Þjóðviljinn - 17.12.1950, Blaðsíða 5

Sunnudaeur 17. desember 1950.
ÞJÓ'ÐVILJINN
13

Einn góður vinur minn, sjö
ára gamall snáði, kom að máli
við mig um daginn, þvi að hann
var búinn að frétta um ferða-
lag mitt í austurátt og hafði
mikinn hug á að heyra hvernig
faríð væri gegnum Járntjaldið.
Ég vildi ekki trúa honum fyrir
leyndarmálinu alveg strax, held
ur reyndi ég fýrst að fiska eft-
ir hans eigin hugmyndum varð-
andi þetta tjald. Og þegar ’ég
hafði. dekstrað vininn dálitla
stund lét hann tilleiðast að
skýra frá niðurstöðum sinum.
DÓSAHNÍFUR
MUNDI ÞAR EKKERT
GAGNA
Það voru fróðlegar niðurstöð-
ur og frumlegar. Að vísu var
það fræga tjald í austri mjög
svipáð útlits einsog tjaldið í
Iðnó. En þeim mun ævintýra-
• legri hafði hann hann hugsað
sér fyrirferð þess, því að mér
skildist það væri, varlega áætl-
að, á hæð við Esjuna. Ekkert
vildi hann fullyrða um hvort
hægt væri að hreyfa tjald þetta
í eina eða aðra átt, en lét þó
í ljós miklar efasemdir um
möguleikana til slíks, enda
hafði hann aldrei einusinni get-
að skilið hvernig þeir færu
eiginlega að því að draga tjald-
ið frá og fyrir í Iðnó.
Tjaldið í austri var úr þykku
járni, það vissi hann fyrir víst.
Og ef geit '-var ráð fyrir, að
því yrði hvorki haggað upp né
útá hlið, þá gat hann ekki bet-
ur séð en ógerningur væri fyr-
ir fólk hérnameginfrá að kom-
ast hinumegin. Hann taldi
hlægilega þá hugmynd eins fé-
laga síns, að eftilvill mætti
gera gat á það með nógu stór-
um og sterkum dósahníf. Ann-
að mál væri kannski að brúka
logsuðuáhald einsog það sem
liann sá einu sinni notað niðrí
Landssmiðju, og þó mjög hæp-
ið að slíkt bæri nokkurn ár-
angur.
ÞAÐ SEM
GERÐIST HINUMEGIN
Þegar mér hafði þannig tek-
izt að veiða uppúr vininum
heiztu hugmyndir hans varð-
andi gerð Járntjaldsins þá bað
ég hann að segja mér álit sitt á
því sem ætti sér stað hinu-
megin við þáð. En vinurinn
var mjög tregur til að úttala
sig um þá hlið málsins, spurn-
ingin virtist jafnvel valda hon-
um óþœgindum. Þó fann ég,
að einnig um þet;ta atriði
var hann undir allsterkum
áhrifum frá Iðnó; það sem gerð
ist hinumegin við Járntjaldið
væri sem sé að öllum líkindum
ekkert ósvipað ýmsum lítt
þokkalegum framkvæmdum sem
svartálfar og þeirra nótar
gengjust fyrir 1 Nýjársnóttinni
og öðrum • sllkum ævintýraleikj
um.
Að taka frá mönnum
tjaldið
Ég þarf ekki að taka það
fram, að snáði þessi er mjög
bráðþroska, — og farinn að
lesa Morgunblaðið.
En nú var röðin komin að
mér að skýra vininum frá nið-
urstöðum þeim sem ég hafði
komizt að varðandi Járntjald-
ið.
BLÓM,
SÖNGUR, FAGNAÐARLÆTI
Tékkneska flugvélin, sem
flutti okkur Þórberg og fleiri
fulltrúa á friðarþingið frá
London 15. nóvember, lenti
eftir þriggja tíma flug í Prag
klukkan um átta að kvöldi. Og
þegar við stigum útúr henni,
mætti okkur kátur og fjörug-
ur söngur brosandi unglinga
sem stóðu í hópum báðumegin
við gangveginn til farþega-
stöðvarinnar og fleygðu óspart
yfir okkur stórum vöndum af
krýsantemum og öðrum skraut-
blómum. En í sérstökum sal
á farþegastöðinni, fagurlega
skreyttum með fánum flestra
þjóða heims, myndum af frið-
ardúfunni og áletrunum þar
sem friðurinn var hylltur á
sex eða sjö útbreiddustu þjóð-
tungum, var örstutt móttöku-
athöfn með smurt brauð og
létt vín. Kona nokkur, for-
maður friðarnefndarinnar í
börginni, hafði orð fyrir Tékk-
um og kvaðst vilja sannfæra
okkur um, að fulltrúar á frið-
arþing væru miklir aufúsugest-
ir í þessu landi. En stjórnár-
meðlimur einn í brezku vehka-
mannafélagi þakkaði fyrir hönd
okkar hinna.
Meðan á þessari athöfn stóð
gekk til mín einn af heima-
mönnum og spurði hvort ég
væri frá íslandi. Og þegar ég
játti því, skipti maðurinn taf-
arlaust yfrí reiprennandi esp-
erantó. Hann var sem sé for-
maður í esperantistafélagi borg-
arinnar, sérstaklega hingað
kominn til að heilsa uppá Þór-
berg. — Ég vísaði manninum
á Þórberg, og þar varð auðvit-
að mikill fagnaðarfundur.
ENGIN LÖNGUN
TIL AÐ HNÝSAST í
/ EINKABRÉF
Síðan var ekið með okkur í
glæsilegt hótel, sem ég er bú-
inn að gleyma hvað heitir, og
framreidd stór máltíð og góð.
Og eftir nokkra bið í bezta yf-
irlæti þar í sölum, var farið
á járnbrautarstöðina, þaðan
sem haldið skyldi áfram með
lest til Varsjár, — og hverjum
manni búið rúm í svefnklefa.
Það hafðj eklci verið litið í
ferðatöskur okkar, ekki spurt
um neitt sem við kynnum að
hafa í vösunum nema vegabréf
til skjótrar athugunar, hvergi
sýndur . neinn minnsti * vottur
þess mikla áhuga, sem virtist
ríkja meðal brezkra tollvarða
í Prestyík, að hnýsast í einka-
bréf manna. Hinsvegar mættu
okkur alstaðar brosandi ung-
lingar með krýsantemum, lófa-
taki og söng.
Og þetta var járntjaldið.
Þegar ég hafði lauslega skýrt
vininum litla frá þessari reynslu
minni, sat hann lengi hljóður,
og það færðist einhver undar-
legur tómleikablær yfir andlit
hans. — Og var þetta í raun-
inni nokkuð nema eðlilegt? Ég
hafði jú raskað heilu hug-
myndakerfi fyrir honum. Ég
hafði tekið frá honum tjaldið.
Og þá dettur mér í hug, að
kurteisast hefði verið, vegna
þeirra lesenda, sem eftilvill hafa
komizt að eitthvað svipuðum
niðurstöðum og vinurinn, að
vara þá við því, strax í upp-
hafi þessarar frásagnar, að hún
gæti kannski truflað vissa þætti
í hugmyndakerfi þeirra, og tek-
ið frá þeim tjaldið.
Annars er ég þeirrar skoðun-
ar, að vinurinn muni jafna sig
fljótt og sjá sem er, að ævin-
týri Morgunblaðsins hafa aldrei
verið svo merkileg, a,ð á því
sviði sé ekki allt ennþá merki-
legra í Iðnó.
DANS
KYNÞÁTTANNA Á JÁRN-
BRAUTARSTÖÐINNI
Það ríkti sami fögnuðurinn á
járnbrautarstöðinni einsog ann-
arstaðar. Tékknesku ungling-
arnir tóku farangur gestanna,
jafnóðum og þeir komu, og
báru inní lestina, þangað sem
hverjum einstökum höfðu verið
ætlaðar vistarverur, sungu og
hylltu friðinn á sínu máli, nema
sumir hrópuðu „Via la paix!“ til
marks um að þeir væru að læra
frönsku í skólanum. Stór lúöra-
sveit lék lög frá ýmsum lönd-
Þessar dömur voru meðal þeirra sem tóku á móti hinum er-
lendu þingfúlltrúum við landamæri PóIIands.
um með sérstöku tilliti til þjóð-
ernis þeirrar sendinefndar sem
:þá og þá var að koma á stöðina.
En eftir því sem á leið og
minna varð af farangri til að
bera, færðist danshugur í ung-
lingana, og þar kom um síðir
að fjörugur tékkneskur þjóð-
dans var ‘ stiginn um stöðvar-
pallinn v allan. Ungt fólk úr
hópi gestanna lokkaðist líka
smámsaman inní þessa lífsglöðu
hringiðu, nokkrir ástralskir sjó-
menn urðu fyrstir til að taka
utanum tékknesku blómarósirn-
ar og sveifla sér af stað, en
síðan bættust við brezkir verka-
menn, afríkanskir negrar og
grannvaxnir piltar með ská-
sett augu frá Asíu. Manni
fannst einsog gleði og ham-
ingjuþrá hinna ýmsu kynþátta.
hefði skyndilega safnazt sam-
an á þessari járnbrautarstöð
og fengið frámrás í einum tékk-
neskum þjóðdansi. Og. svo virt-
ist sem dans þéssi ætti við álla
músík jafnt, því það dró aldrei
neitt úr honum þó að lúðra-
sveitin léki hin/og önnur lög
af óiíkasta uppruna, ég held
jafnvel hann hafi aldrei verið
fjörugri en einmitt meðar. hún
setti allan sinn kraft i „Roll
out the barrel“ í tilefni af því
að stór hópur Breta var að
koma á stöðina.
En yfir dansinn risu fánar
þjóðanna og héldu uppi stórri
mynd af friðardúfuiuii.
POKOJ! POKOJ!
Klukkan að ganga eit.t lagði
svo lestin af stað, og iauk þanu-
ig ógleymanlegri heimsókn í
Prag. Söngur tékkneskra ung-
linga dó út í fjarska. ,y
Menn sváfu vel þessá nótt,
og næsta dag var ekið um Pól-
land. Það þurfti að stanza. í
hverri borg svo að fólk fengi
sem víðast tækifæri til að fagna
gestunum, lúðrasveitir,ý. fána-
skreytingar, syngjandi ungling-
ar, brosandi skólabörn,, alstað-
ar sami mannfjöldinn hrópandi
pokoj! pokoj! sem þýðir. friður.
— Klukkan var um 10 að kvöldi
þegar lestin brunaði inná jám-
brautarstöðiaa í Varsja.
J. Á.
SKAK
Ritstjóri: GUÐMUNDUR ARNLAUGSSON
Erlend skákmót
Talsvert hefur verið um
skákmót í Evrópu það sem af
er vetrarins og skal hér getið
þriggja hinna helztu.
FENEYJAR
I Feneyjum er haldið skák-
þing árlega nú orðið, og vakti
hið síðasta meiri athygli en
ella, því að þar tóku tveir
Rússar þátt. Smysloff og Kot-
off. Smysloff var sigurvanast-
ur keppenda, hann tefldi vel
og örugglega og tapaði ekki
skák allt þingið út. Kotoff byrj-
aði heldur dauflega, og í 6. um-
ferð varð honum á að tapa
fyrir lítt kunnum Itala, og hafði
þá einungis 3% vinning af 6
skákum. En nú var eins og
Kotoff vaknaði af dvala, hann
vann 9 skákir í röð og tókst
að komast % vinning fram
fyrir Smysloff. Vinningafjöldi
efstu manna var þessi: 1. Kot-
of 12%. 2. Stnysloff 12, 3
Rossotimo 10, 4. Pachmann 9%,
5.—7. Letelier (Chile), H.
Steiner (U.S.A.) og Wade
(Nýja Sjilaud) 8% hver.
! BLED
Bled: er Erægur b.ær i skák-
sögunni, því að þar vann Alje-
chin einhvern glæsilegasta sig-:
ur sinn, nýkominn norðan frá
íslandi. Þar var haldið skák-
] 'ng skömmu eftir ólympíuna
í Dubrovnik og sigraði Najdorf,
Vinningar féllu þannig: 1. Naj-
dorf IOV2. 2. Pilnik (Argent.)
9, 3. O’Kelly (Belgía) 8M-, 4;
Fuderer (Júgósl.) 8. Þarna tók
einn norrænn maður þátt, Svi-
inn Stoltz, en hann náði ekki
nema 6 vinningum, einum meira
en sá sem neðstur varð, doktor
Tartakower, en hjá honum er
aldurinn farinn áð segja til sín.
AMSTERDAM
Mest og merkast ’ þessara
þinga er það, sem nú fer fram
í Amsterdam og eigi er að futlji
lokið er þetta er ritað. ís.lenzkir
skákmenn hafa fylgzt með
þessu þingi af miklum áhuga
og reyndar almenningur einnig,
■því dð ein,n ísienzkur skákmað-
ur teflir þama eins og kunu-
ugt er. Forstöðumenn mótsins
buðu skákmönnum hvaðanæva
áð, meðal annars heimsmeist-
aranum Botvinnik og fleiri rúss-
neskum taflmeisturum, en eng-
inn þeirra kom.
En að þeim frátöldura eru
þarna saman komnir flestir
kunnustu skákmeistarar heims-
ins, og mun þetta véra öfliug-
asta skákþing, sem íslenzkur
einstaklingur hefur tekið þátt
j í. Najdorf hefur teflt afburða
i "oh ef dæma á eftir vinninga-
1 fiö!da hans, en hann hafði 14
I vmninga og eina biðskák úr
f8 skákum þegar þetta var rit-
?.*>. Næstur honum er Band.i-
r’kjamað.urina. Reshevsky með
13 og biðskák, þriðji StáM-
Framhald á 15. síðu. j