Þjóðviljinn - 18.03.1949, Blaðsíða 3

Föstudagur 18. márz 1940
ÞJÓÐVILJINN
I dag er Kristján Huseby
járnsmiður fimmtugur. Ungur
að árum fluttizt hann hingað
austan um haf, útþráin seiddi
hann eins og fleiri Norðmenn að
fornu og nýju, og hér hefur
hann dvalið síðan. Hér hefur
hann áunnið sér vinsældir allra
stéttarbræðra sinna, enda hefur
hann aldrei legið á liði sínu við
byggja upp og efla stéttar-
samtök járnsmiða. Hann hefur
verið þátttakandi í því að
byggja upp allar tryggingar
járnsmiðanna frá því fyrsta og
er nú að skila tillögum að nýj-
um samþykktum um þau mál.
Hann hefur verið trúnaðarmað-
ur félags síns á sínum vinnu-
stað og setið í flestum, ef ekki
öllum samninganefndum þess,
og þótt- hann hafi þar verið
eizti maðurinn hefur hann fast-
ast haldið fram málstað stéttar
innar.
Críþnáín seiddi.
— Kvað viltu segja mér um
ætt og uppruna ? spurði ég hann
í'yrir nokkrum dögiun þegar ég
leit inn til lians.
— Eg er fæddur 18. marz
1899 í Þrándheimi í Noregi og
uppalinn þar. En það var með
mig eins og marga aðra, að út-
þráin seiddi, mig langaði
til að sjá heiminn. Pyrsti áfang
inn var til Álasunds. Þar dvaldi
ég minn námstíma til að verða
vélstjóri.
— Eg kom oft hingað á þess-
um árum og þá kynntist ég
konunni. Þegar ég hafði lokið
námstjmanum, 1920, tók ég
hana með mér út til Noregs. Á
þeim tíma voru erfið ár í Nor-
egi, ekkert að gera, svo eina
ráðið fyrir mig var að fara í
siglingar.
Við vorum eitt ár í Noregi,
síðan fórum við hingað aftur.
Síðan hef ég ílengzt hér.
Fyrsta árið.
— Fyrsta árið hér var erfitt
vegna ókunnugleika og málleys-
is. Pyrst var ég í síldarvinnu á
Siglufirði.. Um haustið fór ég
til Hafnarfjarðar, en flutti til
Reykjavíkur í desember. Hér
v'ann ég við fiskþvott, fisk-
vinnu, uppskipun og yfirleitt
allt sem bauðst. f febrúar um
veturinn var ég kallaður í Ham
ar og eftir það fór að lagast
með vinnu. Næstu 2 ár var ég
ýmist við járnsmíði í Hamri,
fiskvinnu eða hvað sem fyrir
féll. Svo fékk ég fastavinnu
1 Haniri, sem hefur haldizí síð-
an.
ÞaS \-oru skógarnsr sem ég
þráði mest —
— Hefurðu aldrei farið heim
til Noregs síðan ?
— Jú, loks eftir 27 ára dvöl
tor ég heim til Noregs s. 1. surn-
ar.
— Hefur . þig ekki kmgað
þpmgað í öll þessi ár?
— Eg hef aldrei þekkt neitt
sem heitir heimþrá. Einstöku
sinnum hvarflaði að mér, ef ég
sá norsk blöð, að gaman væri
nú að skreppa heim. Það voru
skógamir sem ég þráði mest.
ROS VIÐ HUSEBY FIMMTUGAN
ff
vera
— Hefurðu ekkert samband
haft við Noreg síðan þú fórst
heiman að?
— Ekkert nema bréfasam-
band. Eg á bróður í Þránd-
heimi. Foreldrar mínir eru fyrir
löngu komin undir græna torfu.
— Hvað fannst þér eftirtekt-
arverðast í sumar þegar þú
komst til Noregs?
hafa. þroskað félagana. Það
mun einsdæmi hvað félagsmenn
gátu haldið út í verkföllum og
hve mikinn þroska svona ungt
félag sýndi, er átti sama sem
enga sjóði. Það eru vinstri öfl-
in sem hafa byggt félagið upp.
Nú eru þeir tímar þegar hver
félagsmaður verður að vera
stéttarlega vakandi og þarf á
öllum sínum stéttarþroska að
lialda.
Þegar ég spurði Huseby um
störf hans í þágu félagsins og
hversu honum hefði fallið við
hina íslenzku félaga svaraði
hann því að honum hefði fallið
hið bezta við starfsbræður sina,
og íslendinga yfirleitt, enda hef
ur hann um áratugi talið sig
íslending. Eg hef ætíð reynt að
vera góður félagsmaður og góð
ur þegn, en um störf mín i þágu
félagsins skaltu hafa það sem
félagar mínir og samstarfsmenn
segja um mig, sagði hann.
Það þarf ekki að spyrjast
mikið fyrir um álit félaga Huse
bys á honum. Þeim ber einróma
saman um að hann sé hinn á-
kjósanlegasti og traustasti fé-
lagi sem ætíð sé reiðubúinn til
þess að fórna kröftum sínum
í þágu stéttarsamtaka sinna.
„Huseby á engan óvin, aðeins
vini,“ sagði Kristinn Ág. Eiriks-
son, maður sem unnið hefur
með honum í 24 ár.
Þjóðviljinn þakkar Huseby á-
gætt starf í þágu stéttarsam-
takanna og flytur honum beztu
heillaóskir á fimmtugsafmælinu.
Kristján Huseby
— Það sem mest ber á eru
geysimikil mannvirki sem Þjóð-
verjarnir létu byggja á stríðs-
árunum, sem fyrst og fremst
voru miðuð við hernaðarþarf-
ir þeirra og auknar samgöngur.
Vart dæmi aimarsstaðar.
•—- Hafa ekki orðið miklar
breytingar á vinnubrögðum hér
síðan þú byrjaðir að vinna hér
sem jámsmiður?
— Fyrst þegar ég byrjaði hér
var aílt unnið með handalli.
Framfarirnar eru gífurlegar.
Framfarirnar sem orðið hafa
í iðnaði hér á þessum árum eru
svo gifurlegar að þess munu
[vart dæmi annarstaðar, a. m.
,k. ekki i landi jafnfjarlægu um-
í héiminum.
Svo er annað hér, ungir menn
sem eru námfúsir og stunda
nám sitt af kappi, þeir verða
að mönnum.
Vinstri öíiin hafa byggt
félagið upp.
— Hvemig voru stéttarsam-
tök jámsmiða þegar þú komst
hingað ?
— Fyrst eftir að ég kom varð
ég að biða í 3 ár eftir því að
ganga í Félag járniðnaðar-
manna, — félagsstarfsemin var
nú ekki bétur lifandi en þetta.
Það var tilviljun að ég vissi af
félagsfundinum sem ég gekk
inn á, en á þeim fundi gengu
inn 7 eða 8 aðrir járnsmiðir.
Félagsstarfsemin lagaðist frá
þeim tíma er Loftur heitinn
Þorsteinsson tók við foi'ustu
þess, þá fór félagið að þrosk-
í ast ört og þroskaðist mest á
því tímabili sem hann fór með
íormennsku þess.
— Hafa ekki orðið harðar
|deilur á þessu timabili?
— Frá 1930 hafa öðru hvoru
orðið haiðar deilur, og þær
úar sósíalisia íysa sig
ínMÍrí§m steíuu- irutnearpsitts
Fullírúar Sósíalistaílokksins í fiárveitinganefnd,
Ásmundur Sigurðsson og Lúðvík Jósefsson birta
minnihlutaálit um fjárlögin, og eru. aðalþættir
nefndarálitsins þessir:
Hin síðari ár hafa fjárlög
farið mjög hækkandi og það
svo, að alvarlega horfir. T. d.
voru rekstrarútgjöld ríkisins í
fjárlögum 1946 tæpl. 127.5
millj. kr. En á fjárlagafrum-
varpi því, sem ríkisstjórnin
lagði fyrir Alþingi fyrir árið
1949, nema rekstrarútgjöldin
243,millj. kr. eðá nærri því
helmingi hæri'i upphæð en 1946.
Þegar uni þetta er rætt op-
inberlega er oftast reynt að
kenna þetta eingöngu fjárfrekri
löggjöf, er sett hafi verið á
árunum 1944—1946. Víst er
það rétt, að sú framfaralöggjöf
sem sett var á þessum árum,
svo sem raforkulögin, lögin um
almáhnátryggingar og lögin urn
landhám, nýbyggðir og endur-
byggingar í sveitum, hefur lagt
I nokkrar byi'ðir á ríkissjóð. En
jþau útgjö’.d samanlögð nema þó
laldrei nema nokkrum hluta
þeirrar miklu útgjaldahækkun-
ar, er hér um i'æðir. Langniest-
ur híuti þessarar miklu hækk-
unar stafar af öðrum ásta'ðum,
jog_má þá aðallega ne.fna tvo
atriði. Þau (► u annars vegar
útþensla í embæiíis- og starí's-
• mannakerfi ríkisins og hins veg
jar hin mikla aakning dýrtíðar-
iimar sem átt hefur sér stað
síðustu árin og sífelt gleypir
jstærri og stærri upphæðfr af
jtekjum i’íkissjóðs í niðurgreiðsl
!ur og verðuppbætur.
! Kosíuaður við embættis-
j og ’hkrifstofukerfi ríkisins
jaukinn um þriðung
1 Sem dæmi um vöxtinn í em-
t bættis- og skrifetofukerfinu
má nefna 10. gr., þ. e. kostn-
aðinn við stjórirarráðið og ut-
anríkismálin. Sá kostnaður' var
áætlaður í fjárlögum ársins
1946 3,7 millj., en á frumvarpi
þvi, sem hér liggur fyrir, nærri
5,5 millj. króna, cða svo að
segja þriðjungi hærri. Um út-
gjöldin í 11. gr., dómgæzla og
lögreglustjórn, opinbert eftirlit
og kostnað við innheimtu tolla
og skatt.a, má segja hið sama.
Árið 1946 voru þessi útgjöld
í fjárlögum 12 millj. 615 þús.,
en í þessu frumvarpi eru þau
áætluð 19 millj. og 307 þús.,
eða fyllilega þriðjungi hærri.
Þó er munurinn í'aunverulega
enn þá meiri en þessar tölur
sýna, því að á sumum liðum
eru áætlaðar enn þá meiri tekj
ur, sem dregnar eru frá út-
gjöldum áður en heildarniðin-
staðan er fengin. Þannig er
til dæmis með fjárhagsráð og
lundirdeildir þess, sem samtals
jmunu hafa kostað nokkuð á
fjórðu milljón kr. Ti] þess að
lialda uppi þeim kostnaoi eru
ætlaðar tekjur af leyfisgjöld-
úm, og er sá kosínaðúr því
j ekki innifalinn í niðurstöðútöl-
; um g'reir.annnar.
75 inillj. kr, í dýrtíðarsjóð
Hitt 'átriðið, sem áður var
nefnt, að valdið hafi mestu um
hækkun ríkisútgjaldanna, þ. e.
vöxtur dýrtíðarinnar síðustu ár
in, verður ljósast sýnt meo þvi
að benda á, live útgjöld ríkis-
sjóðs vegna niðurgreiðslu á
vöruverði innanlands haía vax-
[ið gífurleg. Árið 1946 voru
greiddar 16 millj. 245 þús. kr.
úr ríkissjóði til að halda niðrí
verð'i á landbúnaðarvör-
i:m. Aðrar vörur voru ekki
greiddar niður. En samkvæmt
síðustu dýrtíðarlögum, er sam
þykkt voru í lok s. 1. árs, skal
lú stofna dýrtíðarsjóð og leggja
i hann 74,6 millj. kr. af tekj-
a-m ríkisins. Af þessari uppjhæð
n.an gert ráð fyrir, að ekki
nainna en 50 millj. fari til að
greiða niður vöruverð innan-
,ands, bæði á erlendum ög inn-
endum vörum. Þo hefur vísi-
;alan verið bundin meö lögum.
Verklegar framkvæmdir og
mevmingarmál
Til þess að vega að nokkru
leyti á möti þessiim útgjalda-
hækkunum, var í frumvarpi rík
ísstjórnarinnar mjög gengið inn
á þá braut að lækka framlög
til verklegra framkvæmda og
menningarmála. Þannig voru
; framlög til vega og brúargerða
j rúral. 4,5 millj. kr. lægri í
jfrumv. en í fjárlögum s. 1. árs.
Framlög til nýrra rafoi’kufram
jkxæmda einni millj. 'ægri og
jframlög til nýrra skólabygg-
jinga 2,5 millj. lægri. Nú leggúr
meiri hluti fjárveitinganefndar
til að hækka vcga- og brúarféð
í sömu upphæð og áður, og
jsömuleiðis framlag til nýrra
jraforkuframkvæmda og erum
jvið því fyllilega samþykkir. Til
jþess að mæta þessum hækkun-
um leggur nefndin til, að nokk-
|ur sparnaður verði gerður í
[ embættiskerfinu. 1 þessu höf-
! um við einnig verið sammála
meiri hlutanum í aðalatriðum
og teljum, að á sumum sviðum
hefði jafnvel mátt ganga lengra
i þessa átt. Hins vegar hefur
meiri hlutinn ekki viljað fall-
ast á að hækka fjárveitingar
tii nýrra skólabygginga og
sjúkrahúsa, þrátt fyrir þá
miklu og áðkallandi þörf, sem
Framhald á 7. siðu.