Þjóðviljinn - 16.11.1949, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 16. nóv. 1949.
ÞJÓÐVILJINN
S

[ ÆSKUL ÝÐSSÍÐAN MÁLGÁGN ÆSKUlÝÐSFYLKINGAMNNÁR1 SAMBANDS UNGRÁ SÓS/AL/STÁ |
„Þá vitna jafnvel
steinarnir um
blekkingar
þeirra"
í Reykdælasögu, segir Glúm-
nr skáld Geirason um Þórber^
íiöggvinkinna. „Enginn maður
mun það kurina segja, að hón-
Jim Þórbergi verði féskorturinn
en fleiri munu það segja, að
!hann íáti færri mönnum verða
gagn að fé sínu.“
Það má segja að með hverj-
lum degi sjáum við þess gleggri
merki, að það auðvaldsfyrir-
brigði, sem kallað er kreppa,
hafur þegar haldið innreið sína
í þau lönd, sem við íslendingar
erum háðastir á viðskiptasvið-
inu. Þessvegna er enginn mögu
leiki fyrir alþýðu landsins að
Ihorfa björtum augum til kom-
andi tíma. Gömlu togararnir
eru þegar farnir að ryðga í
legufærunum, og nýsköpunar-
togararnir selja afla sinn fyrir
Ihelming þess verðs, sem áður
fékkst. Ástandið er farið að
minna ískyggilega mikið á
'kreppuárin eftir 1930. Sú stað-
reynd, að heiztu atvinnutæki
ásamt afurðasölu og miklum
hlut allrar verzlunar er í hönd-
um manna, sem sama má segja
um og Þórberg höggvinkinna,
er næg ástæða fyrir hvern al-
Jþýðumann tii að vera uggandi
ium sinn hag.
Þegar þessir menn, sem hafa
stærstu atvinnutæki þjóðarinn-
ar í eiginhagsmundaþjónustu,
iþurfa að leita til alþýðunnar
um stuðning til pólitískra valda,
magna þair að henni slíkar
gjörningar blekkinga og áróð-
urs, að staðreyndir allar hverfa
í því moldviðri, og studdir af
miklum fjölda alþýðufólks geta
þeir í friði þjónfð eigin hags-
munum.
Það gegnir furðu, hvoð
Að tyggja uppá bandarísku
Jónas Hallgrímsson gaf eftir! jafn óhýru auga, sem auðvald
öpurum og uppskafning-! Ameríku. Matthías Jochumson,
um samtíðar sinnar eftirminni-
lega ráðningu í sögukorni sínu:
„Að tyggja upp á dönsku“. Sú
saga á erindi til okkar enn í
dag, að því breyttu þó, að nú
er yfirleitt ekki tuggið uppá
dönsku, heldur bandarísku.
Síðan á hernámsárunum hef-
ur gengið hér á landi hvimleið
landfarsótt, sem hefur lýst sér
í gagnrýnislausri dýrkun á
Bandaríkjunum og Bandaríkja-
mönnum. Margt ungt fólk virð-
ist hafa það helzt að markmiði,
að tileinka sér háttu og snið
Bandaríkjamanna („stæll“ heit
ir það víst á Marshallíslenzku),
eins og það hefur kynnzt því á
setuliðsárunum, eða á Holly-
vvoodkvikmyndum. Má vera að
þetta sé aðeins smekksatriði,
og skal það ekki rætt hér frá
því sjónarmiði. Hitt er aftur á
móti ekki eins meinlaust, þegar
smekknum „slær inn“, ef svo
Gestur PáLsson, Stephan G.
Stephansson, Einar H. Kvaran,
pg margir fleiri afhjúpuðu
blekkinguna um ameríska frels-
ið og hefðu fengið ljóð sín og
ritgerðir um þetta efni birtar í
hvaða íslenzku blaði sem gefið
var út um þeirra daga. Jafnvel
rammíheldinn maður eins og
Guðmundur Friðjónsson, risti
auðvaldi Ameríku napurt níð.
Nú á dögum væru íslenzk borg-
arablöð þessum mönnum ger-
samlega lokuð fyrir greinar um
þetta efni, og þeir stimplaðir
kcmmúnistar og Moskvuagent-
ar. Vaxandi auðvald og and-
legt ófrelsi fylgist jafnan að.
Það er ekki furða þó að sá
hluti þjóðarinnar, sem lítið les
annað en þessi blöð, tyggi uppá
bandarísku, og sé næsta fáfróð-
ur um Bandaríkin og heims-
stjórnmál yfirleitt. Það er ekki
óalgengt, að hitta fyrir menn
fótum troðið sem þar. Og svona
mætti lengi telja.
Samstilltur áróður íslenzka
og bandaríska auðval^sins, hef-
ur gert Bandaríkjastjórn mögu-
legt að innlima ísland í hernað-
arkerfið bandaríska, nokkurn-
veginn ofbeldislaust, og án þess
að íslenzkir leppar hennar hafi
hlotið fyrir það verðuga ráðn-
ingu. Við verðum að horfast í
augu við þessa staðreynd og
gera okkur ljóst að til þess að
mögulegt sé að rétta hfut Is-
lands út á við, verður að hamla
gegn þessum áróðri.
Fyrr á tímum ráku Danir og
íslenzkir þjónar þeirra pólitísk-
an áróður til þess að halda ís-
lenzku þjóðinni undirokaðri.
Henni lærðist smám saman að
meta þann áróður, og þá sem
honum beittu, að værðleikum
Danasleikja varð versta póli-
tíska skammaryrðið, sem Is-
lendingar þekktu. Sumum þótti
viðeigandi að kalia þetta Dana-
mætti segja, og afleiðingin verð, sem tríta því að Bandaríkin séu hatur, en það var ekki annað
M
ur dómgreindarlaus Bandaríkja
dýrkun, tómlæti um okkar þjóð
legu menningu og andvaraleysi
gagnvart sjálfstæði okkar, í
stuttu máli, ef menn hætta
vegna þess að vera íslendingar.
Margt illt höfðu setuliðsáhrif
in í för með sér að þessu leyti,
| meðal annars settu þau sinn
I leiða svip á málfar manna, eink
um hér í höfuðstaðnum. Það
komst í ,,móð“ að sletta ensku,
eins og dönskunni áður fyrr.
Var það ekki einungis „fáfróð-
ur almúginn", sem var veikur
fyrir þessu, heldur einnig aðrir
sem ætla mátti að gerðu meiri
kröfur til sjálfra sín. Alþekkt
er dæmið um Islendinginn, sem
eftir nokkurra vikna dvöl í
Bandaríkjunum, talaði íslenzku!
eina stórveldið í sögunni, sem
hafi hreinan skjöld í utanríkis-
málum, þó að þau hafi rekið
harðsvíraðan ,,imperialisma“ í
meir en hálfa öld, eða að þau
séu fyrirmyndar lýðræðisland,
þó að í engu landi, sem á að
heita að hafi lýðræðisskipulag
sé raunverulegt lýðræði jafn
en eðlileg sjálfsvöm undirokaðr
ar þjóðar. Á svipaðan hátt verð
ur þjóðin að bregðast við hitini
nýju hættu, sem ógnar frelsi
hennar og sjálfstæði. Hún verð-
ur að læra að. sjá í gegnum
bíekkingavef auðvaldsins og
hætta að tyggja uppá banda-
rísku. K.B.
JCjarnorka á komandi tínuinf
Eitt af því, sem mesta at-
hygli hefur vakið, nú síðustu
j dagana, er fréttin um hagnýt-
j ingu kjarnorkunnar í Sovétríkj
unum. Sú staðreynd að vísinda-
mönnum þessa alþýðuríkis hef-
í útvarp þaðan mSð svo miklum ur tekizt að yfirstiga þá örðug
, , , - .. „Yankee“ hreim, að það söng í •* * ctríða í
lengi er liægt að villa monnum ; , íeiKa, sem vio er ao siiioa i
eyrum lilustenda (,,Her er, sambandi við meðferð og hag-
Benedegt Grunndal", o. s. frv.). nýtingu þessa geysilega afls, er
Þessi snöggsoðni Yankee varð enn ein sönnun þess, að skipu-
að vísu til almenns athlægis hér j lag sósíalismans, er í fram-
heima, og gæti það bent til þess, kvæmd langt hafið yfir þau
að tilfinning almennings fyrir! þröngu takmörk, sem sett eru
réttu íslenzku máli verði skjótt af ráðamönnum auðvaldsins
sýn. Hvenær sem frjálshuga
inaður varar við hættunni, sem
því hlýtur að fylgja, að iáta
jþá menn sitja að völdum, sem
hafa hagsriiuna að gæta, sem
rekast á hagsmuni lands og
þjóðar, þá hrópar áróðursli^
afturhaldsins kommúnistaheitið
að honum, og hefur tekizt að
gefa því þá merkingu, að skyni ■
bornir menn tryllast af ótta við
ímyndaðar grýlur og fá eigin-
hagsmunaklíkunni allt sitt ráð
í hendur.
Innan' skamms eiga að fara
fram kosningar til bæjarstjórn-
ar. Fulltrúar húsabraskara og
leiguokrara magna hríð að kjós
endum. Að hætti galdramanna,
setja þeir lönguhaus á prik, og
láta hann hvísla að kjósendum
rangfærðum staðreyndum og
lævíslegum áróðri. Allt verðui
gert sem hægt er til að gera
yfirsterkari andhælishætti fá-
einna Bandaríkjadýrkenda.
Enda þótt ætla megi að ensku
áhrifin setji ekki varanlega
bletti á niálið okkar, þá er öðru
nær en að Bandaríkjadýrkunin
sé okkur hættulaus á öðrum
sviðum, enda er alið á henni í
ákveðnum tilgangi, með mögn-
uðum áróðri af hendi auðvalds-
sinna hér heima og erlendis.
Borgarablöðin hér hafa þegj-
andi og hljóðalaust myndað
svo sterkan varnarmúr um
Bandaríkin, að nálega engin
frétt eða- grein fær þar inni,
semskelt gæti köldu vatni n
hvað framleiðsluhætti snertir
og persónulegt gróðabrask
þeirra sjálfra.
I löndum sósíalismans eru
vísindin og tæknin notuð fþágu
þess fólks, er þessi lönd byggja,
til að létta lífsbaráttu þess og
skapa því aukna möguleika til
hagnýtingar á landinu og auð-
lindum þess. Tækni og vísindi
eru þar eign allrar þjóðarinnar,
sem af skiljanlegum ástæðum
viðhorf mannanna, þar er hver
ný uppfinning hagnýtt og með-
höndluð eftir því, hversu mikið
hún getur gefið af sér peninga-
lega til handa viðkomandi at-J
vinnufyrirtæki, a,uðhring eða I
atvinnurekenda. Þar er nota-
gildi slíkra hluta ekki metið eft-
ir því hversu jnikilvægir þeir
eru lífsafkomu. og iifnaðarhátt-
um fjöldans, heldur þeirra fáu
einstaklinga, sem mestu -ráða í
þjóðfélaginu, liinna ríku.
Þúsundir nýrra uppfinninga
hefur auðvaldinu tekizt að
stinga undir stól, þær fá aldrei
að sjá dagsins ljós, verða al-
drei liagnýttar í þágu mann-
kynsins, vegna þess að með
notkun þeirra hefðu auðdrottn-
ar kapítalismans verið sviftir
stórfelldum gróðamöguleikum.
Það væri hægt að nefna fjöl-
mörg dæmi þessu til sönnunar.
Bandaríska auðvaldið hefur
af eðlilegum ástæðum barizt á
móti þvi, að kjarnorkan yrði
Nýr
Orvaroddur?
„Starkarður gamli“ reynir af
veikum mætti síðast liðinn laug
ardag í „Baðstofuhjali" „Tím-
ans“ að narta svolítið í þá, sem
skrifað hafa í Æskulýðssíðu
Þjóðviljans. Hann segir þar m.
a. „Hvernig á næsta Kommún-
istakynslóð að fara að því að
segja meiningu sína um okkur
hin?“
Að vísu er það virðingarvert
hjá gamla manninum að eyða
Tímanum í svona nart, sér til
afþreyingar í sinni andlegu
kör. En hvað heldur sálmaskáld
Tímans að það geti lifað marg-
ar kynslóðir?
Hverjir sigro?
I dagblaðinu Tímanum birtist
síðastliðinn laugardag grein á
fimmtu síðu undir fyrirsögn-
inni „Samtök ungra Framsókn-
armanna“. I þessari grein er
því haldið fram, og sjálfsagt
með réttu, að ein af mikilvæg-
ustu ástæðunum fyrir sigri
Framsóknarflokksins við síð-
ustu kosningar, hafi verið
stefna og störf ungra Fram-
sóknarmanna undanfarið. Það
er ekkert leyndarmál, að ungir
Framsóknarmenn hafa verið í
algjörri andstöðu við mikinn
meirihluta þeirra manna, sem
mótað hafa stefnu og störf
flokksins uppá síðkastið, og það
jafnvel svo að við sjálft hefur
legið að mikill meirihluti með-
lima Félags ungra Framsóknar-
manna segði skilið við flokkinn
og stefnu hans að fullu og öllu.
Áróður Framsóknarflokksins
fyrir kosningar var í fullu sam-
ræmi við stefnu ungra Fram-
sóknarmanna, enda fék'k hann
nokkurn hljómgrunn hjá kjós-
endum. Spurningin er aðeins
þessi: Ætlar Framsóknarflokk-
urinn að bréyta um stefnu í
framtíðinni og vinna samkvæmt
stefnu ungra Framsóknarmanna
— eða notaði flokkurinn aðeins
skoðanir ungra Framsóknar-
manna sem beitu til þess að
blekkja kjósendur til fylgis við
sig og fá atkvæði þeirra við
kosningarnar ?
Tímarnir rnunu leiða í Ijós
hvort heldur hefur verið, en
ólíklegt virðist að eysteinskan
hafi gefið upp andann í flokki
tækifærisstefnunnar.
,, f; - - "<■ ,•
ar slíkar stofnanir kæra sig
hagnýtt til friðsamlegra þarfa, / ekki um verða af árlegúm
milljónagróða. Hagnýting kjarn
orkunnar til friðsámlegra at-
verður í æ ríkari mæli notuð
til að stytta vinnutíma verka-! að hún yrði notuð sem nýr,
fólksins og draga úr erfiði vinn ódýrari og afkastameiri orku-
gjörningaþokuna sem svartasta. Bandaríkjadýrkunina. Sú \ar
' tíðin, að íslenzk blöð og íslenzk
Þegar fulltrúar afturhaldsins
Framhald á. 7, síðu
unnar, jafnframt því sem fram-
leiðsla á lífsnauðsynjum er auk
in og kostnaðúr við hana minnk
ar sökum aukinna afkasta.
I auðvaldsheiminum, þar sem
fjársöfnun og einkahagsmuna-
gjafi til verklegra framkvæmda.
Slíkt hefði eflaust þýtt efna-
vinnuframkvæmda myndi vafa
laust hafa slíkt í för með sér.
hagslegt hruri ýmissa voldugral Olíur, kol og margskonar hrá.
auðhringa og milljónamæringa önnur mundu falla geysi
í Bandaríkjunum. Morgan og *e»a * verði, og þar mcð væri
Rockefeller auðhringarnir eða
skáld og menntamenn litu fátt brask er æðsta lögmál og lífs- þeir, sem þeim stjórna, og aðr-
gullfótunum kippt undan þeim,
Framh. á 7. slði*