Þjóðviljinn - 13.03.1948, Page 5

Laugardagur 13. marz 1948.
ÞJÖÐVILJINN
Framsöguræða Magn-
úsar Kjartanssonar á
æskulýðsfundinum s.l.
þriðjudag.
Saráttan um frelsi og s
Góðir áheyrendur! Þegar þeir
siga vestur í Bandaríkjunum,
er gelt í herbúðum Sjálfstæðis-
flokksins á íslandi. Það eru í
sannleika ekki lengur neinir
leyniþræðir sem liggja milli
bandaríska auðvaldsins og for-
sprakka þess flokks á tsle.ndi
sem óvirðir þjóðina með því að
kenna sig við það sjálfstæði
sem henni er helgast. Þeir þræð-
ir eru nú öllum sýnilegir, snún-
ir úr rauðu gulli, mótaðir merki
hins volduga dollara.
Þetta kom mjög greiniiega í
] jós fyrir skemmstu. Bandaríkja
mönnum mistókst politiskt *t.il-
ræði sem þeir höfðu undirbúið
vandlega austur í Tékkóslóvak-
íu, samtök alþýðunnar urðu yf-
irsterkari erindrekurrr hins vest-
ræna valds. Og viðbrögð Banda-
ríkjamanna urðu skjót og tákn-
ræn. Utanríkismálaráðuneytið
tilkynnti að það hefði ákveðið
að stórauka enn fjárframlög fín
til áróðursstarfsemi erlendis,
atburðirnir í Tékkóslóvakíu
hlutu að stafa af því að ekki
hafði verið lagt fram nægilcgt
fé, ekki mútað nógu stórkost-
lega, að mati þeirra í Washiug-
ton. Alþýðan hafði orðið dollur-
unum yfirsterkari, þess vegna
var nauðsjTilegt að fjölga doiur
unum!
Þessi tilkynning hafði þegar
mjög snögg áhrif hér á tslaudi,
það hafði verið kippt í hina
gullnu strengi, og ekki 3tóð á
viðbrögðunum. Morgunblaðið
færðist í ham finnagaldursins,
varð æ ólmara dag frá degi og
boðaði nýtt æsingatímabil í
krafti hinna auknu fjárveitinga.
Og enn dró til meiri tíðinda.
Heimdallur, félag ungra Sjálf-
stæðismanna, sendi Æsku’ýðs-
fylkingunni bréf og bauð henui
til fundar um „Kommúnisina og
alþjóðamál" -— án þess að efna
til ókeypis dansskemmtunar á
eftir. Það má sem kunnugt er
annars teljast til stóxlíðinda að
Heimdallur hafi áhuga á að
ræða þau mál sem nokkru
varða. Ekki boðuðu Heimde'.’ing
ar til fundar þegar sjálfstæði
þjóðarinnar var svikið og lier-
stöðvarsamningurinn gerður 5.
okt. 1946. Ekki boðuðu þeir til
fundar þegar hrunstjói'nin velti
50— 60 milljóna króna nýjum
tollabyrðum á íslenzkan almenn
ing. Ekki skoruðu þeir á Æsku-
lýðsfylkinguna þegar þrælal.ögin
voru sett um síðustu áramói og
kaup.allra launþega lækkað um
8 Mi %• Og þeir hafa ekki alitaf
verið sélega uppnæmir fyrir al-
þjóðamálum. Þegar Miinehen-
svikin voru framin sáu þeir
enga ástæðu til fundarhalda,
enda var Morgunblaðið þá önn-
landið, kynþáttaofsóknum gegn
12 milljónum negra í Bandarikj-
unum, og þeini stjórnmálakúg-
un sem þar er nú framkvæmd.
Á samkomum þeirra hafa dans-
lögin dunað, þótt frelsi og sjálf-
stæði íslenzku þjóðarinnar og
f járhagsafkoma almennings
hafi verið í húfi, og þótt hm ó-
heyrilegustu glæpaverk hafi v-er
ið fx-amin í fjarlægum löudu.n.
En þegar utahríkisráðuneyti
Bandaríkjanna stóreykur fjár-
veitingu sína til áróðurs.etarf-
semi — þá hleypur fjör í for-
sprakka Heimdellinga og þeir
boða í skyndi til almenns fund-
ar samkvæmt hinum vestrænu
fyrirmælum.
Þeir eru sterkir, hinir gullnu
strcngir.
Að sjálfsögðu eru ísle.nzkir
sósíalistar ævinlega reiðubúnir
til umræðna við forsprauka
Heimdellinga, ekki síður þó þeir
mæti til fundar sem erindrekar
bandaríska utanríkisráðuneytls-
ins. Og það má segja að aidrei
liafi íslenzku þjóðinni veriö
nauðsynlegra að fylgjast vel
með alþjóðamálum en einmitt
nú, þegar hún er sjálf orðin peð
í þeirri sókn sem bandaríska
auðvaldið hefur hafið um a’.knx
heim. Alþjóðamál eru íslending-
um ekki lengur óljósar frétcir,
bergmál f jai'lægi'a atburða, lield
ur ógnþrunginn veruleiki, sem
varðar daglegt líf livers einstakl
ings, og getur liaft í föe með
sér tortímingu íslendinga r,em
þjóðar, ef verst gegnir. Þcgar
íslendingar ræða um alþjóða-
mál, hljóta þeir fyrst og fremst
að hafa dæmi smnar eigia þjóð-
ar fyrir augum, og mótg af-
stöðu sína í samræmi við hags-
muni hennar, frelsi hennar og
sjálfstæði. Og ég hef hugsað
mér að þiggja heimboð Heim-
dellinga með því að ræða nokkr
um orðuin stöðu íslands í al-
þjóðamálum, og þau miklu
vandamál sem þjóðin á nú við
að etja og munu verða alvarieg-
ustu viðfangsefni hennar á ó-
komnum ámm, enda á það vart
illa við á fundi sem félag ungra
„Sjálfstæðismanna“ efnir til.
Það sem eitt sinn var kallað
einangrxm íslands var snogg-
lega rofið með hemámi Breta
1940 og enn frekar með land-
baráttunni gegn fasismanum.
Þessi von bi'ást sem kunnugt er.
Bretar fói'u að vísu samkvæmt
gefnum heitum, en Bandaríixja-
menn neituðu að efna loforð sín
nema þeir fengju að halda her-
stöðvum áfram hér á landi um
ókomin ár.
1. október 1945 gei'ðust bau
tíðindi að Bandaríkjastjórn
sendi hingað orðsendingu þar
sem hún fór fram á að fá til
algeri’a yfirráða í 99 ár þrjú
landssvæði, Keflavíkurflugvöll-
inn, Skerjafjörð og Hvalfjörð.
Roosevelt forseti var þá látinn,
sá maður sem vissulega hefði
lialdið hátíðleg heit við íslenzku
þjóðina, en í hans stað voru
teknir við völdum verstu f jaiid-
menn lians, auðkýfingar Wall
Street, og í þeirra augum sru
loforð pappírsgagn eitt og sjálf
stæði lítillar þjóðar ekki dollara
virði. Orðsendingin um he.vstöðv
arnar þrjár barst brátt !il þ?óð
arinnar allrar, þrátt fyrir þögn
opinberra stjórnarvalda. Og við-
brögð manna voru mjög á tvo
vegu. Þeir menn sem uú eru
fjötraðir hinum gullnu strengj-
um heyrðu þá þegar hljóm doll-
arans fyrir eyrum sér. Þeir
hófu viðstöðulaust að gyl'a iiin-
ar bandarísku kröfur og lýstu
því með miklum fagurmæíum
að Bandaríkjamenn myn.du
gjalda landskika þessa milljón-
um doílara og kaupa í þokkabót
allar afurðir íslendinga dýru
verði, hér myndi rísa upp gull-
öld og gleðitíð, hin mestá sem
um getur í sögu þjóðarinnav. En
faguryrði þessara vestrænu ag-
enta fundu engan hljómgrunn
með þjóð þeirri sem bar I blóði
sér minningu um sjö alda frels-
isbaráttu og veit að frelsi og
sjálfstæði verða aldrei goidin
við fé. Málsvörum Bandarikja-
stjórnar varð mjög brátt ljóst
að í þessu máli yrði þjóðin ekki
yfirunnin nema með brögöum
— og þá skyldi brögðum bcit.t!
og umbúðamikið að Bandaríkja-
menn þóttust skilja það sem
samþykki og varð að árátta
það með munnlegum skiiaboð-
um; slík var röggsemin þegar
helgastu réttindi þjóðarinnar
voru í liúfi.
En þótt sent hefði verio !oð-
ið svar sem átti að heita ueit-
un er sagan aðeins hál.fsögð
með því. Valdemar Björnsson,
einn helzti erindreki Bandavíkja
manna í hópi Vesturíslendinga,
hefur sagt frá því í Vesturheims
blöðunum, að forustumenn Sjálf
stæðisflokksins og Aiþýðu-
flokksins hafi skýrt Bandarí.vja
mönnum frá því bak við Ijöldin
að þetta mál væri ekki hægt að
leysa fyrir kosningar en eftir
kosningar væru þeir til viðtals
aftur. Og í bandarískum blöðum
var óhikað skýrt frá þvi að
Bandaríkjastjóm hefði látið
herstöðvakröfur sínar niöur
falla „í bili.“
Við kosningarnar 1946 var
mikið rætt um herstöðvamálið
og vöruðu sósíalistar eindregið
ríð fyrirhuguðum svikum j m-
issa forustumanna borgaraflokk
anna við frelsi og sjálfstæði Ts-
lendinga. Og íslenzka þ;óðin
stóo vissulega einhuga gegn l in
um bandarísku kröfum einuig í
þessum kosningum, en hún
fékkst ekki til að trúa þvi að
meðal helztu forustumanna
hennar fyndust þeir, sem reiðu-
búnir væru til að svíkja pað
sem henni var lielgast. Og hver
láir það þó þjóðin væri granda-
laus við slíkum voðafrsttum,
tveim árum eftir að hið )ang-
þráða lýðveldi liafði verið e;id-
urreist. Og samkvæmt öi’um
leikreglum lieiðarlegra ínanna
var þeim mun minni ástæða til
að trúa því, sem állir framb.ióð
endur — að einum undanskild-
um — höfðu gefið meira :ða
minna ákveðin loforð um heið-
arlega og íslenzka afstöðu.
Á Alþingi gekk afgreiðsla orð
sendingarinnar í þófi, um hana
var rætt á leynifundum og
leyninefnd skipuð til þess nð
fjalla um hana. En það varð
mjög brátt ljóst að innan se.la
þingsins voru þjónar dollarans
stóinm sterkari en meðal Jvjöð-
arinnar, og meginþorri forustu-
göngu Bandaríkjamanna ári sið- míulna Sjálfstæðisflokksir.s og
ar. En þótt þjóðin fagnaði vissu
lega ekki landnámi hinna er-
lendu stórvelda, sætti hún s'g
við það, þrátt fýrir fasistaáróð- mnar
ur þann sem stærsta blað lar.ds
ins, Morgunblaðið, hafði ástund
að allt til upphafs styrjaldar-
innar. Og þjóðin gerði þnð í
þeirri vísu von, áð hernámsveld-
in myndu halda hátíðlega gefin
um kafið við að líkja Chamber- j heit um að hverfa héðan þegnr
lain við Jesús Krist. Ekki datt! p-ð stríöi loknu, að þessi vo!d-
þeim í liug að boða til funda | USU stórveldi myndu virða sjálfs
þegar herir nazista óðu yfir Dan
mörku og Noreg. Þeir hafa þag
ákvörðunarrétt og frelsisþrá
þeiirar litlu þjóðar sem hafði
að við fjöldamorðum í Grikk-1, lagt sitt fram þeim til hjálpar í
Alþýðuflokksins var þegar í upp
hafi reiðubúinn til að hefja u:n-
ræður á grundvelli orðsendingar
En hugreklcið brást af
tveim ástæðum: allur þorri
þjóðarinnar hafði fylkt sér um
þá eindregnu afstöðu sósíalista
að neita bæri liinum ósvifnu
kröfum skilyrðislaust — og Lað
sem mestu máli skipti, þingkosn
ingar voru framundan þar sem
engum uppvísum landráöa-
manni hefði reynzt fært að
bjóða sig fram.
Þegar svar var að lokum sent
var það svo loðið og kurtéisk-gt
En forustumönnum borgara
flokkanna voru þau heit dýr-
mætari sem þeir höfðu fært
Bandaríkjamönnum að tjalda-
baki. Kosningunum var ekki
fyrr lokið en kunnur liandarísk-
ur samningamaður, Mr. Curnm-
ings, kom til íslands og setti :t
á rökstóla með Ólafi Thors og
nokkrum ráðgjöfum hans úr
Sjálístæðis- og Alþýðuflokí.n-
um. Nú skyldi beitt þeim brögð-
um sem að gagni mætlu koma, ;
fyrst áhlaupið mikla haustið
áður hafði mistekizt.
Árangur þessara viðræðna var
hinn alkunni herstöðvarsamn-
ingur, sem tryggði Bandai’íkja-
mönnum full yfirráð yfir Kefla-
víkurflugvellinum „fyrst um
sinn“ í 6 '/á ár eins og. núverandi
forsætisráðherra komst að orði.
Óþarfi er að rifja upp þá hörðu
baráttu sem fram fór áður en
liann yrði samþykktur, hún er
öllum í fersku minni. Þjóðin
reis upp til andmæla, fuudir
voru haldnir dag eftir dag,
stærstu fundir sem um getur í
Reykjavik, fvrsta allsherjar-
verkfall íslenzkrar verkalýðs-
sögu var framkvæmt með n.l-
gerri þátttöku, þjóðin öil and-
m.æ!ti — nema skipverjar á
Súðinni —• og Heimdellinga.r,
þeir þögðu. Þessa daga var
augljóst að landsölumenn borg-
araflokkanna; voru gripnir órta
og skelfingu og heföu helzt vilj
að láta svik sín ógerð, eti þeir
voru komnir of langt, voru
bundnir í balc og fyrir með !iin-
um gullnu strengjum. 27 þing-
menn hinna mjög svo lýðræöis-
elskandi borgaraflokka felldu
að leggja landráðasamninginn
undir dóm þjóðarinnar, og 32
guldu honum síðan jáyrði sitt.
Siðan er talan 32 orðin smámrr-
yrði í íslenzku máli.
Þar með hafði nýi sáítmáli
verið samþykktur, þar með var
ísland orðið lilekkur í herstöðva
kerfi Bandaríkjanna. Keflavík-
urflugvöllurinn, sem núverandi
yfirmaður lians Bob Williams
taldi einn mikilvægasta flugyöll
heims frá liernaðarsjónarrr iðir
var orðinn bandarísk bæJcistöð,
þar sem setuliðið átti að visu að
klæðast borgaralegum klæðum
og yfir herstöðinni sjálfri áttr
að blakta íslenzkur fáni eins og
falsmerki á sjóræningjaskipi. 5.
okt. 1946 voru svikin af þ jóð-
inni hin dýrmætustu landsrétt-
| indi, sjálfstæðið ofurseit og
frelsið gert að vonarpeningi.
Síðan hefur þróunin fario
hraðbyri í sömu átt. Skömmu
eftir að samningurinn var gerð
ur myndaði Stefán Jóhami Stef
ánsson, sem tók þátt í samning-
unum við Mr. Cummings ásamí.
Ölafi Thors, þá ríkisstjórn sr>m.
enn er við völd. Að hcnni
standa hinir 32, enda hefur hún.
í einu og öllu komið frarn sem:
bandarisk leppstjórn. Sá saef-
ill réttinda sem fólst í her-
stöðvavsamningnum sjálfum
hefur verið að engu hafömy á-
icveðin lieit hafa verið þverbrot.
in, svo sem loforðin um þjálfun
íslenzkra sérfræðinga. Ban.iv
ríkjamenn haga öllum fram-
kvæmdum að eigin geðþótta og
eru nú að byggja stórvægileg
mannvh’ki, samkvaimt áæil'in-
um bandaríska hermálaráðu-
neytisins. Milli tíu og tuttugu.
lagafyrirmæli hafa verið þver-
brot.in, t. d. öll íslenzk toljalög,
lög um aðflutningsbaivi á
sterku öli, lög 'um áferigisyerzl-
un, lög um tóbakseinkasölu rílc
isins, öll íslenzk lög um verzlurv
og viðskipti, skattalögin, iög um
f járhagsráð, gjaldeyrisver’lun
og verðlagseftirlit, lög um
lækna og lyfsölu, heilbrigú' ög:
in, iðnlöggjöfin, lög um eítb’Iit
með útlendingum osfrv. or;'-v,
Bandaríkjamennimir á Kefir' hv
Framh., á 6. síðu, j