Þjóðviljinn - 17.01.1951, Blaðsíða 6

B
ÞJÖÐVJLJINN
Mi'ðvikudagur 17. janúar 1951.
Enn á að fórna spönsku þjóðimii
Framhald af 5. síðu.
lög, meinað að kaupa vopn til
þess að verjast með. Var það
gert eftir kröfu þeirra sem
mesta fjármuni áttu í spænsk-
um fyrirtækjum. Englendingar
neituðu skipum sjórnarinnar
nm olíu í Gíbraltar, og Frakk-
ar neituou að selja stjórninni
flugvólar. Mússólíni og Hitler,
sem vildu eiga hlut í bráðinni,
tóku að sér böðulshlutverkið
átamt Franco. Þótt Franco
væri valdasjúkur, hefói iiann
ekki þorað að hefja stríðið án
stuðnings þessara fjöguira stór
■velda.
Er það gleymt sem spæníka
þióðin varð að þola á meðan
þetta vonlausa, ójafna stríð
stóð yfir? Hefur Sevilla
gleymzt? Að loknum bardög-
um þar myrtu böðlarnir 9000
'verkamenn, rændu húsin og
nauðgúðu konum. Hefur Ea-
■dajos gleymzt? Þar voru 4000
varðliðar innikróaðir og 800
ihermenn stjórnarinnar. Fjölda-
morð á þeim héldu áfram dag
eftir dag. Flugmaður flaug í
40 m hæð og skaut á konur og
böm sem voru á flótta; enginn
cinasti karlmaður var í hópn-
aim, því síður vopn. Og Gran-
fida og Saragossa, Guernica og
Barcelona, en á þeim stöðurn
gerðust sams ikonar atbúrðir
<og „múgmorðin frægu í Bada-
jos, en þau voru engar undan-
tekningar" stóð í The New
Statesman. Eru þessir atburðir
gle.vmdir af öilum nema þeim
íoreldrum af öllum þjóðernum
sem sáu syni sína taka sér
stöðu við hlið hinnar hrjáðu
spænsku þjóðar, berjast með
henni og láta lífið fyrir mál-
stað hennar?
Hvað hefur svo gerzt síð-
an? Þegar Franco hafði unnið
bug á mótspyrnunni með ao-
stoð vopna, flugmanna og her-
manna frá stórveldunum, en
þjóðin var í sárum með sina
íöllnu og særðu, brenndar borg-
ir cg hafði beðið ósigur; var
sigurvegarinn þá ánægður yfir
því að hafa náð völdum í land-
inu? Hugsaði hann á þá Lund
að þjóðin hefði goldið nóg af-
hroð, nú skyldi hafizt handa og
bætt fyrir þá ógæfu sem hann
hafði leitt yfir hana? Nei,
öðru nær. Einræðisherrann
fylgir ennþá í fótspor Mússó-
línis og Hitlers. En það hefur
verið hljótt um Spán í heims-
blöðunum um mörg ár. Enda
er ástandið á Spáni nú ekki
þannig að upphafsmenn eymd-
arinnar þar hafi ástæðu til að
miklast af. Þess vegna hefur
Spánn með handtökur, troðfull
fangelsi og aftökur horfið úr
dálkum biaðanna.
Og nú á að fara að viður-
kenna Franco. Hann er fús til
—- á jafnréttisgrundvelli — að
taka þátt í vörnum Evrópu.
Og innan skamms eigum við,
sem erum meðlimir Sameinuðu
þjóðanna, að láta okkur lynda
að iíta á fasistíska einræðis-
stjórn hans sem lýðræði; vegna
þess að Bandaríkin þurfa á
Spáni að halda í liernaðarkerfi
sínu eigum við að fórna
spænsku þjóoinni.
Ellen Hörup,
Æskan öll . . .
Framhald af 3. síðu.
ugum kröfúm okkar um vinnu
og makleg laun. Atvinnuleysið
er tæki auðvaldsins til að gera
vinnandi fólk að ódýrum, tæki-
færissinnuðum þrælum. Bar-
áttan gegn atvinnuleysinu er
barátta gegn sjálfu auðvaldinu.
Æskulýðsfylkingin og Sósial-
istaflokkurinB munu vinna öfl-
ugt leiðbeiningar- og skipulags-
starf í framtíðinni, til þess að
æskunni verði sem mest úr
framlaginu, sem hún lætur í té.
Fræðsla í marxisma og al-
mennri íslenzkri pólitík mun
aukin með hverjum vetri, sem
líður. I krafti þeirrar fræðslu
mun æskan geta látið til sín
taka hvar sem hún er stödd
árið um kring. Landneminn,
málgagn ungra sósíalista hef-
ur haslað sér völl þannig, að
hann er eina pólitíska blað
æskunnar, sem er lesandi. Og
allt starf Æskulýðsfylkingar-
innar mun í framtíðinni ganga
út á að fylkja allri verkalýðs-
æskunni, með fræðslu- og
skemmtistarfi, gegn auðvaldi og
atvinnuleysi þess og ekki slaka
á klónni, hvernig sem árar,
hangað til fullur sigur er unn-
inn. íslenzk æska ætlar sér
ekki að verða eftirbátar æsku
annarra landa í baráttunni fyr-
ir sósíalisma.
Ó.
Undir eilífðarstjörnum
Eftir A.J. Cronin
65.
D A G U R
Haglaust í Skagafirði
Framhald af 8. síðu
hafa herjað héraðið, og hey-
skapur var með betra móti í
sumar, Er ástandið því ekki
eins alvarlegt og ella hefði
orðið.
Bifreiðasamgöngur um hér-
aðið hafa verið mjög erfiðar
að undanförnu og er til marks
um það að mjólkurflutninga-
bifreiðar hafa verið 7—8 klst.
að komast frá Varmahlíð til
Sauðárkróks.
og hann væri að meðtaka sakramenti. Davíð tók
ekki eftir því. Hann hristi höfuðið.
,,Ég hef ekki séð Grace. Hún er ekki heima
núna. Er hún ekki í Harrogate?“
„Jú,“ samþykkti Dan og virti fyrir sér eyrun
á hestinum. „Hún er í Harrogateý.
Þögn; djúp þögn; síðan andvarpaði Dan
Teasdale:
„Hún er Ijómandi geðsleg stúlka hún Grace“.
Hann stundi aftur, þungri, djúpri stunu, stunu
sem fól í sér hina vonlausu þrá, sem hann hafði
dulið í hjarta sér í næstum átta ár.
Þegar hér var komið, voru þeir farnir að nálg-
ast Avory búgarðinn og við endann á tröðunum
stöðvaði Dan vagninn. Róbert og Davíð stigu
niðui' úr vagninum. Þeir þökkuðu Dan fyrir á
ný, og lögðu af stað yfir akrana til Wansbeck.
Þeir komu niður að ánni: hún var vatnsmikil
og góður litur á vatninu. Róbert sagði án þess
að líta á son sinn.
„Ég fer niður fyrir brúna, Dabbi; þú skalt
byrja hér .... þetta er bezti stáðurinn. Veiddu
í áttina til mín og svo fáum við okkur matar-
bita þegar við mætumst". Hann kinkaði kolli
og gekk af stað eftir bakkanum.
Davíð gekk frá veiðiáhöldunum, án þess að
finna til eftirvæntingar. Hann valdi flugurnar.
Þegar hann byrjaði að kasta var eins og gleði-
titringur færi um hann: það var eins og hann
væri aftur orðinn unglingur. Hann stóð á volg-
um þurrúm steini. Lax stökk næstum hljóð-
laust út í miðri ánni. Dauft, sogkennt skvampið
smaug honum gegnum merg og bein. Það hafði
sömu áhrif á hann og á drykkjumann sem heyr-
ir tappa dreginn úr vínflösku í fyrsta skipti í
mörg ár. Hann kastaði línunni út.
Hann færði sig upp með ánni, reyndi fyrir
sér á öllum líklegum stöðum. Sólin eyddi skýj-
unum og umvafði hann hlýrri birtu. Árniður-
inn lét unaðslega í eyrum hans, hinn mildi, eilífi
árniður.
Hann fékk fimm fiska, sá stærsti var að
minnsta kosti pund, en þegar hann hitti föður
sinn við brúna, sá hann að Róbert hafði slegið
hann út. Tylft fiska lá í röð í grasinu og Róbert
hallaði sér út af og reykti. Hann hafði hætt
veiðinni fyrir klukkutíma, þegar tylftin var
komin.
Klukkan var orðin þrjú, og Davið var hungr-
aður. Þeir átu nestið sitt saman: brauðsneiðar,
flesk, harðsoðin egg, lifrarkæfa og hindberja-
kaka sem Marta hafði bakað; það var meira að
segja mjólkurflaska, sem Róbert geymdi í vatn-
inu undir árbakkanum.
Gagnstætt flestum brjóstveikissjúklingum
hafði Róbert yfirleitt mjög litla matarlyst, og
í dag át hann næstum ekkert, endaþótt matur-
inn væri mjög freistandi. Hann var bráðlega far-
inn að reykja pipuna sina aftur.
Davíð tók eftir þessu. Hann virti föður sinn
fyrir sér áhyggjufullur og honum fannst hann
hafa horazt — það var eins og hann hefði geng-
ið saman. Fólk með berkla fór til Sviss. Flor-
ida og Arizona. Það fór á falleg, dýr heilsuhæli;
dýrir læknar stjönuðu við það, það spýtti í dýr-
ar flöskur. Róbert vann í námunni, enginn stjan-
aði við hann og hann spýtti á ferhyrnda bréf-
miða. Allar gömlu tilfinningarnar gagntóku
Davíð. Hami sagði:
,,Þú hefur ekki borðað neitt, pabbi. Þú ferð
ekki nærri nógu vel með þdg“.
DAVlÐ
rnrn[ 1 >
as
J22|gr

YW
\ X (
<z

„Mér líður ágætlega", sagði Róbert og var
full alvara. Hann var bjartsýnn og öruggur um
bata eins og títt er um tæringarveika. Þeir
halda ævinlega að þeim sé að batna, en hjá
Róbert kom fleira til greina, hann liafði haft
þetta svo lengi; hóstann, svitann, uppganginn,
allt þetta var orðið hluti af honum. Hann hugs-
aði ekki lengur um það, nema hann hélt að
honum mundi batna. Nú brosti hann til Davíðs
og sló á brjóst sér með pípuieggnum. „Hafðu
engar áhyggjur, Þetta .... þetta drepur mig
aldrei“.
Davíð kveikti í pípunni sinni. Þeir lágu báðir
og reyktu, horfðu upp í himininn og á hvít
skýin sem eltu hvert annað um háloftin. Loftið
bar ilm af grasi, vorblómum, tóbaki og möðkum
sem eftir voru í tösku Róberts. Það var góður
ilmur. Akrar, engi og tré á allar hliðar og
ekkert hús sjáanlegt. Þetta var um sauðburð-
inn; þeir heyrðu veikburða lambajarmið úr öll-
um áttum. Allt var kyrrt, hið eina sem hreyfð-
ist voru hvít skýin og litlu hvítu lömbin sem
skoppuðu um og teygðu sig undir kvið mæðr-
anna sem stóðu jórtrandi og biðu þolinmóðar
og gleiðstígar. Lömbin tottuðu og sugu, en þau
voru ekki lengi um kyrrt. Þau fóru aftur að
hoppa og skoppa til þess að geta sogið þeim
mun fastar, fastar.
Róbert var að velta fyrir sér livort Davíð væri
hamingjusamur — hann hugsaði mikið um það.
Ef til vili var hann hamingjusamur á yfirborð-
inu, en ekki raunverulega hamingjusamur innst
inni. En hann gat ekki spurt Davíð, har.n gat
ekki bitið á jaxlinn eins og Marta og ruðzt inn
að hjartarótum Davíðs. Hann fann vorið i loft-
inu og hann hugsaði: vorblóm, fuglasöngur,
meira er ekki nauðsynlegt; gaukarnir eru einu
fuglarnir sem ættu að fá leyfi til að syngja á
vorin. Ef Davíð hefði aðeins látið sér nægja
að taka liana, — hún virtist einmitt vera af
þeirri tegund stúlkna — þá lægi hann ekki
héma núna með þennan þunglyndissvip. En
hann var of ungur til að hafa vit á því, það
varð að láta prest leggja blessun sína yfir það.
Og nú stritaði liann við að kenna í skólanum,
las með Barrasi unga, til þess að vinna sér
inn peninga fyrir B.A. prófið, og állar dýr-
legu ráðagerðirnar sem þeir höfðu gert sín á
milli voru lagðar til hliðar og ef til vill gleymd-
ar. Hann vonaði af hjarta að Davíð mundi
losa sig úr þessu hið fyrsta, koma sér áfram
og vinna sér frama. Ó, liann vonaði það af
öllu hjarta. Og síðan hætti Róbert að hugsa
um þetta, því áð honum lá fleira á hjarta.
Alit í einu áttaði Davíð sig.
„Þú ert svo þegjandalegur, pabbi. Er eitthvað
sem angrar þig?“
„Æ, ég veit ekki, Dabbi. Það er svo yndis-
legt héraa“. Hann þagnaði. „Ólíkt betra en í
Scupper göngunum".
Það rann upp Ijós fyrir Davíð; hann sagði
hægt:
,,Svo að þú ert að vinna þar núna?“
„Já einmitt. Við erum aftur komnir þangað.
Við byrjuðum þar fyrir þrcm mánúðum“.
„Einmitt það?“
„Já“.
„Er blautt þar?“
„Hvort það er“. Róbert tottaði pípuna sína.
Vatnið nær uppundir eyru í básnum mínum.
Þess vegna varð ég lasinn í síðustu viku“.
Róleg rödd Róberts fyllti Davíð skyndilegri
angurværð. Hann sagði:
I „Þú barðist annars nógu ákaft fyrir því að
)þið slyppúð við Scupper göngin, pabbi“.
) „Já, ef til vill. En við biðum samt ósigur.
(Við hefðum þegar í stað verið iátnir byrja i
(scupper göngunum aftur, ef Barras hefði ekki
imisst samninginn. Jæja, hann hefur gert nýjan
< samning, og nú erum við komnir í sömu sporin
(aftur. Við erum alveg eins og hjól; það snýst
(heilan hring ef beðið er nógu lengi“.
Það var dálítil þögn; síðan hélt Róbert áfram.
„Eins og ég sagði áður, þá stendur mér á
sama um bleytuna. Ég hef alltaf unnið í bleytu
og í verri og verri stöðum eftir því sem tíminn
hefur liðið. Það er vatnið í gömlu námunni
sem mér er illa við. Ég skal segja þér, Dabbi,
það liggur þannig í málinu“. Hann þagnaði og
skýrði út orð sín með því að leggja hönd sína
á grasið. „Héma e,r skilveggurinn, granítveggur,
sem liggur frá norðri til suðurs. Öðru megin