Þjóðviljinn - 10.11.1949, Blaðsíða 5

* ÞJÖBVILJINN
FiaHBtxrdagTO lO. nóv:
1948.
• •
ÞOGNIN UM SALTFISKSHNEYKSLIB
i*ió3ln krefst þess að þegar í stað verði fram
kvœmd ýtarleg rannsókn á uppljóstrunum
Geirs H. Zoega um saltfisksöluna
á ítalíu og Grikklandi
MiMS tíðisidi
Miðvikudaginn 19. október
voru þjóðinni opinberuð mik:l
tíðindi. I útvarpsumræðunum
þá um kvöldið skýrði Sigfús
Sigurhjartarson frá milljóna
þjófnaði sem framkvæmdur
hefði verið á ítalíu og Grikk-
landi frá íslenzkum saltfisk-
framleiðendum, sjómönnum og
þjóðinni í heild. Daginn eftir
birti Þjóðviljinn mjög ýtarlega
grein um málið þar sem allar
staðreyndir þess voru raktar.
Heimildimar voru, eins og
mönnum mun í minni, tvær
skýrslur sem Géir H. Zoéga,
umboðsmaður L.Í.Ú. í Lundún-
um hafði samið og sent Land-
sambandinu. Lét framkvæmda-
stjdri Lands;ambandsins, Jak-
ob Hafstein, fjölrita skýrslur
þessar af grandalausri trú-
mennsku við hagsmuni útvegs-
manna, og munu venzlamenn
hans, thorsararnir sízt hafa átt
von á þessu atferli úr þeirri
átt. Mun liggja við að Jakob
Hafstein verði rekinn úr stöðu
sinni fyrir þá vanrækslusynd
að hafa ekki stungið undir stól
skýrslum Geirs H. Zoéga.
Umsviíalans jáEning
Hin fyrstu viðbrögð thorsar-
anna, blaðs þeirra og flokks,
eru mönnum i fersku minni.
Tugir þúsunda íslendinga geta
rifja upp fyrir sér ofsaþrungið
sársaukaöskur Ólafs Thors í
útvarpinu á eftir ræðu Sigfús-
ar. Eftir þann atburð mátti
segja að frekari umræður væru
óþarfar, viðbrögð Ólafs Thors
voru bezta sönnunargagn sem
hugsazt gat um sannleiksgildi
frásagnar Geirs H. Zoéga. En
næstu daga á eftir reyndi
Morgunblaðið að bæta fyrir af-
glöp Ólafs með árangri sem
varð litlu betri. Blað saltfisk-
manna var hrakið frá einni
biekldngunni til annarrar, þar til
þaö stóð að lokum uppi rök-
þro.ta og varnarlaust og átti
eftir fúkýrði ein eins og Ólaf-
ur í útvarpinu.
Keppzfi vi® að þegja
Frá og með - þriðjudeginum
25. október hafa thorsararnir,
blað þeirra og flokkur tekið
upp nýja baráttuaðferð: þögn-
ina. Mórgunblaðið keppist við
að þegja, sömuleiðis smalar í-
haldsflokksins. Eru þessi um-
skipti í baráttuaðferð vissulega
skynsamleg — þótt ekki sé
beint hægt að seigja að þau
varpi neinu nýju fegrunarljósi
á thorsaranna. En skynsemin er
fólgin í trausti á mátt gleymsk-
unnar, trú á því að takast
megi að þegja hneykslismálið
i hel. Eru þess vissuiega mörg
dæmi að almenningur er furðu
fljótur að gieyma, jafnvel hin-
um verstu verkum, og eru kosn
ingar tiðúm órækur vottur um
það. Og ástæðan til þess að
thorsaramir vilja nú láta þjóð
sína gieyma er ekki aðeins for-
tiðin, óttinn við dóm almenn-
ings, heldur ekki siður hitt að
thorsararnir vilja fá að hald i
áfram starfsemi sinni óáreittir,
halda áfram. að ræna þjóðina
milljónum á milljónir ofan í
dýrmætum erlendum gjaideyri.
ÞaS sem á aS
gieymast
En það sem th'orsararnir
viija láta þjóðina gleyma er
þess eðlis að torvelt mun að
gfeyma því, hverjum þeim sem
hefur kynnt sér málið. Mála-
vextir voru §pm kunnugt er
þeir að Háifdán Bjamason,
einkaumboðsmaður S.l.F. á ít-
alíu, hefur komið þar fram
bæði sem kaupandi og seljandi
saltfisks. Sem seljandi hefur
hann fengið 3% af andvirði
saltfisksins héðan að heiman
og sem kaupandi hefur hann
hirt 7% að’ minnsta kosti af
heildarandvirðinu. Auk þess
hefur hann verið meðeigandi í
smásöluhringnum S.A.L.A., og
þannig hirt hluta smásölugróð-
ans einnig. Á þennan hátt hef-
ur Hálfdán Bjarnason hirt a.
m. k. 5 löilljónir króna síðan
stríði lauk, og fyrir stríð hafði
hann á sama hátt. En Hálfdán
Bjarnason hefur frá upphafi
verið starfsmaður thorsaranna,
og er það að sjálfsögðu enn.
Á Grikklandi hafa verið við-
höfðu sömu vinnubrögð. Þar var
lítt virtur og lítt þekktur kaup
sýslumaður, Pipinelis að nafni,
gerður einkaumboðsmaður S.í.
F. Hann hefur oröið uppvís að
því að selja islenzkan saitfisk
fyrir stóriun lægra verð en fá-
anlegt var, og skýringin er' að
sjálfsögðu sú að hann seldi
sjálfum sér fiskinn. Með sama
ágóðahluta og á ítalíu neiflur
stuldurinn á'Grikklandi 4 millj.
króna síðan stríði lauk.
9 milljónir króna á hálfu
fjórða ári er enginn smávægis
ágóðahluti. í því sambandi má
geta þess að thorsararnir hafa
engan saltfisk framleitt sjálfir
á þessum tíma. Slíkt er óþarfa
fyrirhöfn.
Hlatur MþýSafíckks-
ráSherraits
Sú sama þögn sem nú mótar
Morgunblaðið varð hiutverk
Alþýðublaðsins þegar í upphafi.
Það hefur látið eins og salt-
fiskhneykslið hefði gerzt á öðr-
um hnetti. Þrátt fyrir itrekaðar
áskoranir treystist blaðið ekki
til að taka neina afstöðu, enda
var það mikið vandamál hvem
ig meta skyldi þá staðreynd að
Islendingar, sjómenn og út-
vegsmenn, hefðu verið rændir
9 milljónum á hálfu fjórða ári!
Hins vegar tók Stefán Péturs-
son afstöðu með saltfiskmönn-
um í útvarpsráði, og sýndi það
nægilega vel viðhorf hans.
Skýringin á afstöðu Alþýðu-
blaðsins er án efa mjög nær-
tæk. Þjóðviljinn beindi þeirri
fyrirspurn til Emils Jónssonar
viðskiptamálaráðherra fyrir
hálfum mánuði hvort það væri
rétt að Hálfdán Bjarnason
hefði einnig séð um innflutn-
ing á verulegum hluta þess ok-
urvarnings sem hér hefur ver-
ið seldur frá ítalíu og hirt þar
með einn gróðahlutann enn.
Ráðh. hefur ekki enn treyst
sér til að svara þeirri fyrir-
spurn. Ástæðan er sú að ráð-
herrann er að hilma yfir enn
éinn þáttinn í hneykslissögu
viðskiptamálanna, og að einnig
hann hefur lagt sinn skerf til
þess að fjárplógsfyrirtækið á
ítalíu gæfi sem mestan arð.
Ólafur Thors Mngir
hótunum sínum
f’egar Ólafur Thors rak upp
sársaukaóp sitt í útyarpinu
sagði hann eitt atriði sem hægt
var að henda reiður á. Hann
lýsti yfir því að hann myndi
höfða mál gegn Sigfúsi Sigur-
hjartarsyni. Var þó svo að
skilja sem málshöfðunarhótun-
inni væri fyrst og fremst beirit
gegn Rússum, því thorsaiinn
lét þess getið að Rússar myndu
j verða að borga væntanlega
Isekt! Tilkynningin um máh-
höfðunina var síðan endurtek-
in í Morgunblaðinu dagi'nn eft-
I ir.
j En síðan eru liðnar þrjár
vikur — og ekkert mál hefur
verið liöfðað enn. Hvað veld-
ur? Er hinn vanstillti thors-
ari allt í einu orðinn svona
sáttfús og miskunnsamur við
andstæðinga sína? Eða fannst
honum óvarlegt að láta dóm-
stólana koma nálægt -saltfisk-
hneykslinu, þegar hann fór að
hugsa sig um, — jafnvel þótt
dómsmálaráðherra landsins
héti Bjarni Benediktsson ? Al-
menningur mun gera upp á
milli þess hfor skýringin er
eðlilegri á þvi fyrirbæri að Ól-
afur Thors hefur að því er
virðist séð þann kost vænstan
að kingja háværustu hótunum
sínum 19. október — þó tugir
þúsunda af vitnum hluétuðu á
hann.
Þáttur Bjarna
Beneáiktssonar
Sá maður sem öðrum frem-
ur ber ábyrgð á saltfisks-
hneykslinu er Bjarni Benedikts
son utanríkisráðherra. Svo sem
alkunnugt er hefur hann söls-
að undir sig öll yfirráð afurða-
sölumálanna, þannig að ekki
er leyfilegt að selja einn ugga
án samþykkis hans. Hann heí-
ur átt sinn stóra þátt í ráninu
frá íslenzkum sjómönnum og
útvegsmönnum. Hann hefur
gert bæði Hálfdán Bjarnason
og Pipinelis að íslenzkum ræð-
ismönnum til þess að auðvelda
þeim störfin. 1 skjóli hans varð
Hálfdán Bjamason svo frakk-
ur að hann leysti upp í ársbyrj
un 1948 firmahring þann sem
keypti íslenzkan saltfisk á Ital-
iu og hefur síðan keypt allan
fiskinn éinn — af sjálfum sér.
Bjami Benediktsson hefur
vitað um skýrslur Geirs H.
Zoéga i niu mánuði, og ekkert
aðhafzt. Þessi maður hinna
pólitísku ,,réttarrannsókna“
kippti sér ekki mikið upp við
það þó sannanir fengjust um
að Islendngar heíðu verið
rændir 9 milljónum króna á
1 hálfu fjórða ári. Ræningjarnir
voru neínilega nánustu sam-
starfsmenn hans og hann sjálf-
ur með í ráðum.
ÞjóðÍK kieísí
Eaaiisóknas
Strax og saltfiskshneykslið
varð uppvíst krafðist Þjóðvilj-
inn tafarlausrar opinberrar rann
sóknar. Timinn, málgagn Fram
sóknarflokksins, tók undir þá
kröfu. Það blað hefur að vísu
verið i hópi hinna þöglu síðan
kosningum lauk, en væntanlega
er það tilviljun ein sem veldur
þeirri þögn. Að óreyndu skal
'því trsyst að Frámsókn haldi
fast við kröfu sína um ýtar-
lega rannsókn og ef svo er ætti
að vera auðvelt að koma henni
f ram.
En rannsóknm má ekki að-
1 eins ná til saltíisksölunnar á
i Italíu og Grikklandi. Eins og
! ýtarlega hefur verið rakið hér
í blaðinu hefur sjálfur höfuð-
paurinn, Rikhard Thors, séð
um afurðasöluna til Bretlands.
Þar hafa íslenzkar afurðir æ
ofan í æ verið seldar fyrir stór
um lægra verð en fáanlegt hef
ur verið annars staðar á sama
tíma. Kaupin eru að miklu
leyti i höndum eins aðila —
einokunarhringsins Unilever. I
vetur eru taldar miklar líkur
á að verðið verði enn lækkað
að miklum mun með þeim af-
leiðingum að geigvænleg kreppa
skelli á íslenzku þjóðinni. Það
virðist einsætt að leita skýr-
inga á brezku samningunum í
uppljóstrummum frá ítalíu og
Grikklandi.
Flugfélag fslands hsfur flutt nær SO
þús. farþaga frá síðusin áramótum
Flugvélar Flugfélags ís-
lands hafa flutt samtals 29.857»
farþega á fyrstu tíu mánuðum
þessa árs, þar af 25.181 iriuan-
lands og 4.672 á milli landa. I
fyrra voru fluttir á sama tíma-
bili 25.091 farþegi, 22.710 í inn
anlandsflugi og 2.381 í iniili
Iandaflugi. Nemur því aukning
in á farþegafluíningi það • seir.
jaf er þessu ári um 20% miðað
við s. 1. ár.
Vöruflutningar innanlands
með flugvélum F. 1. hafa aulrizt
jstórlega í ár. Til októberloka
iliöfðu verið flutt 186.833 kg.
af ýmiskonar varningi, allt frá
útungunareggjum upp í dráttar
vélar. Á, sama tíma- í fyrra
riámu vöruflutningarnir um
96.000 kg. Aldrei hefur verið
flutt jafn mikið af vörum og
í október, en þá voru flutt
80.299 kg. Er það um það bil
helmingi meira magn en flutt
héfur verið á einuni mánuði
l
áður.
Póstflutningar innanlands
eru svipaðir og í fyrra, eða um
72.000 kg. fyrstu tíu mánuði
ársins.
í s, 1. mánuöi hóf Flugfélag
íslands .reglubundnar flugferðir
til Sauðárkróks, og er flogið
þangað tvisvar í viku. Heldur fé
lagið nú uppi áætlunarferðum
til 16 staða víðsvegar um land.
íjarnorka til
! iðnaoarnota eftir
7»
M ár
Fredéric Joliot-Curie,1 Nobels
verðlaunamaðurinn, sem stjór.i
J ar kjarnoi'kurannsóknum
franska ríkisins, er nú staddur
jí Moskva og ræddi þar í gær við
jfréttaritara. Joiiot-Curie kvaðst
jharma það mjög, að kjarnorku
fræðingum um allan heim er
,meinað að skiptast á upplýsing-
lingum við erlenda starfsbræður
sína. Joliot Curie, sem er for-
seti Alþjóða friðarþingsins og’
meðlimur í Kommúnistaflokld
Frakklands, sagði fréttaritur-
unum, að í Frakklandi j’rði
hægt að fara að hagnýta kjar.n
orku í iðnaðinum eftir sjö til
átta ár.