Þjóðviljinn - 25.02.1951, Blaðsíða 3

'Sunnudagur 25. febrúar 1951.
ÞJÓÐVIEJINN
’’qW*
3
na okunnu og
í Morgunblaðinu og Alþýðu-
blaðinu birtist í gær sama grein
in þar sem meðlimir Iðju eru
eggjaðir á að skipta um stjórn
í félagi sínu og kjósa fólk það
sem skipað hefur sér á svo-
nefndan B-lista. I grein þessari
er ráðizt með ókvæðisorðum að
forystumönnum Iðju, án þess
þó að reynt sé að finna þeim
stað og hampað að sama skapi
B-listamönnum, án þess að
benda á eitt einasta atriði þeim
til ágætis. Hvort tveggja er
þetta eðlilegt og skiljanlegt.
Hátt á annan áratug hafa
forystumenn þessa félags, og
þá einkum Björn Bjarnason,
háð árangursríka baráttu fyrir
hagsmunum verksmiðjufólks og
þess vegna verið þyrnir í aug-
um atvinnurekenda. Þeir vi1 ja
því slíka forystu feiga í félag-
inu.
Hins vegar ala þeir með sér
vonir í sambandi við B-lista-
mennina, en geta ekki fundið
neitt frambærilegt þeim til á-
litsauka í félaginu, vegna þess
að slíkt er ekki til. Þetta er fólk
sem ekki hefur sótt félags-
fundi, ekki fengizt til að gera
handarvik fyrir félagið, fólk,
sem skortir alla félagslega
reynslu, brestur bæði áhuga og
þekkingu til að geta haft for-
ystu fyrir stéttarfélagi, en kem
ur nú málhvatt á vettvang,
fólk, sem atvinnurekendur yfir-
leitt kjósa sér að hafa við
samningaborð næst því að
ganga af stéttarfélagimi dauðu.
Solgull í skýj um
Það er ofurlítið einkennileg,
og raunar óvenjuleg, tilfinning
sem grípur mann eftir að hafa
lesið Ijóðabók Kristins Péturs-
sonar, Sólgull í skýjum. En
við skulum ekkj véra bráðlát,
og segja heldur nafn hennar í
niðurlagi greinarstúfsins. Það
er hvort sem er ekki langt að
bíða.
Um tvennt a. m. k. er þessi
höfundur næsta ólíkur mjög
mörgum skáldum okkar þessi
árin. Hann er rímhagur -— og
hann er kátur, í öllu hófi þó.
Dæmi um hið fyrrnefnda blasa
við á hverri síðu, og rang-
stuðlun finnst ekki i þessari
bók, að ég held. Rímþrautir og
dýr kveðskapur kemur jafnvel
askvaðandi innan úr miðjum
kvæðum, eingöngu að gamni
síhu. En síðan geta þær einnig
orðið okkur til gamans. Annars
er höfundur ekki með nein
ný form á prjónunum. En
margir hættir hans eru smátil-
brigði við gamla og þrautreynda
kvæðahætti meistara vorra. —
Hann liðkar þá ögn í liðamót-
unum, ekki sízt vegna þess að
það liggur vel á honum. I ó-
rímuðu ljóði, Vor ökuför, er
stuðlum haldið að mestu.
Úr því nafn þessa kvæðis
hraut úr pennanum er bezt að
skýra misheppnan þess. Það er
táknrænt ljóð um )íf vort frá
vcggu til grafar. Og misheppn-
an þess er fólgin í tvennu. 1 1.
lagi er symbólíkin í því .hvers-
dagsleg Og margþvæld. I öðru
lagi, og það skiptir hér meira
máli, er hún fullkomlega vél-
ræn. Þetta ber svo að skilja
a'ð hvert einasta at.riði ljóðsins
er eingöngu til sem tákn, en ber
ekki í sér sjálfstætt líf. En
það er ekkert lag á táknrænum
skáldskap nema hann sé ofinn
þáttum sem hvergi þurfa að
koma nálægt. neinni symbólík,
en fela í sér sjáifstæðan heim
áii táknlegrar skírskotunar.
Táknan i list vei'ður að vera
þannig fyrirkomið að verkið
feli í sér skáldskap þótt okk-
ur gruni ekki að það toeri einn-
ig í sér táknan, symbólík. Lítum
til Atómstöðvarinnar. Persón-
urnar þar eru bæði einstakling-
ar og fulltrúar.
Þá er að minnast á hitt atrið-
ið. Kátinan ómenguð gerir sig
að vísu ekki mjög heimakomna
á blöðum bókarinnar. Þó. bregð-
ur því fyrir, t. d. í Sálkönn-
un, sem ekki væri lakara kvæði
fyrir sjálfsmorðingja en Holm-
ens havn eftir Laxness. En
kímni höfundarins er oft nokkru
galli blandin, þ. e. hæðni og
ádeilu. Má þar nefna kvæði eins
og Séð og heyrt á haustsýn-
ingu, og Bæn vegna. húss í
smíðum. ’Þar að auki eru svo
Ijóð sem ekki verða kennd við
neina gamansemi, t. d. litla
perian sem heitir Vöggulag,
og annað sem heitir Landnám.
Og ef við vildum enn leita að
rökum þess létta blæs sem um
okkur andar við lestur bókarr
innar, þá er þau einnig að finna
í sjálfum yrkisefnunum. Skáldið
er nefnilega. í talsambandi við
lífið. Eitt kvæða hans heitir
Vertíðarvísur. Það getur raun-
ar gerzt mörg sorg á vertíðinni
cins og annars stáðar í lífinu.
En það andar sjávarseltu og
hafvindum frá Ijóði Kristins,
svo þægilega ólíkt hinu inn-
hverfa og þokukennda sálar
grufli og harmtölum sem við
þekkjum orðið svo vel úr ljóði
voru þessi árin. Það er varla
til svo stór sorg í hinu raun-
verulega lifi 'að það sé ekki
éftirsóknarverðará að lesa um
hana en þá heimatilbúnu sál-
arkröm sem er að gera lestur
ljóðabóka vorra að sjúkravitj-
un — að banabeði skilst manni.
Hver er hún þá, að lokum,
hin óvenjulega tilfinning í upp-
liafi þessa máls? Jú, manni
finnst að Kristinn Pétursson
sé meira skáld en einstök kvæði
hans, í sjálfum sér, vitna þó
um. Það skyldi þó aldrei vera
að vaxtarskilyrði manna fælust
m. a, í sjávarseltu og hafvind-
um — ef maður léti þau leika
um vit sin og brjóst.
B. B.
B-Iistinn er listi hinna ókunnu
og ókunnugu, ætlað það hlut-
verk að fiska atkvæði þeirra,
er allra minnst vita urn máia-
vöxtu, koma að þessu fólki ó-
viffbúnu og tryggja atvinnu-
rekendum ítök í stéctarfélagi
þess.
Sú staðreynd, sem blöð at-
vinnurekenda hampa nú gleið-
fosalega, að svona fólk hafi
vérið kjörið á samb.þing, er ein-
mitt sterkasta vitnið gegn B-
listanum og víti til varnaðar.
Það var einmitt fólk af þessu
tagi sem tryggði öflum gengis-
lækkunar og dýrtíðar undirtökin
á tveim síðustu Alþýðusam-
bandsþingum- og gerði verka-
fólkið berskjaldað fyrir þeim
ókjörum, sem verkalýðurinn
hefur átt í vaxandi mæli við að
búa síðan. Að fela svona fólki
forsjá Iðju væri ráðstöfun til
að opna flóðgáttir nýrra árása
á hendur vinnandi fólki.
Eina leiðin til að venda til
hagnýtra ráðstafana í kjara-
málum verkafólksins og gagn-
sóknar er það að fela engum
trúnaðarstarf í verkalýðsfélagi
nema þeim er sýnt hafa sig
verðuga trúnaðar þess. Vörumst
því þá, sem atvinnurekendur
mæla með. Fylkjum okkur því
um reyndustu forystumenn
verksmiðjufólksins. — Kjósum
A-listann.
L. M.
Teikningar, svartlist og vatnslita-
myndir íslenzku Oslósýningarinnar
1 þetta sinn verða hér birt
ummæli tveggja blaða um teikn-
ingar, svartlist og vatnslita-
myndir Oslósýningarinnar, og
er þar með lokið yfirlitinu um
blaðadómana, sem íslenzka sýn-
ingin hefur hlotið og að und-
anförnu hafa birzt í Þjóðvilj-
anum.
Hákon Stenstadvold skrifar
í Aftenposten í Osló á þessa
leið: „Vatnslitamyndir, svart-
list og teikningar íslenzku sýn-
ingarinnar hafa verið hengdar
upp í Galleri Per (ekki í Lista-
mannahúsinu). Þetta er heldur
ruglingslegt fyrirkomulag, því
persónulega hef ég aldrei skilið
hversvegna myndir, sem gerðar
eru á pappír, mega ekki hanga
með myndum, sem gerðar eru á
léreft. Það er t. d. feiknarlega
eftirtektarvert að bera vatns-
litamyndir Ásgfíms Jónssonar
saman við olíumálverk hans.
Vatnslitirnir voru fyrsta túlk-
unarmeðal Ásgríms, — með
þeim leitaðist hann við að ná
fram liinum sterku áhrifum
vinda og veðurs á landslagið,
og þeir veittu honum þá loft-
kenndu áferð, sem hann leitaði,
jafnvel þegar hann notaði lit-
ina eins sterka og hann frek-
ast gat. Með samsvarandi lit-
notkun í olíu náði hann sterk-
um krafti, en sem alveg eyddi
andrúmsloftinu í myndunum, —
og siðan telrur hin nauðsynlega
litskipting við, í pensilförum
ólíkra lita.
Einnig hefði ég gjarnan vilj-
að sjá teíkningar og vatnslita-
myndir Guðmundar Thorsteins-
sonar við hlið hinnar dálítið
ógreinilegu altaristöflu. Því í
myndum þessum fáum vi’ð veru-
lega innsýn í fjölbreytta hæfi-
leika þessa angurværa og þó
gáskafulla ævintýramanns. Hér
eru hreinar, klassiskar teikn-
ingar, áhrifaríkar vatnslita-
myndir og hér eru undarlegar
draumsýnir trúarlegs eðlis, eins
og „Sjöundi dagurinn í Para-
dís“, sem er gerð úr lituðuml
gljápappír.
Hér komumst við einnig að
því að hinn þunghenti málarr
Jóhannes Kjarval býr sem
teiknari yfir sérstökum hæfi-
leikum til þess að gefa því
gildi, sem er mest einkenn-
andi í fyrirmyndinni. Af teikn-
ingum hans eru hér aðeins
mannamyndir, gerðar með vatni.
og túski. Þær eru dimmar og
þungar, en eins og málverkin.
fela þær allar í sér eitthvað,
sem listamaðurinn veit að hann
einn þekkir.
Barbara Árnason hefur hér
heilan vegg með hinum tækni-
lega fullkomnu tréskurðarmynd
um sínum. Barbara Árnason er,
ensk, bæði að ætt og menntun,
og verk hennar eru frábær
Framhald á 7. síðu.
SKAK
Ritstjóri: GUÐMUNDUR ARNLAUGSSON
Frá afmœlismótinu
Rossolimo gerði jafntefli við
Ásmund Ásgeirsson í síðustu
umferð en í næstu umferð á
undan var hann búinn aö
tryggja sér fyrstu verðlaun,
hvernig sém síðasta skákin
færi. Hann hlaut 7y2 vinning
af 9 mögulegum, vann 6 skákir
en gerði 3 jafntefii. Rossolimo
sigraði með meiri yfirburðum
en Euwe og Janowsky, hann
var aldrei í taphættu. Ungu
mennirnir Guðjón og Friðrik
skiptu 2. og 3. verðlaunum með
6 vinninga hvor. Þeir tefldu
saman í síðustu umferð, og
leit framan af út fyrir, að
sú skák myndi skjótt taka enda
á hinn friðsamlegasta hátt, en
svo. náði Guðjón nokkrum tök-
um og- reyndi lengi að vinna, en
Friðrik varðist örugglega og
komu þeir sér saman um jafn-
teflið eftir 5 stunda tafl. Skák
þeirra Baldurs og Steingríms
var ekki tefld,' sök.um forfalla
Baldurs. Hann liggur á sjúkra-
húsi og mun ekki tefla um sinn.
Stéingrímur bauð jafntefli á
skákina óteflda, og var það boð
þegið. Baldur hlaut því 4. verð-
laun. Hann hafði 5 vinninga.
Ásmundur og Guðmundur S.
koma næstir með 4% vinning
eða 50%. Árni- Snævarr og
Eggert Gijfer hlutu 3y2 vinning
hvor, Steingrímur 2þú og Sturla
tvo.
Fáum mun hafa komið á ó-
vart. að Rossolimo skyldi bera
sigur úr býtum. Hann er sízt
lakari en orð fór af, og er að
öllu einhver hinn skemmtileg-
asti og snjallasti skákmaður,
sem okkur liefur gizt. Að öðru
leyti kom röð keppenda á marg-
an hátt á óvænt. Frammistaða
Friðriks og Guðjóns er þeim
til hins mesta sóma. Guðjón
mun vera snjallasti hraðskák-
maður hérlendis sem stendur,
og á þessu móti virtist hann
einna snjallastur íslendinganna.
Friðrik virðist standa jafnfæt-
is okkar beztu mönnum nú þeg-
ar, og kemst fram úr þeim
áður en varir, ef hann heldur
svona áfram.
Annars var aðstaða keppend-
anna dálítið misjöfn eins og
nefnt var í síðasta þætti, því
að flestir keppendanna urðu
að stunda vinnu sína jafnframt
skákinni og er það meira en
ei’fitt þegar teflt er á hverju
kvöldi, fimm stundir i senn.
Skipulagning öll i Sambandi við
mótið hvildi á herðum Guðmund
ar S. og bætir það ekki aðstöðu
hans.
TVÆR STUTTAR SKÁKIR
FRÁ MÓTINU
Steingrímur tapaði í rúm-
lega 20 leikjum fyrir Árna.
Höfuðsynd hans var sú, að
hann lét Árna hafa of frjáls-
ar hendur á kóngsvæng, gætti
ekki að sér fyrr en við ofur-
efli var að etja.
Árni Síeingrímur
1. e2—e4 Rb8—cS
2. Rgl—Í3 e7—eG
3. d2—d4 d7—d5
4. e4—e5 Rc6—e7
5. Bfl—d3 e7—c5
6. c2—c3 caxd4
7. c3xd4 Re7—g6
8. 0—0 Rg8—e7
9. Rbl—c3 Re7—c6
10. a2—a3 Bf8—e7
11. Bcl—e3 0—0
12. g2—g3 Rc6—a5
13. Ddl—e2 Bc8—d7
14. h2—h4 Hf8—e8
15. Rf3—g5 Rc6—a5
16. Rg5xh7! Rc4xe3
17. Í2xe3 Be7xh4
Þetta er örvænting, svartur sér
að Kxh7 svarar hvítur með h5
og vinnur skjótlega. Nú gæti
hvítur tekið biskupinn (gxh4,
Dxh4, Kg2 eða Hf2), en velur
annað framhald skemmtilegra.
18. De2—h5 Bd7—c6
Bxg3, Rg5 eða Be7, Hxf7!,
Kxf7, Bxg6 — og mátar í 3.
leik.
19. Bd3xg6 f~xg6
20. Dh5xg6 Dd8—e7
Hvít-ur hótaði Hf7,
21. g3xh4 De7xh4
22. Rh7—f6— Kg8—hS
23. Kgl—g2 Gefst upp.
ÁRNI — ÁSMUNDUR
Fyrstu leikirnir eru eins í
þessari skák og fyrri skákinni,
en aðeins fyrstu leikirnir. Ás-
mundur fer fljótt á aðrar braut-
ir. Hvíta kóngspeðið, sem var
hyrningarsteinn í kóngssókn
hvíts, er nú einangrað og illa
valdað. Árna sést yfir þýðhig-.
Framh. á 7. aíðu j