Þjóðviljinn - 23.09.1951, Blaðsíða 5

Sunnudagur 23. sept. 1951 — ÞJÓÐVILJINN
(5-
árntjaldið er á sinum
stað
Þegar ferjan frá Danmörku
nálgaðist Warnemunde varð ég
gripinn einkennilegum óróa og
eftirvæntingu. — Árum saman
höfðu hin nýju ríki alþýðunn-
ar í Austurevrópu verið hluti af
lífi mínu, þótt ég byggi fjarri
þeim. Ég hafði lesið um þau
ókjörin öll af greinum, ritling-
nm og bókum, ýmist hlutlægar
frásagnir, nið eða lof. Árum
saman hafði það verið liluti
i-.f starfi mínu að lesa linnu-
lausan óhróður íslenzku aftur-
haidsblaðanna um þessi ríki og
hlusta á hinn bandaríska frétta-
flutr.ing ríkisútvarpsins. Ég
hafði tekið þátt í umræðum um
það sem gerzt hafði i þessum
ríkjum, bæði í ræðu og riti, og
það hafði varla liðið sá dag-
ur frá stríðslokum að ég væri
■ekki minhtur á þau og hugsaði
til þeirra.
Ég þóttist að vísu vita i
meginatriðum um þróun og á-
stand þar eystra, en sú vitneskja
var öll fengin úr ritum og út-
varpi og frásögnum annarra.
Og eitt er að þykjast vita og
skilja, annað að þreyfa á og
komast í bem tengsl við veru-
■leika hins rúmhelga dags. —
Hvernig kemur heildarmynd
mín, tínd saman í fjarska úr
frásögnum annarra, saman við
þá persónulegu reynslu sem
framundan er, hugsáði ég þeg-
ar liósin í Warnemiinde birtust
í næturmyrkrinu, hvernig verða
fyrslu kynni mín af þýzka lýð-
veldinu. Og hvernig birtist jám-
tjaldið.
★
Ég ætla ekki að lýsa við-
tökunum í Warnemunde, það
hefur áður verið gert af öðr-
jim þátttakendum í Berlinar-
mótinu. Mér er ekki minnistæð-
ust hin opinbera móttaka, jafn
hlýieg og náttúrleg og hún
var, heldur hitt að sjá fóikið
sem safnazt- hafði saman niðri
við höfnina. Það hafði auðsjá-
anlega ekki safnazt saman fyr-
ir forvitni sakir heldur af löng-
un og þörf til að votta að-
komúfólkinu vináttu og hlýju,
en það eru eiginleikar sem ekki
verða ræktaðir með valdboði
eða kúgun. Þessi fyrstu ltynni
af alþýðunni í Þýzka lýðveld-
inu gleymast ekki, enda mótuðu
þau viðmót manna hvar sem
komið var.
En það er ef til vill ástæða
til að minnast nokkru frekar
á járntjaldið því eðli þess og
eiginleikar hafa skýrzt á ó-
venjulegan hátt í sambandi við
Berlínarmótið. Við aðkomufólk-
ið strunzuðum beint í gegnum
þetta sögufræga tjald í Warne-
miinde án þess að finna fyrir
því Það var ekki opnuð ein
einasta ferðataska og einasta
formsatriðið var stimpill í
passa. Og það var ekki geng-
ið eftir því formsatriði af meiri
nákvæmni en svo að fjórir eða
fimm íslendingar voru komnir
upp í lestina án þess að hafa
ýnt passana sína og höfðu
engan stimpil fengið. Þurfti að
hefja sérstakan eltingaleik við
eftirlitsmennina til þess að fá
það staðfest á formlegan hátt
að þetta fólk væri raunar kom-
iö í gegnum jámtjaldið. Morg-
unblaðið sagði' að visu um dag-
inn að það væri lítið eftir-
sóknarvert að dveljast í fram-
andi landi án þess að gengið
væri formlega frá vegabréfum,
en það hafa ekki beinlínis ver-
ið frásagnir af slíkum van-
rækslusyndum sem mótað hafa
endalausar frásagnir þess imi
járntjaldið á undanförnum ár-
um.
Eftir Berlínarmótið héldum
við Gísii Ásmundsson áfram yf-
ir Tékkóslóvakíu ti] Ungverja-
lands, og það var aidrei opnuð
ferðataska, aðeins bættist við
nýr stimpill í livert skipti sem
farið var yfir landamæri. Við
hefðum hæglega getað haft
með okkur bii'gðir aX vitisvél-
um og komið þeim fyrir, þar
sem sízt skyldi þar eystra. Og
þegar við kvöddum Þýzkaland
endurtók sama sagan sig. Við
vorum allt í einu komnir inn í
tollskýdið í Warnemúnde á ný
og fundum þar engan mann
og allar d.vr opnar. Það liefði
verið iítil fyrirhöfn að kom-
ast út úr landinu á.n þess að
hafa um það nokkurt sönnunar-
gagn að enn á ný hefði verið
brotizt gegnum hið ramnigerða
járntjald. Við völdum þó heldur
hinn kostiim að bíða rólegir og
á sínum tíma komu eftirlits-
mennimir á hjólum sínum ó-
vopnaðir og brosmildir og eins
f jarskyldir hinum grimmu járn-
tjaldsvörðum Morgunblaðsins og
hugsazt getur. Ég gerði það til
gamans að spyrja einn hvort
hann vildi ekki líta í töskuna
mína, en haiin þverneitaði því,
kom aðeins stimplimun sínum
fyrir og óskaði góðrar ferðar.
★
Ég játa þaö fúslega að mér
kom þessi skortur á skrif-
finnsku nokkuð á óvart, og
getur Morgimblaðið sennilega
hrósað sér af þeirri meinloku
minni. En þeir sögðu okkur
raunar, bæði í Þýzka, lýðveld-
inu og Ungverjalandi, að þar
væri hafin sérstök herferð gegn
skriffinnsku á öllum sviðum og
hefði hún þegar borið mikinn
árangur. En eftirlitsleýsið í
Warnemunde er enn athyglis-
veröara þegar þess er gætt að
það var enginn valinn hópur
sem kom á Berlínarmótið úr
vestrænum löndum. Þangað
máttu allir koma sem koma
vildu. Hér heima var sam-
tökum ungra Framsóknar-
manna og Alþýðuflokksmanna.
boðið að senda þátttakendur,
og þótfc þau þyrðu ekki að
þekkjast þau boð voru hug-
rakkari skoðanabræður þeirra
í öðrum löndum. Talsverður
hópur andkommúnista tók þátt
í Berlínarmótinu og eflaust liafa
í þeim liópi verið launaðir ag-
entar og spæjarar. Ég veit ekki
til þess að nokkrum manni hafi
verið neitað um þátttöku sfem
vildi koma með, enda hef ég
ekki cinu sinni séð þess getið í
Morgunblaðinu.
★
Við urðum semsagt ekki vör
við járntjaldið, en engur að síð-
ur var það á sínum stað. Það
gekk ekki öllum þátttakendum í
Þrátt fýrir allar varúðarráðstafanir tókst 35.000 Vésturþjóðverjum
að brjóta sér leið út fyrir járntjaldiö.
bönnuðu meðlimiun sínum að
fara að viðlagðri brottrekstrar-
sök, franska stjórnin bannaði
enskum stúdentum aö ferðast
yfir Frakkland, vesturþýzka
stjórnin bannaði samtök frjálsr-
ar þýzkrar æsku og allar
nefndir til að undirbúa þátt-
töku í Bcrlínarmótinu. Á síð-
ustu stundu bönnuðu Banda-
ríkjamenn öll ferðalög til Ber-
línar um Vesturþýzkaland,
meira að segja bönnuðu þau að
flogið væri yfir landið, og ætl-
uöu með því að rugla allar
áætlanir. 1 Austurríki kom til
Bandariskir hermenn í Tnnsbriick f Austurríki beita byssustingjum
gegn æskufólkl sem er á leið til Berlínarmótsins.
Berlínarmótinu jafn greiðlega
að Jiomast leiðar sinnar og okk-
ur Þúsundum æskumanna úr
löndum hins rómaða vestræna
lýðræðis var neitað um vega-
bréf. Italska stjórnin lagði við
því blátt bann að nokkur mað-
ur færi þaðan á Berlínarmót-
ið, brezku sósialdemókratarnir
stórviðburða; þar voni á þriðja
þúsund æskumanna frá Eng-
landi, Frakklandi, Italíu, Sviss
og fleiri landa kyrrsettir af
bandaríska hernámsliðinu ' sem
beitti byssustingjum í átökun-
um við unga fólkið. Það var
ekki fyrr en í lok mótsins að
þessum hóp tókst að brjótast
yfir á hernámssvæði Sovét-
ríkjanna í Austurríki og þaðan
áfram til Berlínar.
En mest kapp var þó'lagt á
að koma í veg fyrir að vestur-
þýzk æska kæmist á mótið.
3 50 þúsund lögregluþjónum og
bandarískum hermönnum var
komið fyrir við takmörk Þýzka
lýðveldisins, og höfðu þeir öll
nýtízku morðtæki til umráða,
ineira. að segja skiiðdreka. Var
engum manni sleppt framhjá
af fúsum vilja, og kom til márg-
víslegra átaka, m. a. voru þrír
æskumenn skotnir niður 11.
ágúst þegar þeir reyndu að
komast út úr bandaríska her-
námssvæðinu. Engu að síður
tókst meira en 35.000 Vestur-
þjóðverjum að brjótast gegnum
þetta bandaríska járntjald með
hinum hugvitssamlegustu ráð-
um. Höfðu þó flestir þeirra
orðið að gera margar tilraunir.
áður.
★
Þessir atburðir vöktu geysi-
lega athygli ekki aðeins í Ber-
lín, heldur um alla Vestur-
evrópu. Áróður Bandaríkjanna
um jámtjald hafði glumið i
eyrum árum saman og nú
reyndist áróðurinn sannur. Nú
duldist engum að járntjaldið
var veruleiki, það var á sínum
stað, Og það var einnig rétt
hermt hjá bandarísku áróðurs-
mönnunum að verkefni þess
væri að koma í veg fyrir að
vestrænar þjóðir fengju að
kynnast ríkjum alþýðunnar. —
Það eitt var ranghei-mt, að
járntjaldið væri rússneskt. Það
reyndist bandarískt og er svo
smávægilegt ranghermi vissu-
iega eitt af minni afrekum hins
vestræría áróðurs. M. K.
B 3
BS
Franskt marsjallblað segir „Evrópu í uppreisn gegn efnahagspólitík USA”

íárntjaldiö ljósmyndáð’ — T’annig reyndu 150.000 þýzkir lögreglu-
menn og bandarískir hermenn að bindra ao Vestur-
lijóðverjar kæmust á Berlínarmótið.
Aðalmálgagn franska kom-
múnistaflokksins, i’IIumanité,
birti nýléga ritstjórnargrein um
árangur marsjall„hjálparinnar“
til Frakklands og fyrsta berg-
mál lxinnar almennu óánægju
þjóöanna í Vestur-Evrópu í
frönsku marsjaiiblöðunum. Fer
greinin hér á eftir:
Stjórn marsjalláætlunarinnar
hefur nýlega át veðið að fcefja
fram.kvæmdir sínar á hærra
stig, hefja „nýjan kafla“ henn-
ar.
Afleiðing fyrsta kaflans, sem,
kostað hefur hvarvetna fórn
þjóðarhagsmuna, er hvað
Frakkland snertir þessá:
Ta!a atviiinuleysingja Iief-
ur, samkvæmt opinbefum
skýrs’um, fjórfaiuazí: i'rá
1947 til 1Ö5Ö,. vöruverð þre-
faldazf, frankini:. hefur íapað
verSgildi að tveimur þriSjo,
vcrfhólguna má niaxka af
því að upphæð seðla í um-
ferð Iieíur hækkað um millj-
arð, verð iiraflutningsins
hefur meir en þrefaldazt,
hernaðarútgjöld hafa hækk-
að upp í 2047 imlljarða,
skukiir fransQia ríkiSins við
útlönd hafa rftskAega íjór-
faldazt, kaupgeta verka-
manna hefiir minnkað meira
eji 30%. Andstætt þcssari
sívaxardi eymd Gg efnaliags-
vandræðum hafa nakkur auð-
félög sexfa’daö þann gróða
sintt sem þau geía upp opin-
berlega.
Á aofaradögum rácstefnanna
í Ottawa og Was,Iiington birti
blaöið. ,,Co'ftibat“ aðalfyrirsögn
yfir þvera forsíðuna. „Evrépa
í upprcisn gegiv efnahagspótitík
Bandarík jamta* ‘. L*ndir þeirri
fyrirsögn ræðst bláðið harðlega
á ;,efnahagslega útþennslu
Bandaríikjanna“.
Þetta fyrsta ber.gmál mót-
mælaöldunnar í Frakklandi í
hljómleik marsjallblaðanna á
skilið að vakin sé á því athvgli.
Þessi fvrsta „uppreisn“ gegn
alræði Bandaríkjamanna sýnir
hve öflug er orðin reiði þjóðar-
dnnar gegn hinum bandaríslai
herrum sem ekki einungis beita
valdinu yfir leppum sínum til
aö reka þá út í herferðina gegn
Sovétríkjiunum heldur einnig
til þess að uref ja þjóðina taíar-
laust um vænan skilding að
launum fyrir „örlætið“.
Að „Combat" skuli nú viður-
kenna, þó í varlegum orðum sé.
það sem Kommúnistaflokkur
Frakklands varaði við fyrir
meira en fjórum árum, hlýtur
að verða til þess að auka það
traust að verkalýöur Frakk'-
lands og flotkkur hans standi
Framhald á 6. síðu.