Þjóðviljinn - 23.09.1951, Qupperneq 3

Sunnudagur 23. sept. 1951 — ÞJÓÐVILJINN — (3
Virðing borgarstjórans fyrir bæjarstjórninni:
Bœiarmálum ráðið fil Eykfa
af klíkufundum íhaldsins
Formsatnði eitt að bæjarstjcm fjjalli um þau á eftir!
Vafalaust verður lengi í
minnum liöfð sú yfirlýsing, sem
borgarstjóri íhaldsins Gunnar
Thóroddsen gaf á bæjarstjórn-
arfundinum á fimmtud., þegar
hann flutti sína löngu varnar-
ræðu fyrir aukaniíurjöfnunina
og flótta sinn af landi burt
meðan málið var enn óafgreitt
í bæjarstjórn.
I þessari yfirlýsingu sinni
sagði borgarstjórinn að auka-
útsvarsmálinu hefði „raunveru-
lega verið ráðið til lykta og
formsatriði ein eftir“þegar hann
brá sér til Spánar. Og rökin
fyrir þessari staðhæfingu voru
þau, að klíkufundur íhaldsins
hefði samþykkt aukaniðurjöfn-
unina áður en hann fór til
Spánar og Tyrklands, og að
hann hefði einnig áður fengið
loforð Steingríms Steinþórsson-
ar forsætisráðherra fyrir því
„að engin fyrirstaða yrði af
hálfu ráðuneytisins“.
Þetta atriði yfirlýsingarinnar
sýnir glöggt þá virðingu sem
þessi æðsti embættismaður bæj-
arfélagsins ber fyrir rétti og
skyldu æðstu stjómar bæjarins
til þess að fjalla um örlaga-
ríkustu vandamál bæjarins og
ráða þeim endanlega til lykta.
Samkvæmt skilningi Gunnars
Thóroddsen er þröngur klíku-
fundur íhaldsins réttur aðili til
endanlegra ákvarðana í vanda-
scmustu málum bæjarfélagsins
og hitt formsatriði eitt þótt
eftir sé síðari umræða um mál-
ið innan bæjarstjórnar og af-
greiðsla þess þar.
Þessi skilningur er vitanlega
fráleitur og borgarstjóranum
til minnkunar að láta slík um-
mæli frá sér fara, Það er laga-
skylda bæjarstjórnarinnar að
ræða og taka endanlega afstöðu
til allra mála, er stjórn bæjar-
félagsins varðar, og þá ekki
sízt slíkt stórmál sem auka-
niðurjöfnun útsvara upp á 6
millj. kr. er. KlJtufundur íhalds-
bæjarfulltrúanna getur því ekki
undir neinum kringumstæðum
komið í stað ákvarðana bæjar-
stjórnar Reykjavíkur.
En ástæðan til þess að borg-
arstjórinn grípur til svona frá-
leitra kenninga er vitanlega sú,
að hann liggur undir þungu
og rökstuddu ámæli fyrir að
hlaupast af landi brott frá f jár-
reiðum bæjarins í fullkomnu
öngþveiti og koma sér um leið
hjá því að verja fjársukk
íhaidsins og óstjórn við síðard
umræðu um auúaniðurjöfnun-
ina.
En jafnframt sýnir kenning
borgarstjórans raunverulegt
viðhorf íhaldsbroddanna til
löglega kjörinnar stjómar höf-
uðborgarinnar. Að þeirra dómi
er það aðeins formsatriði að
láta hana f jalla um. vandamálin,
þeim er raunverulega ráðið til
endanlegra lykta á þröngum
klíkufundum íhaldsins! Og eftir
það er ekkert við það að athuga
þótt borgarstjórinn stökkvi af
Framhald á 6. síðu.
Aðalfiindiir KennaraféL Vestfjarða
Dagana 14. og 15 sept. s. 1.
hélt Kennarafélag Vestfiarða
aðalfund sinn á Isafirði.
Félagssvæði félagsins nær vf-
ir Vestfirði. Mættir voru til
fundarins félagar víðsvegar að
af félagssvæðinu Á fundinum
flutti Þórleifur Biarnason,
námsstióri, erindi um fræðslu-
lögin og framkvæmd beirra.
Magnús Jónsson. námsstióri
verknámsins í skólum landsins.
flutti einnig erindi um verknám-
ið og þann bátt. sem bví er ætl-
að að eiga í skólakerfi b.ióð-
arinnar. — Einnig flutti Ragn-
ar H. Ragnar. skólastióri Tón-
listarskóla Isafiarðar. erindi
um söngkennslu í skólum.
I stiórn Kennarafélags Vest-
fiarða voru kosnir: Formaður:
Biörgvin Sighvatsson. ísaíirði.
Ritari : Matthías Guðmundsson,
Isafirði. Gialdkeri: Kristián
Jónsson. Hnífsdal
Á fundinum voru rædd vms
mál varðandi skóla- og menn-
ingarmál. auk þess sem rædd
voru félagsmál vestfirzkra
kennara.
Eftirfarandi 'tillögur voru m.
a. sambvkktar á fundinum:
„Fundur í Kennarafélagi Vest-
fiarða. haldinn á Isafirði dag-
ana 14. og 15. sent. 1951 gerir
eftirfarandi sambvkkt um
fræðslulöggiöfina frá 1946.
Samræming fræðslulöggiafar-
innar er til stórmikilla bóta
frá því sem áður var. En revnsl-
an hefur leitt í liós vmsa á-
galla á löggiöfinni. sem nú
begar er nauðsvnlegt að lag-
færa. Sérstaklega vill fundur-
inn benda á eftirtalin atriði-
1. Að kennsla unglingast.igsins
(13—15 ára barna) skuli vera
slitirf úr tengslum við barna-
skólana og fengin gagnfræða-
skólunum.
2. Að skilyrðin til framkvæmda
á löggiöfinni eru enn bá ekki
fvrir hendi bar sem aðstæður
til verknámsins eru engar. Ber
að leggia áherzlu á að koma
á verknáminu sem fvrst og
skinuleggia bað sem bezt.
Meðan það er ekki gert verð-
ur að álíta að miög varhuga-
vert sé að framkvæma lögin
um skolaskvldu til 15 ára ald-
urs.
3 Að tíminn til framkvæmda
löggiafarinnar liefur revnzt
alltof skammur og verður bví
að framlengia hann um óákveð-
inn tíma“.
„Aðalfundur Kennarafélags
Vestfiarða skorar á Albingi og
ríkisstiórn að láta bað ekki
lengur úr hömlu dragast að
koma á fót stofnunum fvrir
þau börn. sem ekki eiga sam-
leið með veniulegum börnum í
skólum landsins“.
„Fundur í Kennarafélagi
Vestfiarða skorar á stiórnar-
völd landsins að hlutast tA
um að öll blaða- og bókaút-
gáfa í landinu fvlgi lögboðinni
stafsetningu".
„Fundurinn skorar á fræðslu-
málastiórn landsins að ráða
begar bót á beim erfiðleikum,
sem verið hafa á að fá kennslu-
áhöld og nannírsvörur fvrir
skólana. Telur fundurinn æski-
legt að Ríkisútgáfa námsbóka
annizt innkaun og dreifingu á
bessum vörum“.
Ennfremur var sambvkkt að
athuga hvort tiltækilegt væri
að hefia útgáfu ársrits um
skólamál og önnur bau menn-
ingarmál. sem snerta Vestfirði
sérstaklega.
Fundurinn lýsti vfir beirri
skoðun sinni. að hann teldi bað
bæði eðlilegt og nauðsvnlegt. að
náin samvinna ríkti milli kenn-
ara barnaskólanna og kennara
við héraðs- og gagnfræðaskóla.
og var stiórn félagsins falið að
vinna. að undirbúningi slíkrar
samvinnu.
Slitm plata
Gunnar Thóroddsen spilaói
ganila og útslitna plötu um „glæsi-
lega fjármálastjórn“ íhaldsins á
bæjarstjörnarfundinum á fimmtu-
daginn Þetta átti að vera varn-
arra-ða fyrir aukaútsvörunum, sem
íhaidið samþyklcti fyrir sex vik-
um að Ieggja á Reykvíkinga til
þess að geta haldið áfram gengd-
arlausri eyðslu sinni og sukki í
öllum rekstri bæjarins.
Ekkert nýtt kom fram í ræðu
borgarstjórans. I>ó fannst honum
nauðsynlegt að teygja lopann í
klukkutíma. Hver var ástæðan?
Astæðan var sú, að Gunnar
Thóroddsen hafði fengið þungar
ákúrur hjá innsta ráði Sjálfstæð-
isflokksins fyrir eindæma lélega
stjórn á fjármálum Reykjavíkur
og ekki síður fyrir þann klaufa-
skap að lilaupa af landi burt I
skemmtiferðalag meðan aukaút-
svarsmálið var enn óafgreitt i
bæjarstjórn og allar fjárreiður
bæjarins í megnasta ólestri.
Hann fékk átölur hjá sínum
eigin flokksmönnum fyrir að gera
sig sekan um þá barna-
legu skyssu, að ætfa Jóhanni
Hafstein málsvörn alla fyr-
ir íhaldið við síðari umræðu, er
Jóhanni tókst svo óhöndulega að
um algjöra uppgjöf var að ræða
og það svo, að sumir bæjarfull-
trúar íhaldsins notuðu tímann er
Hafstein talaði tii þess að dotta
þá barnalegu skyssu, að ætla Jó-
lianni Hafstein málsvörn alla fyr-
Nú vildi borgarstjórinn bæta
fyrir gönuhlaupin og skyssurnar
með því að spila enn plötuna um
fyrirmyndar fjármálastjórn á
Reykjavíkurbæ.
En Gunnar Thóroddsen gleymdi
að platan sem liann spilaði var
slitin og fölsk og það svo
að jafnvel íhaldsbæjarfuiltrúarnir
gátu ekki neitað sér um að brosa
að borgarstjóranum í Iaumi.
Ganiia platan lians Gunnars
borgarstjóra breytir ekki stað-
reyndunum um óstjórn og fjár-
sukk íhaidsins. Enda varð borg-
arstjóranum svarafátt þegar hann
var spurður liversvegna Reykja-
Islendíngum er varzla landhelginnar
alvörumál en íilburðir ,verndaranna6
aðhlátursefni
Öll leppblöð Bandaríkjanna
hafa logið því oftar en tcflu
verður á komið undanfarna
daga, að Þjóðviljinn hafi haldið
því fram að hlegið væri að
landhelgisbroti rússneska síld-
veiðiskipsins, sem fékk seút
fyrir skömmu.
Þessi tilhæfulausa lygasaga
leppblaðanna sýnir betur en
flest annað á hvaða menningar-
stig þau eru komin, og livernig
háttað er umgengni þeirra við
sannleikann.
Tilefni lygasögunnar er vafa-
laust það, að hór í blaðinu var
skýrt frá þeirri staðreynd, að
Reykvíkingum og Suðurnesja-
mönnum þóttu svo flaustursleg
vik væri eina bæjarfélag landsins,
sem gripið hefði í ár til þess
algjöra neyðarúrræðis að leggja
aukaútsvör á borgarana.
Og þrátt fyrir allt gumið af
sparnaðarviðieitni íhaldsins varð
borgarstjórinn að viðurkenna með
þögninni að íhaldið hefði vísað
frá eða fellt hreinlega ailar til-
lögur minnihlutans, sem miðað
hafa að því að draga úr óhófs-
eyðslunni og sukkimi.
I'að er ekki hægt að breyta ó-
hrekjanlegúm s.taðreyndum, sem
blasa við allra augum, með því að
endurtaka gamlar og marghraktar
staðhæfingar um „glæsilega fjár-
málastjórn" ílialdsins, og það eft-
ir að hlekkingarhjúpnum liefur
verið algjörlega svift burtu. Varn-
arræða borgarstjórans, sem kom
sex vikum of seint, verður aðeins
tii þess að minna Reykvíkinga
enn betur en áður á hvernig kom-
ið er undir forustu íhaldsins og
hvílík nauðsyn það er fyrir bæjar-
félagið og almenning að bund-
inn verði svo fljótt sem kostur er
endi á óstjórn íhaldsins og þær
milljónabyrðar sem hún Ieggur að
óþörfu á herðar bæjarbúa.
og hræðslublandin viðbrögð cg
aðgangur bandaríska hernáms-
liðsins á Keflavíkurflugvclli
eftir að rússnesku sildveiðÍEkip-
in fluttu sig til iveiða við suður-
ströndina, að framkoma her-
námsliðsins valkti almenna kát-
ínu og áthlægi.
Islendingar eru sem betur
fer ekki búnir að glata öllum
hæfileika til kímni, þótt þeir
séu hernumin þjóð. Og þegar
vopnlausir síldveiðidallar verka
þannig á „varnarherinn“ að
hann skríður nótt og dag í víga-
hug með alvæpni um nes og
vikur Suðurnesja, hermenn rifrr-
ir út af miðjum kvikmjmdarýn-
ingum og tundurspillum stefnt
til lands — allt út af nærvcru
friðsamra síldveiðisjómanna —•
þú hlægja allir heilbrigðir og
venjulegir Islendingar, jafnvel
þótt hláturinn kunni að fara í
fínar taugar ritstjóra íslennku
leppblaðamia.
Varzla landhelginnar er öll-
um sönnum íslendingum vissu-
lega alvörumál, hverrar þjóðar
skip sem sýna henni ágengni.
En fyrir öllum venjulegum
mönnum er það tvennt óskylt:
Varzla landhelginnar og spaugi-
legir tilburðir innrásarliðsins .4
Keflavíkurflugvelli.
GENGISSKRÁNING.
1 f kr. 45.70
1 $ USA kr. 16.32
100 danskar kr. kr. 236,30
100 norskar kr. kr. 228.50
100 sænskar kr. kr. 315.50
100 finnsk mörk kr. 7.00
100 belsk. frankar kr. 32.671
1000 fr. frankar kr 46.63
100 svissn.fr. kr. 373.70
100 tékkn. kr. kr. 32.64
100 gyllini kr. 429.JIO
tm
SKAK
Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson'
Drotfningin í fullu veldi
Drottningin er öflugasti mað-
urinn á taflborðinu, hún er
jafningi tveggja hróka eða
jafnvel þriggja léttra manna, ef
trúa má fræðibókunum. Þó mun
mála sannast „að enginn veit
afl hennar“, eins og sagt var
um garpa að fornu. Það veltur
alveg á taflstöðunni. Ég hef séð
taflstöðu, þar sem drottningin
var rekin upp í horn og þar
stóð hún eins og illa gerður
hlutur og átti sér engin undan-
færi. Hún getur jafnvel farið
halloka fyrir einu peði, ef svo
ber undir. En þegar drottningin
er í fullu veldi, þegar hún
stendur nærri miðju borði og
opnár línur í allar áttir, þá
getur heilum her staoið ógn af
henni. I slkák sem nýlaga var
tefld á brezku skákþingi er
hvíta drottningin komin í þenn
an ham um það er lýkur.
SWANSEA 1951.
Hooper. Isles.
1. d2—d4 Rg8—f6
2. c2—c4 e7—e6
3. Rbl—c3 d7—d5
4. Bcl—g5 Bf8—e7
5. Rgl—f3 Rb8—d7
6. e2—e3 Rf6—e4
7. Bg5xe7
8. Hal—cl
9. Hclxc3
10. Ddl—bl
11. Bfl—d3
12. 0—0
13. Bd3xc4
14. d4xe5
15. Rf3xe5
16. f2—f4
17. e3—e4
18. Kgl—hl
Dd8xe7
Re4xc3
c7—c.6
0—0
S~—
d5xc4
c6 c5
Rd7xe5
De7xe5
De5—f6
Df6—d4f
Hf8—e8
Hér var betra að leika Bc8—e6,
því að nú nær hvítur öflugri
sókn.
19. f4—f5 He8xe4
Svartur stefnir beint inn í ó-
gæfuna. Haún varð að reyna
að halda sóknarleiðum hvíts
lokuðum og það var unnt að
minnsta kosti í bili með því að
leika g6—g5. Reyndar virðist
sókn hvíts nægja til vinnings
engu að síður.
20. fðxgS h7xg6
21. Bc.4xf7t Kg8—g7
22. Hc3—c4 Dd4xc4
23. Bf7xc4 He4xc4
24. Dbl—d3 Bc8—e6
Doksins komst bieuupinn út. En
nú er drottningin orðin svo
skæð, að svartur kemst naum-
ast hjá manntapi.
25. b2—b3 Hc4—h4
26. Dd3—c3t Kg7—h7
27. Dc3—el og svartur gafsfc
upp, því að hann tapar manni.
En gat hann ekki gert hvítum
örðugra fyrir? Lítum aftur á
taflst. eftir 24. leik. Hrókur-
inn á einn reit annan en h4:
24. Hg4 25. h3 Hh8 26. Dc3
Kg8 27. Hf8! og vinnur. Enn eh
unnt að bæta vörnina: 24. Hg4:
25. h3 Hg5. Nú á hvítur um
tvær leiðir að velja og sýnir
önnur þeirra ljóslega mátt
drottningarinnar : 26. De3 Hf5!
27. Hxf5 Bxf5 28. g4! Nú er
augljóst að biskupnum cr
hvorki óhætt á c2 né d7, hvítur
skákar hann af í bæði skiptin.
En hvernig er með bl? 28. Bbl
29. Del! og biskupinn fellur í
næsta leilk hvernig sem svartur
fer að. Þessi leið er svo snotur,
að hún minnir á skákdæmi.
Biskupnum er því ekki óhætt
nema á þeim eina reit c8, en
eftir 28. Bc8 vinnur hvítur auð-
veldlega, þótt ihomum tækist
ekki að vinna biskupinn. Hini
leiðin er Dd4 (eða c3). Þar
geta komið fram svipuð tilbrigði
og ég nefndi, en einnig ný og
skemmtileg, t. d. ef svartur
leikur Kh6. Hér er ekki rúm
til að rekja þau nánar, en ég
ræð lesendum til að athuga
þau sjálfir. _ J