Þjóðviljinn - 03.06.1951, Qupperneq 6

6)
ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 3. júní 1951
íslenzkir siómenn
Undir eilífðctrstiörnum
Eftir A. J. Cronin
DAGUR
<______________________________________________________________—----------------------------s
leið honum dálitið betur, hann settist við að „Það er nægur tími“, sagði Annie rólega og
skrifa Harrý. Dudgeon, Bebbington og Harrý hagsýn eins og ævinlega.
höfðu allir verið endurkjörnir þetta ár. Bebb- Sammý sagði ekki neitt. Hann hafði fengið
ington hafði rétt skriðið. Sir Peter Outram fyrirmæli um að segja ekkert, en ljómandi,
hafði gefið í skyn hjónaskilnaðarmálaferli í sam- blá augun í nýþvegnu andlitinu sögðu meira
bandi við hann. Það hafði verið reynt að 'áta en mörg orð.
það lönd og leið, og hann hafði með naumind- Þau fóru inn í lestina til Whitley Bay. Davíð
um náð í nægilega mörg atkvæði. Davíð skrif- annaðist farangurinn, og Annie,féll það ekki
aði Harrý langt bréf. Síðan las hann í bok alveg. Hún hefði heldur viljað bera tösknna
Erich Flitners Experiment in State Control. sína sjálf — eða réttara sagt töskuna sem
Hann var farinn að fá áhuga á Flitner og Max hún hafði fengið lánaða hjá Pug. Hún var bæði
Sering — ekki sízt Assault on the Community. FS3lí TH ‘rauaq tsuuuj ‘upi[s jo So Sunc} jo
En í kvöld komst hann ekkert áleiðis. Hann Davíð gæti verið þekktur fyrir að ganga meö
hugsáði allan tímann um Whitley Bay og hversu hana, Ilún var mjög leið á svipinn, eins og það
gaman það yrði að fara í sjóinn með Sammý. væri ekki sæmandi að Davíð bæri töskuna, þótt
Og síðan fengju þeir sér ískökur. Heilan hell- hún hefði sjálf oft borið fiskkörfu sem var bre-
ing, eins og Sammý var vanur að segja. Það falt þyngri. En henni fannst hún ekki geta
var meira að segja ekki loku fyrir það skoúð hreyft andmælum. Loksins komu þau sér fyrír
að Annie væri í laumi áfjáð í iskökur — þessar í klefanum, það hvein í flautunni og lestm
fínu „ítölsku". Skyldi Annie geta staðizt ítalska fór af stað.
ísköku? Hann hallaði sér aftur í stólinn og hló Sammý sat í horninu við hliðina á Davið, og
hátt. Annie sat béint á móti. Sammý var himinlif-
Næstu tíu daga gat hann ekki hætt að hugsa andi þegar þau óku gegnurn úthverfin og
um Whitley Bay og sundferðir með Annie og nálguðust flatneskjuna. Hann gleymdi alveg að
Sammý. Þegar hann kom á aðalbrautarstöð- hann hafði lofað að þegja, og lét Davíð í rik-
ina í Tynecastle að morgni þess 19., þar sem um mæli njóta góðs af hrifningu sinni.
hann hafði ákveðið að hitta þau, var bókstaf- „Sjáðu dráttarvagninn þarna.... og vagn-
lega kominn í hann ferðahugur. Á síðustu ana.... og kranann þarna, ne-ei!“ hrópaði
stundu tafðist hann af gerðardómsmáli og kom hann. Og „En hvað þessi skorsteinn er hór.
þjótandi að miðasölunni þar sem þau biðu. Ég hef aldrei á ævi minni séð ems háan skor-
„Ég hélt svei mér að ég væri orðinn of seinn“ stein“.
hrópaði hann brosandi og móður. Það var gott Þetta leiddi til djúpra og nákvæmra samræðna
að vera ennþá nógu ungur til að fá ferðahug um byggingu verksmiðjuskorsteina og um það
og verða móður. hversu yndislegt það hlyti að vera að standa
Framh. af 5. síðu
hvíld á togurunum er lágmarks-
krafa, er áfangi en ekki mark-
mið. Enn vantar mikið á að
svo sé búið að íslenzkum sjó-
mönnum áð sæmilegt sé. Nýtt
baráttumál togarasjómanna,
jafnbrýnt og vökulögin, er auk-
in íandfrí með fullti kaupi.
rækilegt sumarfrí og frí öðru
hvoru árið um kring, til dæmis
frí með kaupi fimmta eða sjötta
hvern túr. Viðhorfin eru ger-
breytt vegna úthalds togaranna
mestallt árið, og öll ákvæði um
landfrí sjómanna orðin úrelt
og ófullnægjandi.
i Helvtiilislíf
baimað
Þáð er hart aðgöngu fyrir
ungan karlmann og hraustan
að vera fjarri konu sinni og
börnum nær árið um kring, ár
eftir ár. Það er fleira sem reyn-
ir á þolrifin í sjómönnum en
svaðiifarir og lífshættan. Nú
er svo komið að togarasjó
menn velflestir verða að dvelj-
ast langdvölum frá heimili sínu,
koma þangað sem gestir einu
sinni til tvisvar á mánuði þeg-
ar bezt lætur. Það verður þeirra
heimilislíf. Hver maður getur
sagt sér sjálfur hvaö mikið
vantar á að slíkar gestkomur
á heimili sitt fullnægi þrá ungra
manna og kvenna eftir samvist-
um og heimilislífi, nægi föð-
ur .dg ungum börnum til kynna
og samveru. Enginn veit nema
þeir sem reyna hvað þessi að-
skilnaður ástvina. og vöntun á
heimilislífi mæðir á lífsgleði
og þreki sjómanna. Og sjómanna-
fjölskyldna. Og það er líka
fjöldi ungra manna og ein-
hleypra, hraustra drengja og
lifsglaðra, á togaraflotanum.
En ættu, þeir völ á störfum :
landi, skyldu margir kjósa sér
af frjálsum vilja það líf, sem
lokar þá inni í karlmannsheirm
árið um kring, sviptir þá að
mestu leyti möguleikiun á heii-
brigðu skemmtanalífi og afþrey-
ingu sem margvíslegur félags-
skapur í landi veitir, og býður
þeim í mörgum tilfe’lum lé-
legri laun í áðra hönd?
★ Itéííifr Éi!
mannlifs
Sjómenn tala sjaldan uni
þessa hluti að fyrrabragði, þeir
eru ekki vanir að kvarta yfir
kjörum sínum, en sé brotið
upp á þessum málum við.,g&ð-
Irunningja af togaráflotanum
er eins og komið sé við kviku.
Og \ó þeim sé óljúft að kvartá
sjómörmum, megá þeir aldrei
gleyma því að þeir eiga rétt;
rétt til að lifa heiibrigðu mann
sæmandi lífi, rétt til þess að
þeir fái þann bezta liugsanlega
aðbúnáð og vinnuskilyrði sem
þjóðin er fremst fær að veita
þeim, að launum fyrir það þjóð-
nytjastarf er þeir vinna. Og
það er brýnt og aðkallandi
nauðsynjamál að togarasjó-
menn fái ríflcg landfrí með
fullu kaupi, nauðsynjamái ekkí
einungis fyrir sjómannastéttina
heldur engu síður sjávarútveg-
jnn í heild og þjóðina alia.
★ FIotiisM þarf
vaska
drengi
Á togaraflotann íslenzka hef-
ur valizt blóminn úr æskulýð
bæjanna undanfarna áratugi.
Það er sótt svo fast, vinnan er
svo erfið, að vart er öðrum
hent en röskum mönnum á
bezta aldri að skipa þar rúm.
Enda eru togarasjómennírnir
og íslenzga sjómannastéttin öll,
harðsnúið lið sem hefur sýnt og
sýnir að töggur er í íslending
um, hefur með harðfengi, áræði
og afköstum V'É sjósókn og
fiskiveiðar vakið aðdáun vxða
um heim. Þetta er ekki skrum,
ekki oflof, en minnst er á þess-
ar staðreyndir hér til að gera
það auðskildara hvers virði það
er, að hér eftir sem hingað til
veljist einvalalið ungra íslend-
inga. hinir vöskustu menn,til sjó
sóknar og fiskiveiða, að hraust-
ir drengir og þolnir haldi á-
fram að manna togaraflotann
íslenzka..
Verði hinsvegar haldið áfranx
sem horfir að svipta togarasjó-
menn að mestu landleyfum,
með stanzlausu úthaidi skip-
anna allt árið og með því aö
fara í kringum siglingaleyfixi
eins og gert hefur verið sxðast-
liðið ár, vegna eins af mörgum
götum í samningunum í fyrra,
er mikil hætta á ferðum. Sú
hætta að ekki fáist framar ti(
starfa á flotanum það einvala-
lið sem nú mannar hann.
Það mxm ekki bregðast að
sérfræðingar úr útgerðaimanna
stétt ,,sanni“ það að engin leic
sé að verða við kröfunni um
rífLeg landleyfi, sumarfrí og
landleyfi með fullu kaupi
fimmta eða sjötta hvern túr,
að það hlyti að setja alla tog-
araútgerð á höfuðið og jafnvel
hljótast af því enn meira þjóð-
arböl en þetta „sönnuðu“ þeir
líka með sex og sex vaktirn-
ai', og þó stendur heimurinn enn
og meira að segja útvegurinn.
★ Hærra kaiBp
og tryggara
Sjómenn eiga heimt.ingu á.
vegna þess hve allur þjóðarbú-
skapurinn hvílir á starfi þeirra.
að þeir hafi hærra kaup
og tryggara en aðrar atvinnu-
stéitir. Það er ekfei einungis að
starf þeirra sé fórnfrekara og
hættumeira ín flestra. vinnu-
'stetla ánharrá, heldur er vinnu
dagur þeirra einnig mun lengri
en vinnustétta í landi.
Nú fer því svo fjarri að kaup
sjómanna sé hærra og trygg-
ai’a en þeirra sem í iandi vinna,
að aliur þorri þeirra ber minna
úr býtum og hefur ótryggara
kaup en landmenn. Nægir að
minna á það furðulega ófremd-
arástand er viðgengizt hefur
í málum bátasjómanna, sem
orðið hafa að bíða jafnvei ár-
um saman eftir að fá kaup sitT
greitt, margir orðið að standa
í umfangsmiklum málarekstn
til að fá kaup sitt, og eiga nú
inni stórar upphæðir, sem bann
að er með lögum að innheimta.
★ Versnandi
k|ör
Eins er meö togarasjómenn-
ina, kjör þeirra fara mjög
versnandi, eins og vist mátt'
teljast eftir samningunum sem
neytt var upp á þá í fyrrahaust,
Þetta.er áberandi á saltfiskveið
unum og eirrnig á öðrum veið-
um. Það er vitandi vits miklað
fyrir almenningi hver háseta-
hlutur sé úr metsöluferðum, en
þess sjaldan gætt hve lítill hluti
það er af togaraflotanum, sem
að staðaldri hefur siglt og selt
afbui’ðavel. Tilfinnanlegt og ó-
réttlátt tjón hafa sjómenn beð-
ið af því fárániega ákvæði
samninganna frá í fyrra aö
binda aflaverðiaun hásetanna
við ákveðið .1 hámarksverð á
karfa og lýsi, sem var þá þegar
og hefur reynzt síðan miklu
hærra en það sem sjómena fá
sinn hluta reiknaðan eftir.
, Þess er líka sjaidan rninnzt
live óvenjulegan tilkostnað tog
arasjómenn verða að - bera
yegna sjófataslits, eins og verð
er orðið nú á sjófötum (stakkur
180—-32Ö kr„ gúmmístígvél 212
kr., uila,rv.etling4r 21 kr. .fingra
vetiipgar 10—:11; kx.) getur sú
upphæð hæglega orðið 3500—,
4000 á ári, siglingarnar reynast
líka flestum sjómönnum tals-
verður peningaþjófur, og er
það ekki nema eðlilegt, þó hinu
sé almennt trúað að sjómenn
græði á kaupskap erlendis.
Þegar við þetta bætist að dýr
tíðarflóð ríkisstjórnarinnar veit
ur yfir sjómannastéttina eins
og skriða, er auðsætt að kjör
sjómanna fara hríðversnandi
og svo að ekki, er við unandi.
Hins eiga þeir kröfu til að
I>eim væru tryggð lágmarks-
laun á við beztu verkamanna-
laun í Iandi og fengju auk þess
aflaverðlaun. Annað er þijóðfé-
laginu ekki sæmandi gagnvart
sjómannastéttinni, hornsteini nú
tímaþjóðfélags á Islandi, megin
stoð afkomu þjóðarinnar.
★ liÍYiiiiiur
skuggi
Þriðja atriðið sem minnzt
skal á sérstaklega þennan sjó-
mannadag eru slysin á tog-ur-
unurn.
Dimman skugga ber á togara
útgerð undanfarandi ára af hin
um. ískyggilega tíðu , slysura á
skipunum. Mannfallið og meiðsl
in hafa orðið meiri en svo að
telja verði að allt sé með felldu,
Aðeins málamyndarannsókri fer
fram á slysum á togurunum.
jafnvel þótt dauðaslys sé. Nýr
maður er tekinn í stað þess sem
féll — og þar með búið. Þetta
er furðulegt afskiptuleysj yíir-
valda landsins og dómstóla,
sem bezt skilst ef borið er sam
an við þá nákvæmu rannsókn
og ströngu viðurlög sem við-
höfð eru ef maður meiðist eð&
ferst i bílslysi.
:★ Hádstafaiilr
itaiidáyn
( li> ... .-lítlor. líi..
Þetta má ekki svo til ganga
lengur. Sjómenn verða að taka
á þessu máli með þeim þunga
að ekki verði við það skiiist ár,
úrbóta. Einn af þingmönnuni
Sósíalistaflokksins, Steingrim-
ur Aðalsteinsson, hefur flutt á
tveimur þingum þingsályktunar
tillögu um nákvæma rannsókn
á orsökum hinna tíðu siysa á
togurunum og ráðstafanir ti’.
slysavarna samkvæmt niður-
stöðum þeirrar rannsóknar. Tii-
laga þessi lxefur ekki fengízt aí
greidd vegna algers áhugaleys-
is allra hinna flokkanna á mál-
inu. Togarasjómenn þurfa að
sýna þingmömxum svo ekki
um villzt, þann mikla áhuga
sem þetta mál hefur vakið á
flotanum, og knýja það fram.
★ Vopii í
hendi þér
Þessi hagsmunamál sjómanna
— og mikill fjöldi annarra
verður ekki' til lykta leidd svo
sjómenn og þjóðin öll megi við
una, nema sjómenn bindi endi
á það ófremdar- og liiðurlæg-
ingarástand sem Sjómannafélag
Keykjavíkur hefur verið í um
margra ára skeið, og geri það
áð því vopni í hagsmunabaráttu
stéttarinnar sem það á að vera
og getur orðið. Eftir svikin við
togarasjómenn í fyrrahaTist
þótti hvorki ráðiegt að bjóða
fram á ný þá stjórn er vann
óþokkaverkin í deilunni né held
ur fært að haida áfram kúgun-
araðferðunum við stjórnarkjör
í félaginu. Það undanhald var
einungis vegna einbeittni og
harðfylgis sjómanna í verkfails
átökunum í fyrra og vaxandi
skilnings þeirra, á óframdará-
standi félags síxis. Enn er Sjó
mánnafélag Reykjavíkur • fullt
af furðulégasta samansafni
manna úr hinum ólíkustu at-
vinnústéttum, og Sæmundar-
klíkan, ásamt bandamönmim
hennar í Sjálfstæðishúsinu,
treystir því enn að geta haldiö
völdum og félaginu fyrir start
andi sjómönnum, með aðstoð
manna, sem ekki eru sjómenn.
I dag minnast sjómenn ' þess
að öll þeirra hagsmunabarátta.
getur oltið á því, að þessu sterk
asta vopni þeirra, Sjómantxafé-
lagi Reykjavíkur, verði beítt tif
baráttu íyrir hagsmunamálum
þeírta en ekki snúið gegn starf-
andi- sjómönnum. og þeir munn
strengja þess heit að láta þann
„vígbúnað“ ekki dragast lengur.