Þjóðviljinn - 22.09.1951, Blaðsíða 3

Laugardagur 22. sept. 1951 — ÞJÓÐVILJINN — (3
Þess er skylt að geta, að hinn
mikli fjöldi Þjóðverja, sem kom
utan af landinu hafði miklu
verri aðbúnað en við, hvað allt
annað snerti en fæði og varð
að notast við mjög mismunandi
húsnæði. Við sáum þá hafast
við í tjaldbúðum, gömlum járn-
brautarvögnum, skúrum, kjöll-
urum, i samkomusölum og dag-
stofum verksmiðja og annarra
vinnustöðva og ótal fleiri mis-
munandi stöðum, og þarf eng-
inn að undrast það, sem þekkir
þá gifuriegu húsnæðiseklu, sem
enn er í Berlín. Þetta fólk varð
yfirleitt að sætta sig við að
vera aðeins 4 nætur í borg-
ínni, þá varð það að rýma fyrir
öðrum gestum til að sem flestir
gætu tekið nokkurn þátt í há-
tíðahöldunum. Allmargir munu
liafa reynt að vera lengur en
l:>essa 4—5 daga og höfðu þá
oft engan vísan samastað. Er
ekki ólíklegt að sumt af þessu
fólki hafi séð sér leik á borði,
þegar vesturbæingar buðu þeim
heim.
• Austur og vestur
í Berlín
Við höfum margsinnis lesið í
blöðum hér að reynt væri að
hindra, að fólk færi milli her-
námssvæðanna í borginni. Við
urðum aldrei vör við slíkt og
sízt af hálfu alþýðulögreglunn-
ar í A-Berlín. Við gestirnir
þurftum t. d. ekki annað en að
sýna skírteini okkar í neðan-
jarðarbrautinni eða bæjarbraut-
inni og gátum svo tekið okkur
far lengst inn í V-Berlín. Og
farmiða mátti fá. sem giltu all-
an daginn og hvar sem var í
'borginni. Þeim, sem ferðuðust
um vesturbæinn, bar öllum sam-
an um að ástandið þar væri
miklu verra en austanmegin,
lítið hefði verið byggt -upp og
óskipulega það sem það var.
jafnvel lítið hreinsa'ð til í rúst-
um. Er þó sagt að vesturhlut-
inn hafi orðið fyrir minni
skemmdum, þar sem minna hafi
verið barizt þar. Þó má sjá þar
'fallegar búðir, og meira fæst
þar af glysvarningi og lúxus-
vörum en í austurbænum, en
ekki virðist almenningur hafa
efni á að kaupa mikið af slíku,
enda er kaup verkamanna í V-
Þýzkalandi aðeins um 100 mörk
á mánuði- og auk þess gífur-
legt atvinnuleysi þar. Hinsvegar
er mikill skortur á verkafólki
í A-Þýzkalandi og f.iöldi fólks
úr V-Berlín vinnur nú á austur-
svæðinu. Allmikil brögð eru a'ð
því, að vesturbæingar kaupi
matvæli og aðrar nauðsjmja-
vörur í áusturbænum, þar sem
þær eru ódýrari, en sagt er,
að hin kylfubúna lögregla V-
Berlínar láti slíkt ekki alltaf
afskiptaiaust. Vesturj'fir leita
menn aftur til að kaupa lúx-
usvörur, þar sem meira úrval
er af þeim.
• Örvaai og vellíðan
alþýðu
Lifsafkoma almennlngs í A-
Þýzkalandi virðist vera furðan-
lega góð, þegár þess er gætt að
mikið vantar enn á, að sár
styrjaldarinnar hafi verið
grædd að fullu, en almennur
Eiður Bergmann:
skilningur virðist vera á nauð-
syn þess að neita sér um all-
an óhóflegan munað, meðan svo
háttar til. Kaupgjald er að
töluverðu leyti greitt eftir af-
köstum, a.m.k. í iðnaðinum, og
körlum og konum eru greidd
sömu laun fj'rir sömu vinnu.
O'.vkur gafst kostur á að koma
vinnustöðvar og þar vakti
það sérstaka hrifningu okkar
hve allur aðbúnaður verkafólks-
ins er góður og hve mikið
virðist vera hugsað um öryggi
þess og vellíðan bæði á vinnu-
stað og utan hans. Þar sem ég
býst við, að aðrir skrifi um
þessi mál, ætla ég ekki að
fara nánar út í það að sinni.
Ég vil þó bæta því við, að sá
maður, sem talar um fullkomn-
ar alþýðutryggingar í einhverju
auðvaldsríki, hann getur varla
hafa kjrnnt sér, hvernig þeim
málum er háttað utan jám-
tjaldsins, svo margfalt tuil-
komnari eru þær í ríkjum al-
þýðunnar.
• Járntiald „vestræns
1 ‘V 'V* u
lyoræois
Þó að vesturveldin hafi ekki
séð sér fært að rejrna að hiadra
umferð milli borgarhlutanr.a í
Berlín, þá er ekki hægt að
segja það sama um samgöng-
ur milli Vestur- og Austur-
Þýzkalands. * Eins og kunnugl
er fengu engir að ferðast yfir
V-Þýzkaland, sem til Berl’nar
ætluðu, og allt var gert til að
hindra þátttöku vesturþýzkrar
Seinni grein
æsku í mótinu, en það gekk
erfiðlega.
Margskonar brögðum var beitt
til að komast yfir landamærin,
og þó að sjálfsagt hafi margir
verið stöðvaðir, var þó bitt-
taka frá V-Þýzka!andi mjög
rnikil.
Fjöldi fólks frá ýmsum lönd-
um reyndi að ferðast gegnum
.Austurríki Margt va)ð frá að
hverfa, en sumt komst að lok-
um á áfangastað et'tir miklar
tafir og p.ftir að hapa orðit að
p; ’a ótrúlega fóLS. 'ga með-
frrc af hendi ba.idaiísku hcr-
n/':nsjrfirvaldanna þar. — )!m
þetfa hafa víða orð'ð biaða-
skrif, ekki sízt í Bretlandi, þar
sem blöð eins og t. d. „The
New Statesman and Nation"
hafa birt harðorða gagnrýni og
ófagrar lýsingar á framkomu
hinna bandarísku fasista við
brezkt ferðafólk á leið til Ber-
linar.
í fáum orðum sagt: Það voru
margir, sem ráku sig á járn-
tjaldið á leið sinni til A-Þýzka-
lands, en enginn virðist hafa
þurft að efast um. hvers handa-
verk það járntjald er — að það
er meistarastykki hins vest-
ræna gæsalappalýðræðis.
• Óeirðalið Tíma-
mannsins
Ég hef reynt hér að framan
islendiii«um er miög hættulegt hve fátt
!>
eir hafa lesið eftir Jón Sigurðsson
Mál og- menning hefur sent
frá sér sem félagsbók Hug-
vekju til Islendiriga, en það er
úrval úr ræðum og ritum Jóns
Sigurðssonar til loka þjóðfund-
arins, og skrifar Sverrir Krist-
jánsson sagnfræðingur alllang-
an inngang. Fréttamaður Þjóð-
viljans spjallaði í gær við Krist-
in E. Andrésson um þessa nýju
bók:
— Viltu segja mér eitthvað
um bókina?
— Hún er gefin út í aldar-
minningu þjócifundarins 1S51 og
er úrval úr ritum og ræðum
Jóns Sigurðssonar til lolca þjóð-
fundar, og bókin endar á fund-
argerðinni 9. ágúst, þegar kon-
ungsfulltrúi sleit fundi með of-
beldi en Jón Sigurðsson stóð
upp og mótmælti og þingmenn
tóku undir: vér mótmælum all-
ir. Mál og menning hefur talið
sér skjdt að minnast þessa
svipmikla atburðar í sögu ís-
lands og rifja upp tildrög hans
og sögu fj'rir íslendingum nú,
og verður það. ekki betur gert
en með orðum Jóns Sigurðs-
sonar sjálfs er segja má um að
hafi sikapað þennan atburð og
gefið honum það svipmót er
hann ber. Jakob Benediktsson
hefur valið kaflana og séð um
útgáfuna, en Sverrir Kristjáns-
son ritar framan við hana
snjalla grein sem hann nefn-
ir íslenzk stjómmálahugsun og
Jón Sigurðsson. Bókarheitið,
Hugvekja til íslendinga, er tek-
ið eftir fyrirsögn á einni af
ritgerðum Jóns, þeirri er Sverrir
telur frægustu og merkilegustu
stjórnmálaritgerð sem til sé á
íslenzka tungu. Ég tel að nafn-
ið eigi ennþá fullgilda merk-
ingu.
— Hefði ekki verið betri
bisniss að gefa út aldarminn-
ingu spiiavítisdns í Monte
Carlo ?
Geturðu nú ekki látið vera að
skensa Morgunblaðið. Sú bók
ætti eflaust vis góð meðmæli á
þeim stað. En lesendafjöldi
Máls og menningar gerir hærri
Spjallað við Krisiin E. Andrésson um nýjustu
félagsbók Máls og menningar
JÖN SIGUEÐSSON.
Eftir málverki Wegeners, mál. 1844.
að ætla að þeir hafi týnt þjóð-
rækninni hvað -.sem er að segja
um landsfeðurna.
— Ertu ekki hræddur um að
það sé búið að sveipa svo 'há-
tíðlegri dýrðargloríu um Jón
Sigurðsson að unga kynslóðin
nenni alls ekki að lesa ritgerð-
ir hans, þegar hins vegar bjóð-
ast bandarískar hasarkvik-
mjiidir og glæpareyfarar ?
— Nei. Jón Sigurðsson stend-
ur allt slíkt af sér. Hann og
lífsvitund íslenzku þjóðarinnar
eru eitt og hið sama. Unga
Ikynslóðin mun fá viðbjóð á
bandarískum glæpaboðskap,
kvúkmyndahúsin með hasar-
mjmdunum munu . standa auð,
en orð Jóns Sigurðssonar verða'
æskunni leiðarljós. Ekkert er?
eðlilegra eri sveiþazt hafi ljómi
kröfur. Ég hef ekki ástæðu til 'irin nafn hans. En satt er, eng-
inn skjddi lá ungu kynslóðinni
að henni þjrki óbeit að heyra
það af vörum sömu manna sem
kalla hingað erlendan her og
nýlendukúgun í annað' sinn yfir
þjóðina.
Ég hef oft heyrt að menn
þj’kjast vita allt um Jón Sig-
ursson vegna þess hve hann er
oft nefndur á tj'llidögum, en í
rauninni hafa fæstir lesið margt
eftir hann sjálfan, og íslend-
ingar eru ótrúlega ókunnir rit-
um hans. Hefurðu veitt því eft-
irtekt að hið eina sem út er
geftið eftir hann fyrir utan
bréf hansr er úrvalið sem Vil-
hjálmur Þ. Gíslason sá um fyr-
ir nokkrum árurn. Þó að Jón
Sigurðsson' sameini að vera
mesti stjórnmálamaður íslend-
inga, þjóðhetja, vísindamaður
Frámhald á 6. síðu.
að drepa á í sem stytztu máli,
nokkur af þéim atriðum, sem.'
áróður blaðanna hefur snúizt
um í sambandi við æskulýðs-
hátiðina, og bent á staðreynd-
irnar eins og þær komu okkur
fyrir sjónir, og eins og við1
hejrrðum bær frá öðrum sjón-
arvotium.
Að sjálfsögðu getum við ekki
borið vitni um, hvað sá fá-
menni hópur austurþýzkra auð-
valdssinna, sem sjálfsagt leit-
aði til skoðanabræðra sinna
f jrrir vestan, hefur sagt þar, 'en
það virðist vera aðalheimiid
auðvaldsblaðanna. — Sjálfsagt
hefur það allt verið lagfært eft-
ir hentisemi hinna samvizkulið-
ugu fréttamanna pressunna",
þar sem þurfa þótti. AnnarS'
virðist það hafa gloppazt upp-
úr foringja ungkrata í V-Þýzka-
landi að flestir þeir austanmenn
sem þurftu að hafa tal af hon-
um, hafi áður verið félags'-
bundnir í æskulýðssamtökum
Hitlers, og er það trúlegt. Ég
vildi ráðleggja sem flestum aðí
lesa sem mest af því, sem
blöðin hafa sagt, margt af því
er svo kátbroslegt og barna-
legt, áð það afsannar sig bezt
sjálft. Rejdcvíkingar ættu til
dæmis að lesa hina skemmti-
legu frétt Tímans um okkur
islenzku Berlínarfarana, þar
sem hann kynnti okkur sem-
þjálfað götuóeirðalið, sem væri
að fara á námskeið til að full-
komna sig í faginu. — Aum-
ingja maðurinn hefur áreiðan-
lega skrifað þetta í alvöru og
haft þungar áhyggjur af þes3-
um herskáa hóp. Skyldi ekki
kylfulið Heimdaliar mega vara
sig, næst þegar það tekur æf-
ingu á borgurum Reykjavikur,
og tæplega mun Framsóka
leggja flokksherbergi sitt í þá
hættu að hýsa þaö lið fyrir
slíkum óvini. Og kannski Villi
Ingimundar og dátar hans í
Fuj j'rðu ekki jafn óímir að
vera með og siðast!
• Þeir máttu \
koma meo
Til marks um sannleiksgildi
þeirrar staðhæfingar, að kom-
múnistar einir fengju að fara
á mótið, er rétt að taka það
fram enn einu sinni, að æsku-
lýðsfélögum afturhaldsflokk-
anna tveggja, Framsóknar-
flokksins og Aiþýðuflokksinsi
var boðið að senda fulltrúa
þangað, eins marga og þau
vildu (og ekki ættu þau að
hafa óttast kostnaðinn, ef Stal-'
ín borgaði allt saman eins og
Tíminn fullyrti!)
Ökunnugt er mér mn, hvort
ákvarðanir um að hafna þessu
boði hafa verið teknar á fé-
lagsfandum viðkomandi félaga,
eða stjórnir þeirra hafa uppá
sitt eindæmi hafnað |jví.
Engin skilyrði voru sett
þátttakenctum ;önnur en það, að
þeir — að eigin dómi — teldu
sig fj'lgjandi heimsfriði, og
ékki verður því að óreyndu
trúað að finna megi margt al-
þýðufólk, sem ekki er það í
hjarta sínu. Þess má geta, að
aðeins um helmingur íslcnzku.
þátttakendanna eru félagar í
Æskulýðsfylkingunni. Hinir eru
flestir ófélagsbundnir.
Hvers vegna skyldu borgara-
flokkarnir hafa óttast svo mjög
þátttöku hinnar borgaralegu
æsku í mótinu?
Það finnst ekki nema eitt
fuligilt. svar við þeirri spurtr-
Framhald á 7. síðu. P