Þjóðviljinn - 14.09.1947, Qupperneq 6

ÞJOÐVILJINN
Sunnudagur 14. sept. 1947.
7.
SamsæriS snlkla
eftir
MSCHAEL SIYEBS ocj ALBERT E. KAHN
eignaré^ti óðalskónganna, verkamannaumráð yfir
framleiðslunni, myndun ráðstjórnar — sá málstaður
hefur þegar verið borinn fram til sigurs.
LENGI LIFI BYLTING VERKAMANNA,
HERMANNNA, OG BÆNDA!
Herbyltingarráðið
Fulltrúaráð verkamanna og
! bænda í Pétursborg.
Hundruð af varðmönnum og hermönnum rauðliða hafði
safnazt saman umhverfis upplýsta Vetrarhöllina, síðasta
virki ráðherranna úr bráðabirgðastjórinni, sem nú var
ekki lengur til. Skyndilega þusti f jöldinn fram,- yfir hallar-
garðinn og virkisgirðinguna, inn í Vetrarhöllina. Fyrrver-
andi ráðh. Kerenski voru teknir fastir í stóra, skreytta
salnum, þar sem þeir höfðu setið umhverfis langt borð
allan liðlangann daginn. Borðið var þakið böggluðum
blöðum, leifar af hálfgerðum yfirlýsingum. Ein þeirra
hljóðaði svo: „Bráðabirgðastjórnin skorar á allar stéttir
að styð ja bráðabirgðast jórnina. . . . “
Klukkan 10,45 að kvöldi 7. nóvember, hélt þing fulltrúa
ráða verkamanna og bænda fyrsta fund sinn í danssal
Smolni-stofnunnarinnar, sem áður hafði verið einskonar
tízkuskóli handa dætrum keisaraaaðalsins. Þessi geysi-
stóri salur, með marmarasúlum, hvítum Ijósahjálmum 'og
flísuðu gólfi, var nú þingstaður hinna kjörnu fulltrúa
rússneskra bænda og hermanna. Óhreinir, órakaðir, þreytt
ir hlustuðu ráðsfulltrúarnir, hermenn með skotgrafaskít-
inn ennþá á fötum sínum, verkamenn í krumpuðum föt-
um, sjómenn í röndóttum peysum með litlar kringlóttar
húfur — á meðlimi framkvæmdaráðsins, þegar þeir stóðu
á fæþur hver af öðrum og héldii ræður úr pontunni.
Þingið stóð í tvo daga. Mikil óp kváðu við að kvöldi
annars dagsins, þegar stuttvaxinn, þéttur maður, í víðum,
ópressuðum buxum, stóð á pallinum, með ljómandi skalla,
blöð í hendi. . . .
Ópin stóðu í nokkrar mínútur. Síðan mælti ræðumaður,
og laut ívið áfram. „Nú snúum við okkur að því að fram-
kvæma sósíalismann!“
Ræðumaðurinn var Lenin.
Þingið hélt áfram störfum, og myndaði fyrstu ráðstjórn-
ina — ráðuneyti þjóðfulltrúanna, og var Vladimir Iljits
Lenin í forsæti.
Morguninn eftir að ráðstjórnin var mynduð, sendi
Francis sendiherra út tilkynningu til vinur síns, Maddin
Summers, aðalræðismanns Bandaríkjanna í Moskvu.
„Sagt er“, skrifaði Francis sendiherra, að fulltrúaráð
verkamanna í Pétursborg hafi myndað stjórn með Lenin
sem forsætisráðherra, Trotski utanríkisráðherra og frú
eða ungfrú Kollontaj sem menntamálaráðherra. And-
styggilegt! En ég vona að því hlægilegra sem ástandið
verður, þeim mun fyrr berist hjálpin".
Sendiherrann sendi skeyti til Washington og sagði, að
nýja ráðstjórnin mundi ekki eiga fyrir sér að lifa nema
nokkra daga. Hann hvatti utanríkisráðuneytið til þess að
viðurkenna ekki rússnesku stjórnina fyrr en búið væri að
steypa bolsévikunum af stóli og í þeirra stað væru
komnir „þjóðhollir Rússar. . . .“
Þennan sama morgun kom Raymond Robins inn í
skrifstofu Thompsons ofursta í bækistöðvum Rauða
krossins í Pétursborg.
,,Herra“, sagði Robins, „við reynum nú að láta
liendur standa fram úr ermum. Það er ekki heil brú í
þessu, að Kerenski ætlar að fara að mynda her einhver-
staðar, að 'Kósakkaherirnir séu að koma frá Don og að
Hvít-rússarnir séu að koma frá Finnlandi! Þeir komast
íaldrei hingað. Á leiðinni eru of margir vopnaðir bændur!
Nei, þessi hópur, sem nú stjórnar öllu frá Smolni mun
tialda áfram að stjórna enn um stund“. r
Robins vildi fá leyfi frá foringja sínum til þess að halda
a*akleitt til Smolni og eiga viðtal við Lenin. Þetta fólkl
•«r vinsamlegt í aðalatriðum", sagði Robins, og átti viðj
bolsévikana. „Sumir okkar hafa verið viðriðnir stjórnmál
••og átt skipti við pólitíska ráðamenn Bandaríkjanna, og
“®f til er nokkur spilltari í Smolni en okkar herrrar, þá
•seru þeir bara spilltari, það er allt og sumt!“
Eííir Kforaee Mc Coy
„Bráðum getum við ekki lengur hitzt á þennan
hátt“.
„Eg veit það---------—“.
„Hvað heldurðu að verði um okkur, Mike?“
„Svo sem ekkert------- —
„Eg á við framtíðina — ókomnu árin“.
„Jú -— þú giftist þessum snotra pilti frá Yale. Þið
eignizt heimili og börn. Þegar þú svo ert búin að
eignast tvo yndislega króga, þá kemur stríðið, og
mannvænlegu synirnir þínir verða drepnir með eitur
gasi eða eldsprengjum, eða einhverju þessháttar, og
ég ligg eins og núna, nema bara með sprengjubrot
í kviðnúm, og gammarnir rífa hræ mitt í sig“.
„Er þetta alvara þín?“
„Já. Við erum að búa okkur undir það. Það er
heill hópur heimskra beinasna, sem hrinda okkur á
hausinn út í það. Mussolini byrjaði, svo kom Ilitler.
Mussolini skipaði Englandi að kyssa sig á bert r. . . .
og þakka fyrir á eftir. Þjóðabandalagið er huglaust,
og Japanir bíða við næsta götuhorn með kylfuna
reidda--------—“.
„Eg trúi því ekki, að þessi þjóð fari í stríð, —
fólkið vill það ekki“.
„Nei, ekki núna. En um leið og við erum orðnir
þátttakendur, þá vill það fara í stríð. Þegar þjóð-
söngurinn er leikinn og fánarnir blakta, verða allir
óðir“.
Hún bylti sér við, tók hönd hans og sveigði höfuð-
ið nær honum, svo nálægt að hann fann ilminn út
hári hennar. Hann reis við dogg og horfði niður á
hana. Hvítar og bylgjandi línur líkama hennar
skáru sig úr á dökkblárri og vínrauðri ábreiðunni.
Hún andvarpaði af þrá eftir honum. Hann laut
niður að henni og spennti hana örmum.
„Mike“, hvíslaði hún milli samanbitinna tanna.
„Ef þú þarft endilega í stríð einhverntíma þá er
eitt, sem aldrei má koma fyrir þig — nei, nei —
frekar allt annað —- --“.
4.
Klukkan tíu morguninn eftir sat Dolan í biðstofu
leikhússins, og beið eftir David. Hann blaðaði í tíma-
ritshefti, án þess að vita hvað hann las. Hugsanir
hans snérust allar um þessa 1500 dollara.
„Góðan daginn — góðan daginn“, sagði leikstjór-
inn um leið og hann kom innan af skrifstofu sinni.
,,,Það er nýtt að sjá yður hér, Dolan — eruð þér
alveg heilbrigður?"
„Mér líður prýðilega", svaraði Dolan. „Hvers
vegna spyrjið þér að því?“
„O — mér finnst bara svo langt síðan þér hafið
sézt hér svo árla dags“.
„Það kemur enginn gömlu félaganna hingað leng-
ur“, sagði Dolan og lagði blaðið frá sér. „Og -þér
vitið hvers vegna“.
„Nú — það er það, sem amar að yður. Þess vegna
eruð þér fýldur“.
„Það eru hin öll líka. Hér er allt of kerfisbundið
og skipulegt. Athugið bara þetta herbergi. Lítið þér
á ábreiðurnar. Þetta er orðin heil höll. Það er ekk-
ert líkt gömlu hlöðunni, sem við höfðum forðum
daga“. ?
„Við höfum bezta áhugamannaleikhúsið í öllu
landinu“, sagði leikstjórinn drýgindalega.
„Það er einmitt það sem ég á við“, sagði Dolan.
„Það bezta — það er einmitt það sem angrar okk-
ur. Það er ekki lengur hægt að kalla þetta áhuga-
mannaleikhús — það er atvinnuleikhús“.
„Ekki nema að hálfu leyti“.
„Það er fjandann sama. Eg skal segja yður dálít-
ið. Við hefðum aldrei átt að vinna keppnina í New
York — það var mesta ólánið, sem gat komið fyrir
okkur“.
„Hvers vegna? Því segið þér það? Þér ættuð að
skammast yðar fjrrir að tala svona. Þér, sem eruð
einn af stofnendum áhugamannaleikhússins liérna I
borginni“.
„Það er þess vegna, sem ég skammast mín ekki
fyrir að segja þetta. Við lékum í gamalli heyhlöðu
— var það ekki? Það var einföld lítil hlaða með
bekkjum í stóla stað og ekkert búningsherbergi. Við
lékum leikrit eftir Dostojevski og Ibsen, og önnur
sem sveitaæskan í nágrenninu samdi handa okkur“.
„Leikritin voru hneykslanlega samin — ------------------------------“.
Hvað gerir það til? Við lékum! Við hvöttum
unga og efnilega leikritahöfunda — hver gat vitað,
nema meðal þeirra leyndizt einhver O’Neill eða
Shaw? Við höfðum engin stjórnarútgjöld, og við
notuðum eingöngu félagsmenn í hlutverkin. Þeir
voru allir óreyndir, en ef til vill leyndist meðal
þeirra einhver Bernhardt, einhver Duse, einhver
Irving'.
„Notum við ekki félagsmenn núna?“
„Jú -— nokkra — annars eru hlutföllin líkust og á
venjulegu leikhúsi, með atvinnuleikurum í söluleik-
ritum, því meiri hlutanum þarf að greiða kaup. En
hyúrn fjandann gerum við til að þroska hæfileika
félagsmanna? — Ekkert!“
■i1l!lli>!!l!llllllllllllll!!lll!llllllllli!lll!lllll!!i:illl!IIIIIII!!!l!lllllllllllllllllll!!lll!llllll!llll!ll!lllllllllll>lill!llllllllllll!ll!!l!nnilll1ll!lII!lll!IIIIIIIII9
DÆM ISÖG U R KRI LOFFS
stóð það og drúpti höfði og var að
dauða komið. Þegar svo var komið,|
hvíslaði veslings blómið að blænum:]
„Eg vildi að það birti af degi. Ef sólini
skini, þá held ég að ég gæti lifnað uppj
' ' ií
a ny.
Bjalla sem var í nánd hrópaði tiljj
þess: „Dettur þér í hug að hin miklaj
sól hafi tíma til að hugsa um þig, hvortl
þú sért að visna eða við góða heilsu?!
Þú getur reitt þig á að hún hefurj
hvorki tíma né löngun til að skiptaj
sér af smáverum eins og þér. Ef þúj
hefðir flogið eins mikið um heiminm
og ég, mundirðu hafa séð að engin,
túnin. og kornekrurnar fá öll líf sitt
m
frá sólinni. Hún hjálpar hinum vold-
ugu trjám, eikunum, sedrustrjánum,
öspunum og beykitrjánum. Hiin íklæð-
ir hin ilmandi blóm heillandi fegurð
— svo miklum glæsileik, að sigðin felÞ
ir tár, þegar hún verður að höggva
þau niður. En þú ert hvorki stórt né
ilmandi og þú skalt ekki búast við -að
hin mikla sól veiti þér neina athygli.
Hiin er of önnum kafin til að gefa þér
einn einasta geisla. Visnaðu bara í
friði og spekt!“
Sólin kom upp og úthellti geislum
sínum yfir allt landið. Og litla bláa
blómið, sem hafði fölnað um nóttina,
öðlaðist nýtt líf og nýja hamingju.
102