Þjóðviljinn - 16.10.1951, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 16. október 1951 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Alþýðnflokksbrotldarnir nnnn gegn þessii rétt-
lætismáli sjónumna eins lengi og þeir þorðu
Vökulagafrumvarp þaö sem þingmenn Sósíalista-
flokbsins hafa flutt á Alþingi ár eftir ár hsfur komiö
inikilli hreyfingu á réttlætismál togaraháseta, aukinn
hvíldartíma, og tvímælalaust átt mikinn þátt í því aö
sjómenn eru á góðum vegi aö sigra í því máli. Flutn-
ingsmenn málsins eru Sigurður Guönason og Einar
Olgeirsson.
Aðalgreinar frumvarpsins eru þessar:
★ Þá er skip er að veiðum með boínvörpu eða á siglingu
milli innlendra hafna og fiskimiðanna, skal jafnan skipta sólar-
hringnum í f jórar sex stunda vökur eða tvær tólf stunda vökur,
eftir því sem hásetar á viðkomandi skipi kjósa heldur. Skal eigi
nema helmiingur háseta skyldur að vinna í einu, en hinn helm-
ingurinn eiga hvíld, og skal hver háseti hafa að minnsta kosti
12 klukkustunda hvlld á sólarhring hverjum. Samningar milli
sjómannafélaga og útgerðarmanna um lengri vinnutíma en fyrir
er mælt í grein þessari skulu ógildir vera.
Skipstjóri og útgerðarmaður bera sameiginlega ábyrgð á
því, að fyrirmælum þessara laga sé fylgt, og varðar ítrekað brot
skipstjóra stöðumissi.
I greinargerð segir:
,,Frumvarp það, sem hér ligg-
ur fyrir, hefur verið flutt hvað
eftir annað á Alþingi af þing-
mönnum Sósíalistaflokksins.
Skal hér rakin í stuttu máli
gangur þess til þingsins 1950,
eins og sagt var frá honum í
áliti 1. minnihl. sjávarútvegs-
nefndar Nd. (Áka Jakobssonar)
í nál. 13. apríl 1950:
Fyrsí ílutt 1942
„Frv. það, sem hér liggur
fyrir, var fyrst flutt á Alþingi
1942 (sumaiþinginu) af þm.
Sósíalistaflokiksins, þáv. 2.
landsk. þingm., Isleifi Högna-
syni. Frv. var þá vísað til sjáv-
arútvegsnefndar, en var ekki
afgreitt úr nefndinni og dagaði
nppi á þinginu. Árið 1942 var
allur togaraflotinn á ísfiskveið-
um, en meirihluti háseta dvaldi
i landi á meðan á siglingu til
Englands stóð, en bún tó'.r
venjulega 10 daga. Af þessu
leiddi, að þau ceðlilegu fyrir-
mæli gildandi laga, að hásetar
' á botnvörpuskipum skuli vinna
16 klst. á sólarhring, eftir ao
verkafólk í landi var almennt
farið að vinna 8 klst. á sólar-
hring, urðu ekki til eihs mikils
baga og síðar kom fram. Veiði-
ferðirnar stóðu í allt að 14
daga, og þótt það væri erfið
hvíld, þeir sem heima biðu, og
miklu hægari vinnu hinir, sem
sigldu. Þegar frv. þetta var upp-
haflega flutt, var ekki ríkjandi
nógu almennur skilningur é
þýðingu þessa máls.
Alþýouflokkurinn
„hlutlaus"
Næst var mál þetta flutt á
þingi 1946 af tveim þm. Sósíal-
istaflokksins, þeim Hermanni
íslelfur Ilögnasou
skorpa og jafnvel hættuleg
heilsu manna, voru memi þó
öruggir um að fá um 10 daga
Einar Olgeirsson
Guðmundcsyni og. Sigurði
Guðnasyni. Frv. náði þá enn
ekki að verða afgreitt á þing-
inu, en sjávarútvegsnefnd Nd.,
sem fékk málið til meðferðar,
afgreiddi það þó. Afgreiðslan
varð sú, að meiri hl., þeir Sig-
urður Kristjánsson og Pctur
Ottesen, fulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins, og •Skúli Guðmunds-
son, fulltrúi Framsóknarflokks-
inj, lýstu sig andvíga málinu
ng lögðu til, að frv. yrði fellt.
Finnur Jónsson, fulltrúi Alþýðu
flokksins, lýsti yfir því; að hann
væri ekki við því búinn að taka
afstöðu til málsins, en fulltrúi
Sósíalistaflokksins, Áki Já’.rohs-
son, lagði til, að frumvarpið
.yrði samþykt.
Áskorun írá togara-
sjómönnúm
Meðan málið lá fyrir þinginu
1946 var það mikið rætt meðal
sjcmanna á togaraflotanum, og
kom þá í Ijós, að áhugi var
mjög mikill og almennur fyrir
því að lögfesta 12 tíma hvíld-
ajrtíma á togurunum. Þessi
mikli áhugi kom fram i því, að
um 400 starfandi togarasjó-
menn sendu alþingi áskorun um
að samþykkja frv. Eins og áð-
ur er sagt, dagaði frv. þetta
uppi á þinginu 1946.
Þríílokkarnir sammála
I þriðja sinn var mál þetta
borið fram á þinginu 1947 og
þá af hinum sömu tveim þing-
mönnum Sósíalistaflokksins, er
fluttu frv. 1946. Enn var máli
þessu vísað til sjávarútvegs-
nefndar Nd., sem afgreiddi það
þannig, að meiri hlutinn, full-
trúar Sjálfstæðisflokksins, þeir
Sigurður Kristjánsson og Pét-
ur Ottesen, fulltrúi Framsókn
arflokksins. Halldór Ásgeirsson
og fulltrúi Alþýðuflokksins,
Finnur Jónsspn, lögðu til, að
frv. yrði vísað til ríkisstjórnar-
innar gegn loforði hennar um
*>.ð athuga málið sjálf eða
skipa nefnd til þeirrar athug-
unar. Minni hlutinn. fulltrúi
Sósíalistaflokksins, Áki Jakohs-
son, lagði hins vegar til, að
frv. yrði samþykkt óbreytt.
Var málið síðan afgreitt í deild-
inni þannig, að þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins, Framsóknat-
flokksins og Alþýðufiokksins
samþykktu gegn atkvæðum
þingmanna Sósíaíistaflokksins
að vísa málinu til ríkisstjórn-
arinnar.
Máli þessu var vísað til ríkis-
stjórnarinnar í marzmánuði
1948, en hinn 8. júní s. á. skip ■
aði þáv. forsætis- og félags-
málaráðherra, Stefán Jóh. Ste-
fánsson, 6 manna nefnd til að
endurskoffa gildandi > löggjöf um
hvíldartíma háseta á botnvörpu-
skipum. I nefnd þessa voru
skipaðir: Jónatan Hallvarðsson
hæstaréttardómari og Torfi
Hjartarson tollstjóri án til-
nefningar, Karl Guðhrandsson
(síðar Borgþór Sigfússon) og
Sigfús Bjarnason, tilnefndir af
samtökum sjómanna í Ryík og
Hafnarfirði, og Skúli Thóraren-
sen og Ingvar Vilhjálmsson af
hálfu útgerðarmanna.
Málið taíið í tvö ár
Nefnd þessi starfaði í röskt
ár. Hún safnaði ýmsum upp-
lýsingum um hvíldartíma sjó-
manna í öðrum löndum, og
verður ekki séð, að hún hafi
unnið úr þeim upplýsingum.
Nefndarálitin eru þrjú, fulltrú-
ar sjómanna tveir leggja til.
Sigurður Guðiiason
að lögboðin verði 12 tíma hvíld
á togurunum. Fulltrúar útgerð-
ármanna tveir' leggja til, að
frv. um lögfestingu 12 tíma
hvíldartíma verði fellt. En þeir
tveir menn, sem ríkisstjcrnin
Hermann Guðmundsson
skipaði án tilnefningar, Jónatan
Hallvarðsson hæstaréttardóm-
með fulltrúum stétta þeirra,
ari og Torfi Hjartarson toll-
stjóri, gerðu enga tillögu um
málið, enda lýstu þeir yfir því
í áliti sínu, að starf þeirra í
nefndinni hafi í rauninni ein-
ungis verið í því fólgið að
leita sátta um lausn málsins
sem hlut eiga að máli, en þau
sáttastörf hafi engan árangur
borið. i1
Það kemur raunar engum á
óvart, að enginn árangur varð
af störfum þessarar milliþinga-
nefndar. Á það var bent þegar,
er sú tillaga að vísa máli þessu
til ríkisstjórnarinnar var til
meðferðar á Alþingi í marz
1948, að upp úr fyrirhugaðri
rannsókn fengist ekkert annað
en að tefja framgang málsins
um stundarsakir, enda snerust
ákveðnir andstæðingar þessa
máls strax til fylgis við þá
tillögu að vísa því tU ríkis-
stjórnarinnar til athugunar í
því skyni.
Nefndarskipunin til áð gera
tillögur um hvíldartíma háseta
á botnvörpuskipum hefur því
ekki borið annan árangur en
þann að tefja framgang þessa
máis í nærri tvö ár. Vegna setu
þessarar nefndar yar- ekki unnt
að bera fram frv. um lögfest-
ingu 12 tíma hvíldartíma há-
seta á togurum á þinginu 1948.
því að nefndin skilaði ekki áliti
sinu fyrr en síðari hluta árs
1949. En á því þingi leituðusr,
flutningsmenn frv. frá þinginu
1947 við að ýta við nefndinni
með þvi að bera fram fyrir-
spurn til ríkisstjórnarinnar um,
hvað liði störfum hennar.
Framhald á 6. síðu.
,Mesta hœftan er ekki éveSrið, heldur að
« Jaf®
9 B
t yrsta bókmenntakynning Máls og memiingar
í fyrradag hófst hinn nýi
þáttur í menningarstarfi Máls
og menningar með bókmennta-
kynningu í Austurbæjarbíói. —
Var liúsið langt til fullskipað,-
þótt samkoman væri á nokkuð
óhentugum tíma.
í upphafi flutti Kristinn E.
Andrésson ávarpsorð. Síðan las
Sverrir Kristjánsson upp tímo-
bæra og athyglisver'ða kafla úr
ritgerðum Jóns S.igurðssonai’
forseta og fjölluðu þeir um al-
þingismenn og kjósendur. Þor-
steinn Ö. Stephensen flutti af-
burðasnjallt kvæði eftir Pabio
Neruda í þýðingu þeirra Sig-
fúsar Daðasonar. og Jóns Ösk-
ars. Gunnar Benediktsson flutti
nýstárlegt og skemmtilegt er-
indi um Gísla sögu Súrssonar.
Hins vegar urðu það vonbrigði
að tíminn entist ekki til þess að
Þórbergur læsi upp, og eiga
ménn það inni til næstu kynn-
ingar.
í inngangsorðum sínum ger'ði
Kristinn E. Andrésson grein
fyrir tiigangi Máls og menning-
|ar með þessum bókmenntakynn-
ingum og komst hann þannig
að orði:
Ég leyfi mér fyrir hönd Má!s
og menningar að bjóða ykkur
velkomin á þennan fvrsta- bók-
menntafund okkar í vetur.
Þegar menn eru úti í stormi
og frosti er þeim að gamalli
trú gefið eitt ráð, að leggjast
ekki fyrir til svefns. heldur
gæta þess að halda á sér hreyf-
ingu, svo að frostið læsist eklh
að þeim og spenni þá helgreip-
um. Ég hef heyrt úr bókum
Vilhjálms Stefánssonar að hann
haldi því frani að óþarft sé í
byljum að grafa sig í fönn,
hezt sé að hvíla sig áveðurs
á beru hjarni, láta storminn
og frostið vekja sig, ef menn
sofna, og standa jafnharðan á
fætur og hreyfa sig sér til
hita. Bjartur í Stimarhúsum
hafði þá venju, ef svefn sóPi að
honum úti í óveðrum að nóttu,
að taka upp björg milli þess
að honum rann í brjóst, þar til
hitinn híjóp aftur í hlóðið.
Sú líking mun ekki liggja
fjarri að íslenzka þjóðin sé um
þessar mundir stödd úti í hörð-
um byl, ekki aðeins með hók-
menntir sínar lieldur lífshætti
sina og athafnafrelsi, en mest
hætta sé ekki óveðrið, heid-
ur að við sjálfir kunnum ekki
að standast það.
Bókmenntafélagið M'ál og
menning er orðið til í trú á al-
þýðu, menningarþrá hennar. og
trú á íslenzkar bókmenntir,
ekki sem fornan arf eingöngu,
heldur lifandi nútíð, með öðr-
um orðuni trú á bókmenntirn-
ar sem skapandi afl í framvindu •
þjóðarinnar, vörn hennar og
sókn, þar í innifalin t.rú á þann
nýgró'ður sem sprettur, trú á
æskuna og ungu sk'áldin. Ýms-
ir segja okkur. jafnvel vinir,
að það sé unnið fyrir gýg að
gefa út rit Jóns Sigurðssonar,
orð hans eigi ekki hljómgrann
lengur ís'enzk rettjarðarásr sé
dauð. Aðrir segja að við eigum
engin skáld lengur, unga kyn-
Framha’d á 7. siðu.