Þjóðviljinn - 17.12.1950, Blaðsíða 3

Sunnudagur 17. desember 1950.
ÞsJ ÓÐVTLJJNN
11
HVAD SAGÐIÞÓRBERGUR?
Hrekklausum lesendum Morg
unblaðsins og Alþýðublaðsins
barst f jTÍr nokkrum dögum sú
fregn að upp væri risinn hér á
landi stríðsæsingamaður sem
stæðist frægum bandarískum
sérfræðingum 4 því sviði full-
komlega snúning. Maður sá sem
blöðin kynntu á þennan hátt
var Þórbergur í>órðarson, en
að sögn þeirra átti hann að
hafa skýrt frá því á í'imdi um
friðarmál að Rússar liefðu
fundið upp sérstakt geislavirkt
duft, helryk, sem eyddi öllú
lífi þar sem þvi væri dreift, og
fylgdi það fréttunum að Þór-
bergur hefði varla mátt vatni
lialda af hrifningu og tilhlökk-
un. Annars er rétt að gefa
blöðunum sjálfum orðið. Morg-
unblaðið sagði:
,,Ræða Þórbergs Þórðarsonar
á „friffarfundi“ kominúnista s.
1. sunnudag varpar mjög at-
hyglisverðu ljósi yfir afstöðu
hans og annarra „dúfumanna“
til friðarmálanná. Öll hin ein-
stæða ræða þessa fulitrúa á
„friðarþinginu“ var ein sam-
felld lofgjörð um síríðsútbúnað
Rússa. Ilann kvað Rússa svo
sem ekki mikið smeyka við ’
atomsprengjuna. S.jálfir ættu
þeir enuþá hræðilegra vopn, þar
sem væri „hélrykið“, geislavirkt
dui't, „sem“, eins og ræðumað-
ur orðaði það, „liægt cr að
drepa með líf heilla þjóða, en
þeir, sem kynuu að lil'a af,
yrðu vanskapaðir aumingjar —
það er í raumnni ekkert annað
sem skeður en að lífið deyr
út“!!!
I»essu nýja vopni kommúnist-
anna í Kreml fagnaði „friðar“-
1 fulltrúinu ákaflega. Rússar
myudu áreiðanlega sigra í
næstu styrjöld, sem yrði bana-
biti auðvaldsins. Fyrir. þvi
myndi „helryk“ Stalíns og
Kominform áreið-anlega sjá.
Nei, nú þurfti ekki að tala
um frið. Nú þurfti ekki að gefa
út áskorun um að nota ekki
- skelíUeg vopn. Þvert á móti
átti „helrykið“ að tryggja Rúss-
um og kominúnisniar.uni sigur
í næstu styrjökl, jafnvel þó ivð
það kostaði tortímingu heilla
þjóða. En atombomban cr slæm
og hana má ekki nota af því
að Rússar eiga hana víst ekki
eins fullkomna og Jiin vestrænu
lýðræðisríki. En allt í lagi. Þeir
hafa þá „helrykið“ og það mega
þeir nota eins og þeir vilja!!!
Aldrei hafa kommúnistar af-
hjúpað hræsni sína og yfir-
drepsskap í friðarmálunum eins
og með þessari ræðu- „friðar“-
; fulltrúa síns.“
Og Alþýðublaðið talar mjög
í sama dúr og Jdvkkir út rneð
þessum orðum: „Þórbergur
yirðlst vera á góðri leið með
að leysa Halldór KUjan Lax-
ness af hólmi sem mesti stríðs-
æsingamaður íslands.“
Á fundinum þar sem Þór-
bergur hélt ræðu sína voru um
600 vitni að því sem haun
sagði. Öll þessi vitni vita að
Morgurvbiaðið og Alþýðúblaðið
. f ara með vísvitaadi -haugalygar
af ráðnum. hug, en hyerju máli
skiptir það afturhaldsritstjór-
ana fyrst hinir eru fleiri sem
ekki vita annað en rétt sé
hermt. Sú baráttuaðferð hefur
verið tíðkuð mjög á imdanföm-
um árum, en þó varð ég sami-
ast sagna agndofa af undrun
þegar ég las frásagnir aftur-
haldsblaðanna. Qg í gærmorg-
un brá ég mér til Þórbergs tU
að vita hver viðbrögð hans
hefðu orðið.
En Þórbergur hafði ekki orð-
ið sérlega uppnæmur. Þegar ég
Þórbergur I>órðarson
spurði hann um álit hans á
slíkri blaðamennsku, svaraði
hann:
— Bezta svarið við þessu er
að prenta samdn það sem ég
sagði og frásagnir þessara
blaða.. Um helrykið sagði ég
orðrétt:
„Mönnum hefur orðið tiðrætt
um atómsprengjuna, 'enda hafa
bandarískir pólitíkusar sýknt
og heilagt skekið upp taugar
heimsins með hótunum um beit-
ingu þessa ægilega morðvopps
alla tíð síðan 1945. Það sýnist
liggja betur fyrir þeim að tála
en skilja liugi manna, þvi að
nú er svo komið að engri þjóð
í heimi stendur þvílíkur stugg-
ur af atómsprengjunni sem
þegmun Bandaríkjanna. Til er
þó vopn sem er miklu afkasta-
meira en atómsprengjan, stór-
um ódýrara og einfaldara í
gerð, og öllum þjóðum sem búa
til algengar sprengjur fært að
framleiða það. Það er helrykið,
geislavirkt duft sem hægt er
að slökkva með líf heilla stór-
borga og drepa með allan jarð-
argróður víðra landfiæma á
nokkrum klukkustundum. En
þeir sem kunna að sleppa lífs
af út úr þessupi geisladauða
eiga það á liættu að verða ör-
kumla menn það sem eftir er
æfninar og að afkvæmi þeirra,
ef nokkur verða, fæðist and-
vana eða vanskapningar og fá-
bjánar að því er sérfræðingar
segja. Og þessum voða má
strá úr flugvélum yfir bæi og
byggðir án þess að menn viti
fyrr til en þeir eru orðnir hel-
sjúkir og , gi'óðm- jarðarinnar
dauður. Það verður engiim
hvellur, enginn ljósglampi í
lofti,. engir skruðningar frá
hrynjandi húsimi; það er í
raun og veru ekkert sem gerist
annað en þetta að lífið deyr. í
samanburði við þetta vopn
getur atómsprengjan heitið
meinlítill morðkuti."
- Já þetta var ,;fögnuður“
þinn yfir helrykinu. En Morg-
unblaðinu sárnar einnig mjög
að þú telur sigur sósíalismans
öruggan þótt til styrjaldar
dragi.
— Ég sýndi fram á það með
óvéfengjanlegum rökum að sig-
ur sósíalismaas er óumflýjan-
legur einnig þótt styrjöld skelli
á, en af því dró ég þessar á-
lyktanir:
„Næsta heimsstýrjöld, ef
hún skellur yfir, vei-ður úr-
slitahríð milli auðvalds cg sós-
íalisma. Þess vegna má telja
vist að hún verði háð af geig-
vænlegri grimmd og með hrað-
dræpari vopnum en heims-
styrjaldirnar tvær sem á und-
an eru gengnar, og virtist þar
þó fullur mælir vera af hvoru-
tveggja. Ég er í engum efa um,
eftir að hafa íhugað alla mála-
vexti, að hún verður baoabiti
auðvaldsins og sigur sósialism-
ans um allan heim. En hún
verður búin að leiða svo miklar
hörmungar yfir mannkynið áð-
ur en sá sigur er unninn, að
það verður að afstýra þeim
háska að hún detti á. Er það
hægt? Er unnt að koma i veg
fyrir nýja heimsstyrjöld? Já,
með fullri vissu. Og með hvaða
hætti er það unnt? Það er
unnt, pg það er meira að segja
auðvelt með iþeim hætti
að skipuleggja samstillt
fjöldasamtök fólksins sem
heimti skilyrðislaust af þing-
um, rikisstjórnum og sam-
einuðu þjóðunum frið yfir
alla jörð og afvopnun og
brennimerki allan styrjaldar
áróður sem stríðsglæp og þá
herra stríðsglæpamenn sem
honum lialda uppi. Með slík-
um múgsamtökum má ein-
angra livert árásarríki, hvort
sem það er í austri eða
vestri, svo það sjái sér ekki
fært að hefja styrjöld . . .
Friðarhreyfingunni hefur ver-
ið hrundið af stað af raun-
sæjum vitmönnum sem sjá. það
fyrir, hvílík skelfing bíður
mannkynsins ef út skyldi brjót-
ast ný heimsstyrjöld, og þeir
hafa tekið höndum saman til
þess að forða hehninum frá
slíkum ragnarökum. Að frið-
arhreyfingunni stendur því fólk
úr öllum stjórnmálaflokkum og
öilum lífsskoðanakerfum, þar
eru ekki aðeins kommúnistar
heldur og íhaldssinnar, frjáls-
lyndir menn, gamlir friðarvin-
ir, sósíaldemokratar, samvinnu-
menn, prestar og heiðingjar,
— fólk sém hefur sameinazt um
þessa mikilvægustu hugsjón í
heimi, að bægja frá öllum jarð-
arinnar bömum nýrri heims-
styrjöld.....— ... . -
Friðarhreyfingin hefur verjð
skipuiögð og efld vegna allra
þjóða á jarðhnettinum, Hún
starfar engu .síður til veradar
bandarískum borgurum en rúss-
neskum, engu síður til vemd-
ar Englendingum en Kinverj-
um> enguj síður til verndar
Frökkum en Pólverjum, engu
síður til vemdar íslendingum
en Albaníumönnum. Friðar-
hreyfingin starfar fyrir allt
mannkynið, alla einstaklinga
sem jörðina byggja.“
— Þetta heitir á máli Al-
þýðublaðsins stríðsæsingar.
— Þetta var það sem ég
sagði í ræðu miimi um helryk-
ið og styrjöldina. Með því að
bera þetta saman við frásögn
Morgunblaðsins og Alþýðu-
blaðsins geta menn gengið úr
skugga um hvílíkt algert sið-
leysi og skepnuskapur ríkir í
málaflutningi þessara blaða um
friðarmálin. Og það er ekki að-
eins í þetta eina skipti sém
þau fremja slíkan glæp gegn
friðarhugsjón mannkynsins og
lífi íslendinga, þannig hafa öll
þeirra skrif verið frá því fyrsta
er friöarhreifingunni var hrund-
ið af stáð. Allt útreiknaðar lyg-
ar og vísvitandi ranghermi.
Hvers konar livatir eru það
sem stjóma svona giæpsamleg-
um vinnubrögöum ? Ritstjórar
æssara blaða hafa gengið á
mála hjá pólitískum flokkum
sem beinlínis eru orðnir tengd-
ir vopnaframleiðendunum, kaup
mönnum dauðans, til þess að
vinna þessi óþokkaverk gegn
sannleikanum og lífi mánnkyns-
ins.
— Hvernig viltu að lokum
helzt draga saman ályktanir
þinar um friðarþingið í Varsjá ?
— Á þinginu ríkti mikil al-
vara og áhugi og mjög ákveð-
inn vilji til að koma í veg fyrir
nýja heimsstyrjöld, og það er
enginn efi að friðarhreyfingin
er farin að hafa víðtæk áhrif
meðal þjóðanna og þau áhrif
verða Sterkari og sterkari með
hverjum mánuði sem líður.
Daginn fyrir þingslit samþykkti
þingheimur, 2000 sundurleitir
fulltrúar 81 lands, einróma yf-
irlýsingn til allra þjþða um
þátttöku í voldugri samfylk-
ingu fyrir friði og gegn styrj-
öldum. Ennfremm’ aö stríðinu
í Kóreu, sem ógnaði heims-
friðniim, skyldi hætt, nýlendu-
þjóðunum skyldi veitt frelsi,
að ekki skyldi aftur blásið á
ófriðarbálið í Þýzkalandi, að
bönnuð skyldu kjamorkuvopn •
og önnur stórvirk drápstæki.
að hafin skyldi almenn afvopn-
un, að sett skyldu lög sem
þögguðu niður stríðsáróður o.
s. frv. Fyrir þessum samþykkt-
um mun friðarhreyfingin heyjá
slcelegga baráttu í öllum lönd-
um og öllum álfum heims með
sívaxandi fjöldafylgi og sívax-
andi afli, þar til stríðsglæpa-
lýðurinn stendur uppi einangr-
aður og fyrirlitinn, eins og
sneyptur rakki, og friður og
ró eru tryggð um alla jörð.
Við íslendingar verðum líka
að beita kröftum okkar til áð
skipuleggja öflug samtök al-
þjóðar gegn stríði og herstöðv-
um áíslenzkri jörð, og við verð-
um að kveða niður stríðsáróður-
inn sem hér er þreyttur í blöð-
um og útvarpi þangað til fávit-
amir sem fyrir þeirri glæpaiðju
standa finna sig fordæmda í
landinu. Með friði lifum viS:
i stríði deyjum við.
M. K.
Minningar
Björgvins Guðmundssonar

Mig langar til að biðja Þjóðvilj-
ann fyrir nokkrar linur um nýja
bók, sem mér hefur dvalizt við
undanfarin kvöld og hefur orðið
mér drýgra lesmál og kærkomn-
ara en annað slíkt um langa
hríð. Það eru Minningar Bjöfg-
vins Guðmundssonar tónskálds.
Stærð bóka er sjaldan öll, þar
sem siður þeirra eru taldar; þar
er löngum of eða van; og um
blaðsíður þessarar bókar segir
talan 455 heldur elcki mikið; það
tognar úr henni, svo tíðflett sem
manni verður um opnurnar. Og
enda þótt svó sé, að fyrri hiuti
hennar a. m. k., sem fjallar um
bernsku- og unglingsár höfund-.
arins, hljóti einitum að verða
Vopnfirðingum sérstaklega hug-
næmur lestur, þá er þó hið al-
menna menningar- og lífssögulega
gildi þessara frásagna slikt, að
margir yngri sem eidri munu
lcannast þar aftur við sinn borfna
æskuheim, að nöfnunum sleppt-
um. Þeim heimi er lýst af svo
hlýju þeli, svo furðuglöggri at-
hugun og gaumgæfu minni, að
það ber í senn gáfum og mennt-
un höíundarins og þeirrar alþýðu
sem fóstraði hann hið loflegasta
vitni.
í og af þessum horfna héimi
gerðist svo ævintýr hins eilífa
smaladraums, sem sjaldan hefur
þvi miður rætzt svo vel sem rakið
er i þessari bók. Söngvarnir, sem
ómuðu fegurst í brjóstum alda-
mótakynslóðarinnar, urðu allt of
margir andvana fæddir i hros's-
hársstrengjaleik umkomulausrar
æsku. Smaladrengnum austfirzka
varð þess nær einum auðið að'
brjótast tii landnáms að nolckru
ráði í veröld þeirra hljóma sem
mæltu hann í bernsku sínu hill-
ingamáli. Á vit þeirrar vcraldar
steig hann í Ameríkuskip hin
þungu spor margra íslendinga á
þessum árum, og sækir í þessu
fjarlæga landi fram til þroska I
list sinni við hin örðugustu skil-
yrði af sjaldgæfri markvísi og
þrautseigju.
Leyndardómurinn við sigursæld
þeirrar baráttu verður augljós af
Framhald 4 15. siðu.