Þjóðviljinn - 16.04.1948, Page 8

Æ.F.R
Vinnsluaðferðir er skíla sneiri og margfalt ¥erSmsetan
vöfu — VerksmiðjiiR verður í Örfirisey
Sósmlistar iögöu tií úð hmrimti r&iséi verh*
smiðjuna éiuu
Á fundi bæjarstjórnar í gær var samþykkt með
öllum atkvæðum eftirfarandi tillaga:
„Bæjarstjórn samþykkir fyrir sitt leyti að gerást
aðili að félagsstofnun með hlutafélaginu Kveldúlfi
hér í bænum, til þess að stofna og starfrækja verk-
smiðju í Reykjavík (Örfirisey) til síldarvinnslu með
nýrri aðferð, sem hlutafélagið hefur gefið skýrslu
um, dags. 14. jan. 1948.
Felur bæjarstjórnin bæjarráði og borgarstjóra að
gera frv. að félagssamningi- er verði lagður íyrir
bæjarstjórn til staðfestingar.
Samþykkir bæjarstjórn, að eignarhluti bæjarins
í íyrirtækinu verði allt að 2h hlutum stofnfjárins.
Jafníramt samþykkir bæjarstjórn að heimila borg-
arstjóra að taka lán til greiðslu stofnfjárframlags
bæjarins, allt að kr. 2.400.000.00 — tveim millj.
og fjögurhundruð þúsund krónum, — enda samþ.
bæjarráð lánskjörin, og er borgarstjóra veitt fullt
og ótakmarkað umboð til þess að undirrita fyrir
bæjarins hönd hverskonar skuldabréf fyrir láninu.
Fulltrúar sósíalista töldu rétt að bærinn ætti
verksmiðju þessa einn og starfrækti hana og ílutti
Sigfús Sigurhjartarson eftirfarandi tillögu í bæjar-
ráði:
„Bæjarstjórn samþykkir að
bærinn komi upp og reki síidar-
verksmiðju, er aflíasti minnst
5000 málum síldar á sólarkring.
Verði verksmiðjan reist í örfiris
ey og að þ.ví stefnt, að hún verði
starfhæf á komandi vetri. Fyrir-
komulag verksmiðjunnar verði
sniðið eftir þeim tillögum, sem
fram eru settar í skýrslu frá 14.
jan. 1948, er bæjarráði hefur
borizt um nýja aðferð til vinnslu
á mjöii og lýsi úr síid og sam-
anburð við fyrri aðferðir með
sérstöku tilliti til síldarvinnslu
í Reykjavik."
Tillaga þessi var felld með 4:1
atkv. en tillaga borgarstjóra
samþ. með 5 samhlj. atkv. og
lét Sigfús'Sigurhjartarson bóka
eftirfarandi greinargerð fyrir
atkvæði sínu:
„Þar sem ekki hefUr náðzt
samkomulag um, að bærinn
reisti og reki síldarverksmiðju,
get ég vegna átvinnunauðsynjar
liejkvíkinga og vegna þess að
aetla má, að síldarverksmiðja, er
relst yrði samkv. tillögum h.f,
Kveldúlfs leiði til stórfeildra
t
lramfara á sviði síldariðnaðar-
Ins, faílizt á, að bærinn verði
þátttakandi í þessu fyrirtæki í
ti-austi þess:
a) að engir útvegsmenn iái sér-
réttindi til löndunar í verk-
smiðjunni,
b) að aðrir aðilar, sem stunda
síldariðnað, verði ekki úti-
lokaðir frá notkun hinnar
nýju aðferðar.
C) að úígerðarmenn og sjómenn
njóti hagnaðar, sem verða
kann af hinum nýju vinnslu-
aðferðum, að réttri tiltölu, í
liækkuðu síldarverði.<<
Nýju vinnsluaðferðirn-
ar skila stórfelldum
hagnaði þegar tap er á
gömlu aðferðunum
Á bæjarstjómarfundi 22. jan.
s.l. var rædd skýrsla er H.f.
Kveldúlfur hafði sent bæjarráði
um nýjar vinnsluaðferðir við
síldarbræðslu. Skýrði Þjóðvilj
in þá nokkuð frá áætluðum kost
um þessara nýju aðferða.
Á fundinum í gær skýrði borg
arstjóri frá samanburðaráætlun
um 10 þús. mála verksmiðjur er
ynnu með nýju og gömlu aðferð
inni, og keyptu sildarmálið á
50 kr.
Halli á þessari vinnslu með
gömlu aðferðinni myndi verða
350 þús. kr. en ef unnið væri
einnig úr límvatninu myndi
hagnaður nema 1 millj. kr. 970
þús. kr.
Verksmiðja sem )'nni úr sama
magni síldar með nýju aðfevð-
unum myndi hinsvegar skila
8 millj. 759 þús. kr. gróða.
Stofnkostnaður áætl-
aður 10—11 millj. kr.
Borgarstjóri skýrði frá því að
stofnkostnaður þessarar nýju
verksmiðju væri áætlaður 10—
11 millj. kr. Væri fyrirhugað að
verksmiðjan yrði í örfirisey.
Þar væri hægt að nota nú-
verandi höfn, þar væri sízt
hætta á að ólykt frá verksmiðj-
unni bærist inn yfir bæinn o. s.
frv.
Eðlilegast að bærinn ætti
verksmiðjuna einn
Það er fullkomin ástæða til
að ætla að þessar nýju vinnslu
aðferðir þýði byltingu í íslenzk-
um sildariðnaði og muni auka
og efla þjóðarhag, sagði Sigfús
Sigurhjartarson í ræðu sinni um
málið. Allt annað er því óverj-
andi en að stuðla að því að
þessi tilraun sé gerð. Hinsvegar
teljum við sósíalistar það æski-
legast og eðlilegast að bæjarfé-
lagið hefði staðið eitt að þessari
verksmiðjubyggingu. Meirihluti !
bæjarstjórnar og það stór meiri
hluti hefur ekki getað fallizt á
það. Við getum ekki gert að að-
alatriði hver framkvæmdimar
annast, hitt er aðalatriði að +íl-
raunin sé gerð.
Við sósíalistar munum því
greiða atkveeði með tillögu bæj-
arrfðs með tilvísun til bókunar
þeimar er við létum gera í
bæjarráði.
Ekki að skapa einstök-
um mönnum forréttindi i
Það er öllum í fersku minnij
að við stofnun Hærings í vetur
voru einstökum mönnum sköp-
uð sérréttindi til löndunar. A-lið
ur bókunarinnar hnigur að því,
að fyrirbyggja að slíkt endur-
taki sig. Það er eðlilegt að allir
bátar við flóann hafi jafnrétti.
Eg tel víst að sami háttur verði
hafður hér og fyrir norðan að
verksmiðjan semji við vissan
f jölda báta. Það er á valdi verk-
smiðjustjórnarinnar — en í
henni hefur bæjarstjóm meiri-
hl. — að semja við hvaða báta
sem hún vill og þá einnig að
semja fyrst við báta héðan ár
bænum.
Öllum íslendingum á að
vera heimilt að nota
hinar nýju vinnsluað-
ferðir
Norskur verkfræðingur mun
hafa heimseinkaleyfi á þessari
Framh. á 7. síðu.
Þeim var vísað tií
bæjarráðs
tillögum Gísla Haíidérs-
sostar um hraðsuðispotta.
og hoimilishreimsluofna
irá Bandaríkjmmm
Gísli Halldórsson flntti á bæj-
arstjórnarfnndi í gær till. nm
að bæriim keypti inn hraðsnðu-
potta og heimilissorpbrennslu
ofna frá Bandaríkjúnnm og léti
gera tilraunir með notkun
jreirra hve mikið rafmagn spar-
aðist.
Taldi hann að þrír hraðsuðu-
pottar handa heimili í Reykja-
vik myndu kosta um 3 milj.
kr. og væri hægt að sjóða í þeim
á 4 sinnum styttri tíma en íj
venjulegum pottum. Síðar komj
Æ.F. Akraness.
Hátíð á laugardaginn í Bíóhöll-
inni Hkranesl
Æ.F.R. eínir ftil ierðar á Akranes í sambandi
viS hátíðina
Æskulýðsfylkingm á Akranesi efnir til myndarlegra
hátíðahalda annað kvöld í Bíóhöllinni og Bárunni.
Hefst hátiðin með dag-
skrárskemmtuu í Bíóhöll-
inni kl. 8,30.
Til skemmtunar verður:
Avarp.
Ræða: Áki Jakobsson al-
þinglsmaður.
Músik: IngA7ar Jónasson
(flðla) og Gunnar Axeís-
son (píanó).
Að lokum verður sýnd
litkvikmynd frá íþróttahá-
tíðahöldunum í Moskva
1947, er hlotið hefur afar
góða dóma í Reykjavík. I byrjun leikur danshljómsveit
Áma ísleifssonar nokkur lög.
Að skemmtuninni í Bíóhöllinni lokinni hefst dansleik-
ur í Bárunni. Danshljómsveit Áraa ísleifssonar leilrur.
Æ.F.R. eftir til skemmtiferðar í sambandi við þessi
hátíðahöld til Akraness. Veronr nánar auglýst um brott-
ferðartíma á morgim. Þeir, sem hug hafa á að taka
þátt í ferðinni eru beðnir að gefa sig fram á skrifstofu
félagsins Þórsgötn 1, sími 7510.
FJÖLMENNIÐ A AKRANES!
Bifreiðaeign iandsnanna hefur nú
nteir en fimmfaldazt síðan 1948
leppabilieiðas samlals 1646
Samkvæmt upplýsingum vegamálaskrifstofunnar voru,
um síðustu áramót, 10.134 bifreiðar og 570 bifhjól á öllu
landinu. Fólksbifreiðar voru 5.762, þar af aðeins 262 með
sætum fyrir fíeiri en 6 farþega, en vörubifreiðar samtals
4372.
Brfreiðaeign landsmánna hef-
ur meir en fimmfaldazt síðan í
stríðsbyrjun. Árið 1940 voru hér
2181 bifreið og bifhjól, en í árs-
lok 1947 er tala þeirra komin
upp í 10.704. Mest er aukning-
in árið 1945—'46 eða 51,3%, en
þá jókst tala fólksbifreiða um
í ljós að pottar þessir myndu
þurfa jafnmikið rafmagn, en
hægra að dreifa notkuninni
vegna styttingar suðutímans.
Sigfús Sigurhjartarson og
borgarstjóri kváðust hlynntir
öllum tilraxmum til að spara
rafmagn, en Jón Axel kvað raf-
magnspotta enga nýjung á land
inu — „ólyginn sagði mér að
þeir hefðu fengizt norður á
Raufarhöfn!"
Hallgrímur Ben. upplýsti að
hraðsuðupottar hefðu fengizt
hjá SfS. •— Þannig sannaðist
einu sinni enn að fáir eru spá-
menn í sínu föðurlandi.
Heimilissorpbrennsluofna fyr-
ir 3000 hús reiknaði Gísli á 4,5
millj. kr. Þá upplýstist að ekki
gætu þessir ofnar eytti málmum
og gleri og yrði bærinn eftir
sem áður að halda uppi sorp-
hreinsim. Lagði Hallgrímur Ben
til að tillögunni yrði vísað til
bæjarráðs — og var það sam-
þykkt.
manna skiptist þannig milli um-
39,8%, vörubíla um 53,5% og
bifhjóla um 163,8%. Fjölgun
fólksbifreiða náði hámarki á sl.
ári, og voru þá teknir í notkun
2283 nýir fólksbílar, en ekki
nema 787 vörubílar, en alls nam
bifreiðaaukningin á þvi ári
40,1%.
Jeppabifreiðar eru samtals
1646, á öllu landinu, eða 28,5%
af fólksbifreiðaeign lands-
manna. Af vörubifreiðum eru
flestar af Chevrolet-gerð, eða
24,9%.
Bifreiða og bifhjólaeign lands
Framhald á 3. stðu.
ármenningar
glíma í Keflavík
í kvöld
Lrvalsflokkur glímumanna
úr Ármanni sýnir glimu í sam-
komuhúsinu í Keflavík kl, 9 í
kvöid.
Á eftir sýningunni verður
bændaglíma, en bændur verða
þeir Guðmundur Ágússtson,
glímukappi íslands og Guðm.
Guðmundsson, skjaldarhafi Ár-
manns.
Um 20 glímumenn taka þátt
í þessari sýningu.