Þjóðviljinn - 17.12.1950, Blaðsíða 6

•14
MÓÐVILJINN
Suimudagur 17, desember 1950,
Undlr ellífðarstiörnnm
Eftir A.J. Cronin
mig langar til að gera er allt anriars eðlis, og
það er liræðdlega erfitt að skýra það út. En
meginatriðið er þetta. Mig langar til að hjálpa
fólki af mínu tagi, mönnunum sem vinna í
námunum. Jói, þú veizt hvernig vinnan er. Til
dæmis Neptúnniáman, við höí'um báóir unnið í
henni, og þú veizt hvemig hún hefur farið með
föður minn. Þú veizt hvernig skilyrðin eru. . . .
og kaupið. Mig langar til að hjá'pa þeim til að
bæta þessi skilyrði, gera þau viðunandi".
. Jói hugsaði með sér að hann væri brjálaður,
bandbrjálaður. En hann sagði upphátt með
mestu alúð:
„Haltu áfram, Dabbi, þannig á það að vera“.
Davíð var búinn að tala sig heitan.
„Nei, Jói, þú heldur sjálfsagt að ég sé að vaða
reyk. En ef þú virðir fyrir þér sögu námumann-
anna í Northumberland þá skilurðu betur hvað
ég á við. Ef þú hugsar um aðstæðumar þar fyrir
sextíu éða sjötíu árum: þá voru námumennimir
eins og átthagafjötraðir bændur á lénstímabil-
inu. Það var farið með þá eins og þeir /æru
siðlausir, útskúfaðir. Þeir höfðu enga menntun.
Þeim var neitað um alla fræðslu. Vinnuskilyrðin
voru hræóileg, ónóg loftræsting, og slys vom
tíð vegna þess að eigendurnir neituðu áð gera
nokkrar varúðarráðstafananir vegna gassins.
Konur og böm sex ára og eldri máttu vinna í
námunum. . . . heyrið þið það, sex ára böm.
Drengir unnu átján tíma á sólarhring neðanjarð-
ar. Mennimir voru svo bundnir og háðir að
þeir gátu ekki hreyft fingur af ótta við að vera
reknir burt úr híbýlum sínum eóa settir 1 fang-
elsi. Allar nauðsynjar varð að kaupa í verzlun-
um námueigendanna eða venzlamanna þeirra, Dg
á útborgunardögum var laununum haldið eftir
til að jafna þessa reikninga. . .
Alit í einu þagnaði hann og hló vandaræðalega.
til Jennýar.
„Ekki hafið þér neinn áhuga á þessu. Skelf-
ingar dóni er ég að þreyta yður með þessu“.
„Hvaða vitleysa", sagði hún í áðdáunarróm.
,,Mér finnst þér ótrúlega skynsamur að vita
þetta allt saman“.
„Haltu áfram, Dabbi“, sagði Jói alúðlega og
’ bað um meira portvín handa Jenný. „Segðu
okkur meira“.
En i þetta skipti hristi Davíð höfuðið ákveð-
inn á svip.
„Ég geymi mér það þangað til á umræðu-
fundinum í Fabíanfélaginu. Skilyróin hafa batn-
að síðan á þeim hræðilegu tímum, sem ég var að
minnast á, við höfum komizt- nokkuð áleiðis,
en ekki nógu langt. Vinnan er enn hræðilega
erfið í sumum göngunum, kaupið lélegt og slys-
in of mörg. Fólk virðist ekki gera sér þetta
Ijóst. Ég lieyrði til manns í sporvagninum einn
daginn. Hann var að lesa blöðin. Vinur hans
spurði, hvað væri í fréttum. Hann svaraði:
..Ekkert. Alls ekkert. Bara eitt af þessum námu-
slysum“.... Ég leit yfir öxl hans, og, sá að
fimmtán rnenn liöfðu farizt í sprengingu í Nott-
ingham“. "
Það var dáJítil þögn. Augu Jénnýar voru full
samúðar. Hún hafði drukkið þrjú glös af port-
víni og tilfimiingar hennar voru hámákvæmar;
hún beið eftir tækifæri til að hlægja af hjart-
ans lyst eða grátá fögrum tárum. Jenný var far-
in áö hafa mætur á portvíni í seinni .tíð. Henni
fannst kvenlegt að drekka það, það var vín og
því drykkur af- heldra taginu. Jói hafði auð-
vitað komið henni á sporið.
Jói rauf þöguina.
„Þú kemst Jangt, Dabbi“, sagði hann aivar-
lega. ,,Þú ert komimi fram úr mér. Þú verður
kominn í þingið áður en ég hætti að bræða stál“.
„Láttu ekki eins og kjáni“, sagði Davíð stutt-
-aralega.
En Jenný hafði faeyrt þetta; - áhugi hennar á
'Davfð jókst Hún fór aö legpja.; sig alla f«un við
«5
hann. Augiaaráð hennar lýsti hrifningu. Hún
Ijómaði. Hún vissi áuðvitað allan tírruann að hún
var að hefja Davíð á kostnað Jóa. Það var heill-
andi tilfinning að hafa tvo strengi að leika á.
Þau tóku upp léttara hjal; töluðu um hvað
Jói hefði aðhafzt; töluðu og hlógu til klukkan
tíu, fjörug og vingjamleg. Þá hrökk Davíð allt
í einu við og leit á klukkuna.
„Herra minn trur“, hrópaði hann. „Og ég á
að veru að vinna“.
„Ekki fara strax“,mótmælti Jenný. „Kvöldið
er rétt að býrja“.
,,Mér er það óljúft, en ég má til, það er óhjá-
kvæmilegt. Ég á að ganga upp i sögu á mánu-
daginn“.
„Jæja þá,“, sagði Jói alúðþiga. „Við hittum
þig á þriöjudaginn, Ðabbi karlinn, eins og við
töluðum um. Og þá sleppurðu ekki svona auð-
veldlega frá okkur“.
Þau stóðu upp, Jenný dró sig í hlé til að
„snyrta sig“, Jói borgaði reikninginn svo að
púndseðlamir flugu.
Meðan þeir biðu eftir Jenný fyrir utan hætti
Jói allt í einu að tyggja tannstöngulinn sinn.
„Þetta er snotur stúlka, Dabbi“.
„Já, það er hún sannarlega. Ég.dáist að smekk
þínum“.
„Smekk mínum“. Jói hló dátt. „Þú hefur
misskilið þetta drengur minn. Við erum að-
eins vinir. Það er ekkert á milli mín og Jennýar",
„Er það satt?“ Davið virtist fullur áhuga,
„Já, það er satt“. Jói hló aftur, svo fráleit
fannst honum hugmyndin. „Mér datt ekki í hug
að þú myndir taka skakkan.pól í hæðina".
Jenný kom tii þeirra og þau urðu samferða
að horningu á Collingwood Stræti, en þar skildi
Davíð við þau og hélt áfram eftir Westgate
Road.
„Mundu þetta nú", sagði Jói. „Á þriðjudags-
kvöldið“. Kyeðjuhandtakið var kurteislegt; Da-
víð hafði aðeins óljósan gmn um að Jenný
þrýsti hönd hans.
Davíð gekk léttstígm- heim í herbergiskytr-
ima sína: það var undarlegt að þeir skyldu ekki
hafa hitzt áður. En eins og Jói hafði sagt, þá
var Tynecastle stór borg og í henni var aðeins
einn Jói Cowlan.
Davíð virtist hngsa feiknin öll um Jóa. En
andlitið sem brosti til hans upp af blöðiun bókar-
innar var ekki andlit Jóa. Það var brosandi and-
lit Jennýar. _ ,
14
Næsta þriðjudag birtist Davíð stundvíslega í
Scottswood Road 117 A. Það var óheppilegt að
Jói skyldi einmitt eiga að vinna eftirvinnu þenn-
an dag, þegar tekið ér tillit til þess, hversu
mjög hann hafði hlakkað til samfundanna. En
þannig var þaó, og því varð ekki breytt: ves-

4F EFSTA BRETTi
í