Þjóðviljinn - 25.01.1951, Blaðsíða 4

ÞJÓÐVILJINN.
Fimmtudagur 25. janúar 1951,

IIIÓÐVILIINN
Utgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Jónas Árnason.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Simi 7500 (þrjár línur).
Áskriftarverð: 15.00 á mánuði. — Lausasöluverð 75 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. X.
Sendimaður erlenda valdsins
Blað æstustu Bandaríkjadindlanna, mannanna sem ekki
geta sofið fyrr en bandarískt hernám 'er aftur orðið hlutskipti
íslendinga, hefur skýrt frá því hvert sé erindi Eienhowers hers-
höfðingja hingað. Vegna náinna tengsla þess landráðasnepils við
bandaríska útsendara hér á landi, má telja að heimildir þess séu
aldrei þessu vant áreiðanlegar, um þetta atriði. Blaðið segir að
Eisenhower muni innan skamms senda bandarískt herlið á
Keflavíkurflugvöll og einnig á aðra þá staði landsins sem helzt
þurfi að „vernda“. Er með þessu staðfest sú frásögn Þjóðviljans
að Eisenhower komi hingað til að ganga endanlega frá því að
hingað verði fluttur — nú strax á friðartímum, — Banda-
ríkjaher.
Engum heiðarlegum Islendingi er sá maður aufúsugestur;
sem þeirra erinda gistir landið. Skriðmennskan og væmið Iofið í
leiðurum bandarísku mútublaðanna breytir engu um þá stað-
reynd, verður einungis þjóðinni lærdómsríkt að sjá hve lágt
íslenzkir menn geta Iotið. Þjóðin fær’nú að finna hvorir hafa
haft rétt fyrir sér í aðaldeilumálum síðustu ára: Sósíalistar og
aðrir ættjarðarvinir sem sögðu það fyrir að Keflavíkprsamn-
ingur, Marshallsamningur og Atlanzhafsbandalagsþátttaka
hlyti að leiða til bandarísks hernáms á íslandi, ekki einungis á
stríðstímum, heldur einnig á friðartímum. Hins vegar Bandaríkja
lepparnir, sem aftóku að nokkum tíma kæmi til mála að á ís-
landi yrðu herstöðvar á friðartímum, Bandaríkjunum gengi
aðeins til göfugmennska og hjálpsemi við litla þjóð, sjálf stofnun
Atlanzhafsbanda.lagsms nægði til að tryggja heimsfriðinn, banda
lagið væri og yrði friðarbandalag — og svo framvegis af enda-
lausum blekkingavaðli.
Nú sjá það allir íslendingar, að það voru sósíalistar og aðr-
ir þeir sem börðust gegn bandarísku ágengninni sem sáu skýrt
Og höfðu rétt fyrir sér um gang þróunarinnar. Staðreyndin í
þessu máli er sú sem sósíalistar bentu á þegar 1946 að Banda-
ríkjaauðvaldið telur sér bráðnauðsynlegt að hafa á íslandi her-
stöðvar vegna stríðsfyrirætlana sinna, herstöðvar sem hægt sé
að hafa sem fremstu sóknar- og varnarlínu. Tillitið til íslenzku
þjóðarinnar, sem þannig væri sett í eldlínu kjarnorkustríðs, er
nákvæmlega ekki neitt, ekki fremur nú en þegar bandaríska
leyniþjónustan í lok heimsstyrjaldarinnar reyndi af alefli að
egna Þjóðverja til loftárása á Reykjavík með því að telja þeim
trú um að innrás á meginland Evrópu yrði gerð héðan. Fyrir
bandarísku herstjórnina er ísland ekkert annpð en eyland,
þægilega sett sem herstöð í fyrirhuguðu árásarstríði Banda-
ríkjaauðvaldsins. Þó sú staðsetning herstöðvar tefli í tortím-
ingarhættu íslenzku þjóðinni og öllu því sem kynslóðir íslend-
inga hafa gert til að gera land sitt byggilegt, er það svo algert
aukaatriði bandarísku herstjórninni að það truflar áreiðanlega
ekki sálarró neins bandarísks hershöfðingja eða stjórnmála-
manns. Alger fyrirlitning á mannhelgi og sjálfstæði smáþjóða
er einkenni auðvaldsins hvar sem er, en hvergi munu þeir eigin-
leikár hreinræktaðri nú en með hinni gerspilltu auðstétt Banda
ríkjanna.
Koma Eisenhowers til Islands í kvöld þýðir að bandaríska
lierstjórnin og íslenzku landráðalepparnir ætla sér alveg á
næstunni að reka smiöshöggið á þá örlagaríku þróun sem
stefnt hefur verið að í áföngum: Bandarískt hernám á ný, her-
nám, sem báðir þessir aðilar ætlast til að ljúki aldrei upp frá
þessu, en með því væri sjálstæði íslands og frelsi þjóðarinnar
glatað,
íslenzka þjóðin sér nú hvert „leiötogar" hennar í banda-
rísku flokkunum, Sjálfstæðisflokknum, Alþýðuflokknum og
Framsóknarflokknum, hafa leitt hana. Og fólkið getur tekið
í taumana með því einu móti að gera þessa landráðaflokka á-
hrifalausa um íslenzk stjórnmál. Enn er von til þess að friðaröfl
heimsins verði bandarísku stríðsæsingamönnunum yfirsterkari.
Og á friðartímum getur íslenzka þjóðin samliuga látið rödd sína
sína heyrast á alþjóðavettvangi og háð árangursríkt sjálfstæð-
isbaráttuna gegn hinni bandarísku ágengi.
Bandaríska hernámið, sem landráðaflokkamir ætla sér að
leiða yfir þjóðina, ver.ður Islendingum þungur tími. En barátt-
þrek íslenzkrar alþýðu tekst ekki að lama.
Um allan heim vex friðar- og frelsisöflum heimsins afl og
Vtígguvísa
bók
Merk
Það hefur ekki verið vejan
að birta bókmenntagagnrýni í
þessum dálkum. Þó verður í dag
gerð á þessu undantekning,
enda tilefnið nokkuð sérstakt.
Og Bæjarpósturinn vill taka það
fram, að hann er algjörlega
sammála manni þeim sem í eft-
irfarandi bréfi fjallar um nýj-
ustu bók Elíasar Mar: — „Kæri
Bæjarpóstur. — Ég vona að
enginn móðgist, þótt ég segi,
að hin nýja skáldsaga Elíasar
Mar, Vögguvísa, sé einn af fá-
um ljósum punktum í starfi
hinna yngstu höfunda íslenzkra.
Mér virðist að bók eins og þessi
eigi það skilið að vera keypt og
lesin vel af öllum bókmennta-
unnendum.
□
Alvarleg viðvörun.
„Sagan um hann Bambínó
kemur til okkar — í öllum sín-
um einfaldleik — sem hin
þyngsta og alvarlegasta við-
vörun um það, hversu hroðaleg-
ar uppeldisaðstæður unga kyn-
slóðin á við að búa í þessari
fyrirmyndarborg „frjálsrar sam
keppni“, „einstaklingsfram-
taks“ og „lýðréttinda," höfuð-
borg íslands, Reykjavík. Það
er ekki verið að æpa eða berja
I borðið, en svo öflug er þó
ádeila sögunnar, að allir hljóta
að vakna við og fara að hugsa,
jafnvel sljóustu afturhaldspok-
ar. — Ég vil sem sagt þakka
Elíasi fyrir þessa ágætu bók,
og óska honum enn glæsilegri
bókmenntasigra í framtíðinni.
— Lit.“
□
Þegar mesti lýsisiram-
leiðandinn verður
lýsislaus
Ég tek undir það sem Hannes
á horninu segir í gær um lýsi.
Það er skrambi hart að ekki
skuli alltaf vera hægt að fá
nóg af lýsi í þessu landi. Stund-
um koma jafnvel tilkynningar
um að þa'ð fáist ekki nema gegn
lyfseðli, sérstaklega uppáskrif-
uðum-af lækni. Á meðan fram-
leiða Islendingar 12—15 þús-
und tonn af þorskalýsi ár-
lega. — Er 'ekki eitthvað
bogið við .það ástand, sem læt-
ur bakarabarn vanta brauð ? Er
ekki fyllsta ástæða til opin-
berra afskipta, þegar sú þjóð,
sem að tiltölu við stærð mun
vera mestur lýsisframleiðandi
allra þjóða heims, verður að
fara krókaleiðir á fund læknis
og lyfsala, ef hún á að geta út-
vegað það lýsi, sem hún vill
gefa börnum sínum?
□
skini sólar eru mikil takmörk
sett, sé það börnunum bókstaf-
lega heilsusamleg nauðsyn að
rieyta lýsis reglulega. Má þá
ekki skoða það skyldu stjórnar-
valdanna að sjá íslenzkum börn
um fyrir nægu lýsi? Og ætti
það ekki að vera hægur vandi
fyrir áhugasöm stjórnarvöld að
tryggja frjálst og eðlilegt fram-
boð þess í. venjulegum sölubúð-
um landsins? — Nú er mér að
vísu kunnugt um að verzlanir
ýmsar hafa lýsi öðru hverju. I
verzlun KRON á Skólavörðustíg
kemur það t. d. venjulega á
fimmtudögum og endist fram
að helgi. En þetta er ekki nóg.
Við eigum áð geta fengið lýsi
hvenær sem er, í hvaða búð sem
er 1— og án nokkurra milliliða.
□
Kuldi í Vííilsstaða-
rútunni
Valgeir Backman skrifar: —
„Kæri Bæjarpóstur. Ég átti um
daginn viðtal við mann, sem
liggur á hæli hér utan við bæ-
inn og nefnt er Vífilsstaðir.
Hann var í heimsókn hér í
bænum. Það kom nokkuð flatt
upp á mig livernig maðurinn
byrjaði samtalið, en hann byrj-
aði á því að segja mér hvað
það væri slæmt að engin upp-
liitun skyldi vera í rútunni,
sem flytur sjúklingana til og
frá hælinu, og einnig hvað það
væri slæmt að þessi sama rúta,
og sem hann liélt og ég einnig,
að einungis væri ætluð sjúkl-
ingunum, þyrfti að stoppa svo
oft á leiðinni til að taka fólk
upp í. Ég hélt satt að segja,
að slíkt og þvílíkt kæruleysi
sem þarna virðist vera, þyrfti
ekki að koma til greina, að
minnsta kosti sízt þar sem Víf-
ilsstaðahæli á i hlut. — Val-
geir Backman."
* ★ *
Eimsklp
Bi'úarfoss fór frá Reykjavík í
g-ærkvöld 24.1. kl. 22.00 til Grims-
by. Dettifoss er í Gdynia, fer vænt
anlega 25.1. til Kaupmannahafnar,
Leith og Rvíkur. Fjallfoss er i R-
vik. Goðafoss fór frá Reykjavík
17.1. til N.Y. Lagarfoss. fór frá
Keflavík í gær 24.1. til Vestm,-
eyja. Selfoss.er á Siglufirði. Trölla
foss kom til St. Johns 23.1. fer
þaðan til N.Y. Audumia hefur
væntanlega farið frá Immingham
22.1. til Reykjavíkur.
Skipadelld S.I.S.:
Arnarfell fór frá Rvik 18. þ.m.
áleiðis til ítalíu. Hvassáfell lest-
ar saltfisk í Faxaflóa.
Fæst að vísu
stundum
Háskólafyrirlestur.
Þórhallur Þorgilsson bókav. flyt-
ur 4. erindi sitt um klassísk og
_ , . , , , ,,,, suðræn áhrif á ísl. bókmenntir,,
Læknar segja okkur, að fatt föstudaginn 26. þ m. kl. 615 e h.
j jafn liollt fyrir börn einsog j j kennsiustofu háskóians. öllum
Isi, Og í löndum, þar sem er heimill aðgangur.
ásmegin, fyrr eða síðar skipar íslenzk alþýða sér í þá sveit og
gerir upp við kúgara sína, innlenda og erlenda. Það munu hinir
erlendu ágengismenn finna að í brjóstum sannra íslendinga lif-
ir enn kjörorðið: Eigi víkja, þegar gengið er á íslenzk lands-
réttindi. Til fulltrúa og tákns þeirrar ágengni, Eisenliowers,
ber íslenzk alþýða sama hugarþel og fyrri alda íslendingar til
sendimanna hins erlenda kúgunarvalds.
Fermingarbörn Fríkirkjunnar, gem
fermast eiga á þessu ári, eru
beðin að koma til viðtals-í kirkj-'
una í dag, fimmtudaginn 25. jan.
kl. G e.h. Sr. Þorsteinn Björnsson.
Fastir liðir eins og
venjul. KI. 18.30
Dönskukennsla;
I fl. 19.00 Ensku-
kennsla; II. fl.
20.30 Tónleikar
(plötur); Konsert í leikhússtíl eft-
ir Couperin. 20.45 Lestur fornrita:
Saga Haralds harðráða' (Einar Ói.
Sveinsson prófessor). 21.10 Tón-
leikar (plötur), 21.15 Aidarafmæli
norska skáldsins Arne Garborg:
a) Erindi (Vilhjálmur Þ. Gíslason
skólastjóri). b) Fáein orð um Ijóða
flokkinn ,,Haugtussa“ (Halvard
Mageröy lektor), c) Upplestur og
tónleikar:,Lög úr „Haugtussa" eft-
ir Garborg-Grieg (Kirsten Flag-
stad syngur; við hljóðfærið Ed-
win McArthur. — Finnborg Örn-
ólfsdóttir les kvæðin í ísi. þýð-
ingu). 22.10 Passíusálmur nr. 4.
22.20 Sinfónískir tónleikar: Norð-
urlandatónlist (plötur): a) Fiðlu-
konsert op 33 eftir Carl Nielsen
(Emil Telmanyi og konungl, hljóm
sveitin í Kaupmannahöfn leika;
Egisto Tango stjórnar). b) Sin-
fónía nr. 6 op. 31 eftir Kurt Atter-
berg (Philharmoniska hljómsveit-
in í Berlín; höf. stjórnar).
Sl. laugardag
V'óru gefin sam-
an í hjónaband
■ Nína Þórðar-
, dóttir, tannsmið
ur, Leifsg. 15
og Trausti Einarsson, prófessor.
Heimili þeirra er að Sundlauga-
vegi 22.
Sr. Þorsteinn Bjöl'nsson hefur
beðið blaðið að geta þess, að
símanúmer frikirkjuprestsins er
5239.
Saumanámskeið Mæðraféiagsins
hefst 1. febrúar n.k. Enn mun
vera hægt að bæta við nokkrum
nýjum þátttakendum.
NáttúndækningaíV'lag Islands
heldur fund i Guðspekifétagshús-
inu, Ingólfsstræti 22, fimmtudag-
inn 25. janúar. Jónas Kristjáng-
son, iæknir, segir frá manneldis-
tilraunum danska læknisins og
vísindamannsins Mikkel Hindhede.
— Nýjum félögum veitt móttaka.
Rafniagnsskömnitunin.
Straumlaust verður í dag kl.
11—12 í nágrenni Reykjavíkur,
umhverfi Elliðaánna, vestur að
markalínu frá Flugskálavegi við
Viðeyjarsund, vestur að Hlíðarfæti
og þaðan tii sjávar við Nauthóls-
vík í Fossvogi, og Laugarnesið að
Sundlaugarvegi.
Hjónunum Jó-
/ hönnu Guðjónsdótt
ur og Sigurbergi
Bénediktss. Efsta-
sundi 5 fæddist 17
marka dóttir 30.
desember s. 1.
Freyiv 1.—2. tbl,
þ.á. er komið új.
Efni: Baldur Bald-
vinsson: Áramót
(kvæði), Landbún-
aðurinn 1949 (úr
skýrslu Landsbanka Islands), H.
J. Hólmjárn: Mót Landssambands
hestamannafélaga á Þingyöllum 7.-
9. júlí 1950, Rætt við Stefán á
Svalbarði, Jónas Baldursson:
Hrakningur og vothey, Sigurjón
Kristjánsson: Rekstur diesel-raf-
stöðvar, Páll A. Pálsson: Óþrif á
nautgripum, Til lesenda, Gaddur
i sauðfé, Annáll o.fl. — Heilsu-
vernd, 4. hefti, 1950, er komið út.
Efni: Mikkel Hindhede, Dr. Kir-
stine Nolfi: Hráfæðið og heilsan,
S.W. Doods, læknir: Burt með
lyfin, Sykursýkissjúklingur segir
frá. Mataræðissýning N. L. F.
R., 2. landsþing NLFl o. fl.
Ungbarnavernd Líknar, Templara-
sundi 3 er ópin þriðjudaga kl. 3.15
til 4 e. h. og fimmtudaga kl. 1.30
■til 2.30 e. h. Einungis tekið á móti
börnurn er fengið hafa kíghósta
eða hlotið ónæmisaðgerð gegn hon-
um. Ekki tekið á móti kvefuðum
börnum.