Þjóðviljinn - 18.10.1949, Blaðsíða 3

t>riajwdag«p „l&v október 1949. •
ÞJO.ÐVILJINN
3
I júlúnánuði í aaotar var ég
kvaddur á skrifstofu sakadóm
'ara í Rdýjavík og mér tilkyant
að dómsraálaráðberra lartdains,
. Bjarni Bengdiktsson, hefði fyrir
skipað réttarrannsókn vegna
hin3 illræmda ástaads á Kefla-
yíkurvéöi, lögbrata,.. stnygls
og ólifnaóar. Starfsféiagar mín-
ir Sigurður Guðraundsson, Jón,
Bjarnason og Jónas Arnason
voru einnig kváddir til í sakaí
dóraará uiit'sömh raundir. ’
Erindið við okkur var að
- sjálfsögðu ekki það að skýrá
oickur fyrstum manna flrá þess-
um gleðitíðindum,. heldúr bafði
sá fulitrúi sakadámara, sera um
málið fjallaði fengið afhentan
hjá d ó tasznáiaráðh err an u ra
• hlaða af göralura. Þjóðviljablöð
utn, þar sem birzt höfðu grein-
ar og uppljóstranir um hneyksl
isástandið á vellinum, og vildi
dómsmálaráðherrann nú fá að
vita, hverjir hefðu skrifað þess
ar greinar eða lagt til efni
þeirra að sjálfsögðu í þágu
hins góða máletfnisL!
Magnús Kjartansson:

r r a n n s o k n i n u m
• hans, - sera , þekfe-tu raaana bezt
hinn . ólöglega vöruflutning út
af veilmúm og óiifnaðinö þar,
sóðategasta hátt1 til .pólitíakra
rógjkrifa,- : •
$ skýrslu sinni á laugardag
semkomið hefur í ljós á öm.ur- segir dórasmalaráðherra að Al-
' legan hátt með . kíámrayndi)||u.
þeim sem þangað voru raktar
af lögreglunai.
Lét fulltrúina.. bóka þessá
tillögtv' mtna- urn. vitnaleiðsíu
•bg: bað mig' áður en við skild-
um áð gefa skriflega skýrslu
um ólöglegah innflutuing til
vállarins. Lofaði ég því.
Það dróst .úr hömlu hjá
raér að semja þessa skýrslu,
svo að ég skilaði henni ebki
fyrr en 5. september, Var mér
Þessari barnalegn tilraun [þá' Ulkynnt að réttarrannsókn-
dómsmáláráðherraas til að 'inni værUokið’ eu skýrsla mín
komast fyrir lekana af vellin-
um og beita sínam alkunnu ráð
stöfunum til að refsa þeim
xnönnum sem sagt hafa sann-
leikann um ástandið þar var ^
auðvitað svarað neitandi af1
okkur Þjó.ðviíjamönnum. Við l
skýrðum fulitrúa sakadómara f
frá því að við tortryggðum
hverja þá réttarrannsókn sem'
nuverandi dórasmálaráðherra
átæði að, ehda væri hann löngú
uppvís að þvt að misnota rétt-
arkerfið til pólitískra ofsókna.
Til dæmis um andlegt ástand
ráðherrans má geta þéss að
meðal 'greina þeirra sém hann
viidi fá að vita hver hefði skrif
að, var eftirfarandi; klausa sem
birzt hafði í Þjóðviljanum 30.
júní og var húm þó merkt hinni
vestrænu þjóðhetju, Mikka
tnús:
.„Bjarni Ben. Skrifar í gær
gréin á aðra síðu Morgun-
'blaðsins um „sellur kommún-
istaflokksins" og kerast þar
m.a.' þapnig ?,ð orði: „I þess-
yrði send dómsmálaráðherran-
um til viðbótar skýrslunum um
rannsóknina. Nokkrum vikurn
síðar kom óg enn á, skrifstofu
sakadómara og fór þá fram á
afrit af yfirheyrslunni yfir
þingi hafi ekki gert neina atr
hugasiítnd við frarakvæmd
KeflavíkursamningSins. Þetta
eru vísvitandi ósanoindi, Sú
framkv. var m. a,- rædd á Al-
þingi hálfan mánuð samfleytt
f ok’t. Í947 og var ráðherrann
svo aðþrengdur í þeim amræð-
um að hann þorði ekki að láta
'Alþingi skipa nefnd tii rann-
sóknar, þótt hann teidi það
sjálfsagt í upphafi utnræðn-
anna,
’ Ura réttarrannsóknina er það
annars að aegja að hún var
pólitískur skrípaleikur, sem átti
kð hafa það tvöfalda hiutverk
að fá höggstað á þeim mðnnum
'sem ljóstráð 'hafa upp^um
sem íagðar fyrir Alþktgi i.
„Þingsályktun um heimiid fyrir
ríkisstjórnina til að gera samn-
ing við Bandariki Ameriku um
niðurfelling herverndarsamn-
ingsiits frá 1941 o. fl.“ sem
eamþykkt var á Alþingi 5.
október 1946, hljóðar svo:
„Flugförum þeim, sem rekin
eru af Ba'adarikjastjórn éða á
hennar vegum i sambaudi við
framhvætnd þeirrar skyldu, er
Bandaríkiu hafa teldzt á hend-
ur, að hai'a á hendi herstjórn
og eftirlit i Þýzkalaadi, skulu
áfram heimil afnot af Keflavík
urflugvellinum. I þessn skyni
skal stjórn Bandarík’anna
heimilt að. halda uppi á ,'lug-
vellinum á eigin kostnað, bián-
línis eða á eigin ábyrgð, þei.Ti
starfsemi, þeim tækjum og því
starfsliði, sem nauðsynlegt
•em ina «r flutt til-.afnota fyrir
ntjórn Bándaríkjanha eða u:a-.
boðsmenn hennar samkvæmt
þessum samningl eða til afnota
fyrir starfslið það, sem dvelur
á ísiandi vegna siarfa, seöa
leiðir af framkvæmd samnings
þessa. Útflutningsgjalda skal
heldur eigi krefjast af útfiutn
ingi téðra vara.“
Þarna er enn á ný lögð á-
herzla á hinar glöggu takmark-
anir tollfrelsisins. Það nær að-
eins til þess varnings sem þarf
að nota „samkvæmt þessum
samningi" og „vegna starfa,
sem leiðir af framkvæmd samn
ings þessa“, þ.e. „í sambandi
við framkvæmd þeirrar skyldu,
er Bandaríkin hafa tekizt á
hendur, að hafa á hendi her-
stjóm og eftirlit í Þýzkalandi“.
Við’þetfá — 'og þetta eítt —
er tollfrelsið bundið.
Efttr að Keflavíkursamning-
urinn var gerður var skipuð
nefnd fjögurra hinna færustu.
manna til að gera tillögur um
framkvæmd samningsins. Nefod
armenn voru Gunnlaugur E.
Briem, skrifstofustjóri í stjórn-
arráðinu, Gunnlaugur Briem,
símaverkfræðingur, Gunnlaug-
ur Pálsson, fulltrúi í utanríkis-
ráðuneytinu, og Erling Elling-
sen flugmálastjóri. 1. apríl 1947
Taka skai tillit til sérstpðu
slíkra flugfara og áhafna þeirra
að því er varðar tolla, land-
Keflavíkurflugvöllinn og að þvo jvistarleyð og önnur • formsatr-
af hinu erieada starfsiiði vall- iði. Engíff lendingargjöld skal
kann að vera til slíkra afnota. sendi nefndin ríkisstjórninni
tiliögur um högun tolla- og
í'kattamála á Keflavtkurflug-
velli. Eru tillögur þessar pretit
arins alla synd! Hvorttveggja
mér. Var þeirri beiðni svarað þetta hefur nú mistekizt.
neitandi með þeim rökum að
réttarrannsóknin væri hafin á
ný, eftir að skýrsla mín hafði
borizti
Á laugardaginn var kom svo
'allt í einu yfirlýsing frá hinum
háa dómsmálaráðherra, þess
efnis að réttarraansókn um
Keflavíkurflugvöllinn hefði
verið framkvæmd og leitt í ljós
að hann væri fyrirmynd ann-
arra staða að siðferði, þar væru
engln' lögbrot frami'n og smygl
þekktist þar ekki! Er siðferðis
vottorð þetta kryddað með því
að • ritstjórar og blaðamemi
Þjóðviljans h'afi verið svo aum
ir fyrir réttinum að þeir hafi
ekki treyst sér til að svara
frambrtÉkum spurningum!! Af
þessum ÉÉffiðum þykir mér r'étt
um söguburði hefur- hins. að b|rta' almenningj skýrslu
'vegar verið farið me.ð einá
Hér er svo að lokura skýrsla
mía ura smyglið til Keflavíkur-
flugvallar:
„1 yfirheyrsiu hjá sakadóm-
araembættinu um ástandið á
Keflavíkurflugvellinum hef ég
ben.t á þá staðreynd að megin-
hluti þess innflutnings sem til
vallarins fer sé ólöglegur. Ég
hef verið beðinn að gera nánari
grein fyrir þessu atriði skrif-
lega og skál því. benda á nokkra
meginþætti hér á eftir. Ég er
þess þó fullviss að sakadómara
embættið finni engar nýungar
í þessari greiriargerð minni,
enda efa ég ekki að þegar hafi
náðst sá árangur í rannsókn-
inrii að vísbendingar mínar séu
aðeins éndurtekning á augljós-
um ’ sannindum.
Fjórða grein í samningi þeim
greiða af slíkum fíugförum.“
Eius og sjá má er samning-
urinn .bundion við þau — og
iþau ein — afnot af Keflavíkur
flugvelli sera eru í „sambandi
vrð framkvæmd þeirrar skyldu,
er Bandaríkin hafa tekizt á
hendur, að hafa á hendi her-
stjórn óg eftirlit í Þýzkalandi."
Þegar samningurinn var rædd-
ur á Alþingi var mikil áherzla
lögð á þessi mjög svo skýru
og þröngu takmörk og þau
skilgreind í einkar glöggum og
afdráttarlausum dæmum af
meðmælendum samningsins.
Verða þær túlkanir ekki raktar
hér enda eru þær prentaðar í
Alþingistíðindum.
í 9. grein samningsins er
sérstaklega rætt um tollfrelsis-
ákvæðið og hljóðar sú greiri-
þannig:
. „Eigi skal leggja neina tolla
eða önnur gjöld' á efni þa.ð,
útbúnað, aauðsynjar feða vörur,
aðar í heild sem fylgiskjal við
„Tillögu til þingsályktunar um
framkvæmd samningsins um
Keflavíkurflugvöllinn“ sem Áki
Jakobsson flutti 1947 á Alþingi.
í till.ögum þessum segir svo:
„Flugfélagið American Over-
seas Airlines er nú í þann veg-
inn að taka við sem umboðs-
maður Bandaríkjast jórnar á
Keflavíkurvellinum, sbr. 4>
gr. flug\’allarsamningsins frá
6. október 1946.
Jafnframt starfar félagið sem
einkafyrirtæki að fólksflutn-
ingum á ’flugleiðinni Bandarík-
in—Norðurlönd um Keflavík.
Að því er þennan atvinnurekst
ur snertir, nýtur félagið ekki
skatt- eða tollfrelsis hér á landi
né annarra sérréttinda."
Síðan bendir nefndin á að
umferð ,herflugvéla sem halda
uppi samgöngum við Þýzka-
land samkvæmt flugvallarsamn
ingnum verði aðeins ca. 13%
Framh; á 6. síðu.
• staðreynd, sem með öruggri
vissu or röng.“. — iEtli væri
ekki. ráð að Bjarni léti at-
• huga sellurnar. í kollinum á
•sjáifum sér.“ *.
* Er þetta senu kunnugt er
ekki í fyrsta sinn sem hræðslan
við hláturinn heltekur. yfirmann
laga og réttar á íslandi! •
Að fenginni neitun . .við því
að gefa dómsmálaráðherranum
upp hverjir . dirfzt hefðu að
ganga í berhögg við vilja hans
og‘yfirbpðara hans spurði full-
trúinn mig hvort eg gæti benfe
á vitni- um ástandið á Kefla-
víkurflugvelli eins og því hefði
verið lýst í ÞjóðViljanum. Kvað
cg svo verá og benti fulítrúan-
um á að kalla til yfirheyrslu.
. ríkisstjórniná, sem þátt tæki
í stórvægilegasta 'smygli sem
s.ögur færú af, tollstjórann,
sem vhafa myndi fulíkomn-
ustu’ gögn irnr' smyglið, flug-
vallastjóra ríkisins, sem- dag-
,lega hefði lögbrotin fyrir aug-
um, sýslumanninn í Gullbringu-
og Kjósarsýslu og starfsmenn
Máfverkasýning Þorválds Sknlasonar
Nokkrar huglelðingar
mína ásamt því -sem hér hefuri
verið rakið að framan.
Til viðbótar 'vil ég minna á
að Þjóðviljinn sannaði 5. okt.
s.l. að smyglið til K.efiavíkur-
flugvallarins er svo v'ðtækt að
síðústu þrjá má'nuði hafa verið
flutt þangað 1500 ‘ tonn frá
Bándaríkjunum, merkt hernum
(Army Cargo), þar af um
10.000 flöskur af.áfengi og um
50.000 flöskur af áfengú öli!
Þá rná niinna á að • Lögreglu- |einungis að reyna að skýra al- vill er auðveldasta leiðin til að birtist í kræklóttrí trjágrein.
stjorinn á’ Keflavíkurflúgvelli, 'menningi í stultri blaðagrein átta sig á þeim að spyrja enn! öðru lagi í hæfileik okkar til að
Guðmundur í. Guðmundsscfn, ,frá afstöðu nokkurra ungra nýju: Veldur .það hrifningu veka slíkum fyrirbrigðum nátt-
hefur viðurkennt hinn ólöglega jmálara á Islandi til. umhverfisj okkar, að fjallið er okkur kunn-
•vöruflut'ning af. yellinum í við-píns og listar sinnar, og er rauni Ugt og heitir nafni, sem við
tali við Timann í-iánúar 1949. lar tilefni þ.essarár greinar súj þekkjum, til dæmis Esja eða
Þ*r segir sva;. „Eæjarí'ógetinn ímályeAasýmng sem Þorvgldur KeiUr. að við búum upp við það
sagði ni.a. að það. værj .ótrú-
Til þess að fðrðast allan mis- unni, til dæmis andspænis 1 jalli,
skilning vil ég taka það fram steini eðá tré? Hvað leikur þá
að tilgangur minn með þessum svo mjög á strengi tilfinning-
orðum er hvorki sá að boða anna með hjálp sjónskynjunar
eða stofna nýjan „isma“ í mál- okkar, að við verðum hljóð af
aralist né . draga listaverk íj un.drun? Hér verður ekki reynt
dilka eftir stefnum tða dægur-, að veita fullnægjandi svör við virðum Það fyrir okkur, hversu
sjónarmiðum. Fyrir mér vakirj þvílikum spurniugum, en ef til afl Þess forms er mikið, sem
h'reinan og tæran hátt hami
brotnár í augum okkar, hversu
litur f jallsins er heiður og blár,
hversu sterkúr ilmur þess efnis'
er, sem ’vekur aðdáun okkar,
þegar við lútum að steinbroti og
lega mikið af ótolhiðum vörum
S.kúlason hefúr þessa dagana í
jsýningarsal Ásmundar Sveins'
flutt út af flugvellinum.“ Érin i
og njótum kannski skjóls af
því, að steinninn minnir okkur
sonar. Eg vildi jafnframtj.4 tröll eða skip eða er hentugur
jfreista þess -að-afsanna það| til húsagerðár, að tréð heitir
má minna á a-ð lögreglan.hefur jorð sem nú fer af yngstu list- skáldlegu nafni og er ' hag- málverks þróttmikil oglitir þess
í fórum sínum ýmsa vitneskju 'm&urum okkar. að beir vil.ii, kvæmi- tii ? SHk tflvandi' fá menn notið áhrifa
þeirra engu síður en áhrifa frá
.málurum okkar, að þeir vilji, kvæmt til margra hluta? Slík
-um saui lifnaðinn á Keflavík.ur- ( ekki eða geti ekki genglð til 1 vitneskja. mun að" einhverju
flugvelli og rakti m.a. klám-
myncfirnar þangað eins og áður
er ságt, þó dómsmálaráðherr-
móts við almenning og rétt hon j leyti veita okkur ánægju, en
urn höadina. j náumast djúptæka hrifningu og
_ ( Hvað veldu-r hrifningu okkar i sker ekki úr, jtm gvlejSit^a, |em
aun hafi mishotað það mál á þegar við stöndum úti í náttúr-j hlutirair sveifla.frá sér, á hve|:
úrunnar viðtgku, en öll höfum
við innra með okkur möguleika
til þpss að skynja og njóta á-
hrifa af litum og formum án til-
lits til þess, hvort þau fela í sér
líkingu eða ekki. ------• . . *.
‘ Skilji menn þetta ætti það
að vera augljóst, að séu form
formum og litum náttúrunnar
sjállBpr, ef þeir á annað borð
.leyfa þeim. óhindraðan aðgang
Framhald á 7. glba,