Þjóðviljinn - 19.02.1950, Page 7

.7
Suxtrmdagur 19. febrúar 1950.

Smáauglýsingav
Kaup-Sala
Óska eftir góðum
sumarbústað
til flutnings. Tilboð sendist
afgreiðslu Þjóðviljans auð-
kennt: „Vandaður".
Dívanar
allar stærðir fyrirliggjandi.;
Húsgagnaverksmiðjan I
Bergþórugötu 11. Sími 81830 j
Kaupum flöskur,
í flestar tegundir. Sækjum.
{ Móttaka Höfðatúni 10.
! Chemia h.f. — Sími 1977.
Kaupum
\ húsgögn, heimilisvélar, karl-
| mannaföt, útvarpstæki, sjón
j auka, myndavélar, veiði-
| stangir o. m. fl.
VÖRUVELTAN,
j Hverfisgötu 59 — Sími 6922
Kaffisala
Mxmið kaffisöluna i
Hafnarstræti 16.
UÍlartuskur
Kaupum hreinar ullartuskur.
Baldursgötu 30.
Ný egg
Daglega ný egg soðin og hrá.
Kaffisalan Hafnarstræti 16.
Keypt kontant:
notuð gólfteppi, dreglar,
divanteppi, veggteppi,
gluggatjöld, karlmanna-
fatnaður og fleira. Sími
6682. Sótt heim.
Fomverzlunin „Goðaborg"
Freyjugötu 1
Karlmannaföt —
Húsgögn
j Kaupum og seljum ný og
j aotuð húsgögn, karlmanna-
föt og margt fleira.
I Sækjum — Sendum.
sölcskalinn
j Klapparstíg 11. — Sími 2926
Kaupi
lítið slitinn karlmannafatn-
að, gólfteppi og ýmsa selj-
anlega muni. — Fatasalan
Lækjargötu 8 uppi. Gengið
: inn frá Skólabrú. Sími 5683
KEnnsla
Byr jendaskólinn
Framnesveg 35, getur bætt
við nokkrum börnum 5—7
ára. Ólafur J. Ólafsson.
L ©r T.
Barnastúkan Jólagjöf nr. 107.
Fundur í dag kl. 16 á venju-
legum. -sta$.. .,^?femáleikrit —
Upplestur. — Sýndar myndir
frá síðasta fundi o.fl.
Vinna
Þýðingar
Hjörtnr Halldórsson. Enskur
dómtúlkur og skjalaþýðari.
Grettisgötu 46. — Sími 6920.
Sníð
: dömu- og telpukjóla. Fljót
j afgreiðsla. Upplýsingar í
| síma 80137. Hraunborg
j (niðri) við Karfavog.
| Nýja sendibílastöðin
I Aðalstræti 16. — Sími 1395.
Laugameshverfi!
Viðgerðir á allskonar gúmmí-
skófatnaði fljótt og vel af
hendi leystar.
Gúnuniskóiðjau Kolbeinn,
Hrísateig 3.
Skrifstofu- og heimil-
isvélaviðgerðir
Sylgja,
Laufásveg 19. — Sími 2656.
Lögfræðistörf
Áki Jakobsson og Kristján
Eiríksson, Laugaveg 27, 1.
hæð. — Sími 1453.
Baunar Olafsson
hæstaréttarlögmaður og lög-
giltur endurskoðandi. Lög-
fræðistörf, endurskoðun,
fasteignasala. — Vonar-
stræti 12. — Simi 5999.
G1 e y m d u
e k k i
axðmiðunum
þegar þú
sendisf í
(Q)
ÞJÖÐVILJI N N
Sleípan á Runarsfrönd
Kósberg: G. Snædal: Á ann-
arra grjóti. LJÓÐ. Akureyri
1949.
Það er víst engin algild regla
til um list. Þeim sem fjallar
um tiltekið viðfangsefni, í leik,
sögu eða ijóði, verður ekki fyrir
fram gefin uppskrift á því
hverjum tökum hann skuli taka
það til að ná æskilegustum á-
rfuigri. Það mætti rekja fyrir
honum gang sögunnar, leiks
ins, ljóðsins, og rista djúpt og
seilast hátt, og samt gæti verk
hans orðið örverpi og afstyrmi.
Það er annað að hafa bandið en
kunna prjóna úr því, þótt fyrir-
myndin sé lögð manni upp í
hendurnar. Hinu skyldi þó
aldrei gleymt að til eru víti,
sem skáldi ber að varast og
hægt er að benda því á —
áður en það gengur til verks.
Nú á dögum þýðir t. d. ekkert
að vera gæddur auðugum skáld
anda og nota hann síðan í þjón-
ustu atomglæpamannanna og
þess fólks. En sem sagt, höfund
urinn verður sjálfur að kunna
listina, leita uppi sína aðferð
við listræna túlkun.
En fyrst engar algildar regl
ur um listræn vinnubrögð eru
til — hver á þá að dæma um
það hvort tiltekið ,,skáldverk“
sé listaverk eða ekki, og hvern
ig á hann að fara að því?
Þetta var nú verri sagan —
og þó góð. Því það verður að
treysta hverjum manni, sem
á annað borð leggur sig eftir
því að lesa bækur, til að dæma
þær fyrir sjálfan sig og á eig-
in spýtur. Til eru raunar menn
sem skrifa um bækur, öðrum
til leiðbeiningar, en það er oft-
ast lagt heldur lítið upp úr
þeim hér á landi. Bóksalar
segja t. d. að það skipti nær
öíngvu máli hvort ritdæmendur
lofi, lasti eðg þegi um bók. Sal
an fari jafnan sínar eigin göt-
ur. Hér virðist því hver maður
_ helzt vilja vera sinn eigin bók-
menntarýnir. I vitund þessa,
og raunar hvort sem er, ætti
sá sem nú hyggst snúa penna
sínum að pólitíkinni, t. d., að
hugsa sig tvisvar um áður en
hann fer að semja pólitískt
ljóð. Ef til vill væri honum
heppilegra að gera bragð úr
boðorðinu og semja heldur
greinarstúf eða ritgerðarkorn
Eg veit ekki hve oft Rósberg
G. Snædal hefur hugsað sig
um áður en hann orti þau kvæði
bókar sinnar, Á annarra grjóti,
sem mega kallast pólitísk, að
því leyti að þau skulu lýsa að-
stöðu hans í lífinu og viðhorfi
hans til auðugs manns ogfátæks
manns. Hitt sýnist mér furðu
öruggt að hann hafi komizt að
rangri niðurstÖðu um túlkunar-
aðferð sína. Það er ekki stór-
mikið um beina kveðskapar-
galla á kvæðum hans. En þau
þeirra sem f jalla um ofangreind
viðfangsefni eru snauð að list.
Og það hefur nú einu sinni
komizt ihn í okkur að í kvæði
skuli skina annað ljós. og dýr-
ara, en í yenjulegri blaðagrein.
Þeir eru sleipir stcinarnir á
Rúnarströnd listarinr.ar — og
- skulu vera það.
Rósberg G. Snædal hefur unn!
ið mikið starf við Verkamann-
inn á Akureyri, og skrifað
þar margar prýðilegar greinar.
En því þroskaðri sem póliijsk
hugsun hans er því gremjulegra
er að vita til þess hve pólitískt
ljóð hans vegur létt á listarvog
Kannski verður góður vilji
hvergi tekinn síður fyrir verkið
en í ljóði.
Mér hefur í nokkur ár fállið
betur við táknrænan skáldskap
en aðrar bókmenntir af listar-
tagi. Og ég hef oft spurt mig
þeirrar spurningar hvort skáld-
gyðjan sé ekki þá bezt í essinu
sínu þegar hún um munn
skáldsins mælir eitt, en meinar
annað — og segir þó og mein-
ar sannleikann einan. Ef til vill
Cr hér í bláinn spurt, og slepp
um þvi. En sá sem yrkir ljóð
í beinni ræðu, ætlar að segja
fulla meiningu sina, án um-
skrifta, hann verður ekki síður
en hinn að vera snjall í máli,
valda tungu sinni. Honum verð
ur að vera heitt um hjartaræt-
ur, hvort sem það er af djúpri
gleði, þungum harmi eða blátt
áfram af heilbrigðum ákafa.
Og hann ber ekki betri byrði
að brautu en mannvit mikið.
En ekkert af þessu er einhlítt.
— Lítum á Jóhannes úr Kötl-
um.
En þessi barnaskapur
á þönum eftlr frelsi,
hann þekkist ekki lengur.
Nú burðast maður dapur
með blóðpeningsins helsi.
og bognar eins og kengur.
Þetta var ort á ofanverðum
stríðsárunum, og þessum manni
er heitt, og hann kann að koma
orðum að því sem hann vildi
sagt hafa.
Það er einhver munur eða
þetta:
Hofsalir skarta fegurð forms og
llta
— foringjar safna mör. —
Eða þetta:
Én — þeir, sem alltaf vinna
hörðum iiöndum
«
hyijast bak við verkiii sín
hallarbúans lineptir þra>ldóms-
böndum.
Þetta er undarlega gróf túlk-
un og ólistræn. Og það er engin
málsnilld hér, enda skrúfuð
orðaröð í síðustu braglínu. Og
hvernig er það með hugsunina
í þessu?
llofsalir gulisins, liandverk þess
snauða,
liei’jast og tigna drottin sinn
ætla að flytja ’ann yfir gröf og
dauða.
Jafnvel þótt maður samræmdi
kveðandina og sagði handa-
verk í stað handverks, þá skýr
ist hugsunin lítið við það. Hins
vegar er augljóst hvað vakir
fyrir höfundi í þessur* vísuorð-
um:
Heimurinn aðeins býður þcim
braiitargcngi,
sem blikaiHll perluni henda í
gullkálfsins jötuiy
En maður gúðs og lifandi,
hve þetta mætti vera snjallar
orðað. Allt er þetta of blæ-
brigðalc.ust og gróft og hrjúft.
En nú cr mál að þess
að Rósberg G. Snædal er ekki
eingöngu ádeiluskáld, og jafn-
vel ekki fyrst og fremst. Hann
er ekki síður rómantíker,
dreymir heim í dalinn sinn, fyr-
irhittir þar lóuna sína og foss-
inn sinn, æskuna sína og vorið
sitt. Og það var einu sinni
stúlka. Þessi ljóð eru öll miklu
læsilegri en hin, og rísa þó
hvergi til hárrar listar. Huðstæð
ust eru mér tvö seinustu ljóð
bókarinnar, þótt mælskan í því
síðara sé í ætt við mælgi, og
ómarnir í því fyrra séu þíðir.
1 staðinn eru hlákuvindar ann-
ars kvæðis þýðir, og er þá allt
.jafnt að lokum. —
Hann er ekki stórmannlegur,
svipurinn á íslenzkri skáld-
mennt þessi árin. Sá sem kallar
lætur það nægja. Hann útvelur
ekki um sinn. Bókin hans Rós-
bergs Snædals ber allar menj-
ar síns tíma — nema hún er
heiðarleg, á sama tíma og ýms-
ir aðrir höfundar byggja verk
sín á þjóðfélagslegum lygum
eða „listrænum“ blekkingum.
Þrátt fyrir það er enginn miklu
bættari fyrir hennar fóm,
hvorki íslenzk skáldmennt, lóan
í dalnum né sorg hins snauða.
B. B.
Sigursaga
Framhald af 5. síðu.
fyrir því. Höfundurinn gefur
sögu sinni uppeldis- og siðferð
isgildi. Það er allt og sumt.
Júlíus Bogason er öxull sög-
unnar. Um hann snúast flestar
aðrar persónur hennar. Megin-
mál hennar fer í lýsingu Júlí-
usar, og þar sem hann einn
kemur við sögu lofar verkið
meistarann. Hins vegar sýnist
mér sagan af viðskiptum þeirra
Siggu ekki eins sannferðug. Það
er á henni áreynslublær.
Kannski er 13 ára gamall snáði
of ungur til að vera afbrýði-
samur til lengdar. Þá er vinur
okkar Hlífar læknisson í of
miklum glansmyndarstíl. Orða-
lagið á ræðukaflanum hans a
bls. 313 er næsta hæpið, enda
tekur höf. það ráð að skýra frá
seinnihlutanum með sínum eig
in orðum.
Þeim mun betri og ágætari
eru sumar aðrar mannlýsingarn
ar. T. d. af hjónunum í Litla-
Dal, Jónasi og Þóru, þessum
hóglátu, lágværu manneskjum
sem umvefja allt líf kærleika,
og mannúð, og þó slegin sín-
um vanköntum. Andstæða
þeirra er „gamli skröggur'1 í
Lundi, faðir Þóru, hávaðamað-
ur og glymskratti, slær áttræð-
ur Láka prest út af laginu í
afmælislofræðunni, meistaraleg’
ur karl,
Stíllinn hans Stefáns er eins
og hjónin í Litla-Dal, hóglátur
og lágvær, þykist í rauninni
ekkert vera. En sá leynir á sér.
„Þau sögðu, að það væri sollur
í þorpinu, Júlíus ætti eklcert er-
indi í sollinn..... Þau voru
alveg á sama máli um þetta.
annars voru þau sjaldan alveg
á sama máli. Þau voru hér um
bil á sama máli, en sjaldan al-
veg.“ — Það er enginn smáút-
sýn sem liún o'pnar, þessi síð-
asta setning.
Það er slæmur prófarkalest-
uh á. þessari bók. Og einhver
ólukkans keimur er af nafninu.
Hvort tveggja tilheyrir smá-
munum. I heild er hún valin
. bók. og höfundur hcrrar
cr yalinn hö'undur. II,. 15.
Gæzlumcnn.