Þjóðviljinn - 18.03.1949, Blaðsíða 5

Föstudagur 18. marz 1949

ÞJÓÐVILJINN
5
Jóhann Þorkell fellur á sjálfs sín bragði
Eins og Þjóðviljinn heíur skýrt frá heyktist Jó-
hann Þorkell Jósefsson á meiðyrðamálshöfðun sinni
gegn Þjóðviljanum — en sá síðan að sér af ein-
hverjum ástæðum og boðaði að hann myndi stefna
á nýjan leik! Kenndi hann lögfræðingi sínum um
allt saman, sagði að hann hefði gleymt málinu og
væri það mjög „bagalegt'M! Vonandi tekst betur til
með næstu stefnu, því þetta er mál sem öll þjóðin
mun fylgjast með af athygli. Eins og áður er sagt
lagði lögfræðingur Þjóðviljans fram kröfu um að
sakadómari legði fram í réttinum öll gögn um saka-
mál fyrirtækja Jóhanns Þorkels, og fer bréf hans hér
á eftir:
„Útaf meiðyrðamáli, sem f,iármálaráðherra Jóhann Þ.
Jósefsson hefur höfðað á liendur ábyrgðarmanni Þjóðvilj-
ans Sigurði Guðmundssyni, ritstjóra vegna ummæla í blað-
inu snertandi brot firmanna „Verzlunin Brynja“ og „S.
Árnason & Co.“ gegn lagafyrirmælum um gjaldeyris-
meðferð, innflutning og um verðlag, Ieyfi ég mér hér með
að óska eftir því við yður hr. sakadómari, að þér látið mér
í té akt af rannsóknum yðar í þessum málum til notkunar
í fyrmefndu meiðyrðamáli.
Nánar tiltekið eru málin þessi:
1. Faktúrufölsun og ólöglegur vöru-innflutningur firm-
ans VERZLUNIN „BRYNJA“ með m.s. Braga er liann
kom frá Ameríku á árinu 1944.
2. Ólögleg ráðstöfun á gjaldeyri og faktúrufölsun firm-
ans „S. Árnason & Co.“, sem upplýstist með tveim bréfum
er Viðskiptaráði bárust í hendur í janúar 1947.
Ég leyfi mér að vænta þess að þér látið mér þessi gögn
í té við fyrstu hentugleika.
Virðingarf yllst“.
Málaflutningsskrifstofa Áka Jakobssonar
og Kristjáns Eiríkssonar
Nú gefsf einsfœtt tœkifœri ti! að rifja upp
hin alvarlegu lögbrot fyrirfœkja hans fyrir
dómstólunum — einhver athyglisverðustu
sakamól síðustu óra
Hér fer á eftir aðilaskýrsla
stefnds:
Hr. Jóhann. Þorkell Jósefs-
son, fjármálaráðherra hefur
stefnt mér fyrir hönd Þjóðviij-
ans vegna ummæla í forustu-
grein blaðsins 1. febr. 1949,
en þau ummæli telur hann meið
andi fyrir sig og krefst þess að
þau verði dæmd dauð og ómerk.
Ummælin eru á þessa leið:
„fa.któC(ufalsarinn,
„Eins og áíkunnugt er .voru
málavextir þeir að skjallegar
sannanir fundust fyrir því að
Jóhann Þorkell Jósefsson hafði
látið eitt fyrirtæki sitt stela
undan erlendum gjaldeyri kerf-
isbundið og leggja inn á er-
lendan banka án vitundar is-
lenzkra stjómarvalda“........
„En aðeins örfáum dögum eft-
ir að faktúra Jóhanns Þorkels
fannst“...... Það hneykslis-
mál má draga saman í eina
setningu handa Tímanum á
þessa leið: „Faktúran fannst
í tunnunni og gleðikonan lagð-
ist með faktúrufalsaranum“. .
„Svo dýru verði kaupir gleði-
konan samneytið við faktúru-
falsarann".
Samneytið við gleði-
konuna (Framsókn)
getur varla talizt meið-
andi fyrir ráðherrann!
Það skal strax tekið fram
að það er líking, mynd, þegar
talað er um samneyti faktúru-
falsarans og gleðikonunnar,
eins og fjármálaráðherra hef-
ur eflaust skilið. Gleðikonan er
notað sem nafn um Framsókn-
arflokkinn til að lýsa vissum
eiginleikum þess flokks, og get
ur það varla talist meiðandi
fyrir fjármálaráðherrann að
sagt er að hann hafi tekið upp
samneyti við flokk þennan, en
það er að sjálfsögðu réttarins
að meta hvort svo getur talizt,
Þegar þessi líking er
undanskilin, eru það orðið,
„faktúrufalsarinn" og ummælin
um gjaldeyrisþjófnaðinn sem
fjármálaráðherrann telur meið-
andi fyrir sig, og skal nú vik-
ið nokkuð að þeim.
Fyrirtæki Jóhanns I’or-
kels sektað fyrir verð-
lagsbrot og óleyfilegan
innflutning
Tilefni þessara ummæla eru
tvö alkunn lögbrot sem fyrir-
tækin S. Árnason & Co. og
Brynja hafa lent í, en Jóhann
Þorkell Jósefsson fjármálaráð-
herra er einn stærsti eigandi
þeirra beggja. Fyrra málið er
frá 1944. 1 því hefur ekki fall-
ið dómur, heldur var gerð rétt-
arsætt milli fyrirtækisins og
Finns Jónssonar fyrrverandi
dómsmálaráðherra f. h. ríkis-
sjóðs. Frá því var sagt í til-
kynningu Viðskiptaráðs 20.
apríl 1945, og er sættin þannig
að fyrirtækin voru sektuð um
10.000.00 kr. vegna verðlags-
brots og óleyfilegs innflutn-
ings og þeim gert að endur-
greiða ólöglegan hagnað að upp1
hæð kr. 30.000.00.
Af einhverjum ástæðum hef-
ur réttarskjölum í máli þessu
verið haldið leynilegum, þannig
að ekki er hægt að vitna í þau.
Engu að síður var mál þetta
gert mjög að umtalsefni í blöð
unum eftir réttarsættina, og
voru ummæli þeirra um stað-
reyndir málsins ekki hrakin.
Skal hér vitnað í „Skutul“, blað
Alþýðuflokksins á ísafirði, kjör
dæmi Finns Jónssonár þáver-
andi dómsmálsráðherra, sem
gerði réttarsættina. Ritstjóri
Skutuls var þá Hannibal Valdi
marsson núverandi alþingis-
maður. í . ritst jómargrein í
Skutli 21. júní 1945 er frá því
skýrt að bæði sakadómari og
formaður Viðskiptaráðs hafi
neitað að gefa ritstjóra blaðs-
ins upplýsingar um mál fyrir-
tækjanna S. Árnason & Co. og
Brynju. Engu að síður rekur
ritstjórinn málsatvik mjög ná-
kvæmlega og segjist honum svo
frá m. a.
„Fyrir um það bil ári síð-
an komst það upp að allmikið
af bollapörum og annari leir-
vöru frá ofangreindum fyrir-
tækjum hafði verið selt með
hærri álagningu en heimilt var
samkvæmt verðlagsákvæðum.
Hafði fyrirtækið ekki sent vöru
reikninga til verðlagsstjó'ra eins
og skylt er, en þegár þei’rra er
krafist var komið með allskon
ar skýringar til að réttlæta
verknaðinn, svo sem að vöntun
hefði komið fram í vörusend-
ingunni, þvert ofan í opinber
vottorð frá amerískum yfirvöld
um.... Inn i réttarsættina var
svo flækt öðru óskyldu máli,
sem að öllu samanlögðu er
margfalt alvarlegra, en hitt
og sýnir ennþá betur það hyl-
dýpi spillingar, sem ríkjandi
er í verzlunarmálunum. — r'*
Upphaf þessa máls er það, að
frá Ameríku kemur vélskipið
„Bragi“ með vörusendingu til
framangreindra fyrirtækja. Fyr
ir þessum vörum voru engin
innflutningsleyfi, enda sumpart
um að ræða algera bannvöru,
sem alls ekki hefur komið til
mála ác5 leyfa innflutning á
frá Ameríku, vegna skipaskorts
ins. 1 þessari vörusendingu voru
m. a. leikföng, pelsar og ýms-
ar tízku- og tildursvörur.
Fyrirtækið hefði gefið upp að
vörur þær, sem það hafði flutt
inn í algeru leyfisleysi og inn-
flutningsleyfi vantaði fyrir,
hefðu kostað ca. 13 þús. doll-
ara. Einnig þetta mál er kært
til sakadómara af formanni við
skiptaráðs, en af einhverjum á-
stæðum var það mjög lítið rann
sakað og því að síðustu sleg-
ið saman við fyrrgreint verð-j
lagsbrot sömu manna og með
réttarsættinni ákveðin samtals
10 þús. kr. sekt fyrir bæði
málin. — Viðskiptaráð skyldi
ráðstafa hinni innfluttu bann-
vöru.
Þegar að því kom að Við-
skiptaráð skyldi ráðstafa vör-
unni, kom það allt í einu í
ljós, eftir að hún er búin að
vera í vörzlu tollyfirvaldanna
í marga mánuði, að andvirði
%'örunnar, sem flutt hafði ver-
ið inn. í algeru heimildarleysi,
er ekki 13 þús. dollara heldur
43 þús. dollarar, eða ca, 280
þús. kr. íslenzkar að innkaups-
verði. Geta menn gizkað á
hvert útsöluverð slíkrar vöru-
sendingar í heild hefði orðið að
viðbættum tollum og allri á
lagningu. — Er nú heimilt að
spyrja? Nær nú réttarsættin
góða einnig til þessarar viðbót
ar?. .. . Og hvaða afstöðu hafa
stjórnarvöldin. tekið til þessa
atriðis 1....
Faktúran finnst í
tunnunni
Þegar tollayfirvöldin voru að
athuga vörur þessar kom það
í ljós, að í umbúðunum voru
ekki einungir spil, leikföng, sam
kvæmistöskur og ráptuðrur,
heldur einnig álitlegur skjala-
búnki. Við nánari athugun á
honum kom i ljós, að þar voru
ekki aðeins „faktúrur“ til hins
íslenzka fyrirtækis, heldur
höfðu einnig slæðst þar, með
nokkrir reikningar frá amer-
ískum verzlunarfyrirtækjum til
þess fyrirtækis, sem seldi vör-
umar hingað. — Sýndu þessir
reikningar, að það fyrirtæki
sem mun heitá „Northem Ex-
port Co.“, hafði leyft sér að
leggja á vönrna allt upp í 100
prósent af innkaupsverði þess.
Þetta fyrirtæki mun vera skrá-
. sett sem amerískt fyrirtæki, en
aðaleigendur munu vera Is-
lendingar, sem dvelja eða eru
búsettir í Ameríku. Hefur leik-
ið grunur á því, að ýmis ís-
lenzk heildsölufyrirtæki hefðu
sambönd við, eða hefðu bein-
línis komið sér upp slíkum lepp
fyrirtækjum, til þess að leggja
á vöruna í Ameríku og senda
heim með henni reikning, er
sýnir hærra verð en hið raun-
verulega innkaupsverð, þar
sem Viðskiptaráð hefur neita?
að taka gilda. reikninga frá ís-
lenzkum umboðsmönnum í Am-
eriku.
I þessu sérstaka dæmi eru
að verki menn er leggja allt að
100% á vömmar fyrir sams-
konar ómak og hinir íslenzku
umboðsmenn hafa“.
Eftir blaðaskrifum að dæma.
eru þessi atriði í lýsingu Skut-
uls fyllilega í samræmi við stað
reyhdir, eða hafa a. m. k. ekki
verið hraktir enn opinberlega.
Réttarhöldum lauk þeg-
ar Jóhann Þorkell varð
ráðherra
Seinna málið kom fyrir í árs-
byrjun 1947. Málsskjöl þess
hafa heldur ekki verið gerð op
inber af einhverjum ástæðum,
og verður hér því enn að styðj
ast við blaðafrásagnir, og skaf
Tíminn, blað núverandi mennta.
málaráðherra og atvinnumála-
ráðherra, riú kvaddur til frá-
sagnar:
Tíminn segir frá því 1. febr.
1947 að fyrirtækið S. Áraason
& Co. hafi í ógáti sent við-
skiptaráði bréf frá brezkum fyr
irtækjum þar sem frá því var
skýrt að þessi „fyrirtæki hafi
samkvæmt ósk S. Árnason &
Co. bætt svokölluðum umboðs-
launum þess við útflutningsverð-
vörusendinga til þess, en lagt-
upphæðina inn á reikning fyrir
tækisins í Hambrosbanka“. Með;
þessu móti hafi fyrirtækið sem
sé stolið undan erlendum gjald
eyri, gefið upp falsað vöruverð
erlendis og þannig fengið hærri
álagningu innanlands. Herm-
ir blaðið síðan frá því að þessi
gögn hafi verið afhent saka-
dómara, síðan hafi verið fram-
kvæmd húsrannsókn og tekin
öll bréf og bækur fyrirtækis-
ins frá næstu tveim árum að
undan. Þá hófust réttarhölct
31. jan. 1947. — En tæpri vikir
síðar var hr. Jóhann Þorkelf
Jósefsson orðinn fjármálaráð-
herra og frekari örlög málsins
eru ekki kunn.
Málsatriði þessarar frásagn-
ar hafa ekki heldur verið hrak
in opinberlega og verður því
að telja þau rétt þar til ann-
að sannast.
Hafði ekkert að athugu
við lögbrotin!
Það eru þessi tvö mál seffi
átt er við með ummælum Þjóð-
viljans 1. febr. 1949, og tel ég
að þar hafi raunar verið mjög
vægilega að orði komizt í sam.
jöfnuði við staðreyndimar sjálf
ar og aðeins drepið á lítið brot
af þessum mikilvægu sakamál-
•um, sem vakið hafa alþjóðarat-
hygli. Ummælunum er stefnt
til hr. Jóhanns Þorkels Jósefs-
sonar, þar sem hann er eins og
áður segir einn aðaleigandi
þessara fyrirtækja. Meðan ann
að er ósannað verður ekki trú-
að að jafn glöggur og áhuga-
samur fjármálamaður og hr.
Framhalc L S. sióu.