Þjóðviljinn - 07.12.1947, Qupperneq 4

4
ÞJÖÐVILJINN
Smmudagur 6. deaember 184.7.
þlÓÐVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Préttaritstjóri: Jón Bjarnason
Ritstjórn, afgrelðsla, auglýsingar, prentsmiðja Skólavörðu-
stíg 19. — Sími 7600 (þrjár linur)
Áskriftarverð: kr. 8.00 á mánuði — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðvlljans h. f.
1
Sósíallstaflokkurinn, Þórsgötu 1 — Sími 7610 (þrjár línur)
Launráð ríkisstjórnarinnar: Gengis-
lækkim og gjaldeyrisskattur
Enn bólar ekki á tillögum ríkisstjómarínnar í dýrtíðarmál-
unum. Stuðningsmenn hennar segja, að hún basli dag og nótt
við að hnoða saman tillögum sínum, en að erfiðlega gangi. Sam-
komulagið mun ekki vera sem bezt, en þó er það hræðslan við
fólkið sem mestu ræður um hve seint gengur að koma tillög-
unum fram.
Það er nú á flestra vitorði livað það er, sem stjórnin sér-
staklega ræðir um sem ráðstafanir í dýrtíðarmálunum.
Það ráðið sem mest hefur verið rætt og helzt stendur
til a.ð framkvæma, er gengislækkun. Stjórnin hefur þó verið
mjög hrædd við þessa leið. Henni er Ijóst, að hún er mjög illa
séð og verður aldrei samþykkt án harðra mótmæla fjölda manna
og margra samftaka.
Stjórnin hefur ábyggilega fengið aðvaranir margra manna
um að forðast gengislækkunarleiðina. Af þeim ástæðum hefur
stjórnin lagt sig fram um að finna leið til }>ess að koma gengis-
lækkuninni fram, án þess að nefna þyrfti aðfcrðina réttu nafni
Það er afleiðing af grufli stjómarinnar í þessa átt, að
hún ræðir mjög um svonefndan gjaideyrisskatt.. Sú leið er í
rauninni aðeins dulbúin gengislækkun, en hefur yfirleitt sömu
verkanir.
Lækkun sú á gengi krónunnar, sem stjórnin ráðgerir, mun vera
um 20%. Nú í svipinn er rætt um 10% gengislækkun beint en
jafnhliða um 10% gjaldeyrisskatt.
Hvaða áhrif myndi slík gengisbreyting hafa?
I stuttu máli þessa:
1. allar aðfluttar vörur hækka í verði sem gengislækkun-
inni nemur.
Vöruverð í landinu hækkar og dýrtíð eykst.
2. Sparifjárinnstæður lækka í verðgildi við allt vöruverð.
Verðgildi peninganna er minnkað. Krónan er þynnt út
enn meir en orðið er.
3. Húsaleiga myndi hækka vegna hækkandi verðmætis
húseigna. Nýjar byggingar yrðu dýrari og krefðust hækkandi
leigu en annað húsnæði fylgdi á eftir leyfilega og óleyfilega.
4. Véla og tækjakaup yrðu óhagstæðari í samanburði við
vinnulaun, vegna verðliækkunar. Draga myndi því úr tækni-
þróun og framkvæmdum yfirleitt.
5. Gjaldeyriseign íslendinga, sem óleyfilega hafa kcmið
peningum úr landi myndi hækka í verði samanborið við inn-
3end verðmæti. Gjaldeyrisþjófnaðurinn yrði því verðlaunaður með
gengislækkun.
í kjölfar gjaldeyrisbreytinga siglir spákaupmennska
og brask og mundu því braskarar græða drjúgum á gengis-
iækkuninni. Vörur sem fyrir eru í landinu mundu hækka í verði
í skjóli þeirrar vöru sem síðar verður innflutt og kaupm. myndu
stlnga gróðanum í sinn vasá.
7. Allsherjar kauplækkun allra launþega þar sem vísitalan
á að bindast jafnhliða því sem gengi krónunnar er lækkað.
Því er haldið fram að sjávarútvegurinn mundi græða
á gengislækkun. Þetta er ekki rétt, nema í fáum tilfelium.
Vélbátaútvegurinn, sem mest er hjálpar þurfi, mundi ekki
hagnast á þessari gengislækkun.
Allar nauðsj'njar til útvegsins mundu hækka í verði, má
þar nefna: olíu, veiðarfæri, vélar, vélahluta, bátavið, öll tæki
o. s. frv. En samkvæmt því er hugsað er af ríkisstjórninni
mundi fiskverðið ekki hækka til bátanna frá því sem verið
hefur. Því er haldið fram að fiskvcrðið hafi verið of hátt mið-
að við erlend markaðsverð. Gcngislækkunin er því m. a. ætlað
til þess að lyfta markaðsverðinu upp í það fiskverð sem báta-
xitvegurinn hefur nú í ár búið við. Gengislrekkun stjórnarinnar
yrði því síður en svo til þess að bæta rckstursafkomu báta-
útvegsins.
Það má öllum ljóst vera að gengislækkun er hin mesta
fásinna eins og fjármálum okkar nú er náttað. Hún myndi enn
TILKYNNING
til bótaþegaalmannatrygginganna
Ákveðið hefur verið, að yfirstandandi bótatímabil Tryggingastofnunar ríkisins
framlengist til 30. júní 1948. Þeir, sem nú njóta ellilífeyris, örorkulífeyris, barnalíf-
eyris, ekkjulifeyris, fjölskyldubóta eða örorkustyrks, þurfa því ekki að endurnýja
umsóknir sínar um næstu áramót, þar sem úrskurðir um slíkar bætur gilda áfram
fyrra missiri ársins 1948 og bæturnar verða greiddar þann tíma með sömu grunn-
upphæðum og á þessu ári, nema úrskurðum beri að breyta lögum samkvæmt.
Þeir, sem njóta örorkulífeyris eða örorkustyrks, sem úrskurðaður hefur verið
samkvæmt tímabundnum örorkuvottorðum, er ekki gilda lengur en til næstu ára-
móta, þurfa þó, ef þeir óska að njóta lífeyris eða styrks áfram, að senda nýtt lækn-
isvottorð áður en hið eldra fellur úr gildi, svo að orkutapið verði metið á ný. Greiðsl
ur lífeyris og styrks til þeirra verða frá næstu áramótum miðaðar við hið nýja mat.
Þeir, sem vegna aldurs eða örorku öðlast rétt til lífeyris á tímabilinu til 30.
júní 1948, sendi umsóknir sínar til umboðsmanna Tryggingastofnunarinnar á
venjulegan hátt. Sama er um þá, sem á nefndu tímabili öðlast rétt til fjölskyldu-
bóta, barnalífeyris, mæðra eða ekknabóta eða sjúkradagpeninga.
Næsta bótaár hefst 1. júní 1948 og endor 30. júní 1949. Verður augýst síðar, með
hæfilegum fyrirvara, hvenær umsóknir fy rir það bótaár skuli endurnýjaðar.
Það er skilyrði fyrir bótagreiðslum, að hlutaðeigandi hafi greitt áfallin iðgjöld
til trygginganna. Er því áríðandi, að umsækjendur gæti þess að hafa tr>-gginga-
skírteini sín í lagi.
Reykjavík 4. desember 1947.
Tryggingastofnun ríkisins
Hversdagslegir búðar-
gluggar breytast í
ævintýr
Eftir því sem jólin nálgast
verður meira gaman að vera
barn og horfa í búðarglugga.
Fleiri og fleiri hversdagslegir
búðargluggar taka stakkaskipt
um og breytast í ævintýr. Þar
sem áður voru kannski svip-
þungar nauðsynjavörur og
allrahanda leiðinlegheit, sem
engan langar í nema fullorðið
fólk, af því það hefur ekki vit
á öðru, eru nú komnar dúkkur
og bangsar og bílar, meira að
segja brunabílar, og flugvélar
og hin og önnur dýr og öll
möguleg spil, jafnvel Ludo, og
ábyrgðarfullir litlir jólasveinar
auka á gróðbrallið og möguleika hinna ríku til þess að græða
Hún yrði til þess að auka dýrtíðina og þar sem henni á að
fylgja ákvæði um að festa vísitöluna og lækka hana frá því sem
hún er raunverulega, þá myndi hún gera öllum launþegum
dýrtiðina óbærilega.
Tillagan um að ieggja sératakan skatt á allan afhentan
gjaldeyri mundi í framkvæmd hafa alla sömu annmarka á sér
og bein gengislækkun eða beinir innflutningstollar. Skatturinn
mundi hækk'a innkaupsverð allra aðfluttra vara og þar með
auka dýrtíðina í landinu.
Þessi leið er hugsuð af hálfu ríkisstjómarinnar eingöngu
til þess að villa mönnum sýn og til þess að reyna að snuða upp
á menn gengislækkun, undir þessu nafni.
Það er vitað mál, að ýmsir menn úr stjómarflokkunum
hafa látið sterka andstöðu í Ijós við stjórnina gegn fy.rirhugaðri
gengislækkun og gjaldeyxisskatti. Stjómin er því í vanda stödd.
Hún hefur ætlað sér að fara þessa leið en er dauðskelkuð.
Fróðlegt verður að sjá hvort þeir stjórnarliðar, sem þótzt
hafa verið í heilögu stríði gegn dýrtíð'* og verðbólgu nú í 7
ár eins og t. d. Framsóknarmenn, ætli sér nú með útþynningu
á krónunni að auka dýrtíðina, skera niður spariféð, auka spá-
kaupmennsku og gróðabrall og iækka launakjör almeimings.
Sjálfstæðisflokkurinn stendur sig líka eflaust vel við að
gera nú ráðstafanir til hækkunar á verðlagimi í landinu og
til niðurskurðar á sparifénu.
Og Alþýðuflokkinn munar víst heldur ekki um, að sam-
þykkja gengislækkun eftir öll stóru orðin um glæp gengislækk-
urnar yfirleitt, og heldur ekki að binda vísitöluna og ógilda með
lögum launasamninga og þvinga þannig fram launalækkun á
sama tíma sem vöruverð hækkar.
j standa og halda vörð ura ævin-
týrið, þangað til maður eignast
það allt saman eftir riiman
hálfan mánuð.
★
Dásaxnlegri en ai'mæli
með rjómatertu
Já, þetta er nú meiri búðar-
gluggadýrðin, og mikið verður
gaman að fara út að ganga með
pabba og mömmu í dag, því nú
er sunnudagur, og standa á
öndinni af hrifningu fyrir fram
an hvern búðargluggann á fæt-
ur öðrum og finna, að jólin eru
svo dásamleg, að þau réttlæta
bókstaflega alla armæðu tilver-
unnar, jafnvel stafrófskverið og
margföldunartöfluna, sem ein-
hver hefur fundið upp til að
hrekkja mann. Já, jólin eru
vissulega hámark allra lífsins
unaðssemda; þau eru jafnvel
miklu, miklu dásamlegri en af-
mæli með rjómatertu og pant-
leik. Og þó að þau séu kannski
óþarflega lengi á leiðinni, þá
getur maður ekki verið jiekktur
fyrir að ólundast yfir þvi. Jólin
eru svo dásamleg að }>eim levf-
ist allt.
¥
En.maður tilheyrir fnll-
orðna fólkinu
En maður er ekki barn fyrir
framan búðarglugga og líður
að jólum í Reykjavík. Maður til
heyrir fullorðna fólkinu og veit,
að lítil böni um allan heim,
miljónir lítilla barna verða engr
ar jólag.leði aðnjótandi á þessum
vetri, hafa kannski aldrei feng
ið að vita, hvað hún er. Og ef
svo undarleg vildi til, að þau
eignuðust litla dúkku eða lítinn
brunabíl, þá mundu þau senni-
lega hafa skipti á þessum dá-
samlegu leikföngum og einni
braúðsneið, svo framarlega sem
Framhalí. á 7. siðu