ekki er til svo
nokkurt starf hér í landi, að
ekki þurfi eitthvað til þess af
áhöldum eða hráefni frá út-
löndum, en þá verður að greiða
fyrir það með gjaldeyri, sem
sjómennirnir skapa, og flytja
það heim.
1 iðnaðarlöndum erlendis er
það ein stétt manna, sem um
þýðingu fyrir þjóðfélagsheild-
ina hefur svipaða aðstöðu og
íslenzka sjómannastéttin. Það
eru kolanámumennirnir. Vinna
í kolanámum er óþrifalegasta,
áhættusamasta og erfiðasta
vinna sem unnin er í iðnaðar-
löndunum, en þó byggist allur
iðnaður þeirra landa á kola-
framleiðslu. Á árunum fyrir
stríð hafði auðvaldið atvinnu-
leysisógnina sem svipu til þess
að reka menn í námurnar og
oft fyrir mikið lægra kaup en
aðrir fengu. Nú er því tímabili
lokið, sem betur fer. Nú þurfa
iðnaðarþjóðirnar að fá beztu
og hraustustu syni sína til þess
að fara af fúsum vilja í námurn
ar því að annars stöðvast allt
atvinnulíf landanna. Þetta
hefur orðið til þess, að augu
j þjóðanna hafa opnazt fyrir því
i að nauðsynlegt er fyrir þjóð-
félagið að búa svo að námu-
mönnum að menn fáist til þess
að vinna þessi þýðingarmiklu
störf. I þessu skyni hefur kaup
verið hækkað, vinnutími stytt-
ur, námumönnum tryggt gott
húsnæði, nægur skammtur af
góðum mat og aðstaða til þess
að verða aðnjótandi sem mestra
lífsþæginda. Árangurinn kemur
fljótt í ljós í því að ungir og
hraustir menn fást til þess að
gefa sig að þessum þýðingar-
miklu störfum.
Okkur íslendingum er líkt
farið og iðnaðarþjóðunum hvað
sjómennina áhrærir. Þjóðlífið
allt byggist á starfi þeirra, sem
þó er erfiðara og áhættusamara
en flestra annarra starfandi
manna. En vegna þess að ekki
er tekið tillit til þessa í launa-
kjörum og allri aðbúð sjó-
manna gengur erfiðlega að fá
unga og hrausta menn á sjó-
inn. Það er þjóðinni sjálfri að
kenna, að svo er komið og þessn
verður að breyta. Það þarf að
festa í vitund hvers einasta ís-
lendings að sjómannsstarfið sé
þýðingarmesta starfið, sem unn-
ið er í þjóðfélaginu og að sjó-
maðurinn eigi skilið virðingu
og þakklæti allrar þjóðarinnar
j fyrir starf sitt. En það er til
| lítils gagns að votta sjómönn-
j um þakklæti með orðunum ein-
| um. Hér þarf raunhæfar að-
' gerðir. Þjóðin þarf að votta
sjómönnunum þakklæti sitt
: með því að bæta kjör þeirra og
| alla aðbúð.
j Málin, sem bíða úrlausnar á
J þessu sviði eru margvísleg og
1 vil ég nú telja upp þau helztu:
1. Það þarí að tryggja, að sjómenn hafi á hverjum
tíma hærri laun en g-reidd eru í landi og í því efni
er nauðsynlegt að þeim verði tryggt lágmarkskaup,
ísem sé sambærilegt við laun manna sem í landi
. vinna. Bresti útgerðina getu til að greiða þessa lág-
i markstryggingu, t. d. vegna aílabrests, verður rík-
ið að hlaupa undir bagga.
2. Sjómönnum þarf að tryggja sumarfrí með full-
um launum og þarf í því sambandi að gera ráðstaf-
anir af hálfu hins opinbera til þess að sjómenn geti
hagnýtt sér fríið sem bezt.
3. Sjómönnum sé áskilinn réttur til að fá nokkurn
gialdeyri til kaupa á ýmsum íækjum, svo sem heim-
ilisvé’lum, jafnvel til kaup^ á bíl eða til íerðalaga
erlendis.
4. Togarasjómönnum verði með löggjöí tryggð 12
tíma hvíld á sólarhring.
5. Sjómenn hafi skattfrjálsar ekki rninna en 20
búsuiíd kr. tekjur.
SSt,
Að sjálfsögðu hafa sjómenn I Islenzkir sjómenn veröa eng-.
ætíð hag af því, að útveginum ! ir gustukamenn, þó þjóðin búi
vegni sem bezt og því er nauð-1 að beim eins og hí r hefur verið
synlegt að gerðar séu ráðstaf- j lýst. Nei, sjómennirnir eiga
anir til að tryggja afkomu út- inni hjá þjóöinni og það er
i vegsins. En það dugar ekki að , hcnni. sjálfri tyrir beztu, að sá
vísa hagsmunamáium sjó- reikningur verði jafnaður.
. manna á bug með því að segja j Hyað yrði um íslenzku þjóðina,
: að útgerðin geti ekki borið það, J ef sjómennirnir .okkar vildu all-
*að kjör þeirra verði bætt. Ef • ir fara.í land og taka þar upp
í svo er og ríkisvaldið vill ekki störf. sr ra síður þreyta og cru
! gera þær ráðstafanir sem duga áhættuminni en jafnlramt bet-
I til þess að bæta afkomu útvegs- ur horguð? Þcssari spurningu
I ins, þá-'Verður ríkið, þjððar- jþarf ekki að svara, aliir íslend-
heilðin, að taka á sig þær byrð- j ing-.-.r þekkja svarið.
ar, sem af því leiða, að búa j Það þarf að vcrða höfuðtil-
sjómönnum okkar þau kjör, sem 1 gaugur sjómánnadagsins að
I þeir eiga skilið og þjóðinni er! vinna að framgangi raunhæfra
j nauðsynlegt að þelr hafi, ti! j hagsmunamála sjómanna, þá
! þess að menn fáist til sjó- i verca hátiðahöldin þjóðarheild-
mannsstarfsins. 'jinni að mestu gagni.