Þjóðviljinn - 10.03.1948, Blaðsíða 5

Miðvikuda'gur 10. marz 1948.
Þ JÓÐVILJINN
• •
SEX SOGUR
TÍKKO
DAGA
-.:mv
Daoskur stúdent í Prag segir frá sigri tékkneskrar alþýðn yíir valdaránstilraun aíturfaaldsins
Prag, í marz.
Nú þegar tékkneska stjómar-
kreppan er leyst — og það vel
leyst, er hægt að gera sér heild-
argrein fyrir því sem gerzt hef-
ur, að sjá hina hraðgengu at-
burði í réttu samhengi og dæma
um það með sæmilegum líkum
hvaða þýðingu þessi viðburða-
rika vika hefur fyrir þróunina í
Tékkóslóvakíu.
Hverjum þeim sem hefur fylgzt
með stjórnmálaþróun þessa
lands nú undanfarið, var ljóst,
að sprenging hinna þriggja borg
aralegu flokka á þjóðfylkingar-
samstarfinu, föstudaginn 20.
febrúar, var í beinu framhaldi
af viðleitni, er verið haíði reynd
alllengi af mikliun áhuga og
með nokkrum árangri til að
koma á samstilltu bandalagi
gegn kommúnistum, sem gæti
gripið hentugt tækifæri til að
skapa það ástand sem alkunn-
ugt er frá Frakklandi ag Italíu,
þar sem stærsta stjórnmála-
flokki landsins, kommúnista-
flokknum, er haldið útan við rík
isstjórn með snmspili afturhalds
aflanna og með virkri aðstoð 'er
lends auðmagns og hers.
Hægriflokkarnir snú-
ast gegn sinni eigin
stefnuskrá
1 Tékkóslóvakíu voru bak-
tjaldaaðferðir afturhaldsins
þær, að tefja sem allra iengst
vinnu við mikilvæga lagasetn-
ingu, enda þótt allir flokkar
hefðu í stjórnarstefnuskrálini
hátíðlega skuldbundið sig til að
samþykkja þau lög. Þama var
um að ræða jafnmikilvæg mál
og framkvæmd víðtækrar og
mjög aðkallandi nýsköpunar
landbúnaðarins, almannatrygg-
ingar, þjóðnýting fyrirtækja
er hefðu yfir 50 verk-amenn,
skipulagning vörudreifingar-
innar, sem til þessa hefur líkzt
meir myrkviði en stofnun til al-
menningsþarfa enda stjórnað af
einkaf yrirtækjum; og margt
fleira.
Sambandið við erlent aftur-
hald og aðstoð þess varð þegar
Ijós í haust, er upp komst um
samsærið gegn lýðveldinu í Sló-
vakíu og hefur upp á síðkastið
verið áberandi i blöðum aftur-
haldsflokkanna sem hafa háð“á-
kafa og stöðuga æsingaherferð
gegn Sovétrikjunum og hinum
slavnesku bræðraþjóðum. Stöð-
ugar upplognar kvartanir um
hin „miklu töp og fórnir“ Tékkó
slóvakíu vegna verzlunarinnar
Danski stúdentinn Eigil Steffensen, sem
dvelur í Tékkóslóvakíu, lýsir í eftirfarandi
grein atburðunum kringum nýafstaðin
stjórnarskipti þar í landi. Hann rekur að-
draganda þessara atburða og hrekur ýkjur
og ósannindi, sem hin alþjóðlega auðvalds-
pressa hefur breitt út um þá. Þessi frásögn
sjónarvotts af atburðum, sem vakið hafa
heimsathygli, birtist í Kaupmannahafnar-
blaðinu „Land og Fólk“.
við slavnesku löndin hafa skipzt
á við lofgerð um Marshall-áætl-
unina og kvein yfir því að
Tékkóslóvakía yrði ekki aðnjót
andi blessunar hennar.
Spellvirkjar og brennu-
vargar frá Vestur-Þýzka-
landi
Það kom því engum á óvart
að við meðferð mála snertandi
njósnara og spellvirkja er send-
ir frá Þýzkal. og staðið höfðu
að dularfullum „eldsvoðum“ í
mikilvægum atvinnugreinum í
Súdetahéruðum og víðar.skyldu
finnast meðal hinna tékknesku
hjálparmanna þeirra menn íir
Kaþólska flokknum, er nefna
sig þjóðlega sósíalista og þjóð-
lega lýðræðissinna.
Tilgangur þeirra var ekki ein
ungis að koma stjórninni í þess-
um sundurlausu flokkum í l.end-
ur afturhaldssömustu aflanna.
Það var einnig armur forhertra
Munchenmanna og hægri krata
í tékkneska Sósíaldemokrata-
flokknum, sem ekki einungis
var fús til þátttöku í baráttú
gegn kommúnistum, en sem
vann sjálfur kappsamlega að því
að hrifsa til sín flokksforust-
una, en formaður flokksins var
þar til í nóvember vinstrimað-
urinn Fierlinger. Þegar tókst á
flokksþinginu í nóvember að
koma fulltrúunum að óvörum,
að ekki sé sagt blekkja þá, og
mynda meirihluta gegn Fier-
linger, mátti telja að undirbún-
ingi aðalárásarinnar væri lokið.
Ákaft aðstreymi í Komm
únistaflokkinn
fylgi borgaraflokkanna er
misstu meir og meir álirif meðai
almennings, vegna þess hvert
pólitík þeirra stefndi. Alþýöan
fylkti sér stöðugt þéttar um
Kommúnistafiokkinn, er á einu
ári hafði aukið Jélagatölu sína
um 3000.000. Það var ckki gott
fjöldinn, á annað hundrað þús-
und manns, á ræðu Gottwalds.
Hvað eftir annað liljómuðú um
hið mikla torg hrifningraköll og
fullvissmi um fylgi við þá ráð-
herra sem ekki höfðu vikið frá
skyldum sínum og gert sig ó-
verðuga trausts þjóðarinnar.
Þegar Gottwald sagði: „Forset-
inn á að taka til greina lausnar
beiðni þeirra, svo við getum
myndað ríkisstjórn er njóti
trausts alþýðunnar,“ ætluðu
fagnaðarlætin aldrei að hætta.
Svipaðir fjöldafundir úoni
lialdnir í öllum helztu borgum
lýðveldisins, og strax þennan
laugardag tóku að streyma á-
lyktanir frá verksmiðjum, nám-
um, bændafélögum og fleiri sam
tökum er sýndu að allar vinnu-
stéttir landsins fylktu sér fast
Téklíneskir bændur i marglitum þjóðbúniugi flykktust til Prag,
130.000 alls, til að krefjast sldptingu stórjarða
útlit fyrir afturhaldið að eiga, um Gottwald. Þegar Benes for-
að ganga til kosninga í vor. 'seti lýsti því jrfir um kvöldið að
Tilraun afturhaldsins að
stöðva þróunina var örþrifaráð
og hlaut að misheppnast. Svai'
tékknesku þjóðarinnar við hólm
gönguáskorun afturhaldsins
kom greiðlega og var ótvírætt.
Er það fréttist á föstudag að
afturhaldið hefði sundrað þjóð-
fylkingunni, svaraði verkafólkið
í Praha tafarlaust. Úr verk-
smiðjum, verkstæðum, verzlun-
um, menntastofnunum streymdi
alþýðan þegar kl. 10 morguninn
eftir á stórfenglegan fjölda-
fund á Staromestské námesti tii
að heyra Gottwald forsætisráð-
herra skýra frá livernig þetta
ástand hefði orðið til og hvernig
hægt væri og sjálfsagt að leysa
vandann.
Tækifærið var að mörgu leyti
sniðuglega valið. Ráðstefna
Breta, Frakka. og Bandaríkja-
manna um Þýzkalandsmálið var
á uppsiglingu og óttinn við að
tékkóslóvakíska þjóðin, sem Þjóðin fylkir sér um
ekki hefur gleymt Munchensátt
málanum, tæki ráðstöfunum Gottwald
Londonfundarins mjög illa.
Ráðsmennskan með Vestur- í bitru frosti en blossandi af
Þýzkaland varð til að veikja áhuga og hrifningu hlustaði
hann samþykkti enga stjórn
nema kommúnistar væru i
henni, og jafnvel enga stjórn
nema Klement Gottwald væri
forsætisráðherra hennar, var
þegar ljóst að fyrirætlanir aft-
urhaldsins höfðu misheppnazt.
Á sunnudágmn fékkst þó enn
skýrari sönnmi á þvi að fjölda
fundir laugardagsins liöfðu
tjáð liinn sanna vilja tékknesku
þjóðarinnar. Á aukaþingi Al-
þýðusambands Tékkóslóvakíu
hér í Praha, er setið var af 8000
fulltrúum röskra tveggja millj-
óna verkamanna og starfs-
manna, var Gottwald einnig tek-
ið með fögnuði, og samþykkt
var einróma ályktun, er mælir
svo um að verkalýðsstéttin
m-uni ekki láta bjóða sér að
hinir svikulu ráðherrar taki aft-
ur við embættum sínum, og heit
ir Gottwald fyllsta stuðningi al-
þýðusamtakanna við að fylla
hina auðu ráðherrastóla með
mönnum er alþýðan gæti treyst.
Lögreglan verður aldrei
framar látin skjóta á
verkamenn
I skýrslu sinni tók hinn sós-
íaldemókratiski aðalritari, Er-
ban, alveg sömu afstöðu og
kommúnistar og sagði meðal
annars:
„Afturhaldið hamast gegn
lögreglu okkar, og æpir að við
búum við lögreglustjórn. Við
skiljum vel, að aftxirhaldið er
ekki ánægt með lögreglu okkar.
Það er nefnilega ekki hægt að
nota liana til að skjóta á verka-
menn einsog í Frakklandi. ítal-
íu og Grikklandi, það verður
aldrei hægt að beita henni gegn
liinni vinnandi alþýðu, þegar
hún fer í kröfugöngur, ti! að
bera fram réttmætar kröfur sín
ar, heldur þvert á móti sýnir
hún svartamarkaðsbröskurum,
sem braska með vörur, sem
þjóð okkar hefur svo mikla þört'
fyrir, enga miskunn og ekkl
heidur skemmdarverkamönnum
og svikurum, sem hafa selt er-
lendum stórveíöum og erindreli-
um þeirra heiður sinn. Við er-
um hreykin af lögreglu okkar
og' þykir vænt um hana, og við
munum aldrei láta viðgangast,
að hún vorði verkfæri í hönd-
um örfárra kapítalista.“
Margra mínútna langt lófa-
tak sýndi að hann hafði látið í
ljós tilfinningar tékknésku þjóð
arinnar. Á þessu þingi, sem allt
bar vott um festu og hriíjhngu
en líka ábirgðartilfinningu þess-
ara fulltrúa hins vinnandi fólks,
var samþykkt að gera einnar
klukkustundar allsherjarverk-
fall á þriðjudaginn, til að sýna
að hið vinnandi fólk þekkti afl
sitt — og ábyrgð sína. Aðeins
10 af 8000 fulltrúum greiddu
atkvæði á móti!
íláðherrarnir sem sögðu
af sér vilja vera kyrrir
En á niánudaginn kom það
í ijós að lausnarbeiðni sftur-
lialdsi'áðherranna var eins og
vænta mátti aðeins, herbragð!
Ráðherrarnir viidu ekki vfir—
gefa ráðuneyti sín. Ekki f.yrl
cn eftir ótvíræðar kraftir frá
öllum hinum stærri vinnustöðv-
itm í lýðveldinu varð þeim ijóst,
að bezt væri fyrir þá að taka
afleiðingum verka sinna, Samai
dag tiikynntu verkamenn i papp
írsverksmiðjunum, ,að þeir
myndu ekki flytja pappír til aft
urhaldsblaðanna, meðan þau
væru full af æsingaskrifuru
Framhald á 2. síðu.