Þjóðviljinn - 17.11.1950, Qupperneq 5

udagur 17. nóv. 1950.
ÞJÖÐVILJIN N
9
j Biinguiin
VII. 1
Síðasta þróunarstig auð<
valdsþjóðfélagsins
fáir auðmenn nái tökum á þýö-
Auðvaldsþjóðfélagið hefur nú
gengið sína þróunarbraut, og
skapadae-gur þess nálgast óðum.
Vissulega mun saga seinni tíma,
að ýmsu leyti, gefa því góð
eftirmæli. Sú staðreynd verður
sém sé viðurkenrid, að á tíma-
bili þcss varð tækniþróunin
stórfelldari en á öllum eldri
tímabilum sögumiar samanlagt,
og listir og bókmenntir stóðu
oft og víða með blóma, þó langt
sé frá að á því sviði taki þetta
tímabil svo fram eldri tímum
sém á sviði tækninnar.
Hin ráðandi sitétt auðvalds-
þjóðfélagsins telur eitt af megin
einkennum auðvaldsskipulags-
ins vera ,,lýðræði“, Það er ein
af áróðursaðferðum auðstéttar-
innar að gera orðið ,,lýðræði“
dýrlegt og nota það síðan i
tíma og ótíma, i eins mörgum
og mismunandi merkingum og
margir bera sér það i munn.
Ýmsir hafa þó reynt að forða
sér frá þes'sum ósæmilega hrá-
skinnsleik með orðið lýðræði,
og gert tilraunir til að skil-
greina það fræðilega. Þannig
hefur sænöki samvinnufrömuð-
urinn Anders Örne sagt: ,,Mun-
ið, að lýðræði (demokrati) þýð-
ir sérstakt stjómarfyrirkomu-
lag og annað ekki — stjórnar-
fyrirkomulag, sem byggist á
þjóðarvilja". (Sbr. bókina Fjár-
hagslegt lýðræði bls. 13).
Þessi skilgreining á lýðræði
auðvaldsríkjanna, eða hinu
borgaralega lýðræði, eins og
það löngum er kalíað, er ein sú
ærlegasta sem ég hef séð, orðið
lýðræði þýðir sem sé það stjórn-
arfyrirkomulag, sem við búum
við, með þeim rétti sem það
veitir okkur til að kjósa menn
til að stjórna opinberum mál-
um, og annað ekiki. Hitt er svo
matsatriði, hvort þessi kosn-
ingaréttur tryggi að stjórnar-
fyrirkomulagið sé að þjóðar-
vilja.
Skoðun min er sú, að það
dýrmætasta sem auðvaldsskipu-
lagið hefur fært mannkyninu,
sé hinn almenni kosningaréttur,
með kostum hans og göllum,
og tækniþróunin. Það kann því,
fljótt á litið, að virðast örlaga-
kaldhæðni, að einmitt þetta
tvennt hljóti að verða naglar
í líklcistu þessa þjóðskipulags.
Við skulum fyrst líta á
tækmþróunina. I auðvaldsþjóð-
félagi hlýtur tækniþróunin að
leiða til tveggja mjög þýðingar
mikilla staðreynda: 1 fyrsta
lagi, að framleiðslan færist á
færri og færri hendur, sem sé
auðstéttin verður fámennari en
að sama skapi vex vald hennar.
Þessi staðreynd er svo augljós
og alkunn, að ekki þarf skýr-
ingar við. I öðru lagi skapar
hún offramleiðslu og þar með
hinn alþekkta og ólæknandi
sjúkdóm auðvaldsþjóðfélagsins,
kreppuna.
. Báðar þcssar afleiðingar
tækniþróunarinnar fjarlægja
mjög þann möguleika, að stjórn
arfyririkomulag auðvaldsríkj-
anna „byggist á þjóðarvilja“,
þrátt fyrir kosningarétt þess.
Ekkert er þjóðarviljanum
eins andstætt og andstyggilegt
eins og kreppur auðvaldsins,
þetta fyrirbæri sem dæmir
milljónir og aftur milljónir til
skorts á öllu því sem til lífsins
nauðþurfta telst, og ef fjcldinn
skilur að skorturinn stafar ekki
af vöntun, heldur af ofgnótt,
ekki af því að of litið sé fram-
leitt, heldur af því að of mikið
er framleitt, getur ekki hjá því
farið, að þjóðarviljinn beinist
að þvi að afnema það fyrir-
ikomulag, þá skipan atvinnu-
mála sem þessum ósköpum veld
ur, með öðrum orðum, þjóðar-
viljiim beinist að því að af-
nema auðvaldsskipulagið.
Þegar svo er komið stendur
auðstéttin frammi fyrir þeim
vanda að hindra það að kosn-
ingarétturinn leiði til þess að
hún verði svipt völdum yfir
framleiðslutækjum og fjár-
magni, með öðrum orðum, að
gerð veiði friðsamleg bylting.
Á fyrsta stigi mætir auð-
stéttin þessum vanda með-
miskunnarlausri áróðursher-
ferð, og neytir nú þess að hún,
í krafti auðsins, ræður yfir
nær öllum áróðurstækjum þjóð-
anna.
Blöð, útvarp, kvikmyndir, allt
er þetta að langmestu Jeyti í
hennar höndum, allt leggst
þetta á eitt með að túlka sjón-
armið hennar, öllu er þessu
beitt, með skefjalausri ósvífni,
til að ófrægja málstað andstæð-
ings hennar.
Til viðbótar öllu þessu koma
svo sjálf hin beinu yfirráð yfir
lífsafkomu einstáklinga og
vinnuhópa. Þessa aðstöðu notar
auðstéttin til miskunnarlausrar
skoðanakúgunar, eins og dæmin
sýna hjá Reykjavfkurbæ. Og
enn fleiri eru þau tæki sem
auðstéttin notar til þess að
varna þjóðarviljanum framrás-
ar um farveg kosningaréttarins.
Jafnhliða þessari áróðursher-
ferð reynir auðstéttin að skipu-
leggja framleiðslu sína til þess
að forða sér frá fári kreppn-
anna. Hugmyndinni um skipu-
lagningu hefur hún hnuplað frá
sósíalismanum, en að sjálfsögðu
að breyttu því er breyta varð.
Skipulagning atvinnulífsins,
þjóðarbúskapur samkvæmt á-
ætlun, þýðir á máli sósialismans
að miða framleiðsluna, og þar
með allan þjóðarbúskapinn, við
þarfir heildarinnar, sem sé fram
leiðsla til að fullnægja þörfum
þeirra manna sem hennar geta
notið, en gikipulagning auðstétt-
arinnar er miðuð við gróða
framleiðandans.
Þekktasta form þessarar auð-
valdsskipula.gningar eru hrhig-
arnir, það fyrinkomulag að ör-
ingarmikluiri framleiðslugrein-
um, innan eins eða fleiri ríkja,
og er nú svo komð, að flestar
hinar þýðingarmestu iðngreinar,
svo sem framleiðsla olíu, járns',
stáls og ýmissa þýðingarmikilla
véla eru í höndum slíkra hringa.
Hringamir eru sem sé ávöxtur
af þeirri viðleitrii auðvaldsherr-
anna að skipuleggja framleiðsl-
una á grundvelli einkaframtaks
ins.
Ekiki hefur auðvaldinu reynzt
þessi leið sigursæl. Hringamir
Þessa dagana fer fram at-
vinnuleysisskráning innan Iðju,
félags verksmiðjufólks í Reykja
vík. Ég vildi því í fáum orðum
vikja urlítið að þessu efni.
Almenn a tvinn ul eysicsk rán -
ing fór fram fyrir skömmu hér
í Reykjavrk, en' virðist hafa
borið minni árangur en ástæða
var til.
Og hvað kemur til ? Það virð-
ist orðin þjóðleg pest, að at-
vinnulaust fólk hirði ekki run
að láta skrá sig. Helztu rök
fólksins eru þau að ekki skapizt
atvinna við akráningu. Það virð
ist í fljótu bragði vera rök-
skima í þessu, en eins og öll ó-
hugsuð rök, verða þetta rök-
þrot þegar það er athúgað nið-
ur í kjölinn, og mun ég síðar
víkja að þvi.
Þessi rökþrot liggja í hinni
almennu hugsanaleti almenn-
ings um þau grundvallaratiiði
i þjóðfélagsmálum. sem varða
hvern einstakling.
Þetta verður svo örlagavald-
ur þess að menn halda að allt
dankist, eitthvað, auðvitað ó-
hugsað, komi til bjargar.
Menn vilja láta aðra hugsa
fyrir sig, segja þeim hvað þeir
eigi að gera og þá muni þessir
,,þeir“ finna bjargráðin.
Otkoman verður auðvitað
alltaf sú sama, að þcir sem
kjörnir eru til að hugsa, hugsa
fyrst og fremst um það hvernig
þeir geti hagnazt á þessu hugs-
analeysi, eftir öllum möguleg-
um leiðum.
★
Til þess að þetta flokkist sið-
ur undir áróður, skulum við
taka örlítið dæmi.
Við skulum hugsa okluir að
verkamanni eða verkakonu, sem
nú er atvinnulaus, væri falið
það hlutverk að hugsa fyrir
alla Thorsarafjölskylduna um
hin hagrænu mál ættarinnar.
Þessi ,,hugsandi“ gæti auð-
vitað unnt þessu fólki þess að
lifa góðu lífi, en mér er spurn,
mtuidi þessum góða manni eða
konu verða það brennandi
spurning, að þessi góða fjöl-
hafa að vísu veitt eigendunum
óhemju auð og tilsvarandi vald,
en ekki að sama ska.pi öryggi
um framtiðina. Þess vegna hef-
ur auðstéttin í ríkara og rikara
mæli tekið ríkisvaldið í þjónustu
sina, og reynt að skapa hringa-
starfseminni þar með öryggi
það, sem hana hefur skort.
Gleggstu og stórfelldustu dæm
in um þetta er að finna i sögu
fasismans. I Þýzkalandi, ítalíu
og á Spáni var ríkisvaldið i
einu og öllu í þjónustu auð-
hringanna, og þar með virtist
sem þeir liefðu skapað sér þá
æskilegustu aðstöðu sem hugs-
azt getur. Hvað Þýzkaland
snertir fóru leikar þó svo, að
auðhringar Ameríku og Bret-
lands töldu sér hættu búna
af valdi hinna þýzku bræðia.
Þess vegna var lagt til atlögu
við þá, upp á líf og dauða, sem
endaði með falli hinna þýzlui
auðhringa og hins þýzka ríkis-
skylda héldi öllum sínum mörgu
milljónum, eða bætti við þær,
héldi öllum þráðum þjóðfélags-
ins i greip sinni og kippti í
eftir sinni þörf, þó afleiðing-
arnar yrðu allsleysi fyrir hugs-
andann?
Svari nú hver fyrir sig.
★
Afkoma og ábyrgð þegnanna
hvilir á tveim mcginstoGiyn,
þeirra sem stjórna og þeirra
sem stjórnað er.
Láti þeir sem stjórnað er,
hag sinn engu varða, verða þcir
að bita í það beiska epi: að
vera eins og rekald á pegixihr.fi
Ilver ætti svo sem að hugsa ura
þann sem ciiki vill hugsa nrr.
sig sjálfur. Nei, sá má nú.sann-
arlega sigla sinn sjó.
Lífið er arfur sem við erum
skyldug til að ávaxta, en ekk’
gjöf og þvi verður ekki lifað á
gjöfum.
Meira að segja Vísir, sem af
hlífð við sannleikann hefur
hann ekki í fararbroddi hefur
viðurkennt þetta.
Mennirnir geta ekkert heimt-
að hver af öðrum annað en það
að þeir geri skyldu sina, en
væri það gert þyrfti enginn að
kvarta.
★
Lífið er engin Marsjallhjálp
þó reynt sé að koma þvi undir
sliikt. Gjafir eru góðar milli
vina og venzlamanna, en ætli
einstaklingur eða þjóð að gefa
óviðkomandi stórgjafir, þá
staldrið við og látið söguna
ráða gátuna.
Hvað vildi Kölski fá þegar
hann birgði allsleysingjann upp
með gulli? Hann sjálfan eða
barnið sem kona hans gekk
með. Hvað vildi Ölafui' konung-
ur fá fyrir gjafimar sem hann
sendi Guðmundi ríka? Grimsey.
Hvað hafa Bandaríkin fengi,
fyrir sínar gjafir? Það vituni
við ekki ennþá, nema að litlu
leyti, en það verður kannskc
engu miruia en Kölski hcimtaði.
Munurinn er aðeins sá að
æfintýrin réðu við Kclsika, en
valds. Það er leiðinleg stað-
reynd, sem ekki má gleyma.
Barátta VesturvelSanna gegn.
Þýzkalandi var ekki barátta.
gegn einræði, ekki lieldur bar-
átta fyrir lýðræði, ekki cimt
sinni hinu borgaralega lýðræði.
heldur var hún barátta þess
kapítalisma, sem enn var á stigi
„frjálsrar hringstarfsemi“, gegn
þeim ikapítalisma, sem hafði tek
ið ríkisvaldið algerlega í sína
þjónustu.
Að þetta sé rétt verður ljóst,,
þegar þess er gætt hver er af-
staða Vesturveldanna til hins
fasistiska Spánar, hins fasist-
íska Grikklands, og umfram
allt, þegar þess er gætt, hvernig
auðhringar Ameriku eru nú
sem óðast að taka ríklsvaldið
með öllu i sína þjónustu. Þann-
ig feta þeir í fótspor hinna.
þýzku nazista og skapa amc-
rískan nýfasisma.
við ekki vfð raunvciuleiJca n n_
Sá sem ekki vill verða troð-
inn i svaðdð verður að vera.
varðmaður sjálfs sín, heiriitá að
stjórnendur geri skyldu sina.
bera fram kröfur og rökstyðja
þær. Og ég tala nú ekki Aim.
þegar kröfurnar eru ekki ris-
hærri en það að menn hafi í
síg og á í þjóðfélagi sem á að
vera öllum heiminum til fyrir-
myndar.
★
Tala atvinnulausra manna við
skráningu er krafa, sem aldreii
er hægt að ganga framhjá, ef
fólkið fylgir á eftir. Hún cr
brennimarik á enni stjórnarinn-
ar, sem ekki verður skafið út
nema með úrbótum. Láti at-
vinnuleysinginn eins og ekkcrt.
sé fær hann svar Bjarna á_
Reykjum: ,,Þér; verður þó ekki.
slátrað“.
Finnið þið hreiminn í svarinu ?-
Margra alda storkun peninga-
valdsins yfir þvi að alþýðan
fylgi lítt kröfum sínum.
Sú slátúrtíð er ekiki byrjuð
hjá „Bjarnagreifunum" en hún.
er sízt kvalaminni. Spyrjið
móðurina sem sér barnið sitt
veslast upp frá degi til dags
vegna skorts.
Ég vil að endingu áminna.
Iðjufélaga, sem eru atvinnu-
lausir, að koma á skrifstofuna.
og láfa skrá sig.
★
Iðjufélagar hafa forgangsrétt
til vinnu í verksmiðjum þeim
sem Iðja hefur samninga við.
Þess vegna er áríðandi að skrif
stofan geti í hvert sinn visað
á fólk ef verksmiðju vantar
vinnukraft. Láti félagarnir hins
vegar ekkert um sig vita, og
skrifstofan getur ekki bent á
neitt, þó iðnrekandi spyrji um.
fóV.c, er honum að sjálfsögðu
heimilt að snúa scr annað.
Standið fast um rétt ykkar
|og hlutverk í iðnaðinum.
Vant fólk og vandaður iðu-
aður fer saman.
Halldór Pétursson.
S.A.S.
Um atvizinuleysisskráningu