Þjóðviljinn - 25.01.1951, Qupperneq 3

Flmmtudagur 25. Jánuár 1951.
% } V. .i ) ff ií ii «(
ÞJÖÐVJL'JINN
að er hart að verða að segja
það en samt er það satt: frá
upphafi vega hefur runnið blóð
eftir slóð mannkynsins. Engin
sikepna skaparans hefur verið
ejálfri sér eins f jandsamleg og
homo sapiens, þessi undarlega
vera sem stundum kallar sig
kórónu sköpunarVerksins. Þó er
kannski okkar öld, tuttugasta
öldin, blóðugust allra, því láta
mun nærri að styrjaldir hennar
Og uppreisnir hafi verið jafn-
margar árunum sem liðin eru
— þar á meðal tvær heims-
styrjaldir. Og í dag brennur
sama spurningin á allra vörum :
Er þriðja heimsstyrjöldin að
skella á?
Þó er önnur spurning í raun-
inni stórum mikilvægari: Hver
er orsök styrjalda? Það er
sú spurning sem við verðum
að brjóta til mergjar ef við
óskum friðar. Til þess að koma
í veg fyrir eitthvert böl verðum
við að finna orsök þess og upp-
ræta hana síðan. Það er engin
önnur leið til.
Frumorsök allra styrjalda er
auðsæ: einhver tekur sig til og
eölsar undir sig lífskost náung-
ans með ofbeldi. Hann nær
valdi yfir jörð, atvinnutæki eða
vinnuafli unz hann getur lifað
í veliystingum praktuglega á
annarra kostnað. Þannig er
smám saman til orðin stétta-
skiptingin í heiminum. Við
þekkjum hin ýmsu þröunarstig
hennar: fyrst þrælaskipulagið,
þá lénsskipulagið og loks auð-
valdsskipulagið, og þá baráttu,
stéttabaráttuna, sem af þeim
hefiir leitt. Fámennar forrétt-
jndastéttir hafa rænt megin-
hluta mannkynsins arðinum af
landi þess eða starfi og sökkt
því þannig niður í hverskönar
harmkvæli og niðurlægingu.
Jafnframt hefur svo þessum
arðræningjurn lostið saman í
innbyrðis kapphlaupi sínu um
auðsuppsprettur jarðarinnar og
hefur þannig myndazt einskon-
ar stéttaskipting meðal þjóð-
anna, allt ofan frá stórveldum
niður í nýlendur.
■Af þessu leiðir að vppnavið-
skipti geta verið af tvennskon-
ar tbga: annaðhvort. styrjaldir,
það er að segja kúgunarstríð
forréttindastétta eða stórvelda,
ellegar upprei=nir og byltingar,
það er að segjá frelsisstríð al-
þýðustétta eða nýlenduþjóða. Á
eðli þeirra og siðferðilegu inn-
taki getur því verið munur
hinna. ítrustu andstæðna.. En
orsökin er æ hin sama: yfir-
troðslur arðránsins.
Styrjaldir hafa allajafna ver-
ið reknar undir einhverju fögru
yfirskini. Forréttindastéttirnar
hafa ætíð átt sína, þjónustu-
bundnu anda (þar á meðal skáld
og prófessora) sem flutt hafa
hinar ísmeygilegustu kénningar
um nytsemi og nauðsyn styrj-
alda, enda er mestöll sögu-
túlkun hins vestræna heims'
þrungin rómántískri ‘hernaðar-
dýrikun sem náði hámarki í
heimspeki þýzka nazispians með
þeim afleiðingum sem öllum
ættu að vera í fersku minni.
Sjálfsagt er þaðílika með til-
liti til þess sem áróðurinn er
nú svo mjög stílaður upp á
„vestræna siðmenningu“, „and-
legt frelsi“, „kristilegan kær-
leika“ og allt þetta fínirí sem
við þekkjum og á að réttlæta
það mikla ,,varnarstríð“ auð-
valdsheimsins sem nú þegar er
í fullum gangi.
Enda þótt áróður arðræningj-
anna sé oft einna líkastur öfug-
mælavísum hefur hrekklaus al-
menningur, fáfróður um rök
baktjaldanna, að jafnaði látif
glepjast og siga sér mcglunar-
laust út í Sihelfingarnar og
dauðann — auðjöfrarnir hafa
hinsvegar setið öruggir heima
á sínum friðstóli og sópað til
sín blóðpeningunum — stríðs-
gróðanum — en sá er eihmitt
hinn raunverulegi tilgangur
slíkra harmleikja. Eitt sinn
rennur þó upp sú stund að
reynsla. fólksins er orðin það
djúp, kvöl þess það óbærileg,
að augu þess opnast og sjá
allt í einu gegnum alla blekk-
inguna. og þá hefst frelsisbar-
átta þess með uppreisn eða
byltingu -— hinu eina ofbeldi
sem á sér siðferðilega réttlæt-
ingu með því margsannað er
að arðræningjarnir beygja sig
aldrei fyrir öðru en símim eig-
in fornu rökum: valdbeiting-
unni.
Munurinn á styrjöld og bylt-
ingu er samskonar og á dauða-
striði og fæðingarhríðum. Eins
og franska byltingin 1789 var
upphafið að hruni lénsskipu-
lagsins og grundvöllur að
blómaskeiði auðvaldsskipulags-
ins og borgaralegrar menning-
ar, eins var rússneska bylting-
in 1917 upphafið að hruni auð-
valdsskipulagsins og grundvöll-
ur að ófyrirsjáanlega löngu
þróunarskeiði nýs stéttlauss
þjóðfélagsforms, sameignar-
skipulagsins, og þeirrar óskor-
uðu alþýðumenningar sem upp
af því mun vaxa. Þessari stað-
reynd fá engin ókvæðisorð
haggað og þeir hafa til lítils
lært sögu sem ekki skilja svona
augljósan hlut.
Leiðin til friðar er ekki sú
að láta steinrunna. fordóma villa
sér sýn um alla orsakakeðju
heimsviðburðanna. Enginn er
neinu nær þó hann staðhæfi út
í bláinn að allt svæðið vestan
frá Saxelfi og austur að Gula-
hafi sé eitt óslitið þrældómshús,
enda þótt öll staðfest dæmi votti
að einmitt þar hafi alþýðan
hrundið af sér margra alda
grimmilegri ánauð. Sannleikur-
inn og sannleikurinn einn mun
gera yður frjálsa.
I dag er veröldin klofin í tvo
andstæða helminga: heim sósí-
alismans með Sovétríkin í farar-
broddi
með Bandarikin í fararbroddi.
Stundum eru þessir helmingar
ikenndir við austur og vestur
og fer vel á því frá táknlegu
sjónarmiði: í austri dagrenn-
ing, í vestri sólarlag. Kvöld-
löndin hafa dregið járntjald
fyrir útsýnið til morgunland-
anna og sagt þeim kalt stríð
á hendur. Til þess að átta sig
á eðli og tilgangi þess stríðs er
nauðsynlegt að rifja upp hin
þýðingarmestu söguleg rök,
sem að því liggja.
Fyrst er þá þess að minnast
að svo heiftarlega tók auðvalds-
heimurinn rússnesku bylting-
unni og tilkomu Sovétríkjanna
að sumarið 1919 börðust herir
14 þjóða, þar á meðal Breta,
Frakka, Þjóðverja, Bandaríkja-
manna, Kínverja og Japana,
gegn ráðstjórnarþjóðunum á
þeirra eigin grund og þegar
búið var að hrekja allt þetta
árásarlið á brott tók við þrot-
laust nið og ótrúlega haturs-
fullt sem ekkert lát varð á
fyrr en þrengingarnar á styrj-
aldarárurum neyddu rógberana
til að gera nokkurt hlé á iðju
sinni.
Næst er þess að geta að
heimskreppan milli styrjald-
anna vakti æðisgengið hungur
hins háþróaða þýzka iðnaðar-
auðvalds í „Lebensraum“, það
er að segja nýlendur og mark-
aði, og spratt rtazisminn upp úr
þeim jarðvegi í öllum sínum
kvalalosta. I því sambandi
er vert að festa það vel í minni
að fasismi er í rauninni ekkert
nýtt þjóðskipulag, heldur það
andlit, að vísu mismunandi eftir
stund og stað, sem kapítal-
isminn setur upp þegar þróun-
in neyðir hann til að varpa
lýðræðisgrímunni fyrir borð.
Skyldleikinn lét sig þá heldur
ekki án vitnisburðar, því árum
saman sáu nýlenduveldi Evr-
ópu í gegnum fingur við þennan
umskipting, frænda sinn, í því
fróma. trausti að hann snéri
geiri sínum gegn Sovétríkjun-
um samkvæmt hinu mikla kjör-
orði sínu: baráttan gegn komm-
únismanum. Loks varð þó uppi-
vaðsla hans innan sjálfs auð-
valdsheimsins slík að ríki þessi
misstu þolinmæðina. Síðari
heimsstyrjöldin hófst því sem
kapítalískt stórveldastríð og
það var ekki fyrr en nazisminn
réðst á ráðstjórnarþjóðirnar að
inntak hennar breyttist öðrum
þræði.
Með árás Japana á Bandarík-
in urðu syo hin tvö höfuðveldi
austursins og vestursins sam-
herjar og þá rann upp það
merkilega tímabil er „vestræn
siðmenning“ sá sig tilneydda
að játa að allt sovétníðið hefði
verið ein haugalýgi frá uppha.fi
ttl ænda. Var þar með fengin
sönnun fyrir eðli auð-
valdsáróðursins gegn sósíalism-
anum.
Skulu nú rifjuð upp fáein
ummæli vestrænna stórhöfð-
ingja frá þeim tíma, ef einhver
kynni að hafa gleymt þeim
óvart á þessum síðustu og
verstu tímum.
Þann 22. febr. 1942 sagði
MacArthur hershöfðingi — ég
vona menn kannist við nafnið:
„Núverandi heimsástand
bendir til þess að vonir sið-
menningarinnar séu b'undrar
við lotningarverða gunnfána
hins hugrakka rússneska
bers“.
Það sama ár sagði William
Batt, einn helzti stríðsstjórn-
andi Bandaríkjanna, þá ný-
kominn úr sendiför til Moskvu:
„Ég fór mjög ruglaður og
órólegur yfir þeim sögum
sem hér gengu manna á
milli um ósamkom'ulag og
kæruleysi innan rússnesku
stjórnarinnar. Ég komst að
raun um að stjórnir. er sterk,
hlutverki sínu vaxin og
studd geysilegri hrifningu
almennings“.
Þann 31. ágúst 1943 sagði
Winston Churchill, þáverandi
forsætisráðherra. Breta, ef þið
hafið einhverntíma heyrt hann
nefndan:
„Engin stjórn sem menn
hafa nokkrti sinni myhdaí
hefur verið megnug þess að
standast svo þung og grimmi-
leg áföll sem þau er Hitler
hefur bakað Sovéríkjunum“.
Þannig mæltu þessir herrar
þá, en þannig mætti lengi rekja
ef tími væri til. Ég ætla þó að
láta nægja að klykkja út með
ritstjórnargrein einni í New
York Herald Tribune frá 11.
febr. 1945, stríðslokaárið, en
þar segir svo meðal annars:
„Lýðræðisríkin erga nú um
tvo kosti að velja. Annar er
sá að vinna að endnrreisn
heimsins með Sovétríkjunimi
— en til þess er nú útvalið
tækifæri ef við trúum á styrk
okkar eigin grundvallarsjón-
armiða og viljum sanna það
með því að fara eftir þeim.
Hinn er sá að flækja okkur
í ráðabrnggi við öll aftur-
haldssinnuð og lýðræðis-
fjandsamleg öfl Evrópu, en
eini árangurinn af því yrði
að gera ráðstjórnina okkur
fráhverfa“.
Þetta er næsta spámannleg
viðvörun og þarf varla að taka
það fram hvorn kostinn lýð-
ræðisríkin völdu.
En slikur var sem sagt yfir-
borðstónninn í þá daga, enda
haldinn hver • stórmennaráð-
stefnan af annarri í þessum
sama anda og að lokum stofn-
þing Sameinuðu þjóðanna i San
Fransico í júní 1945. Það voru
miklir dýrðardagar. Gervalt
mannkyn varð gripið bjartri
von um lausn frá skorti og
ótta og traustan og ævarandi
frið. En Adam var ekki lengi
í Paradís — það hafði l'eynzt
snákur í aldingarðinum. Öll
styrjaldarárin höfðu harðsvír-
uðustu auðklíkur heimsins hald-
ið áfram baktjaldamakki sínu
um samsæri gegn sósíalisman-
um og var miðstöð þess vitan-
lega í sjálfu höfuðvígi kapítal-
ismans, Bandaríkjunum. Þessi
myrkraöfl hötuðu jafnt Sovét-
ríkin sem Roosevelt forseta af
öllu sínu kalda steinhjarta og
voru reiðubúin að taka upp hið
fallna merki Hitlers með áletr-
uninni: baráttan gegn kommún-
ismanum.
Að striðslokum gerðust svo
tveir örlagaríkir atburðir:
kjarnorkusprengjan var fundini
og forsetinn dó. Þar með þótt-
ust auðjöfrar Bandaríkjanna
hafa fengið það svigrúm og
slíkt vopn í hendur að í krafti
þess og stríðsgróðans væri nú
óhætt að venda sínu kvæði í
kross. Það stóð þá heldur ekki
á hinum nýja forseta að opin-
bera þjónustu sína með hinum
frægu, hernaðarlega þýðingar-
lausu morðárásum á varnar-
lausa japanska alþýðu. Með
þeirri skelfilegu ákvörðun var
'kalda stríðið í raun réttri hafið
— það skilur maður bezt nú.
A ð réttum rökum var styrjöld
hinna vestrænu auðvaldsríkja.
við Möndulveldin ekki barátta
gegn fasisma, heldur stríð við
skæðan en skyldan keppinaut
um heimsyfirráð. Óðara og
þessum innbyrðis átökum var
lokið settust vesturveldin að
andlegri arfleifð fasismans, að
vísu bak við togleðursgrímu
„frelsis og lýðræðis“, en þó með
óbreytt kjörorð Hitlers að leið-
arljósi. Eins og hendi væri veif-
að var samherjanum í austri
reist níðstöngin á nýjan leik.
Aðeins einu misseri eftir stríðs-
lok flutti Churshill hina frægu
Fultonræðu sína og Iýsti nú
þeirri sömu ráðstjóm er hann
fyrir tveim árum hafði talið
goðum likasta sem „ógnun og
hættu fyrir vestræna siðmenn-
ingu“ og eggjaði auðvaldsheim-
inn lögeggjan til að mynda
hernaðarbandalag gegn Sovét-
ríkjunum. Þar með var hafm.
hin nýja krossför gegn sósíal-
ismanum og um leið öllum al-
þýðustéttum og nýlenduþjóðum
heims — óttinn og skorturinn.
þessir tveir höfuðfjendur mann-
kynsins se'm Koosevelt hafði
aldrei þreyzt á að fordæma,
urðu nú að forríðurum kalda
stríðsins sem lagðist eins og
mara yfir hið særða og þreytta
brjóst jarðarinnar.
Tilefni þessara tíðinda var
að vísu ekkert smáræði. Auð-
valdsheimurinn hafði sem sé:
orðið að horfa upp á það áð
heill tugur þjóða í Evrópu tækí
upp skipulag sósíalismans og
nú hefur f jölmennasta þjóð
veraldar bæzt í þann hóp. Það
leiðir af sjálfu sér að Sovét-
ríkin hafa eftir megni hjálpað
Framh. á 6, siðeí
FramsögurœSa Jóhannesar úr Köflum
á sfúdentafúndínum um fríSarmálin
og heim kapítalismans sígild